Toelichting bij COM(2014)344 - Verspreiding van gegevens van aardobservatiesatellieten voor commerciële doeleinden - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2014)344 - Verspreiding van gegevens van aardobservatiesatellieten voor commerciële doeleinden. |
|---|---|
| bron | COM(2014)344   |
| datum | 17-06-2014 |
In de mededeling van de Commissie over het EU-industriebeleid op het gebied van de ruimtevaart van februari 2013 met als titel 'Benutting van de economische groeimogelijkheden in de ruimtevaartsector'[1] wordt de totstandbrenging van een omvattend regelgevingskader ter verbetering van de juridische coherentie en ter bevordering van de totstandkoming van een Europese markt voor ruimtevaartproducten en -diensten aangegeven als een van de doelstellingen van een EU-industriebeleid op het gebied van de ruimtevaart. In dit verband wordt er in de mededeling met name op gewezen dat eventueel een regelgevingsinitiatief inzake de productie en verspreiding van satellietgegevens met hoge resolutie voor commerciële doeleinden zou kunnen worden genomen. In de conclusies van de Raad van 30 mei 2013 over de bovengenoemde mededeling wordt onderkend dat bestaande juridische kaders moeten worden bekeken met als doel de beveiliging, de veiligheid, de duurzaamheid en de economische ontwikkeling van ruimtevaartactiviteiten te bevorderen, en wordt de Commissie verzocht na te gaan of er een wetgevingskader voor ruimtevaart moet komen om de correcte werking van de interne markt te garanderen.
In overeenstemming met het bovenstaande betreft dit voorstel de verspreiding van gegevens van aardobservatiesatellieten binnen de Unie voor commerciële doeleinden, en met name de kwestie van het definiëren en controleren van satellietgegevens met hoge resolutie (HRSD) als afzonderlijke categorie gegevens waarvoor een gedifferentieerde regelgeving nodig is wanneer de gegevens voor commerciële doeleinden worden verspreid. Het voorstel beoogt de goede werking en de ontwikkeling van de interne markt voor aan satellietgegevens met hoge resolutie gerelateerde producten en diensten te waarborgen door de totstandbrenging van een transparant, billijk en samenhangend rechtskader voor alle lidstaten. Deze richtlijn is noodzakelijk daar er op het niveau van de EU-wetgeving geen uitdrukkelijke garanties zijn dat de verspreiding van satellietgegevens door commerciële exploitanten binnen de Unie vrij en onbeperkt moet zijn, met uitzondering van de verspreiding van gegevens die kunnen worden gedefinieerd als satellietgegevens met hoge resolutie, waarop toezicht moet worden uitgeoefend wegens het grotere potentiële risico dat de ongeautoriseerde verwerking ervan met zich mee kan brengen. Bovendien is er op het niveau van de nationale regelgeving geen gemeenschappelijke aanpak voor de behandeling van satellietgegevens met hoge resolutie en voor diensten en producten die van deze gegevens zijn afgeleid. Dit leidt tot een versnipperd regelgevingskader in Europa dat wordt gekenmerkt door een gebrek aan samenhang, transparantie en voorspelbaarheid en dat bijgevolg verhindert dat de markt zijn volledige potentieel tot ontwikkeling brengt. Voorts is het, gezien het toenemende aantal lidstaten met capaciteiten op het gebied van hogeresolutiegegevens, waarschijnlijk dat het probleem van de fragmentatie van het toepasselijke regelgevingskader nog wordt verergerd, waardoor nieuwe belemmeringen voor de interne markt en grotere hinderpalen voor het concurrentievermogen zullen ontstaan.
Om deze problemen te verhelpen, voorziet dit voorstel in een onderlinge aanpassing van de wetgeving van de lidstaten op het gebied van de verspreiding van satellietgegevens teneinde de samenhang te waarborgen. Het zal ertoe bijdragen de bureaucratische belemmeringen voor de industrie te verminderen en de nodige inspanningen voor de naleving van de wettelijke voorschriften te verlichten. De voorspelbaarheid voor zakendoen zal verbeteren doordat er duidelijker voorwaarden zullen zijn voor de oprichting en exploitatie van ondernemingen. De bedrijfsverliezen die kunnen voortvloeien uit het ontbreken van duidelijke en voorspelbare voorwaarden voor data-acquisitie zullen worden beperkt en er zullen nieuwe zakenkansen kunnen worden gerealiseerd. Er zullen aanzienlijke positieve effecten worden gecreëerd voor de oprichting en exploitatie van ondernemingen die satellietgegevens met hoge resolutie aanbieden, en voor de verkoop van gegevens.
Inhoudsopgave
- Resultaten van de raadpleging van belanghebbende partijen en effectbeoordeling
- Juridische elementen van het voorstel
- Gevolgen voor de begroting
- De belangrijkste conclusies van deze raadplegingen kunnen als volgt worden samengevat:
- Die verdragsbepaling is in het algemeen van toepassing op twee verschillende soorten situaties:
- Dit voorstel is om de volgende redenen in overeenstemming met de eisen die voortvloeien uit het gebruik van artikel 114 VWEU:
- Dit houdt meer specifiek het volgende in:
Gedurende een periode van bijna twee jaar heeft de Commissie, rechtstreeks of via externe consultants, overleg gepleegd met alle institutionele actoren in de lidstaten en met een breed scala van actoren in de waardeketen op het gebied van ruimtevaart- en geospatiale activiteiten, over aan dit voorstel gerelateerde thema's.
In het kader van twee studies die in opdracht van de Commissie door externe consultants zijn uitgevoerd, werd een analyse gemaakt van het bestaande regelgevingskader betreffende HRSD; de resultaten van de studies werden, naast andere bronnen, gebruikt als input voor de effectbeoordeling van de Commissie. Uit de studies kwamen uiteenlopende regels en methoden voor de verspreiding van HRSD naar voren.
Deskundigen uit Duitsland en Frankrijk, tot dusver de enige lidstaten die specifieke wetgeving op dit gebied hebben vastgesteld voor de regulering van hun technische capaciteiten op het gebied van HRSD, hebben de Commissie nadere gegevens verstrekt betreffende de specifieke regelgevingssystemen die in hun land zijn geïmplementeerd. Bij deze gelegenheid hebben zij te kennen gegeven positief te staan tegenover het idee van een gemeenschappelijk EU-kader. Tijdens de in maart 2012 gehouden workshop met juridische deskundigen op het gebied van ruimtezaken werd bevestigd dat het regelgevingskader voor satellietgegevens in Europa gefragmenteerd is. Tussen maart 2012 en oktober 2013 heeft de Commissie haar beschouwingen over HRSD meermaals gepresenteerd aan de Deskundigengroep ruimtevaartbeleid, die samengesteld is uit nationale ruimtedeskundigen. De problemen en de opties voor regelgevende maatregelen werden besproken.
In juni en juli 2013 werd een raadpleging van belanghebbenden gehouden door middel van een onlinevragenlijst gericht aan de wederverkopers van gegevens, alsook een openbare hoorzitting om kennis te nemen van de standpunten van de aanbieders en de wederverkopers van gegevens.
– de vertegenwoordigers van de industrie en met name de wederverkopers van gegevens bevestigen dat het bestaande kader voor de distributie van satellietgegevens en met name HRSD onvoldoende transparant en voorspelbaar is en geen gelijke behandeling waarborgt, en bijgevolg verhindert dat de markt zijn volledige potentieel tot ontwikkeling brengt. Een grote meerderheid is van mening dat het ondernemingsklimaat zou worden verbeterd door maatregelen om deze situatie te verhelpen;
– de lidstaten staan in het algemeen open voor de aanneming van een gemeenschappelijke EU-aanpak ten aanzien van de verspreiding van satellietgegevens, waarbij uitdrukkelijke garanties worden geboden voor het vrije verkeer van satellietgegevens met lage resolutie en met name wordt gezorgd voor een effectieve en geïntegreerde behandeling van beveiligings- en marktvraagstukken betreffende satellietgegevens met hoge resolutie. De toegepaste maatregelen moeten evenredig zijn en het noodzakelijke beveiligingsniveau waarborgen. De lidstaten hebben ook benadrukt dat de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor beslissingen in verband met beveiliging bij de nationale autoriteiten moet blijven.
In de bij dit voorstel gevoegde effectbeoordeling worden – naast het basisscenario – drie beleidsopties aangegeven waarmee wordt beoogd de doelstellingen te verwezenlijken door de totstandbrenging van een kader voor de verwerking en verspreiding van aardobservatiegegevens in de Europese Unie: Optie 1 - Basisscenario, Optie 2 - Aanbevelingen en richtsnoeren, Optie 3 - Basiswetgevingsinstrument, en Optie 4 - Uitgebreid wetgevingsinstrument.
De geconstateerde problemen, onder meer een gebrek aan transparantie, voorspelbaarheid en gelijke behandeling, zijn het gevolg van het ontbreken van een gemeenschappelijke definitie van satellietgegevens met hoge resolutie, kadercriteria om te bepalen of satellietgegevens met hoge resolutie als gevoelig moeten worden beschouwd, duidelijke autorisatieprocedures, garanties in verband met het vrije verkeer, en duidelijke voorschriften voor degenen die zich als HRSD-dataprovider willen vestigen. Al deze beleidsopties, behalve het basisscenario, zijn erop gericht om deze problemen aan te pakken. Het verschil tussen de opties 3 en 4 betreft de werkingssfeer; optie 4 voorziet namelijk in de verlening van een vergunning om de status van dataprovider te verkrijgen, terwijl optie 3 dit aan de lidstaten overlaat.
Optie 3 is de optie die de voorkeur wegdraagt omdat daarin een goed niveau van economische, strategische en sociale voordelen wordt gecombineerd met een hoge mate van effectiviteit en efficiëntie, terwijl de lidstaten tegelijkertijd zoveel mogelijk ruimte wordt gelaten om toezicht uit te oefenen op dataproviders op hun grondgebied.
Aangezien het initiatief voorziet in harmonisatie om de correcte instelling en werking van de interne markt te verzekeren, is artikel 114 VWEU de juiste rechtsgrondslag voor de richtlijn.
– wanneer de wetgeving bijdraagt tot het wegnemen van waarschijnlijke belemmeringen voor de uitoefening van fundamentele vrijheden;
– wanneer de wetgeving bijdraagt tot de opheffing van aanzienlijke concurrentieverstoringen die waarschijnlijk zouden voortvloeien uit de uiteenlopende nationale voorschriften.
De jurisprudentie heeft de praktische norm voor de toetsing van de voorstellen uit hoofde van art. 114 VWEU vastgesteld door te bepalen dat de bevorderde maatregelen echt tot doel moeten hebben de voorwaarden voor de instelling en de werking van de interne markt te verbeteren, en daadwerkelijk dat effect kunnen hebben.[2]
Dit voorstel is om de volgende redenen in overeenstemming met de eisen die voortvloeien uit het gebruik van artikel 114 VWEU:
– ten eerste wordt met de uitdrukkelijke garanties voor het vrije verkeer van satellietgegevens met lage resolutie verduidelijkt dat alle gegevens die niet onder de definitie vallen, zullen worden beschouwd als 'bedrijfsklaar', geschikt om onverwijld vrij te worden verspreid zodat de bedrijfscycli een onbelemmerd verloop kennen (artikel 5);
– ten tweede zal het door de vaststelling van gemeenschappelijke technische parameters voor HRSD (artikel 4) mogelijk zijn om een gemeenschappelijk toepassingsgebied voor de voorgestelde wettelijke regeling te omschrijven en de interne markt voor HRSD af te bakenen als specifieke component van de aardobservatiemarkt. Voorts maakt de verduidelijking van de vraag welke soort of kwaliteit satellietgegevens veiligheidsbelangen kunnen schaden en daarom slechts onder bepaalde voorwaarden mogen worden verspreid, het mogelijk om de meest geschikte procedurele eisen vast te stellen om het publiek te vrijwaren;
– ten derde heeft deze richtlijn, doordat zij de samenhang, de transparantie en de voorspelbaarheid van het regelgevingskader verbetert, tot doel met de nationale rechtspraak verband houdende belemmeringen voor het vrije verkeer van HRSD-gegevens in de Unie op te heffen/te voorkomen overeenkomstig de bepalingen inzake screening of autorisatie. Het is de bedoeling dat de overeenkomstig deze richtlijn goedgekeurde verspreiding van HRSD naderhand niet kan worden herbeoordeeld, verhinderd of beperkt, in zoverre de verspreiding voldoet aan de uitgevoerde screening of verleende autorisatie (artikel 6, lid 3);
– ten vierde voorziet dit voorstel, dat gericht is op positieve integratie, in de basisprocedures voor de verspreiding van HRSD, waardoor de gelijke en niet-discriminerende behandeling van alle wederverkopers van gegevens in de EU door de dataproviders wordt bevorderd, waarschijnlijke concurrentieverstoringen worden voorkomen, en bovendien de op het gebied van HRSD geboden marktkansen worden vergroot (de artikelen 7 en 8).
De voor het voorstel gekozen regelgevende aanpak is die van gedeeltelijke harmonisatie. Daarbij wordt het beginsel van vrij verkeer voor satellietgegevens met lage resolutie bevestigd, terwijl slechts een beperkt aantal belangrijke regelgevingselementen van de nationale HRSD-wetgevingen worden aangepakt die voldoende goed zijn uitgewerkt om onderlinge aanpassing mogelijk te maken.
De beoogde onderlinge aanpassing van wetten is dan ook beperkt, waarbij het subsidiariteits- en het evenredigheidsbeginsel in acht worden genomen (artikel 5, leden 3 en 4, VEU).
– wat subsidiariteit betreft, krijgt de EU-dimensie in het voorstel concreet gestalte in een gemeenschappelijke aanpak ten aanzien van de verspreiding van satellietgegevens binnen de Unie, en in een onderscheid tussen satellietgegevens met lage resolutie en satellietgegevens met hoge resolutie op basis van de voorgestelde technische definities. Het voorstel voorziet ook in een gemeenschappelijke, op transacties en metagegevens gebaseerde aanpak voor de beoordeling van de verspreiding van satellietgegevens met hoge resolutie en in transparante procedures, terwijl het aan de lidstaten de taak overlaat om al de niet-gereguleerde kwesties te regelen volgens de nationale tradities op het gebied van regelgeving (zoals bijvoorbeeld de verlening van vergunningen aan en het toezicht op dataproviders);
– wat evenredigheid betreft, zorgt het voorstel er door de zorgvuldige selectie van de gelijk te trekken regelgevingselementen voor dat het optreden van de Unie evenredig zal zijn aan de geconstateerde problemen, en dat de voorgestelde maatregelen in feite het meest geschikt zijn om de in artikel 1 van de voorgestelde richtlijn geformuleerde doelstellingen te verwezenlijken.
Rekening houdend met het feit dat voor een aantal operationele kwesties de nationale wetgeving toereikend is en dat tegelijkertijd legitieme veiligheidsbelangen van de lidstaten ruimte kunnen laten voor een zekere mate van divergentie in de nationale wetgeving, werd geargumenteerd dat een verordening waardoor de bestaande nationale wetgeving volledig zou worden vervangen door een alomvattende EU-regeling, gerechtvaardigd noch door de lidstaten gewenst is.
Bijgevolg zou een richtlijn zorgen voor de vereiste flexibiliteit op het gebied van wetgeving om het regelgevende optreden te beperken tot de harmonisatie van alleen de meest relevante en voldoende duidelijk omschreven essentiële regelgevingselementen van de regeling voor de commerciële exploitatie van de gegevens van aardobservatiesatellieten.
Het voorstel heeft geen gevolgen voor de operationele begroting. Het bijgevoegde financieel memorandum geeft de specifieke gevolgen voor de begroting weer.