Toelichting bij COM(2022)288 - Tijdelijke handelsliberaliseringsmaatregelen bovenop de handelsconcessies die op Moldavische producten van toepassing zijn krachtens de Associatieovereenkomst met Moldavië - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2022)288 - Tijdelijke handelsliberaliseringsmaatregelen bovenop de handelsconcessies die op Moldavische producten van toepassing zijn ... |
|---|---|
| bron | COM(2022)288  |
| datum | 09-06-2022 |
• Motivering en doel van het voorstel
De niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne sinds 24 februari 2022 heeft ernstige negatieve gevolgen gehad voor het vermogen van de Republiek Moldavië (“Moldavië”) om handel te drijven met de rest van de wereld, met name omdat de uitvoer van Moldavië afhankelijk was van doorvoer via het Oekraïense grondgebied en van Oekraïense infrastructuur, die nu grotendeels niet beschikbaar zijn. In deze moeilijke omstandigheden heeft Moldavië de Unie verzocht zo veel mogelijk de voorwaarden te scheppen om het land in staat te stellen een deel van zijn handel met de rest van de wereld naar de EU te verleggen, teneinde zijn handelsbetrekkingen met de Unie verder te verdiepen en zijn economie te ondersteunen. Daartoe moet de markt verder worden geliberaliseerd, met name voor landbouwproducten waarvoor jaarlijkse rechtenvrije tariefcontingenten gelden uit hoofde van bijlage XV-A bij de Associatieovereenkomst tussen de EU en de Republiek Moldavië (“de Associatieovereenkomst”) 1 , waarbij een diepe en brede vrijhandelsruimte tot stand wordt gebracht.
Daarom stelt de Commissie een verordening van het Europees Parlement en de Raad voor tot instelling van tijdelijke handelsliberaliseringsmaatregelen in de vorm van aanvullende tariefcontingenten voor bepaalde landbouwproducten waarvoor nog tariefcontingenten gelden, die voor een periode van één jaar van toepassing zullen zijn.
Krachtens bijlage XV-A bij de Associatieovereenkomst gelden voor zeven landbouwproducten uit Moldavië tariefcontingenten. Deze producten zijn: tomaten, knoflook, druiven voor tafelgebruik, appelen, kersen, pruimen en druivensap. Twee van deze producten (druiven voor tafelgebruik en pruimen) werden door Moldavië in grote hoeveelheden uitgevoerd naar derde markten, met name naar Rusland, Belarus en Oekraïne. Voor deze producten moeten aanvullende rechtenvrije contingenten worden ingesteld om, indien nodig, de verlegging naar de Unie van de oorspronkelijk voor die markten bestemde verkoopvolumes tijdelijk te ondersteunen. Voor de overige producten (tomaten, knoflook, appelen, kersen en druivensap) zouden de nieuw ingevoerde contingenten bestaan uit een extra rechtenvrije hoeveelheid van dezelfde grootte als die waarin de Associatieovereenkomst voorziet.
Deze tijdelijke en uitzonderlijke maatregelen zullen de bestaande handelsstromen van Moldavië naar de Unie ondersteunen en bevorderen, en de Moldavische economie ondersteunen. Dit is in overeenstemming met de belangrijkste doelstellingen van de Associatieovereenkomst, namelijk het scheppen van voorwaarden voor nauwere economische en handelsbetrekkingen die leiden tot geleidelijke integratie van Moldavië in de interne markt van de EU en bijdragen tot de versterking van de democratie en de politieke, economische en institutionele stabiliteit in Moldavië.
De handelsliberaliseringsmaatregelen waarin dit voorstel voor een verordening voorziet, worden genomen met inachtneming van de verbintenis in artikel 2 van de Associatieovereenkomst, waarin de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, alsmede de bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens, daarmee verband houdende materialen en de overbrengingsmiddelen daarvoor, als essentiële elementen van de overeenkomst zijn verankerd. Bovendien verbinden de partijen zich krachtens hetzelfde artikel met name tot de algemene beginselen van eerbiediging van de rechtsstaat en goed bestuur, de bestrijding van corruptie, al dan niet georganiseerde criminele activiteiten – met inbegrip van transnationale activiteiten – en terrorisme, en de eerbiediging van de beginselen van duurzame ontwikkeling en effectief multilateralisme. De liberaliseringsmaatregelen zelf zouden afhankelijk worden gesteld van de eerbiediging van deze essentiële elementen en algemene beginselen.
Voorts hebben de in dit voorstel vervatte handelsliberaliseringsmaatregelen tot doel, overeenkomstig artikel 207, lid 1, VWEU, ervoor te zorgen dat de gemeenschappelijke handelspolitiek van de Unie wordt gevoerd in het kader van de in artikel 21 VEU neergelegde beginselen en doelstellingen van het externe optreden van de Unie.
• Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein
Deze handelsliberaliseringsmaatregelen zijn in overeenstemming met de uitvoering van de Associatieovereenkomst en met name met titel V tot instelling van een diepe en brede vrijhandelsruimte, waarin is bepaald dat de partijen gedurende een overgangsperiode van maximaal tien jaar vanaf de inwerkingtreding van die overeenkomst geleidelijk een vrijhandelsruimte tot stand brengen (artikel 143 van de Associatieovereenkomst ).
• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie
De Europese Unie heeft de Russische agressie tegen Oekraïne krachtig veroordeeld en aanzienlijke stappen gezet om Moldavië in deze uitzonderlijke context te ondersteunen, waaronder aanvullende humanitaire steun eb grensondersteuning, macrofinanciële bijstand en maatregelen om de handel in de huidige moeilijke omstandigheden te vergemakkelijken. De voorgestelde verordening zou derhalve voldoen aan de verplichting van de Unie uit hoofde van artikel 21, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie om toe te zien op de samenhang tussen de diverse onderdelen van haar externe optreden, en aan artikel 207, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, waarin is bepaald dat de gemeenschappelijke handelspolitiek wordt gevoerd in het kader van de beginselen en doelstellingen van het externe optreden van de Unie.
2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID
• Rechtsgrondslag
De rechtsgrondslag van dit voorstel is artikel 207, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
• Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)
De gemeenschappelijke handelspolitiek is krachtens artikel 3, lid 1, punt e), VWEU een exclusieve bevoegdheid van de Unie. Het subsidiariteitsbeginsel is derhalve niet van toepassing.
• Evenredigheid
Dit voorstel is noodzakelijk voor de uitvoering van de gemeenschappelijke handelspolitiek en voor de verwezenlijking van de doelstelling om Moldavië in zijn huidige moeilijkheden economisch te ondersteunen, ook op het gebied van handel met de Unie.
• Keuze van het instrument
Dit voorstel is gebaseerd op artikel 207, lid 2, VWEU en valt onder de gemeenschappelijke handelspolitiek van de Unie.
3. EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING
• Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan
Niet van toepassing.
• Raadpleging van belanghebbenden
Niet van toepassing.
• Bijeenbrengen en gebruik van expertise
Niet van toepassing.
• Effectbeoordeling
Gezien de urgentie van de economische situatie in Moldavië is het belangrijk dat de verordening zo snel mogelijk in werking treedt. Daarom is de maatregel niet aan een effectbeoordeling onderworpen. Met betrekking tot de bepalingen van de Associatieovereenkomst inzake handel en daarmee verband houdende aangelegenheden is in opdracht van DG Handel echter een duurzaamheidseffectbeoordeling verricht die in 2012 is bekendgemaakt, en die is meegenomen in het onderhandelingsproces over de diepe en brede vrijhandelsruimte. Uit die beoordeling is gebleken dat de uitvoering van bepalingen inzake handel en daarmee verband houdende aangelegenheden voor zowel de EU als Moldavië een positief economisch effect zou hebben.
• Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging
De maatregel leidt niet tot meer administratieve lasten voor bedrijven.
• Grondrechten
Deze maatregelen zullen dezelfde grondbeginselen respecteren als de in de Associatieovereenkomst opgenomen grondbeginselen. Met name artikel 2 van de Associatieovereenkomst bepaalt dat de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden een essentieel element van deze overeenkomst is.
De maatregelen zouden ook stroken met het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.
4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING
Volgens een raming op basis van de omvang van de invoer uit Moldavië in 2021 zal de Europese Unie jaarlijks ongeveer 0,3 miljoen EUR aan douane-inkomsten mislopen. De gevolgen voor de eigen middelen van de EU zullen dan ook zeer beperkt zijn.
5. OVERIGE ELEMENTEN
• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage
Onlineverslagen over de ontwikkeling van de bilaterale handel tussen de EU en Moldavië zijn beschikbaar op specifieke websites van de Europese Commissie.
• Toelichtende stukken (bij richtlijnen)
Niet van toepassing.
• Artikelsgewijze toelichting
Gezien de crisissituatie in Moldavië als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne, is de maatregel erop gericht de handelsstromen uit Moldavië te vergroten door aanvullende tariefvrije invoer in de Unie toe te staan voor Moldavische landbouwproducten. De handelsliberaliseringsmaatregelen zouden worden toegekend in de vorm van aanvullende tariefcontingenten voor bepaalde landbouwproducten waarvoor nog tariefcontingenten gelden.