Overwegingen bij COM(2022)469 - Goedkeuring van de beoordeling van het herstel- en veerkrachtplan voor Nederland

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

 
 
(1) De COVID-19-uitbraak heeft ontwrichtende gevolgen gehad voor de economie van Nederland. In 2019 bedroeg het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking van Nederland 149,8 % van het Uniegemiddelde. Het reële bbp van Nederland daalde in 2020 met 3,9 % en steeg in 2020 en 2021 cumulatief met 0,8 %. Reeds lang aanslepende problemen die gevolgen hebben voor de economische prestaties op middellange termijn zijn onder meer macro-economische onevenwichtigheden die verband houden met de hoge particuliere schuld, het grote overschot op de lopende rekening, verstoringen op de woningmarkt, de vergrijzing van de bevolking, uitdagingen op het gebied van energie en milieu en arbeidsmarktsegmentatie.

(2) Op 9 juli 2019, op 20 juli 2020 en op 12 juli 2022 heeft de Raad in het kader van het Europees Semester aanbevelingen gericht tot Nederland. De Raad heeft Nederland aanbevolen de bevoordeling van schulden van huishoudens en de verstoringen op de woningmarkt te verminderen, ervoor te zorgen dat de tweede pijler van het pensioenstelsel transparanter, intergenerationeel billijker en schokbestendiger wordt, en beleidsmaatregelen uit te voeren om het besteedbaar inkomen van huishoudens te verhogen. Daarnaast werd Nederland aanbevolen de prikkels voor zelfstandigen zonder personeel te verminderen en tegelijkertijd adequate sociale bescherming voor zelfstandigen te bevorderen, schijnzelfstandigheid aan te pakken en de prikkels om gebruik te maken van flexibele en tijdelijke contracten verminderen. Nederland werd ook aanbevolen om een leven lang leren te versterken, de werkgelegenheids- en sociale gevolgen van de COVID-19 -crisis te verzachten, tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aan te pakken en de mogelijkheden voor bij- en omscholing te versterken, met name voor mensen aan de rand van de arbeidsmarkt en inactieven. Nederland werd aanbevolen publieke en private investeringen te vervroegen en te stimuleren en investeringen te richten op de groene en de digitale transitie (met name op het gebied van digitale vaardigheden). De Raad beval ook aan de aanvullende investeringen in infrastructuur voor energienetten op te voeren, de vergunningsprocedures voor hernieuwbare energie verder te stroomlijnen, de energie-efficiëntie (met name van gebouwen) te verbeteren en de investeringen in duurzaam vervoer en duurzame landbouw te versnellen. Voorts werd Nederland aanbevolen de veerkracht van het gezondheidsstelsel te waarborgen, onder meer door personeelstekorten aan te pakken en e-gezondheidsinstrumenten in te zetten. Bovendien werd aanbevolen te zorgen voor effectief toezicht op en effectieve handhaving van het antiwitwaskader. Nederland werd aanbevolen in 2022 een ondersteunende begrotingskoers na te streven. Tot slot werd Nederland verzocht ervoor te zorgen dat de groei van de nationaal gefinancierde lopende uitgaven in 2023 in overeenstemming is met een algemeen neutrale beleidskoers, rekening houdend met voortgezette tijdelijke en gerichte steun aan huishoudens en bedrijven die het meest kwetsbaar zijn voor energieprijsstijgingen en aan mensen die Oekraïne ontvluchten. Nu de Commissie bij de indiening van het herstel- en veerkrachtplan de vooruitgang bij de uitvoering van die landspecifieke aanbevelingen heeft beoordeeld, oordeelt zij dat de aanbeveling inzake de begrotingskoers in 2022 volledig is uitgevoerd. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt met betrekking tot de aanbevelingen inzake investeringen in missiegericht onderzoek, agressieve fiscale planning en het verzachten van de economische en sociale gevolgen van de COVID-19-crisis.

(3) Op 23 mei 2022 heeft de Commissie op grond van artikel 5 van Verordening (EU) nr. 1176/2011 van het Europees Parlement en de Raad 2 een diepgaande evaluatie gepubliceerd voor Nederland. Op basis van haar analyse is de Commissie tot de conclusie gekomen dat er in Nederland sprake is van macro-economische onevenwichtigheden, met name kwetsbaarheden die verband houden met de hoge particuliere schuld en het grote overschot op de lopende rekening, die grensoverschrijdende relevantie hebben.

(4) In de aanbeveling van de Raad over het economisch beleid van de eurozone 3 werd de lidstaten van de eurozone aanbevolen actie te ondernemen, onder meer via hun herstel- en veerkrachtplannen, om onder andere het nationale begrotingsbeleid te blijven gebruiken en coördineren om een duurzaam en inclusief herstel doeltreffend te ondersteunen. In de aanbeveling van de Raad werd de lidstaten van de eurozone ook aanbevolen beleid te bevorderen dat agressieve fiscale planning aanpakt, te zorgen voor een doeltreffend actief arbeidsmarktbeleid, inclusieve onderwijs- en -opleidingsstelsels van hoge kwaliteit te versterken, socialebeschermingsstelsels te ontwikkelen en waar nodig aan te passen, de doeltreffendheid van pakketten beleidsondersteunende maatregelen voor ondernemingen te monitoren en nationale institutionele kaders te versterken om knelpunten voor investeringen en de herverdeling van kapitaal aan te pakken. Tot slot werd in de aanbeveling van de Raad aanbevolen te zorgen voor macrofinanciële stabiliteit, de kredietkanalen in stand te houden en verder te werken aan de bankenunie en aan een digitale euro.

(5) Op 8 juli 2022 heeft Nederland in overeenstemming met artikel 18, lid 1, van Verordening (EU) 2021/241 zijn nationale herstel- en veerkrachtplan bij de Commissie ingediend. Die indiening van het plan volgde op een in overeenstemming met het nationale rechtskader uitgevoerd proces van raadpleging van lokale en regionale autoriteiten, sociale partners, maatschappelijke organisaties, jongerenorganisaties en andere relevante belanghebbenden. De nationale zeggenschap over de herstel- en veerkrachtplannen vormt de basis voor de geslaagde uitvoering ervan en voor hun blijvende invloed op nationaal niveau en geloofwaardigheid op Europees niveau. Overeenkomstig artikel 19 van Verordening (EU) 2021/241 heeft de Commissie de relevantie, doeltreffendheid, efficiëntie en samenhang van het herstel- en veerkrachtplan beoordeeld in overeenstemming met de beoordelingsrichtsnoeren in bijlage V bij die verordening.

(6) De herstel- en veerkrachtplannen moeten gericht zijn op de algemene doelstellingen van de bij Verordening (EU) 2021/241 ingestelde herstel- en veerkrachtfaciliteit (de “faciliteit”) en het bij Verordening (EU) 2020/2094 van de Raad vastgestelde herstelinstrument van de Europese Unie ter ondersteuning van het herstel in de nasleep van de COVID-19-crisis. Zij moeten de economische, sociale en territoriale cohesie van de Unie verbeteren door bij te dragen aan de zes pijlers van artikel 3 van Verordening (EU) 2021/241.

(7) De uitvoering van de herstel- en veerkrachtplannen van de lidstaten zal een gecoördineerde inspanning vormen met investeringen en hervormingen in de hele Unie. Door een gecoördineerde en gelijktijdige uitvoering en de uitvoering van grensoverschrijdende en meerlandenprojecten zullen deze hervormingen en investeringen elkaar versterken en tot positieve overloopeffecten in de Unie leiden. Een derde van het effect van de faciliteit op de groei en de jobcreatie in de lidstaten zal dan ook afkomstig zijn van overloopeffecten uit andere lidstaten.

Evenwichtige respons die bijdraagt aan de zes pijlers

(8) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt a), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.1 van bijlage V daarbij vormt het herstel- en veerkrachtplan in hoge mate (score A) een alomvattende en voldoende evenwichtige respons op de economische en sociale situatie en draagt het zodoende bij aan elk van de zes in artikel 3 van die verordening genoemde pijlers, daarbij rekening houdend met de specifieke uitdagingen van en de financiële toewijzing aan de betrokken lidstaat.

(9) Het herstel- en veerkrachtplan bevat maatregelen die bijdragen aan alle zes de pijlers, waarbij een aantal onderdelen betrekking heeft op verschillende pijlers tegelijk. Een dergelijke aanpak draagt ertoe bij dat elke pijler op coherente en alomvattende wijze wordt aangepakt. Het herstel- en veerkrachtplan is sterk gericht op de groene transitie met energie- en klimaatgerelateerde maatregelen. Maatregelen om duurzamere energie te stimuleren, waaronder het opschalen van de productie van groene waterstof en het wegnemen van belemmeringen voor de ontwikkeling van offshore windenergie, zullen naar verwachting de groene transitie bevorderen. Dit wordt verder ondersteund door de ontwikkeling en het gebruik van emissievrije schepen en de ontwikkeling van klimaatneutraal luchtvervoer. Het herstel- en veerkrachtplan is ook gericht op het herstellen van de biodiversiteit en het verminderen van de stikstofdepositie, een van de belangrijkste milieu-uitdagingen waarvoor Nederland zich geplaatst ziet. Het herstel- en veerkrachtplan zal naar verwachting in ruime mate bijdragen aan de digitale pijler, met maatregelen die innovatieve technologieën en digitale vaardigheden bevorderen. De modernisering van de informatietechnologie in het openbaar bestuur, met inbegrip van het gerechtelijk apparaat, in combinatie met maatregelen op het gebied van digitaal onderwijs en e-gezondheidszorg, ondersteunt de versnelling van de digitale transitie.

(10) Diverse onderdelen van het herstel- en veerkrachtplan hebben het potentieel om slimme en duurzame groei te bevorderen, overeenkomstig de Europese industriestrategie. Het herstel- en veerkrachtplan bevat een reeks maatregelen, waaronder hervormingen van de woningmarkt en arbeidsmarkt, die de productiviteit en groei op middellange en langere termijn moeten bevorderen. Het herstel- en veerkrachtplan beoogt de sociale cohesie te versterken door middel van structurele maatregelen op de arbeidsmarkt en in de onderwijs- en pensioenstelsels. Relevante maatregelen op het gebied van onderwijs en opleiding omvatten maatregelen die de relevantie van het basis- en secundair onderwijs vergroten, met name door het gebruik van digitale leermiddelen. Om negatieve schokken te verzachten en beter te kunnen reageren op crises, bevat het herstel- en veerkrachtplan ten slotte maatregelen die naar verwachting zullen bijdragen tot een verbetering van de veerkracht van het gezondheidszorgstelsel, met inbegrip van het risico van een acuut personeelstekort in de zorgsector.

Aanpak van alle of een significant deel van de in de landspecifieke aanbevelingen genoemde uitdagingen

(11) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt b), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.2 van bijlage V daarbij, zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting bijdragen tot een doeltreffende aanpak van alle of een significant deel van de uitdagingen (score A) die worden genoemd in de tot Nederland gerichte relevante landspecifieke aanbevelingen, met inbegrip van de begrotingsaspecten daarvan en de aanbevelingen krachtens artikel 6 van Verordening (EU) nr. 1176/2011, of de uitdagingen die worden genoemd in andere relevante documenten die de Commissie officieel heeft goedgekeurd in het kader van het Europees Semester.

(12) Het herstel- en veerkrachtplan omvat maatregelen ter ondersteuning van investeringen in de groene en de digitale transitie en draagt zo bij tot de uitvoering van de desbetreffende landspecifieke aanbevelingen. Wat de digitale transitie betreft, bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen ter bevordering van onderzoek en innovatie die gericht zijn op het aantrekken van particuliere investeringen in artificiële intelligentie (AI) en kwantumtechnologie. Het herstel- en veerkrachtplan bevat ook maatregelen om investeringen in de groene transitie aan te trekken, onder meer door belemmeringen voor de ontwikkeling van windparken op zee weg te nemen, groene waterstof te ondersteunen en de uitrol van warmtepompen te stimuleren. Voorts wordt de uitrol van extra capaciteit uit hernieuwbare energiebronnen ondersteund door de Energiewet, een ingrijpende hervorming die het rechtskader biedt voor de investeringen die netbeheerders moeten doen om het net aan te passen aan de verwachte toename van de transmissie van energie uit hernieuwbare energiebronnen. De transitie naar schone en efficiënte energieopwekking en schoon en efficiënt energiegebruik wordt verder versterkt door een pakket fiscale vergroeningshervormingen die erop gericht zijn het gedrag van burgers en bedrijven te beïnvloeden in de richting van ondersteuning van de groene transitie. Bovendien is een aanzienlijk bedrag bestemd voor maatregelen om de energie-efficiëntie van gebouwen te verbeteren.

(13) Het herstel- en veerkrachtplan omvat twee investeringen die rechtstreeks gericht zijn op de beperking van de effecten en de onderliggende oorzaken van stikstofemissies. Verwacht wordt dat deze maatregelen een positief effect zullen hebben op het herstel van de biodiversiteit en dat zij de overgang naar een duurzamere landbouw in Nederland zullen ondersteunen. Daarnaast omvat het herstel- en veerkrachtplan belangrijke investeringen en hervormingen ter ondersteuning van duurzaam vervoer over de weg, per spoor, door de lucht en over water. Het herstel- en veerkrachtplan zal naar verwachting het woningaanbod verbeteren, teneinde het tekort aan met name betaalbare woningen te verminderen. De pensioenhervorming die in het herstel- en veerkrachtplan is opgenomen, heeft tot doel de belangrijkste zwakke punten van de tweede pijler van het pensioenstelsel op het gebied van intergenerationele billijkheid, transparantie en schokbestendigheid aan te pakken.

(14) Het herstel- en veerkrachtplan bevat verscheidene maatregelen die gericht zijn op het versterken van de arbeidsmarkt, en gaat daarmee in op de relevante landspecifieke aanbevelingen. Ten eerste wordt verwacht dat de verschillende arbeidsmarkthervormingen, waaronder de invoering van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering en maatregelen om schijnzelfstandigheid aan te pakken, ertoe zullen bijdragen dat de prikkels voor zelfstandigen zonder personeel worden verminderd en dat het speelveld tussen zelfstandigen en werknemers wordt gelijktrekken. Ten tweede omvat het herstel- en veerkrachtplan investeringen die tot doel hebben bij te dragen tot het versterken van de mogelijkheden voor bij- en omscholing. Ten derde draagt het herstel- en veerkrachtplan bij tot het aanpakken van het tekort aan ICT’ers door te investeren in de digitale capaciteit van lerenden en docenten op verschillende niveaus van het onderwijsstelsel, en door postgraduaats- en postdoctoraal onderzoek op het gebied van artificiële intelligentie en kwantumtechnologie te financieren. Het herstel- en veerkrachtplan omvat ook investeringen die naar verwachting zullen bijdragen tot het verminderen van het personeelstekort in de zorgsector in tijden van een gezondheidscrisis, zoals de vorming van een nationale reserve van oud-zorgprofessionals en de vergroting van de intensivecarecapaciteit. Daarnaast zijn er andere maatregelen om gezondheidszorg op afstand mogelijk te maken door het gebruik van e-diensten en om de gegevensuitwisseling tussen gezondheidsinstellingen en voor onderzoek te versterken.

(15) Het herstel- en veerkrachtplan omvat verschillende hervormingen die erop gericht zijn agressieve fiscale planning doeltreffender aan te pakken, met name door de invoering van een bronbelasting op dividend-, rente- en royaltybetalingen aan begunstigden in laagbelastende jurisdicties en in situaties die fiscaal misbruik vormen op grond van de Nederlandse antimisbruikregelgeving. Als aanvulling op recente maatregelen ter bestrijding van het witwassen van geld zijn in het herstel- en veerkrachtplan maatregelen opgenomen die erop gericht zijn criminelen te beletten geld wit te wassen en de onderzoeks- en vervolgingscapaciteit te versterken.

(16) Het herstel- en veerkrachtplan biedt een goede basis voor verdere hervormingen op de woningmarkt en de arbeidsmarkt, alsook extra investeringen in de ontwikkeling van vaardigheden, waaronder digitale vaardigheden, met name voor mensen die zich aan de rand van de arbeidsmarkt bevinden en inactieven.

(17) De aanbevelingen in verband met de onmiddellijke respons vanuit het begrotingsbeleid op de pandemie, kunnen worden geacht buiten het toepassingsgebied van het Nederlandse herstel- en veerkrachtplan te vallen, ondanks het feit dat Nederland over het algemeen adequaat en voldoende heeft gereageerd op de onmiddellijke behoefte om de economie in 2020, 2021 en 2022 met budgettaire middelen te ondersteunen, in overeenstemming met de algemene ontsnappingsclausule van het stabiliteits- en groeipact.

(18) Het herstel- en veerkrachtplan omvat een uitgebreide reeks elkaar versterkende hervormingen en investeringen die bijdragen tot een doeltreffende aanpak van alle of een aanzienlijke deel van de economische en sociale uitdagingen die worden geschetst in de landspecifieke aanbevelingen die de Raad in het kader van het Europees semester in 2019, 2020 en 2022 tot Nederland heeft gericht, met name op het gebied van de groene, de digitale en de energietransitie, het pensioenstelsel, de arbeidsmarkt, de woningmarkt, agressieve fiscale planning en de gezondheidszorg.

(19) Door de bovengenoemde uitdagingen aan te pakken, zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting ook bijdragen tot het corrigeren van de onevenwichtigheden waarmee Nederland te kampen heeft, zoals vastgesteld in de krachtens artikel 6 van Verordening (EU) nr. 1176/2011 in 2019, 2020 en 2022 gedane aanbevelingen, in het bijzonder met betrekking tot kwetsbaarheden die verband houden met de hoge particuliere schuld en het grote overschot op de lopende rekening.

Bijdrage aan het groeipotentieel, de jobcreatie en de economische, sociale en institutionele veerkracht

(20) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt c), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.3 van bijlage V daarbij zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting een grote impact (score A) hebben op de versterking van het groeipotentieel, de jobcreatie en de economische, sociale en institutionele veerkracht van Nederland, waarmee wordt bijgedragen aan de uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten, onder meer door beleid inzake kinderen en jongeren te bevorderen, en op de verzachting van de economische en sociale gevolgen van de COVID-19-crisis, waarmee ook de economische, sociale en territoriale cohesie en de convergentie binnen de Unie worden bevorderd.

(21) Uit simulaties van de diensten van de Commissie blijkt dat het herstel- en veerkrachtplan, samen met de overige maatregelen van het herstelinstrument voor de Europese Unie, het bbp van Nederland met [0,4 % tot 0,6 % kan doen toenemen tegen 2026, zonder rekening te houden met het mogelijke positieve effect van structurele hervormingen, dat aanzienlijk kan zijn. Het herstel- en veerkrachtplan zal naar verwachting ook in beperkte mate bijdragen tot de werkgelegenheid. De belangrijkste en blijvende positieve effecten op de groei en productiviteit op middellange tot lange termijn zullen naar verwachting voortvloeien uit maatregelen op het gebied van onderwijs, onderzoek en ontwikkeling en de digitalisering van de Nederlandse economie, alsook uit hervormingen van de energiemarkt en de arbeidsmarkt.

(22) Het herstel- en veerkrachtplan bevat een pakket hervormingen en investeringen in onderwijs en omvat nieuwe arbeidsmarktwetgeving. Deze zullen naar verwachting een aantal uitdagingen op deze gebieden aanpakken en op verschillende manieren bijdragen tot de uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten. Met name zullen de arbeidsmarkthervormingen naar verwachting bijdragen tot een gelijk speelveld voor werknemers en zelfstandigen door middel van maatregelen om schijnzelfstandigheid terug te dringen en de sociale bescherming van zelfstandigen te verbeteren. Extra middelen voor onderwijs zullen naar verwachting ten goede komen aan jongeren, met investeringen die erop gericht zijn de digitale vaardigheden van lerenden en leerkrachten te verbeteren en AI-oplossingen voor het leerproces te ontwikkelen. De sociale cohesie zal naar verwachting ook worden verbeterd door de in het herstel- en veerkrachtplan opgenomen hervormingen van de woningmarkt en investeringen in betaalbare huisvesting en energie-efficiëntie.

(23) Maatregelen ter ondersteuning van de groene en de digitale transitie zullen naar verwachting de veerkracht, innovatie en duurzaamheid in Nederland ten goede komen. Met name investeringen in de verdere digitalisering van het openbaar bestuur en de logistiek zullen naar verwachting de veerkracht vergroten. Hervormingen om de decarbonisatie van de economie, investeringen in de productie van hernieuwbare energie en investeringen in de verbetering van de energie-efficiëntie te stimuleren, zullen naar verwachting de groene transitie ondersteunen en kwetsbaarheden als gevolg van de afhankelijkheid van fossiele energie uit het buitenland verminderen, en zo bijdragen aan de veerkracht. De hervorming van de tweede pijler van het pensioenstelsel zal naar verwachting bijdragen tot de schokbestendigheid van pensioenfondsen. Daarnaast wordt de institutionele veerkracht ondersteund door maatregelen om agressieve fiscale planning aan te pakken en witwaspraktijken doeltreffend te bestrijden.

(24) Maatregelen ter verbetering van de digitale infrastructuur en duurzame mobiliteit zullen naar verwachting de convergentie en de territoriale cohesie versterken. Investeringen in spoorwegen en slimme mobiliteit bestrijken het hele grondgebied en zullen naar verwachting de integratie van vervoersnetwerken versterken. Investeringen ter verbetering van digitale vaardigheden zullen naar verwachting de territoriale cohesie ondersteunen doordat meer leden van de samenleving de vruchten kunnen plukken van werkregelingen die niet langer gekoppeld zijn aan fysieke kantoren in steden.

Geen ernstige afbreuk doen

(25) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt d), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.4 van bijlage V daarbij zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting waarborgen dat geen enkele erin opgenomen maatregel voor de uitvoering van hervormingen en investeringsprojecten ernstige afbreuk doet aan milieudoelstellingen (score A) in de zin van artikel 17 van Verordening (EU) 2020/852 van het Europees Parlement en de Raad 4 (het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”).

(26) Overeenkomstig de “Technische richtsnoeren over de toepassing van het beginsel “geen ernstige afbreuk doen aan” in het kader van de verordening betreffende de faciliteit voor herstel en veerkracht” 5 van de Commissie heeft Nederland aangetoond dat geen van de maatregelen in zijn herstel- en veerkrachtplan ernstige afbreuk doet aan enige milieudoelstelling. Er is bijzondere aandacht besteed aan maatregelen waarvan het effect op de milieudoelstellingen een grondig onderzoek rechtvaardigt. In dit verband heeft Nederland substantieel bewijsmateriaal verstrekt en voorziet het in de uitvoering van risicobeperkende maatregelen om ernstige afbreuk te vermijden, die in de desbetreffende mijlpalen en streefdoelen moeten worden vastgelegd. Het betreft met name de investering “Groenvermogen waterstof”, die betrekking heeft op de productie en het gebruik van groene waterstof, alsook de investeringen met betrekking tot binnenvaart- en zeeschepen – “Wind op zee” en “Zero Emission Services” (ZES).

Bijdrage aan de groene transitie, waaronder biodiversiteit

(27) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt e), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.5 van bijlage V daarbij bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen die in hoge mate (score A) bijdragen tot de groene transitie, met inbegrip van biodiversiteit, of de aanpak van de daaruit voortvloeiende uitdagingen. De maatregelen ter ondersteuning van klimaatdoelstellingen zijn goed voor 47,8 % van de totale toewijzing van het herstel- en veerkrachtplan, berekend volgens de in bijlage VI bij die verordening beschreven methode. Overeenkomstig artikel 17 van die verordening strookt het herstel- en veerkrachtplan met de informatie in het Integraal Nationaal Energie- en Klimaatplan 2021-2030.

(28) Het herstel- en veerkrachtplan omvat investeringen die naar verwachting een aanzienlijke bijdrage zullen leveren aan de doelstellingen inzake decarbonisatie en energietransitie, zoals uiteengezet in het Integraal Nationaal Energie- en Klimaatplan, en zo zullen bijdragen aan de klimaatdoelstellingen van de Unie voor 2030. Het herstel- en veerkrachtplan bevordert de uitrol van hernieuwbare energiebronnen door middel van aanzienlijke investeringssteun om belemmeringen voor de ontwikkeling van offshore windparken weg te nemen. De maatregel “Wind op Zee” is toegespitst op de instap- en integratiekosten die noodzakelijk zijn voor de aanleg van dergelijke parken, zoals het waarborgen van de veiligheid van de scheepvaart, de verbetering van de natuur en de bescherming van soorten, alsook de integratie in het walnet en het ecosysteem. Het herstel- en veerkrachtplan omvat ook investeringen in onderzoek en ontwikkeling (O&O) en innovatie-inspanningen ter ondersteuning van de opschaling van de productie van hernieuwbare waterstof als middel om de industrie en de luchtvaart koolstofvrij te maken. Met het oog op het verbeteren van de energie-efficiëntie versnellen investeringen die gericht zijn op het beperken van het energieverbruik van gebouwen en op het uitfaseren van energie- en verwarmingsinstallaties op fossiele brandstoffen, de reductie van de CO2-emissies van gebouwen. Met de investering “Ontsluiting van nieuwbouwprojecten” helpt het herstel- en veerkrachtplan woonwijken weerbaarder te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering. Wat de ecologische transitie betreft, zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting rechtstreeks bijdragen tot het behoud van de biodiversiteit door middel van investeringen in het herstel van Natura 2000-gebieden via het “Programma Natuur” en de “Subsidieregeling sanering varkenshouderijen”. Tot slot omvat het herstel- en veerkrachtplan specifieke investeringen ter ondersteuning van de transitie naar schone en duurzame mobiliteit door middel van investeringen die variëren van emissievrije binnenschepen tot slimme verkeersborden en de uitrol van het Europees beheersysteem voor het spoorverkeer (ERMTS).

(29) De investeringen worden aangevuld en versterkt door een breed pakket structurele energiehervormingen om bedrijven en huishoudens ertoe aan te zetten over te stappen op duurzamere energiebronnen. De “Energiewet” zal naar verwachting het nodige rechtskader bieden om netbeheerders in staat te stellen te investeren in de aanpassing van het net aan het toenemende aanbod van hernieuwbare energie. Daarnaast zal de wet naar verwachting de vergunningsverlenings- en uitvoeringsprocedures voor hernieuwbare-energieprojecten stroomlijnen. De “Energiewet” en de invoering en verhoging van de CO2-heffing voor de industrie zullen naar verwachting de decarbonisatie van de industrie faciliteren door belastingvrijstellingen voor sectoren met een hoge uitstoot af te schaffen en een minimumprijs voor CO2-emissies van de industrie vast te stellen voor het geval de door het EU-emissiehandelssysteem (ETS) vastgestelde prijs onder een bepaalde drempel daalt. Een andere reeks hervormingen zal naar verwachting de CO2-uitstoot van het weg- en luchtvervoer doen dalen. De hervorming van de autobelastingen, die de invoering van een kilometerbelasting en de uitfasering van btw-vrijstellingen voor bestelauto’s op fossiele brandstoffen omvat, alsook de verhoging van de vliegbelasting hebben tot doel de mobiliteit op basis van fossiele brandstoffen te beperken.

Bijdrage aan de digitale transitie

(30) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt f), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.6 van bijlage V daarbij bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen die in hoge mate (score A) bijdragen tot de digitale transitie of de aanpak van de daaruit voortvloeiende uitdagingen. De maatregelen ter ondersteuning van de digitale doelstellingen zijn goed voor 25,6 % van de totale toewijzing van het herstel- en veerkrachtplan, berekend volgens de in bijlage VII bij die verordening beschreven methode.

(31) De maatregelen in het herstel- en veerkrachtplan dragen bij aan het aanpakken van de uitdagingen waarmee Nederland wordt geconfronteerd in verband met de digitale transitie. Met name om problemen in verband met verkeerscongestie aan te pakken, omvat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen om verkeersbeheerssystemen te moderniseren en logistieke processen te digitaliseren. Wat het structurele tekort aan geschoolde ICT-professionals betreft, bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen om de digitale capaciteiten van lerenden en leerkrachten op verschillende onderwijsniveaus te versterken, alsook een beurzenprogramma op het gebied van artificiële intelligentie.

(32) Verwacht wordt dat de hervormingen en investeringen in het herstel- en veerkrachtplan ook op andere gebieden zullen bijdragen tot de digitale transitie in Nederland. Het herstel- en veerkrachtplan draagt bij tot de verdere digitalisering van het openbaar bestuur via een hervorming die de transparantie van de centrale overheid en andere overheidsdiensten moet vergroten door de digitale toegang tot documenten en investeringen in de digitalisering van justitie en in de modernisering van de IT-systemen van de centrale overheid te vergemakkelijken. Bovendien beoogt het herstel- en veerkrachtplan de ontwikkeling van toepassingen van kwantumtechnologie te versnellen en een netwerk op te zetten voor onderzoeks- en bedrijfsactiviteiten op het gebied van kwantumcomputing. Verdere maatregelen ter ondersteuning van innovatieve technologieën omvatten investeringen in het bredere gebruik van artificiële-intelligentiesystemen in de economie.

(33) Digitalisering wordt ook als een horizontaal thema behandeld door digitale oplossingen te gebruiken als onderdeel van maatregelen in het herstel- en veerkrachtplan om bij te dragen aan de verwezenlijking van klimaatdoelstellingen, onder meer door de digitalisering van het vervoer. Evenzo bevat het herstel- en veerkrachtplan maatregelen ter ondersteuning van de digitalisering van het onderwijs en de e-gezondheidszorg.

Blijvend effect

(34) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt g), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.7 van bijlage V daarbij zal het herstel- en veerkrachtplan naar verwachting in hoge mate (score A) een blijvend effect sorteren voor Nederland.

(35) Als onderdeel van zijn herstel- en veerkrachtplan pakt Nederland de elementen van zijn belastingstelsel die voor agressieve fiscale planning zijn gebruikt, structureel aan door de bronbelasting uit te breiden tot rente-, royalty- en dividenduitkeringen aan begunstigden in laagbelastende landen. Verwacht wordt dat de maatregelen in de digitale component van het herstel- en veerkrachtplan de efficiëntie van overheidsdiensten blijvend zullen verbeteren. De maatregelen in het herstel- en veerkrachtplan zijn in overeenstemming met de agenda van de regering in haar regeerakkoord voor de periode 2021-2025. Belangrijke hervormingen van de arbeidsmarkt, de energiemarkt en het pensioenstelsel zullen naar verwachting een structureel effect op de economie hebben na de looptijd van de herstel- en veerkrachtfaciliteit.

(36) De digitale en technologiegerichte investeringen in het herstel- en veerkrachtplan zullen naar verwachting op langere termijn voordelen opleveren voor de Nederlandse economie. Toekomstgerichte investeringen in de digitalisering van de Nederlandse economie, bijvoorbeeld door een ruimer gebruik van artificiële intelligentie of kwantumcomputing, zullen naar verwachting een langdurig effect hebben op het concurrentievermogen en de productiviteit, terwijl maatregelen ter ondersteuning van de ontwikkeling van digitale vaardigheden op middellange termijn naar verwachting zullen bijdragen tot het aanpakken van het tekort aan ICT’ers in veel sectoren van de economie. Investeringen in het woningaanbod in Nederland zullen naar verwachting ook de woningmarkt de komende tien jaar verbeteren.

(37) Het herstel- en veerkrachtplan bevat ook hervormingen die de Nederlandse economie op langere termijn ten goede komen. De hervorming van het pensioenstelsel zal naar verwachting zorgen voor een toekomstbestendig en schokbestendig pensioenstelsel voor de huidige en toekomstige generaties. De hervorming van de “Energiewet” zal naar verwachting een langetermijneffect hebben op de groene transitie door het rechtskader te bieden voor de investeringen die nodig zijn om de verwachte toename van de transmissie van energie uit hernieuwbare energiebronnen op te vangen. Het blijvende effect van het herstel- en veerkrachtplan kan ook worden vergroot via synergieën met andere programma’s, waaronder die welke uit cohesiefondsen worden gefinancierd.

Monitoring en uitvoering

(38) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt h), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.8 van bijlage V daarbij zijn de in het herstel- en veerkrachtplan voorgestelde regelingen passend (score A) om te zorgen voor een doeltreffende monitoring en uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan, met inbegrip van het beoogde tijdschema en de beoogde mijlpalen en streefdoelen alsmede de bijbehorende indicatoren.

(39) In het herstel- en veerkrachtplan wordt de administratieve organisatie voor de uitvoering ervan gepresenteerd, wordt een overzicht gegeven van de beoogde monitoring- en rapportageregelingen en worden actoren en hun rollen en verantwoordelijkheden geïdentificeerd. De programmadirectie Herstel- en veerkrachtplan van het ministerie van Financiën treedt op als coördinerend orgaan. Programmadirecties van vakministeries zijn belast met de uitvoering en monitoring van hervormingen en investeringen op hun gebied. Het is de bedoeling dat de mijlpalen en streefdoelen van de maatregelen in het herstel- en veerkrachtplan worden opgenomen in een bijlage bij de jaarplannen van de verschillende ministeries.

(40) De mijlpalen en streefdoelen die de hervormings- en investeringsmaatregelen in het herstel- en veerkrachtplan begeleiden, zijn duidelijk en realistisch en de voorgestelde indicatoren voor die mijlpalen en streefdoelen zijn relevant, aanvaardbaar en robuust. De in het herstel- en veerkrachtplan opgenomen maatregelen worden ondersteund door mijlpalen en streefdoelen die over de hele uitvoeringsperiode zijn gespreid, hoewel de uitvoering van een aantal belangrijke hervormingen pas voor 2025 of 2026 is gepland, terwijl een aantal van de grootste investeringen naar verwachting pas in 2025 en 2026 hun volle effect zullen sorteren. Mijlpalen en streefdoelen zijn ook relevant voor reeds voltooide maatregelen die subsidiabel zijn overeenkomstig artikel 17, lid 2, van Verordening (EU) 2021/241. Om een betalingsverzoek te kunnen rechtvaardigen, moeten de mijlpalen en streefdoelen in de loop van de tijd op bevredigende wijze worden bereikt.

(41) De lidstaten moeten ervoor zorgen dat wordt meegedeeld en erkend dat sprake is van financiële steun in het kader van de faciliteit, overeenkomstig artikel 34 van Verordening (EU) 2021/241. In het kader van het bij Verordening (EU) 2021/240 van het Europees Parlement en de Raad 6 ingestelde instrument voor technische ondersteuning kan om technische ondersteuning worden verzocht om de lidstaten bij te staan bij de uitvoering van hun herstel- en veerkrachtplan.

Kostenberekening

(42) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt i), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.9 van bijlage V daarbij is de in het herstel- en veerkrachtplan verstrekte motivering voor het bedrag van de geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan in redelijke mate (score B) redelijk en aannemelijk, strookt het met het kostenefficiëntiebeginsel en staan de kosten in verhouding tot de verwachte nationale economische en sociale gevolgen.

(43) Nederland heeft doorgaans gedetailleerde uitsplitsingen verstrekt van individuele kostenramingen voor in het herstel- en veerkrachtplan opgenomen investeringen en hervormingen met bijbehorende kosten. Uit de kostenevaluatie blijkt dat de meeste kosten in het herstel- en veerkrachtplan redelijk en aannemelijk zijn. Het bewijs ter ondersteuning van kostenramingen biedt een redelijke verklaring voor de belangrijkste kostenfactoren van de voorgestelde maatregelen, hoewel de omvang en gedetailleerdheid van het verstrekte bewijs per maatregel verschillen. Voor het grootste deel werden eerdere projecten, feitelijke aanbestedingsgegevens of andere vergelijkende kostengegevens voor de belangrijkste kostenfactoren gepresenteerd als benchmark voor de kostenramingen. In sommige gevallen zijn de details over de methode en de aannames die zijn gebruikt om de kostenramingen te maken beperkt, wat een volledig positieve beoordeling van de kostenramingen belemmert. Nederland heeft voor de meeste maatregelen ook gedetailleerde ondersteunende documenten verstrekt om de kostenramingen te onderbouwen en te rechtvaardigen. Niettemin is voor sommige maatregelen het verband tussen de motivering en de kosten zelf niet helemaal duidelijk. Nederland heeft voldoende informatie en zekerheid verstrekt om te waarborgen dat de kosten van het herstel- en veerkrachtplan niet door andere Uniefinanciering worden gedekt. Tot slot zijn de geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan in overeenstemming met het kostenefficiëntiebeginsel, en staan ze in verhouding tot de verwachte nationale economische en sociale gevolgen.

Bescherming van de financiële belangen van de Unie

(44) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt j), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.10 van bijlage V daarbij zijn de in het herstel- en veerkrachtplan voorgestelde regelingen en de in dit besluit vervatte aanvullende maatregelen toereikend (score A) om corruptie, fraude en belangenconflicten te voorkomen, op te sporen en recht te zetten wanneer uit hoofde van Verordening (EU) 2021/241 ter beschikking gestelde middelen worden gebruikt en deze regelingen zullen naar verwachting dubbele financiering in het kader van de faciliteit en andere Unieprogramma’s voorkomen. Dit laat de toepassing onverlet van andere instrumenten om de naleving van het Unierecht te bevorderen en te handhaven, onder meer voor het voorkomen, opsporen en verhelpen van corruptie, fraude en belangenconflicten, en het beschermen van de begroting van de Unie overeenkomstig Verordening (EU, Euratom) 2020/2092 van het Europees Parlement en de Raad 7 .

(45) Het controlesysteem en de regelingen die in het herstel- en veerkrachtplan van Nederland worden voorgesteld, zijn gebaseerd op robuuste processen en structuren die in het bestaande nationale kader worden gebruikt. De actoren en hun rollen en verantwoordelijkheden voor de uitvoering van de interne controletaken worden duidelijk beschreven in het herstel- en veerkrachtplan. Het is de bedoeling dat een specifieke programmadirectie Herstel- en veerkrachtplan van het ministerie van Financiën wordt aangewezen als coördinerend orgaan en als zodanig verantwoordelijk is voor de bescherming van de financiële belangen van de Unie. Door middel van subverklaringen moeten uitvoerende instanties, zoals ministeries, agentschappen of consortia, bevestigen dat de financiële belangen van de Unie worden beschermd en dat de gerapporteerde gegevens over de mijlpalen en streefdoelen geldig zijn. Deze deelverklaringen moeten worden geverifieerd en ondertekend door de directie Financieel-Economische Zaken (FEZ) van elk ministerie. De Auditdienst Rijk, een onafhankelijke dienst binnen het ministerie van Financiën, moet regelmatig audits van de beheers- en controlesystemen, met inbegrip van gegevensgerichte controles, uitvoeren.

(46) Het controlesysteem en andere relevante regelingen, onder meer voor het verzamelen en beschikbaar stellen van alle gestandaardiseerde gegevenscategorieën als bedoeld in artikel 22, lid 2, punt d), van Verordening (EU) 2021/241, zijn toereikend om corruptie, fraude en belangenconflicten bij het gebruik van de middelen te voorkomen, op te sporen en recht te zetten, en om dubbele financiering te vermijden overeenkomstig Verordening (EU) 2021/241 en andere programma’s van de Unie. Daarnaast moet een mijlpaal worden vastgesteld voor de ontwikkeling van een centraal register waarin alle informatie wordt opgeslagen met betrekking tot het bereiken van mijlpalen en streefdoelen alsook het verzamelen, opslaan en raadplegen van alle gegevens als bedoeld in artikel 22, lid 2, punt d), van Verordening (EU) 2021/241. Deze mijlpaal moet zijn voltooid voordat het eerste betalingsverzoek wordt ingediend.

(47) De administratieve capaciteit van de centrale diensten die belast zijn met de uitvoering en coördinatie van het herstel- en veerkrachtplan, namelijk de programmadirectie van het ministerie van Financiën, het auditorgaan en de directies Financieel-Economische Zaken (FEZ) van de betrokken sectorale ministeries, is toereikend om hun geplande rollen en taken uit te voeren. Er zijn twee mijlpalen opgenomen met betrekking tot de formele vaststelling van het wettelijke mandaat van het coördinerend orgaan en het auditorgaan die betrokken zijn bij de uitvoering van Verordening (EU) 2021/241. Deze mijlpalen moeten zijn voltooid voordat het eerste betalingsverzoek wordt ingediend.

Coherentie van het herstel- en veerkrachtplan

(48) Overeenkomstig artikel 19, lid 3, punt k), van Verordening (EU) 2021/241 en criterium 2.11 van bijlage V daarbij bevat het herstel- en veerkrachtplan in hoge mate (score A) maatregelen voor de uitvoering van hervormingen en overheidsinvesteringsprojecten die coherente acties vormen.

(49) Het door Nederland gepresenteerde herstel- en veerkrachtplan is coherent, met consistente, elkaar versterkende hervormingen en investeringen, en met synergieën tussen de verschillende onderdelen. Het herstel- en veerkrachtplan bevat hervormingen en overheidsinvesteringsprojecten die coherente acties vormen. De zes onderdelen structureren de investeringen en hervormingen en geven hun thematisch verband en onderlinge verbanden goed weer. Er wordt gezorgd voor samenhang binnen de onderdelen, met investeringen die relevante hervormingen begeleiden, en tussen de verschillende onderdelen van het herstel- en veerkrachtplan. De componenten weerspiegelen de algemene ambitie van het herstel- en veerkrachtplan om de vooruitgang op het gebied van de dubbele transitie te stimuleren tijdens het herstel van de COVID-19-crisis.

Gelijkheid

(50) Het herstel- en veerkrachtplan bevat maatregelen die Nederland naar verwachting zullen helpen de uitdagingen op het gebied van gendergelijkheid en gelijke kansen voor iedereen aan te pakken. De digitale component omvat drie maatregelen die erop gericht zijn de gendergelijkheid in de sector te verbeteren door de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen te vergemakkelijken. De arbeidsmarktmaatregelen die de institutionele verschillen tussen zelfstandigen en werknemers verkleinen, zijn gericht op het tot stand brengen van een gelijk speelveld en dragen bij tot de bevordering van gelijke kansen. Maatregelen ter bestrijding van ongelijkheid in het onderwijs omvatten versterkte steun voor scholen met leerlingen uit kansarme sociaal-economisch milieus om leerverliezen als gevolg van de COVID-19-pandemie aan te pakken. Steun voor jongeren, ook uit kwetsbare groepen, zal naar verwachting ook bijdragen tot meer gelijke kansen door middel van opleidingsactiviteiten en loopbaanbegeleiding.

Zelfbeoordeling van de beveiliging

(51) Nederland heeft een korte zelfbeoordeling van de beveiliging verstrekt overeenkomstig artikel 18, lid 4, punt g), van Verordening (EU) 2021/241 als onderdeel van de investeringsmaatregel ’Grensverleggende IT’. Deze maatregel betreft de revisie van de interne computersystemen van het ministerie van Defensie. Hij omvat de relevante waarborgen inzake cyberbeveiliging overeenkomstig het Unierecht en het nationale recht. Het herstel- en veerkrachtplan omvat geen investeringen in 5G-netwerken of netwerken met zeer hoge capaciteit.

Grensoverschrijdende of meerlandenprojecten

(52) Het herstel- en veerkrachtplan bevat een aantal investeringsmaatregelen met een belangrijke grensoverschrijdende dimensie. Er zijn geen projecten die samen met andere landen worden uitgevoerd, maar verscheidene projecten hebben positieve overloopeffecten op andere lidstaten, zoals de investering “Luchtvaart in transitie”, die tot doel heeft de emissies van de luchtvaart te verminderen, en het Europees beheersysteem voor het spoorverkeer, dat tot doel heeft het treinmonitoringsysteem af te stemmen op de Europese norm voor treinbeveiliging en -besturing.

Raadplegingsproces

(53) Op 28 maart 2022 werd het eerste concept van het herstel- en veerkrachtplan gepubliceerd. Tijdens het daaropvolgende raadplegingsproces werd advies en informatie ingewonnen bij de betrokken belanghebbenden. Dit omvatte vergaderingen met overheidsinstanties (gemeenten, provincies, waterschappen (d.w.z. de organisaties die verantwoordelijk zijn voor het waterbeheer in Nederland)), sociale partners en organisaties die zich inzetten voor gendergelijkheid en gelijke kansen voor iedereen. Daarnaast werd een online raadpleging gepubliceerd waar burgers hun mening konden geven over het eerste concept van het Nederlandse herstel- en veerkrachtplan. De raadplegingen van de belanghebbenden hebben geleid tot enkele wijzigingen van het herstel- en veerkrachtplan, zoals de vervanging van de maatregel “Stimulering van hybride warmtepompen” door de maatregel “Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE)” in reactie op opmerkingen van medeoverheden. Om te zorgen voor draagvlak bij de desbetreffende actoren is het van cruciaal belang dat alle betrokken lokale autoriteiten en belanghebbenden, waaronder de sociale partners, bij de uitvoering van de in het herstel- en veerkrachtplan opgenomen investeringen en hervormingen worden betrokken.

Positieve beoordeling

(54) Nu de Commissie het herstel- en veerkrachtplan van Nederland positief heeft beoordeeld en concludeert dat het plan op bevredigende wijze voldoet aan de beoordelingscriteria van Verordening (EU) 2021/241, moeten in dit besluit, overeenkomstig artikel 20, lid 2 van en bijlage V bij die verordening, de voor de uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan noodzakelijke hervormingen en investeringsprojecten worden vastgelegd, alsmede de relevante mijlpalen, streefdoelen en indicatoren, en het bedrag dat door de Unie ter beschikking wordt gesteld voor de uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan in de vorm van niet-terugbetaalbare financiële steun.

Financiële bijdrage

(55) De totale kosten van het Nederlandse herstel- en veerkrachtplan worden geraamd op 4 708 293 000 EUR. Aangezien het herstel- en veerkrachtplan op bevredigende wijze voldoet aan de beoordelingscriteria van Verordening (EU) 2021/241 en aangezien voorts het bedrag van de geraamde totale kosten van het herstel- en veerkrachtplan hoger is dan de maximale financiële bijdrage die voor Nederland beschikbaar is, moet de aan het Nederlandse herstel- en veerkrachtplan toegewezen financiële bijdrage gelijk zijn aan het totale bedrag van de financiële bijdrage die voor Nederland beschikbaar is.

(56) Overeenkomstig artikel 11, lid 2, van Verordening (EU) 2021/241 werd de berekening van de maximale financiële bijdrage voor Nederland op 30 juni 2022 geactualiseerd. Daarom moet overeenkomstig artikel 23, lid 1, van die verordening een bedrag voor Nederland dat de in artikel 11, lid 1, punt a), van die verordening bedoelde maximale financiële bijdrage niet overschrijdt, nu beschikbaar worden gesteld voor een juridische verbintenis uiterlijk op 31 december 2022, en moet een bedrag dat de geactualiseerde maximale financiële bijdrage, berekend overeenkomstig artikel 11, lid 2, van die verordening, niet overschrijdt, beschikbaar worden gesteld voor een juridische verbintenis van 1 januari 2023 tot en met 31 december 2023.

(57) De te verlenen steun moet worden gefinancierd uit de middelen die de Commissie op grond van artikel 5 van Besluit (EU, Euratom) 2020/2053 van de Raad 8 namens de Unie heeft opgenomen. De steun moet in termijnen worden uitbetaald zodra Nederland de in verband met de uitvoering van het herstel- en veerkrachtplan vastgestelde mijlpalen en streefdoelen op bevredigende wijze heeft verwezenlijkt.

(58) Dit besluit moet de uitkomst onverlet laten van eventuele procedures met betrekking tot de toekenning van middelen van de Unie in het kader van andere programma’s dan de faciliteit of van eventuele procedures met betrekking tot verstoringen van de werking van de interne markt, met name uit hoofde van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Het doet geen afbreuk aan het vereiste dat de lidstaten, uit hoofde van artikel 108 van dat Verdrag, de Commissie op de hoogte brengen van voorgenomen steunmaatregelen.