Bijlagen bij COM(2019)500 - Europees Semester 2019: landspecifieke aanbevelingen - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2019)500 - Europees Semester 2019: landspecifieke aanbevelingen. |
|---|---|
| document | COM(2019)500   |
| datum | 5 juni 2019 |
In dit voorjaarspakket presenteert de Commissie haar voorstel voor landspecifieke aanbevelingen. De landspecifieke aanbevelingen zijn van veel bredere aard dan de investeringsrichtsnoeren in de bijlagen bij de landverslagen. De aanbevelingen hebben betrekking op de hervormings- en investeringsbehoeften van de economie als geheel. Om ze uit te voeren, kunnen financierings- en regelgevende maatregelen worden genomen. Er zij op gewezen dat niet alle investeringsbehoeften van de lidstaten met EU-middelen kunnen worden gefinancierd, maar die middelen kunnen wel een aanzienlijke bijdrage leveren aan het aanpakken van de in het kader van het Semester geconstateerde uitdagingen, rekening houdend met hun specifieke kenmerken (zoals thematische concentraties).
De landspecifieke aanbevelingen verschillen weliswaar qua reikwijdte en detailniveau, maar stroken met de investeringsrichtsnoeren in de bijlagen bij de landverslagen die uitsluitend gericht zijn op de investeringsbehoeften waarvoor de fondsen van het cohesiebeleid van de EU medefinanciering kunnen verstrekken.
De voortgang bij de uitvoering van de investeringsgerelateerde aspecten van alle landspecifieke aanbevelingen zal worden gemonitord in het kader van de toekomstige cycli van het Europees Semester. Het toezicht op de bijdrage van de fondsen van het cohesiebeleid van de EU voor 2021-2027 aan de landspecifieke aanbevelingen zal berusten op de informatie die in de bestaande fora en processen wordt verzameld (jaarlijkse evaluatievergaderingen en -verslagen, toezichtcomités).
In de hele EU blijven belemmeringen voor investeringen bestaan. In het algemeen is het zo dat knelpunten in de regelgeving, institutionele tekortkomingen en belemmeringen voor instappen, handelen en uitstappen de prikkel voor ondernemingen om te investeren verminderen en de herverdeling van middelen belemmeren. De Commissie pakt regelgevings- en bestuurlijke belemmeringen aan - en zal dat blijven doen - zowel op nationaal als op EU-niveau. Initiatieven op EU-niveau en structurele hervormingen in de lidstaten vullen elkaar aan. Hoewel er zowel op nationaal als op EU-niveau vooruitgang is geboekt bij het aanpakken van investeringsbelemmeringen, blijven er in alle landen en op alle beleidsterreinen belangrijke belemmeringen bestaan. In Italië worden investeringen van kleine en middelgrote ondernemingen en innovatieve bedrijven bijvoorbeeld belemmerd door moeilijke toegang tot financiering, terwijl investeringen van overheidsinstanties worden beperkt door de bestuurlijke capaciteit en onzekerheid over de toepassing van de aanbestedingsregels. Vaardigheidstekorten, institutionele tekortkomingen en onzekerheid op het gebied van de regelgeving behoren nog steeds tot de belangrijkste belemmeringen voor investeringen in Bulgarije. Instabiele regelgeving en een tekort aan arbeidskrachten met passende scholing in sommige sectoren blijven belemmeringen in Polen. Het zwakke ondernemingsklimaat en de toegang tot financiering zijn de grootste belemmeringen in Cyprus.
Investeringen vergen een klimaat van ondernemersvertrouwen, voorspelbaarheid en rechtszekerheid en volledige eerbiediging van de rechtsstaat. In sommige lidstaten, zoals Slovenië, Slowakije en Oostenrijk, is de regelgeving aanzienlijk verbeterd, al blijft er ruimte voor verdere verbeteringen. Ook de wereldwijde concurrenten verbeteren hun investeringsklimaat, en er zijn dus voortdurend hervormingen nodig om een voorsprong te houden op het gebied van concurrentievermogen. Stabiele en voorspelbare regelgeving en op de eerbiediging van de rechtsstaat gebaseerde instellingen van hoge kwaliteit, inclusief doeltreffende en onafhankelijke rechtsstelsels, zijn van cruciaal belang voor het behoud van een investeringsvriendelijk klimaat. De rechtsstaat, doeltreffende rechtsstelsels en corruptiebestrijding zullen het ondernemingsklimaat verbeteren, wat op lange termijn voordelen oplevert in de vorm van investeringen en banen. Sommige lidstaten spannen zich al lang in voor de bestrijding van corruptie, maar het probleem blijft in verschillende lidstaten acuut, met negatieve gevolgen voor het ondernemingsklimaat en de investeringen. Versterking van de doeltreffendheid van het onderzoek naar en de vervolging van corruptie en verbetering van de preventie ervan blijven belangrijke doelstellingen. Cyprus, Hongarije, Italië, Kroatië, Malta, Slowakije en Tsjechië hebben aanbevelingen over deze aspecten ontvangen.
Efficiënte overheidsdiensten en aanhoudende inspanningen om de administratieve lasten te verminderen, ondersteunen het concurrentievermogen van Europese bedrijven. Administratieve lasten blijven een rem zetten op investeringen, innovatie en bedrijfsgroei. Vooral kleinere en zeer innovatieve bedrijven hebben met deze lasten en met inefficiënt openbaar bestuur te kampen. Aanbevelingen voor lastenvermindering en ter verbetering van diverse efficiëntie- en kwaliteitsaspecten van het openbaar bestuur, met name om de efficiëntie van aanbestedingen te verbeteren, worden dit jaar bijvoorbeeld gedaan aan België, Cyprus, Hongarije, Kroatië, Letland, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje en Tsjechië. Door overheidsdiensten in sneller tempo te digitaliseren, zal worden gezorgd voor hoogwaardige openbare diensten voor een vergrijzende bevolking en overheidsbegrotingen die onder druk staan. Zorgen voor gezonde economische governance door zwakke punten in de corruptie- en witwasbestrijdingskaders aan te pakken, is een voorwaarde voor duurzame groei op lange termijn.
Vaardigheidstekorten en -mismatches kunnen grote belemmeringen voor investeringen vormen. Investeringen in mensen vormen dan ook een essentiële aanvulling op investeringen in innovatie, onderzoek en infrastructuur, met een positief rendement op het vlak van menselijk kapitaal, een meer inzetbare beroepsbevolking en sterkere sociale cohesie. Dat vertaalt zich weer in betere en veerkrachtigere economische resultaten. Met name het verbeteren van de vaardigheidsniveaus en het afstemmen daarvan op de behoeften van de arbeidsmarkt is van cruciaal belang om de productiviteit en het aanpassingsvermogen van de beroepsbevolking te verhogen. Goed functionerende en inclusieve onderwijs- en opleidingsstelsels kunnen helpen om de risico's op vaardigheidstekorten en -mismatches te voorkomen of te verkleinen. Dit soort tekorten heeft zowel economisch als maatschappelijk een hoge kostprijs in termen van gemiste groeikansen en krimpende banenkansen voor bepaalde bevolkingsgroepen.
Versterking van onderzoeks- en innovatieactiviteiten is cruciaal voor de groei in Europa. In veel lidstaten en regio's kan de samenwerking tussen het bedrijfsleven (met name het mkb), de academische wereld, de onderzoekssector en de publieke sector nog aanzienlijk worden versterkt, bijvoorbeeld in Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen en Roemenië. Overheidssteun voor baanbrekende innovaties en voor de oprichting en schaalvergroting van snelgroeiende ondernemingen, naast gezonde randvoorwaarden voor onderzoek en ontwikkeling van bedrijven, creëert marktkansen en vergroot de innovatiecapaciteit van de economie.
Digitalisering is een politieke prioriteit in de Europese Unie, maar in veel lidstaten zijn tijdig extra inspanningen nodig. Digitalisering is een belangrijke aanjager van productiviteit, concurrentievermogen en groei. Vooral traditionele sectoren en kleine en middelgrote bedrijven lopen achter op het gebied van digitalisering. De EU als geheel moet dit proces versnellen. Adequate ondersteuning is noodzakelijk. Hiervoor is het nodig dat het beleid van de Unie, de lidstaten en de regio's beter op elkaar wordt afgestemd, en publieke en private middelen worden gebundeld om de investeringen te verhogen en sterkere synergieën tot stand te brengen in de digitale economie en samenleving.
De lacunes in de milieu- en energie-infrastructuur hebben een negatief effect op de groei en de werkgelegenheid. De overgang naar een koolstofneutrale, hulpbronnenefficiënte, circulaire economie en het decarbonisatieproces dat daarvoor nodig is, vergen aanzienlijke investeringen. In een aantal lidstaten, met name Cyprus, Duitsland, Frankrijk, Malta, Nederland, Oostenrijk en Polen, zijn extra inspanningen nodig om de broeikasgasemissiedoelstellingen te halen. In veel lidstaten zijn verdere investeringen in water- en afvalinfrastructuur nodig. Publieke investeringen en de invoering van stimulansen voor extra particuliere investeringen zullen samen de EU-doelstellingen op die gebieden binnen bereik brengen. De opkomst van de circulaire economie vergt ook regionale en lokale overheidsinvesteringen om de transformatie van bepaalde productieprocessen mogelijk te maken.
De behoeften aan kapitaalinvesteringen verschillen van lidstaat tot lidstaat. In diverse sectoren, regio's en landen zijn investeringen in vaste activa nodig om de productiecapaciteit te verbeteren. Dit geldt met name voor achtergebleven regio's die hun inhaalproces willen voortzetten. Voorts hebben geavanceerde regio's en sectoren zoals de automobielsector investeringen nodig om technologische veranderingen te versnellen en zo nieuwe uitdagingen aan te pakken. Investeringen in immaterieel kapitaal zijn overal noodzakelijk om de invoering van nieuwe technologieën te vergemakkelijken.
Verscheidene lidstaten hebben verdere vooruitgang geboekt bij de versterking van de financiële stabiliteit. Er zijn maatregelen genomen om het aantal niet-renderende leningen terug te dringen, de toezichtkaders te versterken en de insolventiekaders te verbeteren. Hoewel het aantal niet-renderende leningen gedurende het afgelopen jaar flink is verminderd, gaat het in sommige lidstaten nog steeds om grote aantallen. De winstgevendheid van de banken blijft zwak en wordt aangetast door hoge percentages niet-renderende leningen, ontoereikende bedrijfsmodellen in een aantal gevallen, overvolle bankmarkten en volatiliteit van de financiële markt (die opnieuw is opgedoken sinds de eerste helft van 2018). Het toezicht op en de handhaving van de antiwitwaskaders blijven in verschillende lidstaten een probleem; er worden landspecifieke aanbevelingen gericht tot Bulgarije, Denemarken, Estland, Letland, Malta en Zweden. Tot Bulgarije, Cyprus, Ierland, Italië en Portugal worden landspecifieke aanbevelingen gericht om het aantal niet-renderende leningen verder te verminderen. Voorts wordt Bulgarije en Cyprus aanbevolen verdere maatregelen te nemen om het toezicht op de niet-bancaire financiële sectoren te versterken.
De ontwikkelingen op de woningmarkt kunnen van invloed zijn op de financiële stabiliteit en vergen dus maatregelen in sommige lidstaten. Huisvesting is vaak het belangrijkste vermogensbestanddeel van huishoudens en tegelijkertijd maken huisvestingsgerelateerde leningen een groot deel van de totale kredietverlening in de economie uit. Bovendien is de schaarste aan adequate en betaalbare huisvesting in verschillende lidstaten een steeds groter probleem. Daarom wordt Ierland, Luxemburg, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Zweden aanbevolen de knelpunten voor het woningaanbod te verminderen en verstoringen op hun woningmarkt weg te nemen. Aangezien hoge particuliere schuldniveaus de bewegingen op de woningmarkt kunnen versterken, is een vermindering van de hoge schuldenlast van huishoudens belangrijk voor de financiële stabiliteit. Daarom wordt Nederland en Zweden aanbevolen de bevoordeling van schulden door met name het belastingstelsel, zoals de hypotheekrenteaftrek, te verminderen.
4.Het Europees Semester: een gezamenlijke inspanning van de EU-instellingen en de lidstaten
De lidstaten hebben het Europees Semester tijdens de economische crisis ingevoerd om hun economisch beleid gedurende het hele jaar te coördineren en hun economische en sociale uitdagingen aan te pakken. Nu is het Europees Semester een uniek platform voor dialoog over het economisch beleid met de lidstaten en tussen de lidstaten onderling. Het stelt de Commissie en de lidstaten in staat de economische beleidsprioriteiten voortdurend te coördineren. Als onderdeel van het kader voor economische governance biedt het Europees Semester de gelegenheid om economische trends die nationale economieën of de EU als geheel zouden kunnen verzwakken, te monitoren, te voorkomen en te corrigeren. De Commissie onderhoudt voortdurend multilaterale en bilaterale contacten met de lidstaten, onder meer met de functionarissen van het Europees Semester in de hoofdsteden.
Deze dialoog resulteert in een gezamenlijke analyse van de Commissie en de EU-lidstaten. De aanbevelingen van de Commissie worden elk jaar bekrachtigd door de Europese Raad en formeel goedgekeurd door de Raad Ecofin, nadat ze met andere relevante Raadsformaties zijn besproken.
De Commissie heeft instrumenten ontwikkeld om de lidstaten bij de uitvoering van de landspecifieke aanbevelingen te helpen. De Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen helpt de lidstaten bijvoorbeeld bij het ontwerpen en uitvoeren van structurele hervormingen als onderdeel van hun inspanningen om het scheppen van banen en duurzame groei te ondersteunen. Hij coördineert en verleent technische ondersteuning op maat aan de lidstaten, in samenwerking met de betrokken diensten van de Commissie. De ondersteuning wordt met name verleend via het steunprogramma voor structurele hervormingen. Het doel is de lidstaten te helpen bij het opbouwen van doeltreffendere instellingen, sterkere governancekaders en efficiëntere overheidsdiensten. Dankzij dergelijke steun zijn de lidstaten beter in staat beleid ter bevordering van werkgelegenheid en duurzame groei te maken en uit te voeren. Het begrotingsinstrument voor convergentie en concurrentievermogen dat momenteel in de Eurogroep wordt besproken, zou verdere stimulansen voor hervormingen kunnen bieden en bouwt voort op het voorstel van de Commissie voor het nieuwe steunprogramma voor hervormingen in het meerjarig financieel kader voor de periode 2021-2027.
De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de landspecifieke aanbevelingen ligt bij de lidstaten.
5.Volgende stappen
De Commissie verzoekt de Raad om zijn goedkeuring te hechten aan de aanpak die wordt voorgesteld voor de landspecifieke aanbevelingen 2019-2020 en de daarmee samenhangende besluiten in het kader van het stabiliteits- en groeipact.
De Commissie roept voorts de lidstaten op om deze onverkort en tijdig uit te voeren in overleg met de sociale partners, het maatschappelijk middenveld en andere belanghebbenden op alle niveaus. De Commissie zal gedurende het hele Semesterproces met de lidstaten en de nationale belanghebbenden blijven samenwerken om te zorgen voor een breed draagvlak en doeltreffende follow-up en uitvoering. De Commissie is ook bereid om lidstaten op verzoek bijstand bij hervormingen te verlenen via de Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen en om de autoriteiten te helpen optimaal gebruik te maken van de EU-middelen.
De landspecifieke aanbevelingen in het kader van het Europees Semester en de onderliggende analyse in de landverslagen dienen als relevante analytische basis voor de programmering van de fondsen van het cohesiebeleid van de EU voor 2021-2027. De discussies tussen de Europese Commissie en de lidstaten moeten worden voortgezet met het oog op een succesvolle programmering van de EU-middelen in overeenstemming met de analyse en aanbevelingen van het Semester.
Tabel 1 - Overzicht van onderwerpen die in de landspecifieke aanbevelingen 2019 aan bod komen
(1) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-5097-2019-INIT/nl/pdf
(2) https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/communication-eu-china-a-strategic-outlook.pdf
(3) Met de middelen voor het cohesiebeleid van de EU wordt verwezen naar het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO), het Europees Sociaal Fonds+ (ESF+) en het Cohesiefonds.
(4) Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, de Europese Centrale Bank en de Eurogroep: Europees Semester 2019: beoordeling van structurele hervormingen, preventie en correctie van macro-economische onevenwichtigheden, en resultaten van diepgaande evaluaties ingevolge Verordening (EU) nr. 1176/2011, COM(2019) 150 final.
(5) Mededeling van de Commissie "Een moderne begroting voor een Unie die ons beschermt, sterker maakt, en verdedigt", COM(2018) 321 final.
(6) Het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds.