Toelichting bij COM(2017)97 - Meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee en de visserijen die deze bestanden exploiteren - Hoofdinhoud

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier	COM(2017)97 - Meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee en de visserijen die deze bestanden exploiteren.
bron	COM(2017)97
datum	24-02-2017

1. ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL

•

Motivering en doel van het voorstel

De Adriatische Zee (de geografische deelgebieden 17 en 18 van de Algemene Visserijcommissie voor de Middellandse Zee) ¹ is een belangrijk deelgebied van het Middellandse Zeegebied, dat goed is voor ongeveer een derde van de totale aanlandingswaarde ² . Kleine pelagische soorten (die dicht bij het oppervlak zwemmen) zijn van groot belang voor de visserij in de Adriatische Zee en zorgen voor hoge economische opbrengsten voor de lokale visserijsector. De kleine pelagische soorten in de Adriatische Zee die de meeste waarde hebben en die het meest gewild zijn, zijn ansjovis en sardine.

In de kleine pelagische visserijen worden bijna uitsluitend ansjovis en sardine gevangen ³ , waarbij ansjovis, de belangrijkste van de twee soorten, bepalend is voor de visserij. De meeste exemplaren worden gevangen door Italië en Kroatië, in het noordelijke deel van de Adriatische Zee. De enige andere staten die bij deze visserij betrokken zijn, zijn Slovenië, dat goed is voor minder dan 1 % van de totale vangsten, en Albanië en Montenegro, die een even gering aandeel in de vangst hebben3.

Momenteel vallen de kleine pelagische visserijen in de Adriatische Zee onder tal van rechtskaders op nationaal, EU- en internationaal niveau. Kroatië, Italië en Slovenië hebben elk een nationaal beheersplan aangenomen in het kader van Verordening (EG) nr. 1967/2006 van de Raad van 21 december 2006 inzake beheersmaatregelen voor de duurzame exploitatie van visbestanden in de Middellandse Zee, tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 2847/93 en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1626/94 (de Middellandse Zeeverordening) ⁴ . Die beheersplannen hebben betrekking op ringzegens en pelagische trawls, die worden gebruikt in de kleine pelagische visserijen. Op EU-niveau is een beperkte mate van teruggooi toegestaan in het kader van een driejarig teruggooiplan ⁵ . Op internationaal niveau heeft de Algemene Visserijcommissie voor de Middellandse Zee (GFCM) een beheersplan ⁶ en opeenvolgende noodmaatregelen ⁷ aangenomen.

Ondanks die beheersmaatregelen blijkt uit het meest recente wetenschappelijke advies dat ansjovis en sardine in de Adriatische Zee nog steeds worden overbevist en dat de bestanden waarschijnlijk nog verder zullen achteruitgaan. De situatie wordt er niet beter op: we raken steeds verder verwijderd van duurzame bevissingsniveaus en komen niet in de buurt van de doelstelling om de bestanden uiterlijk in 2020 op het niveau van een maximale duurzame opbrengst (maximum sustainable yield of MSY) te bevissen overeenkomstig Verordening (EU) nr. 1380/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 inzake het gemeenschappelijk visserijbeleid, tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 1954/2003 en (EG) nr. 1224/2009 van de Raad en tot intrekking van Verordeningen (EG) nr. 2371/2002 en (EG) nr. 639/2004 van de Raad en Besluit 2004/585/EG van de Raad ⁸ (hierna 'de basisverordening' genoemd). Om tot duurzame bevissingsniveaus te komen, moeten volgens het meest recente wetenschappelijk advies de vangsten van beide soorten aanzienlijk worden verminderd ⁹ .

Het huidige beheerskader maakt in de eerste plaats gebruik van beperkingen van de visserijinspanning en de vangstcapaciteit, in combinatie met verschillende andere maatregelen zoals gebieds- of tijdsgebonden sluitingen en minimummaten bij aanlanding. De precieze maatregelen zijn echter niet overal dezelfde (met verschillen tussen de drie lidstaten en in internationale wateren) en zijn de afgelopen jaren ook herhaaldelijk gewijzigd. Tijdelijke gebiedssluitingen in de Adriatische Zee (d.w.z. periodes waarin niet mag worden gevist) verschillen tussen de drie lidstaten en in de afgelopen vijf jaar ook van jaar tot jaar. Dit voortdurend evoluerende en complexe beheerskader maakt het de visserijsector lastig om te weten welke regels op een bepaald moment van kracht zijn, en dus ook om die regels toe te passen. Het is ook minder doeltreffend wanneer één bestand volgens verschillende regels wordt beheerd in de verschillende delen waarover het verspreid is. Zo kan een gebiedssluiting volgens de nationale voorschriften van een lidstaat ertoe leiden dat de visserijinspanning eenvoudigweg verschuift naar een ander deel van het bestand in een ander deel van de Adriatische Zee, waar op dat moment wel mag worden gevist.

Uit evaluaties is gebleken dat het bestaande beheerskader inefficiënt is en niet volstaat om ervoor te zorgen dat de bestanden tegen 2020 duurzaam worden bevist. Het Wetenschappelijk, Technisch en Economisch Comité voor de Visserij (WTECV) ¹⁰ van de EU heeft de beheerders aanbevolen het gebruik van vangstbeperkingen (of aanlandingsbeperkingen) te overwegen, aangezien het een doeltreffender beheersinstrument is voor kleine pelagische visserijen ¹¹ , ¹² . Voor kleine pelagische bestanden, die scholen (grote concentraties) vormen, wordt beheer op basis van inspanning als risicovoller beschouwd. Zelfs een verlaging van de inspanning met 20 % zou zich bijvoorbeeld niet noodzakelijkerwijs vertalen in een verlaging van de vangsten of de visserijsterfte met 20 %. Een vaartuig dat een school kleine pelagische vissen aantreft, kan op korte tijd een grote vangst binnenhalen. Vangstbeperkingen daarentegen brengen rechtstreeks een overeenkomstige verlaging van de visserijsterfte mee.

In dit voorstel wordt ingegaan op het probleem van overexploitatie van kleine pelagische bestanden door niet-duurzame visserij en inefficiënt beheer. Het meerjarenplan heeft als voornaamste doelstelling de bestanden en de visserijsector in een gezonde toestand te brengen door te zorgen voor een duurzame visserij. Zo wordt gewaarborgd dat de visserijsector ook op de lange termijn kan rekenen op de beschikbaarheid van de bestanden. Het meerjarenplan zal tevens de invoering van de aanlandingsverplichting vergemakkelijken, door een basis te verschaffen voor afwijkingen in bepaalde welomschreven situaties. Ook zal het meerjarenplan regionalisering mogelijk maken, waarbij de lidstaten rond een zeebekken betrokken worden bij het opstellen en vormgeven van beheersregels voor de belanghebbenden. Het idee is marktdeelnemers in de visserijsector een grotere inbreng te geven en ervoor te zorgen dat de beheersregels beter worden gehandhaafd en uiteindelijk doeltreffender worden. Aldus wordt het besluitvormingsproces ook eenvoudiger en doeltreffender, kan het beter inspelen op veranderende omstandigheden, en staat het dichter bij de belanghebbenden wanneer het gaat om zeer technische aangelegenheden.

Het meerjarenplan moet, voor zover beschikbaar, streefbandbreedtes voor de visserijsterfte van elk bestand bevatten als basis voor de vaststelling van jaarlijkse vangstbeperkingen voor die bestanden. Daarnaast moet het meerjarenplan vrijwaringsmaatregelen bevatten die dienstdoen als kader voor het herstel van bestanden die onder biologisch veilige grenzen terechtkomen.

Het meerjarenplan is van toepassing op alle EU-vissersvaartuigen, ongeacht hun algehele deelname aan de visserij in de Adriatische Zee (in EU- en internationale wateren). Zulks is in overeenstemming met de regels van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB) en met het effect van de vaartuigen op de betrokken visbestanden.

De volgende bepalingen van Verordening (EU) nr. 1380/2013 (hierna 'de basisverordening' genoemd) zijn relevant voor het meerjarenplan:

• De artikelen 9 en 10 van de basisverordening betreffen de doelstellingen en de inhoud van de meerjarenplannen. Krachtens artikel 10 van de basisverordening moeten de meerjarenplannen kwantificeerbare streefdoelen omvatten. Die streefdoelen moeten worden aangevuld met vrijwaringsmaatregelen die zijn gekoppeld aan een instandhoudingsreferentiepunt dat, zodra dit wordt bereikt, een interventie activeert – en dus als trigger fungeert.

• Overeenkomstig artikel 15 van de basisverordening is de aanlandingsverplichting sinds 1 januari 2015 overal in de EU-wateren van toepassing op de kleine pelagische visserijen (d.w.z. de visserij op makreel, haring, horsmakreel, blauwe wijting, evervis, ansjovis, zilvervis, sardine en sprot). Overeenkomstig artikel 15, lid 5, van de basisverordening moeten nadere bepalingen ter uitvoering van de aanlandingsverplichting worden vastgelegd in meerjarenplannen, waaronder:

(a)bijzondere bepalingen inzake de visserijen of soorten die onder de aanlandingsverplichting vallen;

(b)de beschrijving van de vrijstellingen van de aanlandingsverplichting;

(c)bepalingen inzake de-minimisvrijstellingen van ten hoogste 5 % van de totale jaarlijkse vangsten van alle soorten waarvoor de aanlandingsverplichting van toepassing is, zodat onevenredig hoge kosten voor de behandeling van ongewenste vangsten worden voorkomen.

• Overeenkomstig artikel 18 van de basisverordening kunnen lidstaten met een rechtstreeks belang bij het beheer gemeenschappelijke aanbevelingen indienen voor bepaalde te treffen maatregelen, wanneer de Commissie gemachtigd is om uitvoeringshandelingen of gedelegeerde handelingen vast te stellen om de in een meerjarenplan opgenomen doelstellingen te verwezenlijken.

Het meerjarenplan bevat ook specifieke controlebepalingen om de algemene controlemaatregelen aan te passen aan de specifieke context van de kleine pelagische visserijen in de Adriatische Zee. Die algemene maatregelen zijn vastgesteld in Verordening (EG) 1224/2009 van de Raad van 20 november 2009 tot vaststelling van een controleregeling van de Unie die de naleving van de regels van het gemeenschappelijk visserijbeleid moet garanderen, tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 847/96, (EG) nr. 2371/2002, (EG) nr. 811/2004, (EG) nr. 768/2005, (EG) nr. 2115/2005, (EG) nr. 2166/2005, (EG) nr. 388/2006, (EG) nr. 509/2007, (EG) nr. 676/2007, (EG) nr. 1098/2007, (EG) nr. 1300/2008, (EG) nr. 1342/2008 en tot intrekking van Verordeningen (EEG) nr. 2847/93, (EG) nr. 1627/94 en (EG) nr. 1966/2006 ¹³ , die het wettelijk kader voor controle, inspectie en handhaving vastlegt waarmee de naleving van de regels van het GVB moet worden gegarandeerd. Dit zijn de relevante bepalingen van Verordening (EG) nr. 1224/2009:

• Overeenkomstig artikel 9 moet een vissersvaartuig met een lengte van 12 meter over alles of meer een volledig functionerend toestel aan boord hebben waarmee het vaartuig automatisch door het volgsysteem voor vaartuigen kan worden gelokaliseerd en geïdentificeerd aan de hand van periodiek doorgestuurde positiegegevens. Voorts moet dit toestel het visserijcontrolecentrum van de vlaggenlidstaat de mogelijkheid bieden het vissersvaartuig te bevragen.

• Overeenkomstig artikel 15 moeten de kapiteins van EU-vissersvaartuigen met een lengte van 12 meter over alles of meer elektronische logboeken gebruiken en die minstens eenmaal per dag elektronisch doorsturen naar de bevoegde autoriteit van de vlaggenlidstaat.

• Overeenkomstig artikel 17 moeten kapiteins van EU-vissersvaartuigen met een lengte over alles van 12 meter of meer die betrokken zijn in visserij op bestanden die onder een meerjarenplan vallen en die gehouden zijn elektronisch visserijlogboekgegevens vast te leggen, de bevoegde autoriteiten van hun vlaggenlidstaat ten minste vier uur vóór het geplande tijdstip van aankomst in de haven in kennis stellen van bepaalde informatie over het vaartuig en de vangsten.

• Het kan dienstig zijn deze bepalingen aan de hand van een meerjarenplan aan te passen aan de specifieke aard van een bepaalde visserij.

• Op grond van artikel 43 kunnen in de meerjarenplannen drempels worden vastgesteld bij overschrijding waarvan vangsten uit bepaalde bestanden in een aangewezen haven moeten worden aangeland.

De specifieke bepalingen van het meerjarenplan worden toegelicht in deel 5.

• Samenhang met de huidige bepalingen op dit beleidsgebied

Verordening (EU) nr. 1380/2013 van het Europees Parlement en de Raad stelt het algemene kader voor het GVB vast en omschrijft de situaties waarin de Raad en het Europees Parlement meerjarenplannen moeten vaststellen.

Dit voorstel voor een meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee volgt dezelfde aanpak voor het bepalen van de doelstellingen, streefdoelen en vrijwaringsmaatregelen van het meerjarenplan en voor de uitvoering van de aanlandingsverplichting als in de recent vastgestelde Verordening (EU) 2016/1139 van het Europees Parlement en de Raad van 6 juli 2016 tot vaststelling van een meerjarenplan voor de kabeljauw-, haring- en sprotbestanden in de Oostzee en de visserijen die deze bestanden exploiteren, tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2187/2005 van de Raad en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1098/2007 van de Raad ¹⁴ .

Bij Verordening (EG) nr. 850/98 van de Raad van 30 maart 1998 voor de instandhouding van de visbestanden via technische maatregelen voor de bescherming van jonge exemplaren van mariene organismen ¹⁵ zijn voor bepaalde visserijen technische instandhoudingsmaatregelen vastgesteld, zoals voorschriften inzake vangstsamenstelling, minimummaaswijdte, minimummaten bij aanlanding, gesloten gebieden en gesloten seizoenen. Deze verordening wordt momenteel herzien en zal worden vervangen als het voorstel van de Commissie voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de instandhouding van visbestanden en de bescherming van mariene ecosystemen door middel van technische maatregelen ¹⁶ wordt aangenomen. Dat voorstel zou de lidstaten de mogelijkheid geven om technische maatregelen te wijzigen via een regionaliseringsproces.

• Samenhang met andere beleidsgebieden van de Unie

Dit voorstel en de doelstellingen ervan zijn in overeenstemming met het beleid van de Europese Unie, met name het milieubeleid, zoals de kaderrichtlijn mariene strategie (KRMS) ¹⁷ en de daarin opgenomen doelstelling om tegen 2020 een goede milieutoestand van de mariene wateren in de EU te bereiken.

2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID

•

Rechtsgrondslag

De rechtsgrondslag van dit voorstel is artikel 43, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

•

Subsidiariteitsbeginsel

Het voorstel heeft betrekking op de instandhouding van mariene biologische hulpbronnen en dergelijke maatregelen vallen onder de exclusieve bevoegdheid van de Europese Unie. Het is in overeenstemming met het subsidiariteitsbeginsel en de desbetreffende vereisten. Omdat zowel de ansjovis- en sardinebestanden als de betrokken vissersvaartuigen zich vrij over internationale grenzen kunnen bewegen, is actie op het niveau van de lidstaten alleen waarschijnlijk niet doeltreffend om de doelstellingen te bereiken. Opdat de maatregelen doeltreffend zouden zijn, moeten zij op een gecoördineerde wijze worden genomen en van toepassing zijn op het gehele verspreidingsgebied van het bestand en op alle betrokken vloten.

•

Evenredigheidsbeginsel

De voorgestelde maatregelen zijn in overeenstemming met het evenredigheidsbeginsel aangezien zij passend en noodzakelijk zijn en de nagestreefde beleidsdoelstellingen niet kunnen worden bereikt met andere maatregelen die minder restrictief zijn. Onder de geraadpleegde belanghebbenden bestaat een brede consensus dat de duurzaamheidsdoelstellingen van het GVB onvoldoende kunnen worden bereikt met het huidige wetgevingskader, dat bestaat uit nationale wetgeving, een EU-teruggooiplan en door de Algemene Visserijcommissie voor de Middellandse Zee vastgestelde maatregelen.

•

Keuze van het instrument

Het voorgestelde instrument is een verordening van het Europees Parlement en de Raad

3. RESULTATEN VAN EX-POSTEVALUATIES, RAADPLEGINGEN VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELINGEN

Tijdens de voorbereiding van dit voorstel en de begeleidende effectbeoordeling heeft overleg op verschillende niveaus plaatsgevonden: met belanghebbenden, wetenschappers, individuele burgers, overheden en de bevoegde diensten van de Commissie.

•

Raadpleging van belanghebbenden

De belanghebbenden zijn doelgericht geraadpleegd, met name via de adviesraad voor de Middellandse Zee (MEDAC) ¹⁸ , de meest representatieve organisatie van belanghebbenden uit de visserijsector in de Middellandse Zee. De MEDAC vertegenwoordigt alle bij dit voorstel betrokken partijen, waaronder de visserijsector, met inbegrip van kleinschalige visserijen, de verwerkende sector, vakbonden en andere belangengroepen, zoals milieuorganisaties, consumentenorganisaties en verenigingen voor sport- of recreatievisserij die actief zijn in het Middellandse Zeegebied en onder het GVB vallen.

Sinds 2014 bestaat er bij de MEDAC een werkgroep die zich specifiek bezighoudt met de ontwikkeling van het meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee. De werkgroep heeft zes vergaderingen gehouden, waaraan is deelgenomen door vertegenwoordigers van het directoraat-generaal Visserij van de Commissie (DG MARE), het Europees Bureau voor visserijcontrole, de wetenschappelijke onderzoeksgemeenschap, vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en visserijinstanties van de lidstaten ¹⁹ . In maart 2016 heeft de MEDAC een advies aangenomen over het meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden in het noordelijke deel van de Adriatische Zee ²⁰ . Sommige door de MEDAC aanbevolen maatregelen zijn in dit voorstel opgenomen, namelijk: de uitbreiding van het gebruik van elektronische logboeken en elektronische systemen om de positie van een vaartuig te monitoren, en de opname van maatregelen die nodig zijn om de aanlandingsverplichting uit te voeren.

Voorts heeft de Commissie op 18 september 2015 een wetenschappelijk en technisch seminar over de kleine pelagische visserijen in de Adriatische Zee georganiseerd, waaraan is deelgenomen door wetenschappers, de MEDAC en de visserijinstanties van de lidstaten. Er was algemene overeenstemming over het feit dat ansjovis en sardine overbevist zijn en dat nu actie moet worden ondernomen.

Vervolgens vond van 21 tot en met 25 september 2015 een workshop plaats over de toepassing van de MSY in verschillende casestudy's, onder meer met betrekking tot de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee. De workshop werd georganiseerd in het kader van een door de Commissie gefinancierd project over beheersscenario's voor de opstelling van meerjarige beheersplannen voor de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Tijdens die bijeenkomst konden verschillende actoren (de Commissie, MEDAC, onafhankelijke experts, consulenten die het project uitvoeren) in het kader van dit project overleggen en overeenstemming zoeken over de verschillende beheersmogelijkheden, criteria en geplande scenario's om tot FMSY te komen.

Voorts werden, in het kader van een studie inzake de evaluatie achteraf van de Middellandse Zeeverordening ²¹ , de belanghebbenden bij de visserijsector in het Middellandse Zeegebied geraadpleegd (waaronder autoriteiten van acht lidstaten, onderzoeksinstellingen uit acht lidstaten, vijf ngo's, vertegenwoordigers van de sector uit acht lidstaten, de MEDAC en het WTECV). Een specifieke casestudy was gewijd aan de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee. Deze raadpleging heeft relevante input opgeleverd over de probleemomschrijving en de doeltreffendheid van het bestaande kader. Alle betrokken partijen waren het er stellig over eens dat de visbestanden in de Middellandse Zee ernstig overbevist zijn, en de meerderheid van de respondenten uit alle categorieën belanghebbenden zagen tot nu toe geen tekenen van herstel. Tevens werd bezorgdheid geuit over de toekomstige sociaaleconomische duurzaamheid van de visserij in de Middellandse Zee.

Van 22 mei tot 11 september 2015 vond een brede openbare raadpleging via het internet plaats, die betrekking had op de kleine pelagische visserijen in het noordelijke deel van de Adriatische Zee ²² . In totaal werden 15 uitvoerige bijdragen ingeleverd door lidstaten, de MEDAC, vertegenwoordigers van de sector, ngo's en particuliere burgers. Hieronder worden de voornaamste conclusies gedistilleerd.

• Uit de meeste bijdragen blijkt dat er eensgezindheid bestaat over de noodzaak van een EU-meerjarenplan, omdat het bestaande wetgevingskader geen rekening houdt met de specifieke kenmerken van de regionale visserijen en het GVB niet volledig ten uitvoer legt, met name wat betreft het regionaliseringsprincipe.

• Het huidige kader wordt als te complex beschouwd.

• Het EU-optreden moet worden beperkt tot oriëntering en het vastleggen van doelstellingen.

• Er moet rekening worden gehouden met interacties tussen de visserijen en milieufactoren.

• De maatregelen mogen alleen betrekking hebben op de doelsoorten.

• Technische maatregelen en aanvullende maatregelen met betrekking tot de aanlandingsverplichting moeten worden vastgesteld via regionalisering in plaats van in het meerjarenplan.

• De technische maatregelen moeten gericht zijn op gebieds- en tijdsgebonden sluitingen, veeleer dan op een toename van de selectiviteit aan de hand van maaswijdten.

• Het meerjarenplan moet flexibel zijn en rekening houden met het aandeel van de verschillende betrokken vloten in de vangsten.

•

Bijeenbrengen en benutten van deskundigheid

Naast de hoger beschreven openbare raadpleging en de hieronder beschreven studie inzake de evaluatie achteraf zijn verschillende belangrijke studies gedaan om het voorstel te onderbouwen.

In 2014 heeft de Commissie opdracht gegeven voor een studie met de titel 'Improved knowledge of the main socio-economic aspects related to the most important fisheries in the Adriatic Sea' (betere kennis van de belangrijkste sociaaleconomische aspecten van de belangrijkste visserijen in de Adriatische Zee). De studie had ten doel na te gaan wat de belangrijkste visserijen in de Adriatische Zee zijn, een overzicht te geven van de beoordelingen van de toestand waarin de bestanden zich bevinden, alsook van het wetenschappelijke advies voor de betrokken bestanden, en sociaaleconomische informatie te verstrekken over de verschillende visserijen die worden bedreven door de kuststaten van het Adriatische Zeegebied. De studie is in juli 2015 afgerond ²³ .

DG MARE heeft in 2014 ook een andere studie opgezet ter beoordeling van specifieke beheersscenario's voor meerjarenplannen in overeenstemming met de doelstellingen van het GVB ²⁴ . In de studie werden vier casestudy's onderzocht, waarvan er één betrekking had op de kleine pelagische visserijen in de Adriatische Zee. De studie maakte gebruik van bio-economische modellen ter beoordeling van de ecologische, sociale en economische effecten van de verschillende scenario's op de verschillende vlootsegmenten.

• Ex-postevaluaties/geschiktheidscontroles van bestaande wetgeving

Uit een studie inzake de evaluatie achteraf van de Middellandse Zeeverordening20 is gebleken dat veel van de maatregelen uit hoofde van die verordening weliswaar ten uitvoer worden gelegd, maar dat het met de Middellandse Zeeverordening blijkbaar niet mogelijk is het merendeel van de doelstellingen voor het noordelijke deel van de Adriatische regio te halen, terwijl in andere gevallen geen uitsluitsel kan worden gegeven over de doeltreffendheid van de maatregelen omdat er te weinig bewijsmateriaal is. Zo zagen bijvoorbeeld alle in het kader van de studie geraadpleegde nationale autoriteiten geen of weinig effecten van een verminderde visserijinspanning in het noordelijke deel van de Adriatische regio, en heeft de Middellandse Zeeverordening slechts een beperkte impact gehad op het aantal vaartuigen en op de werkgelegenheid in Italië en Kroatië.

De nationale beheersplannen van de lidstaten in het kader van de Middellandse Zeeverordening zijn geanalyseerd door het WTECV ²⁵ op basis van een specifieke studie ²⁶ . Het WTECV kwam tot de conclusie dat de vangstverlagingen in het kader van de bestaande nationale beheersplannen niet volstaan om uiterlijk in 2020 op een duurzaam niveau te vissen. Daarom meent het WTECV dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de doelstellingen van het GVB worden gehaald als er geen veranderingen worden aangebracht aan de nationale beheersplannen.

Wat de internationale maatregelen in het kader van de Algemene Visserijcommissie voor de Middellandse Zee (GFCM) betreft, heeft de GFCM in 2015 een bio-economische beoordeling van de beheersmaatregelen voor de visserij op ansjovis en sardine in de Adriatische Zee uitgevoerd ²⁷ . Uit simulaties blijkt dat de visserijsterfte ²⁸ momenteel te hoog is, ook met de door de GFCM aangenomen noodmaatregelen. Als dit zo doorgaat, zullen de ansjovis- en sardinebestanden tussen 2020 en 2030 buiten veilige biologische grenzen blijven of zelfs instorten.

•

Effectbeoordeling

De effecten van een meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden in de Adriatische Zee zijn beoordeeld in het kader van het nieuwe GVB en het herschrijven van de verordeningen inzake technische maatregelen. Voor het onderhavige voorstel zijn de effectbeoordelingen relevant die verband houden met:

• de hervorming van het GVB ²⁹ ,

• de invoering van de aanlandingsverplichting ³⁰ , ³¹ ,

• de sociaaleconomische dimensies van het GVB ³² ,

• de opstelling van een nieuwe verordening inzake technische maatregelen ³³ .

Verder zijn de effecten beoordeeld van het onderhavige wetgevingsvoorstel tot vaststelling van een meerjarenplan voor de kleine pelagische bestanden en de desbetreffende visserijen in de Adriatische Zee.

Bij die effectbeoordeling zijn de volgende beleidsopties in aanmerking genomen:

• optie 0: niet-wetgevende instrumenten of 'zachte wetgeving' (in een vroeg stadium verworpen);

• optie 1: status quo (referentiescenario waarmee de andere opties zijn vergeleken);

• optie 2: de uitwerking van een EU-verordening voor het beheer van kleine pelagische visserijen, met als doel de bestanden uiterlijk in 2018 of 2020 (twee subopties) duurzaam te bevissen. In optie 2 wordt een nieuw beheersmechanisme voorgesteld, waarbij de nadruk op de output van de visserij ligt en vangstbeperkingen worden vastgelegd. Deze benadering is met succes beproefd in andere EU-wateren, waar zij geleid heeft tot een betere toestand van de bestanden;

• optie 3: pogingen om het bestaande beheerskader (nationale en internationale wetgeving) te wijzigen, met een bestcase- of worstcasescenario naargelang de pogingen al dan niet succesvol zijn.

De voorkeursoptie is optie 2 (EU-verordening voor het beheer van kleine pelagische visserijen), die de enige optie bleek te zijn waarbij alle doelstellingen kunnen worden verwezenlijkt. In grote lijnen wordt verwacht dat optie 2 zal leiden tot een betere staat van instandhouding van ansjovis en sardine, wat uiteindelijk de desbetreffende visserijsector gezonder en duurzamer zal maken, met betere salarissen voor de vissers en een grotere algehele winstgevendheid in vergelijking met de status quo.

Naar verwachting zal de overgang naar die duurzamere staat van de visserijen gepaard moeten gaan met een verkleining van de visserijsector, met inbegrip van de werkgelegenheid en de totale inkomsten van de sector. De verminderde inkomsten door een daling van de vangsten zullen mogelijk ten dele worden gecompenseerd door de waarschijnlijke stijging van de prijzen bij eerste verkoop. De verwerkende sector (met name in Kroatië en Italië) zal mogelijk meer moeten invoeren uit andere landen. Er zijn specifieke financiële instrumenten en maatregelen voorhanden om de betrokken sectoren in de overgangsfase bij te staan.

Binnen optie 2 heeft de streefdatum van 2020 (tegenover 2018) voor het bereiken van een duurzame visserij een duidelijke voorkeur van de belanghebbenden. Die datum is ook meer realistisch gelet op de verwachte timing van de inwerkingtreding van het EU-meerjarenplan.

Geen van de geraadpleegde belanghebbenden noemde zachte wetgeving (optie 0) als haalbare optie. Bij de openbare raadpleging antwoordde slechts één belanghebbende dat het bestaande kader (optie 1) volstaat. Op één na waren alle respondenten van mening dat een wijziging van het bestaande kader (optie 3) ontoereikend zou zijn. De MEDAC (met vertegenwoordigers van de sector en het maatschappelijk middenveld), ngo's, overheden, wetenschappelijke instellingen en Kroatië, Italië en Slovenië steunen de opstelling van een meerjarenplan (optie 2), met een sterke voorkeur voor suboptie '2020'.

• Gezonde regelgeving en vereenvoudiging

Dit voorstel is geen initiatief binnen het programma voor gezonde regelgeving. Het zou niettemin bijdragen tot de vereenvoudiging van de toepasselijke wetgeving van de Europese Unie. Het bestaande systeem bestaat uit bepalingen in drie nationale beheersplannen die zijn vastgesteld in het kader van drie afzonderlijke nationale regelgevingen, met daarbovenop een teruggooiplan op EU-niveau. Met het meerjarenplan worden alle bepalingen in verband met het beheer van deze visserijen op EU-niveau in één instrument opgenomen.

Het bestaande beheerskader is complex en wijzigt voortdurend. De huidige situatie zou er aanzienlijk op vooruitgaan dankzij vereenvoudiging, meer stabiliteit, en transparantie.

Het meerjarenplan zou ook voorzien in een eenvoudiger en transparanter beheerssysteem voor het omzetten van wetenschappelijk advies in beheersmaatregelen dan nu het geval is. Wetenschappers zouden jaarlijks advies verstrekken, onder meer wat betreft de vangstbeperkingen die voor elk bestand moeten worden opgelegd om duurzame bevissingsniveaus te garanderen. Met een op de output gericht controlesysteem wordt de vereiste verlaging van de visserijsterfte rechtstreeks vertaald in lagere vangsten, wat niet het geval is bij een controle van de input (bijvoorbeeld op basis van inspannings- of capaciteitsbeheer). Het meerjarenplan zou ook zorgen voor meer stabiliteit voor de sector kleine pelagische visserijen, die de beschikbaarheid van de bestanden beter zou kunnen inschatten.

Het GVB is specifiek gericht op kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's), die binnen de visserijsector eerder norm dan uitzondering zijn. In de sector kleine pelagische visserijen in de Adriatische Zee zijn bijna alle visserijbedrijven en de overgrote meerderheid van de bedrijven in de verwerkende sector micro-ondernemingen of kmo's. Bedrijven van het toepassingsgebied van dit voorstel uitsluiten op basis van hun omvang zou ertoe leiden dat bijna de hele sector zou worden uitgesloten, wat het voorstel zinloos zou maken. Het EU-meerjarenplan zou daarom van toepassing zijn op alle bedrijven, met inbegrip van kmo's en micro-ondernemingen. Alle hoger beschreven effecten zullen daarom waarschijnlijk gelden voor alle ondernemingen, waarbij de mate waarin dat het geval is, afhangt van de manier waarop de lidstaten de noodzakelijke vangstbeperkingen verdelen over de verschillende vlootsegmenten.

• Grondrechten

Dit voorstel is volledig in overeenstemming met het Handvest van de grondrechten van de EU ³⁴ , in het bijzonder artikel 37 van het Handvest, dat bepaalt dat een hoog niveau van milieubescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu moeten worden geïntegreerd in het beleid van de Europese Unie en worden gewaarborgd overeenkomstig het beginsel van duurzame ontwikkeling.

4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING

Er zijn geen gevolgen voor de begroting.

5. OVERIGE ELEMENTEN

• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende monitoring, evaluatie en rapportage

De monitoring van sommige effecten van de beheersmaatregelen maakt deel uit van de lopende werkzaamheden in verband met de uitvoering van het GVB. De gegevens die nodig zijn voor de monitoring van de sociaaleconomische en milieueffecten van het meerjarenplan, worden reeds door de lidstaten verzameld in het kader van de EU-regelgeving inzake gegevensverzameling ³⁵ . Het WTECV beoordeelt ook regelmatig de staat van ansjovis en sardine, en van de sociaaleconomische prestaties van de visserijsector en de verwerkende sector. De effecten van het meerjarenplan op de markten zullen tweejaarlijks worden gemonitord via de waarnemingspost voor de EU-markt voor visserij- en aquacultuurproducten (EUMOFA) ³⁶ . De basisgegevens zijn dan ook beschikbaar en er bestaat een procedure voor de monitoring van de hoger vermelde operationele doelstellingen en van de sociaaleconomische effecten van het meerjarenplan.

Het meerjarenplan voorziet in een op wetenschappelijke adviezen gebaseerde periodieke evaluatie van de gevolgen van het plan voor de betrokken bestanden. Het is van het grootste belang dat een passende periode voor deze evaluatie wordt bepaald: een periode die het mogelijk maakt geregionaliseerde maatregelen vast te stellen en uit te voeren en zicht te krijgen op de gevolgen voor de bestanden en de visserij. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met het tijdsverloop tussen het verzamelen van de biologische en de sociaaleconomische gegevens en met de werkmethode van de wetenschappelijke instanties die die gegevens beoordelen. Het WTECV heeft aanbevolen dat de meerjarenplannen zouden worden beoordeeld op basis van drie jaar aan gegevens. Bovendien is volgens het WTECV vijf jaar uitvoering van het plan nodig om drie jaar aan gegevens te verkrijgen ³⁷ . Daarom is voor de evaluatie van het meerjarenplan geopteerd voor een periodiciteit van vijf jaar.

In dit verband zij erop gewezen dat de periodieke evaluatie van de gevolgen van het meerjarenplan de wetgevers niet belet het plan te wijzigen wanneer zich nieuwe wetenschappelijke, politieke of sociaaleconomische ontwikkelingen voordoen.

• Toelichting bij de specifieke bepalingen van het voorstel

Overeenkomstig de algemene doelstelling van het GVB inzake de instandhouding van visbestanden en gelet op de artikelen 9 en 10 van Verordening (EG) nr. 1380/2013, waarin de beginselen, de doelstellingen en de inhoud van meerjarenplannen zijn vastgelegd, zijn de belangrijkste elementen van het plan de volgende:

• Het meerjarenplan is van toepassing op kleine pelagische bestanden, meer bepaald ansjovis, sardine, makreel en horsmakreel, en de visserijen die deze bestanden exploiteren in de Adriatische Zee.

• Het meerjarenplan heeft ten doel bij te dragen aan de doelstellingen van het GVB, en met name de MSY voor de betrokken bestanden bereiken en behouden, zorgen voor een duurzame visserijsector en voorzien in een doeltreffend beheerskader. Het meerjarenplan draagt tevens bij aan de uitvoering van de aanlandingsverplichting.

• De voorgestelde streefdoelen worden uitgedrukt als streefbandbreedtes voor de visserijsterfte rond FMSY conform de aanbevelingen van het WTECV, met 2020 als uiterste termijn. Deze FMSY-bandbreedtes maken het mogelijk de betrokken bestanden op een MSY-gerichte wijze te beheren en bieden de sector een hoge mate van voorspelbaarheid. Er zijn streefdoelen opgenomen voor ansjovis en sardine, met door het WTECV geadviseerde bandbreedtes9. Deze bandbreedtes maken het mogelijk de betrokken bestanden op een op MSY gerichte wijze te beheren; dit lijkt een eventuele bijstelling in het licht van gewijzigd wetenschappelijk advies niet in de weg te staan, terwijl toch een hoge mate van voorspelbaarheid wordt gehandhaafd. Waar gegevens voor de visbestanden beschikbaar zijn, worden die referentiepunten uitgedrukt als paaibiomassa.

• De in het meerjarenplan opgenomen instandhoudingsreferentiepunten, uitgedrukt in ton paaibiomassa of als abundantie in aantallen, worden bepaald door het WTECV.

• Met de instandhoudingsreferentiepunten zijn vrijwaringsmaatregelen en specifieke instandhoudingsmaatregelen verbonden. Als een van de bestanden in kwestie zich volgens wetenschappelijk advies onder dat punt bevindt, moeten de toegestane vangsten voor dat bestand worden verlaagd. Deze maatregel kan indien nodig worden aangevuld met onder meer technische maatregelen of noodmaatregelen van de Commissie of de lidstaat. Sommige van die maatregelen kunnen worden aangenomen in het kader van de regionalisering.

• Het moet mogelijk zijn om in het kader van de regionalisering bepalingen in verband met de aanlandingsverplichting vast te stellen om in het licht van voortschrijdend wetenschappelijk advies te voorzien in de verlenging (en/of de wijziging) van vrijstellingen van de aanlandingsverplichting voor soorten met een wetenschappelijk aangetoonde hoge overlevingskans, en in 'de-minimisvrijstellingen'. Momenteel zijn die vrijstellingen in het kader van het teruggooiplan voor de Middellandse Zee5 goedgekeurd voor een periode van drie jaar.

• Het meerjarenplan voorziet in regionale samenwerking tussen lidstaten bij het vaststellen van bepalingen inzake de aanlandingsverplichting en specifieke instandhoudingsmaatregelen, met inbegrip van technische maatregelen, voor bepaalde bestanden.

• Er worden controlebepalingen vastgesteld op het gebied van het volgsysteem voor vaartuigen, voorafgaande kennisgevingen, elektronische logboeken en aangewezen havens. Wat de voorafgaande kennisgevingen betreft, dienen de algemene regels van Verordening (EG) nr. 1224/2009 van de Raad te worden aangepast aan de specifieke kenmerken van de Adriatische Zee en de overeenkomstige kleine pelagische visserijen. Wat de elektronische logboeken en het volgsysteem voor vaartuigen betreft, worden de bepalingen van Verordening (EG) nr. 1224/2009 van de Raad uitgebreid tot alle vaartuigen met een lengte over alles van acht meter of meer, zodat de onder het meerjarenplan vallende visserijen beter kunnen worden gecontroleerd. Wat de aangewezen havens betreft, worden in dit voorstel drempels vastgesteld bij overschrijding waarvan ansjovis en sardine alleen mogen worden aangeland in havens met verscherpte controle.

• Op wetenschappelijke adviezen gebaseerde periodieke evaluatie van het meerjarenplan: het plan moet elke vijf jaar worden geëvalueerd. Een dergelijke periode biedt in eerste instantie voldoende ruimte om de aanlandingsverplichting volledig uit te voeren, om geregionaliseerde maatregelen vast te stellen en uit te voeren en om zicht te krijgen op de gevolgen voor de bestanden en de visserij. Een kortere periode zou bovendien onwerkbaar zijn voor de wetenschappelijke instanties36.