Toelichting bij COM(2019)616 - Evaluatie van de roamingmarkt - Hoofdinhoud

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier	COM(2019)616 - Evaluatie van de roamingmarkt.
bron	COM(2019)616
datum	29-11-2019

EUROPESE COMMISSIE

Inhoudsopgave

Brussel, 29.11.2019
Snelle en massale toename van het roamingverbruik
Algemene structuur van de binnenlandse tarieven blijft grotendeels ongewijzigd
Kwaliteit van de dienstverlening
Het beleid inzake redelijk gebruik is nuttig tegen individuele gevallen van misbruik
In niet-EU/EER-landen blijven de roamingtarieven gemiddeld gezien dalen
De consument is heel tevreden
Netto-inbounders hebben geprofiteerd van de toenemende roamingvraag
De kosten voor de levering van wholesaleroaming zijn gedekt
De markt heeft geen gebruik gemaakt van de afzonderlijke verkoop van dataroamingdiensten
Gezamenlijke enquête bij mobiele exploitanten door de Commissie en Berec, maart 2019
Zie voetnoot 10

1. Brussel, 29.11.2019

COM(2019) 616 final

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

over de evaluatie van de roamingmarkt

{SWD(2019) 416 final}

1.Inleiding

In oktober 2015 namen het Europees Parlement en de Raad Verordening (EU) 2015/2120 ¹ aan waarbij de retailroamingtoeslagen in de Unie vanaf 15 juni 2017 werden afgeschaft, met de mogelijkheid om een beleid inzake redelijk gebruik en een afwijking in verband met de houdbaarheid toe te passen. Deze nieuwe regels voor roaming staan algemeen bekend onder de benaming “Roam-Like-At-Home” (hierna “roaming tegen thuistarief” of “nieuwe roamingregels” genoemd).

Om ervoor te zorgen dat roaming tegen thuistarief in de hele Unie op houdbare wijze kan worden aangeboden, hebben de medewetgevers de volgende maatregelen afgesproken:

·aanzienlijk verlaagde tariefplafonds voor wholesaleroaming ² ;

·de mogelijkheid voor exploitanten om een beleid inzake redelijk gebruik toe te passen ter voorkoming van misbruik of afwijkend gebruik van roamingdiensten tegen binnenlandse prijzen;

·een uitzonderlijke en tijdelijke uitzonderingsregeling voor exploitanten om het risico van binnenlandse prijsstijgingen te voorkomen.

Overeenkomstig de machtiging die de medewetgevers daartoe hebben verleend, heeft de Commissie op 15 december 2016 Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 van de Commissie vastgesteld met daarin nadere bepalingen over de toepassing van een beleid inzake redelijk gebruik en de te gebruiken methodologie voor de indiening en de beoordeling van een verzoek om afwijking in verband met de houdbaarheid (hierna “Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286” genoemd) ³ .

De bovengenoemde reeks voorschriften is sinds 15 juni 2017 van toepassing in de EU/EER ⁴ .

Overeenkomstig haar rapportageverplichtingen die door de medewetgevers zijn vastgesteld in de roamingverordening ⁵ , heeft de Commissie:

-op 12 december 2018 een tussentijds verslag aan het Europees Parlement en de Raad aangenomen over de tenuitvoerlegging van de regels inzake roaming tegen thuistarief in de eerste 18 maanden (hierna het “tussentijds verslag” genoemd) ⁶ ;

-op 28 juni 2019 een werkdocument van de diensten van de Commissie gepubliceerd over de bevindingen van de evaluatie van de regels voor het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking zoals vastgelegd in Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 (hierna “het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking” genoemd) ⁷ .

In het tussentijdse verslag over het algemene succes van roaming tegen thuistarief in de eerste 18 maanden werd met name aangetoond dat de vraag naar mobiel verbruik op reis in de EU/EER snel en massaal was toegenomen sinds de invoering van roaming tegen thuistarief. In het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking werd geconcludeerd dat de retailwaarborgen waarin de roamingverordening voorziet om verstoringen op de binnenlandse markten te voorkomen, tot nu toe waar nodig hebben gewerkt.

Naast het tussentijdse verslag en de evaluatie van het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking, moet de Commissie krachtens de roamingverordening uiterlijk op 15 december 2019 bij het Europees Parlement en de Raad ook een evaluatieverslag indienen waarin de werking van de roamingmarkt onder toepassing van de regels inzake roaming tegen thuistarief wordt beoordeeld. Dat is het onderwerp van dit verslag. De gedetailleerde methodologie en resultaten van de analyse ter ondersteuning van dit verslag staan in het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie ⁸ . Dit verslag bevestigt in grote lijnen de bevindingen van het tussentijds verslag van de Commissie en van het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking: de nieuwe roamingregels zijn een succes en hebben hun doel bereikt: ze hebben gezorgd voor een voorheen onbenutte vraag naar roaming. Uit de analyse blijkt dat de concurrentiedynamiek op de wholesale- en retailroamingmarkten niet in die mate is veranderd of naar verwachting zal veranderen dat de roamingregels de komende jaren zouden kunnen worden opgeheven. Ook zijn de regels op sommige vlakken vatbaar zijn voor verbetering. Daarom zou de Commissie de nodige stappen moeten ondernemen, ook op wetgevingsgebied, om ervoor te zorgen dat de Europese burgers de komende jaren blijven profiteren van roaming zonder toeslagen, en dat de wholesalemarkten goed functioneren.

2.Toepassingsgebied van de roamingverordening en belangrijkste bepalingen

Roaming in de zin van de roamingverordening is een dienst waardoor een klant van een mobiele (virtuele) netwerkexploitant (M(V)NO) in één EU/EER-land toegang krijgt tot mobiele diensten (spraak, sms of data) van een MNO in een ander EU/EER-land ⁹ . De mobiele exploitant zorgt ervoor dat zijn klanten verbonden blijven met een mobiel netwerk wanneer zij in het buitenland reizen en gebruikmaken van dezelfde mobiele telefoon (of eventueel een laptop of een tablet in geval van dataroaming) en hetzelfde telefoonnummer. De mobiele exploitant die zijn klanten roamingdiensten wenst aan te bieden (“retailroamingdiensten”) in een ander land, dient deze te kopen van een MNO die gevestigd is in het bezochte land (“wholesaleroamingdiensten”). Daarvoor moeten commerciële wholesaleroamingovereenkomsten worden gesloten tussen mobiele exploitanten. In de praktijk is het zo dat, wanneer een klant tijdens het roamen in het buitenland telefoneert of data gebruikt, deze dienst door een mobiele exploitant in het bezochte land wordt geleverd. De exploitant van het thuisnetwerk van de roamende klant moet de bezochte exploitant betalen voor deze dienst. In dit verband wordt gesproken van wholesaleroamingtoeslagen. Voor deze toeslagen zijn in de roamingverordening maximumtarieven en voor dataroaming jaarlijks dalende tarieven vastgesteld (zie onderaan dit deel).

Sinds 15 juni 2017 is het mobiele exploitanten niet meer toegestaan toeslagen boven op de binnenlandse prijs aan te rekenen voor het aanbieden van (retail)roamingdiensten (spraak, sms en data) aan hun klanten die periodiek reizen in de EU/EER. Ter voorkoming van misbruik of afwijkend gebruik van roamingdiensten (zoals permanente roaming) tegen binnenlandse prijzen, hetgeen nadelige effecten kan hebben op de binnenlandse markten, mogen mobiele exploitanten een beleid inzake redelijk gebruik toepassen.

Het beleid inzake redelijk gebruik moet er met name voor zorgen dat roaming tegen binnenlandse prijzen alleen wordt gebruikt tijdens periodieke reizen in de EU/EER. Daartoe kan een mobiele exploitant zijn klant vragen te bewijzen dat deze een woonplaats in of een duurzame band met het EU/EER-land heeft wanneer de exploitant diensten aanbiedt en de simkaart verstrekt voor gebruik tegen binnenlandse prijzen tijdens reizen in het buitenland. Een exploitant kan ook nagaan of de simkaart meer in het binnenland dan in het buitenland wordt gebruikt. Als een dergelijk beleid inzake redelijk gebruik wordt toegepast en het roamingverbruik van de klant over een periode van ten minste vier maanden groter was dan het binnenlandse verbruik, of de klant vaker in andere lidstaten van de Unie is geweest dan in het binnenland, dan moet de exploitant de klant hiervoor waarschuwen om na te gaan of er sprake is van misbruik of afwijkend gebruik van roamingdiensten tegen binnenlandse prijzen. Na minstens 14 dagen vanaf de datum van waarschuwing kan de exploitant, indien de klant mobiele diensten in het buitenland blijft gebruiken, kleine roamingtoeslagen in rekening brengen die verband houden met de maximumtarieven voor wholesaleroaming.

Om ervoor te zorgen dat de op de binnenlandse markten voortdurend de beste data-aanbiedingen kunnen worden aangeboden (bijvoorbeeld met onbeperkte data), kan een exploitant voorts een volumelimiet toepassen op tegen binnenlandse prijzen te gebruiken roamingdata ¹⁰ . Boven dat volume kan de exploitant een kleine roamingtoeslag in rekening brengen die het plafond voor de wholesaleprijzen van dataroaming ¹¹ niet overschrijdt (zie verderop in dit deel voor meer details).

Zelfs in geval van overmatig gebruik mag de som van de binnenlandse prijs plus de toepasselijke roamingtoeslag niet hoger zijn dan de roamingtarieven die van toepassing waren in het eerste kwartaal van 2016 (vóór de overgangsperiode in aanloop naar de inwerkingtreding van roaming tegen thuistarief in juni 2017) ¹² .

In uitzonderlijke en specifieke omstandigheden kan een exploitant, om te vermijden dat de binnenlandse prijzen omhooggaan, van zijn nationale regelgevende instantie (NRI) een zogenoemde houdbaarheidsafwijking krijgen. Daartoe moet de exploitant bewijzen dat de levering van roamingdiensten zonder toepassing van een toeslag niet houdbaar zou zijn met zijn bestaande binnenlandse tariefmodel ¹³ . In dat geval kan de NRI de exploitant toestaan gedurende één jaar een kleine roamingtoeslag toe te passen. Voor de verlenging van een dergelijke vergunning moet de exploitant jaarlijks een nieuwe aanvraag indienen.

Op wholesaleniveau zijn door de roamingverordening de prijsplafonds in 2017 aanzienlijk verlaagd ¹⁴ , met name wat de gegevens betreft waarvoor de prijsplafonds volgens de regels jaarlijks verder moeten dalen tot 2022, om ervoor te zorgen dat marktspelers wholesaletarieven kunnen genieten die het mogelijk maken hun klanten roamingdiensten te leveren zonder dat zij daarvoor enige toeslag aanrekenen bovenop de binnenlandse prijs. Het prijsplafond voor wholesaleroaming zorgt er ook voor dat de wholesalekosten van de exploitant die de wholesaleroamingdienst levert, volledig zijn gedekt.

Aangezien de roamingregels bij verordening zijn vastgesteld, zijn deze rechtstreeks van toepassing in alle EU-lidstaten en zijn zij ook van toepassing in de EER-landen ¹⁵ . In de roamingverordening worden de NRI’s belast met het toezicht op en de handhaving van de roamingregels in de lidstaten. Om een consistente aanpak van alle NRI's te verzekeren heeft het Orgaan van Europese regelgevende instanties voor elektronische communicatie (Berec) in maart 2017 richtsnoeren voor retailroaming ¹⁶ en in juni 2017 richtsnoeren voor wholesaleroaming ¹⁷ gepubliceerd, die in nauwe samenwerking met de Commissie en na overleg met belanghebbenden zijn opgesteld. Hoewel de richtsnoeren van Berec op zich niet bindend zijn, bieden zij de NRI's in de praktijk houvast bij het toezicht op en de handhaving van de nieuwe roamingregels. De richtsnoeren van Berec dienen ook als gedetailleerde handleiding voor mobiele exploitanten die de nieuwe roamingregels toepassen in hun uiteenlopende aanbiedingen.

De roamingverordening verstrijkt op 30 juni 2022.

3.Werking van de roamingmarkt

Het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie bevat een gedetailleerde analyse van de werking van de retail- en wholesaleroamingmarkten in de EU/EER sinds de inwerkingtreding van de nieuwe roamingregels op 15 juni 2017 ¹⁸ . De analyse is gebaseerd op gegevens van mobiele exploitanten en NRI’s, alsook op input van externe studies en van Berec. In de analyse wordt rekening gehouden met het op 19 juni 2019 gepubliceerde advies van Berec over de werking van de roamingmarkt (hierna “het Berec-advies” genoemd) ¹⁹ , en met de op 20 september 2019 gepubliceerde aanvullende analyse van Berec over wholesaleroamingkosten ²⁰ .

Naleving van de regels

In december 2018 werd in het tussentijdse verslag opgemerkt dat de nieuwe roamingregels vanaf hun inwerkingtreding op 15 juni 2017 in het algemeen werden nageleefd door de mobiele exploitanten. Ook in 2019 was er sprake van algemene naleving. Wanneer in een lidstaat een mogelijke inbreuk op de regels werd geconstateerd, werd daarvoor met de betrokken exploitant snel een oplossing gevonden, vaak nog voor de inleiding van een formele procedure of tijdens de procedure zelf.

Telkens er na 15 juni 2017 vragen rezen over de toepassing van de regels met betrekking tot nieuwe soorten aanbiedingen waarop de Berec-richtsnoeren geen specifiek antwoord boden, hebben de NRI's hun aanpak in samenwerking met de Commissie gecoördineerd via de specifiek daartoe ingestelde deskundigenwerkgroep inzake internationale roaming van Berec. De meest in het oog springende vraag in verband met de toepassing die door de groep is behandeld, is hoe in het kader van roaming tegen thuistarief moet worden omgegaan met nieuwe datadiensten tegen nultarief ²¹ . De interpretatie van de roamingregels die in de groep is overeengekomen en die in dergelijke gevallen door de NRI’s wordt gevolgd ²² , is door twee exploitanten aangevochten voor twee verschillende rechtbanken in Duitsland. De nationale rechtbanken hebben de door de NRI voorgestane interpretatie bevestigd ²³ . De Commissie steunt bijgevolg het voorstel dat Berec in zijn advies over de roamingmarkt heeft geformuleerd om zijn richtsnoeren voor retailroaming inzake datadiensten tegen nultarief te actualiseren, voor zover deze voldoen aan Verordening (EU) 2015/2120.

Retailroamingmarkt

2. Snelle en massale toename van het roamingverbruik

Hoewel de opeenvolgende roamingverordeningen de consument sinds 2007 tastbare voordelen hadden opgeleverd in de vorm van prijsdalingen voor spraak-, SMS- en dataroamingdiensten, bleef een groot deel van de Europeanen bij reizen buiten de lidstaat het gebruik van de mobiele telefoon en van datadiensten vermijden, of beperken, om toeslagen voor mobiele roaming te voorkomen. Dankzij de nieuwe roamingregels is deze situatie uiteindelijk radicaal veranderd en is er nu een voorheen onbenutte vraag naar mobiele communicatie op reis in de EU.

De afschaffing van de roamingtarieven heeft na 15 juni 2017 geleid tot een snelle en massale toename van het roamingverbruik in de EU/EER( Figuur 1 ). In de zomer van 2018 (Q3 ’18) lag het gebruik van roamingdata in de EU/EER twaalf keer hoger dan in de laatste zomer vóór de introductie van roaming tegen thuistarief (Q3 ’16). Het volume van roaminggesprekken lag drie keer hoger. In het eerste kwartaal van 2019 (meest recente beschikbare gegevens) was, ten opzichte van dezelfde periode vóór de introductie van roaming tegen thuistarief (Q1 ’17), het gebruik van roamingdata gestegen met een factor 9 en dat van roaminggesprekken met een factor 2,2. In de zomer van 2018 gebruikten reizigers gemiddeld 440 MB aan roamingdata per maand, tegenover 60 MB in de zomer van 2016 ²⁴ .

Figuur 1: Retaildataroamingverkeer in de EER, Q2 2016 – Q1 2019 (in miljoen GB)

Bron: Op basis van het 23e International Roaming BEREC Benchmark Data Report BoR(19)90, oktober 2018 - maart 2019.

3. Algemene structuur van de binnenlandse tarieven blijft grotendeels ongewijzigd

Zoals opgemerkt in het Berec-advies over de roamingmarkt, melden de exploitanten dat ze onder de nieuwe roamingregels hun aanbod aan tariefplannen over het algemeen niet hebben gewijzigd ²⁵ . Volgens Berec zijn er geen significante wijzigingen aangebracht in de algemene structuur van de binnenlandse tariefplannen. Het zijn hoofdzakelijk oude tariefplannen die zijn geschrapt, hetgeen regelmatig gebeurt. Al bij al wordt aangenomen dat de nieuwe roamingregels vrijwel geen effect hebben gehad op het binnenlandse aanbod.

De opmerking in het tussentijds verslag dat het gebruik van exclusief binnenlandse tariefplannen ²⁶ nog steeds beperkt is en vooral in het prepaidsegment van de markt wordt gebruikt voor lokale communicatiebehoeften, blijft geldig. In Q1 2019 maakte 5 % van alle abonnees in de EU/EER gebruik van een tariefplan voor exclusief binnenlands gebruik ²⁷ en dat aandeel blijft stabiel.

4. Kwaliteit van de dienstverlening

De kwaliteit van de mobiele diensten die aan reizigers in het buitenland worden verleend, en met name de datasnelheid, is een essentiële parameter van de roamingervaring. Hoewel er geen specifiek bewijs is dat roaminggebruikers een lagere datasnelheid krijgen dan lokale gebruikers ²⁸ , wordt in het Berec-advies gewezen op het gebrek aan transparantie van een aantal exploitanten met betrekking tot de datasnelheid voor hun roamende klanten. Deze datasnelheid hangt niet zozeer af van de exploitant van het thuisnetwerk, maar in grote mate van de kwaliteit van de dienstverlening op het bezochte netwerk. Aangezien er nu op bijna het gehele grondgebied van de Unie 4G-technologie voorhanden is, kan echter worden verwacht dat 4G wordt aangeboden tijdens het roamen.

De Commissie deelt de mening van Berec dat exploitanten hun klanten mogelijk niet met opzet een lagere datasnelheid aanbieden wanneer ze roamen. De Commissie beschouwt de kwaliteit van de dienstverlening als een integrerend deel van het product waarvan de prijs wordt gereguleerd. Door een bepaalde prijs te betalen, krijgt de gebruiker toegang tot een bepaalde mobiele dienst in eigen land. De roamingverordening vereist dat de gebruiker voor diezelfde prijs toegang heeft tot dezelfde dienst in andere EU/EER-landen, zolang deze dienst op het bezochte netwerk kan worden geleverd.

De Commissie zal bekijken of de desbetreffende verduidelijkingen, evenals transparantieverplichtingen inzake de kwaliteit van de dienstverlening tijdens het roamen aan de roamingverordening moeten worden toegevoegd. De Commissie steunt ook het voorstel van Berec om de kwaliteit van de roamingdiensten verder te monitoren.

Over het algemeen handhaven de MVNO’s hun positie op de markt

In de meeste landen waarover voldoende gegevens beschikbaar zijn, hebben de MVNO’s hun aandeel in de binnenlandse markt grotendeels in stand kunnen houden of lichtjes vergroot (in aantal abonnees). Ook is bij de weinige MVNO’s die in de loop van de jaren de nodige gegevens hebben verstrekt, te zien dat de gemiddelde retailinkomsten per gebruiker stabiel zijn gebleven. Het blijft evenwel moeilijk om de situatie van MVNO’s in de hele EU weer te geven omdat slechts een klein aantal MVNO’s consistent relevante gegevens hebben verstrekt.

5. Het beleid inzake redelijk gebruik is nuttig tegen individuele gevallen van misbruik

Zoals blijkt uit het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking, heeft de overgrote meerderheid van de exploitanten een beleid inzake redelijk gebruik toegepast (95 % van de MNO’s en 78 % van de MVNO’s) om misbruik of afwijkend gebruik van roamingdiensten tegen binnenlandse prijzen te voorkomen. Als maatregel inzake redelijk gebruik wordt de volumebeperking voor open databundels ²⁹ het meest door exploitanten toegepast (door 84 % van de mobiele exploitanten die dergelijke bundels aanbieden). Dat deze waarborg zo wijdverbreid is, kan erop wijzen dat deze inderdaad ertoe heeft bijgedragen dat de meest concurrerende databundels op de binnenlandse markten nog steeds worden aangeboden.

Aangezien met de beleidsregels inzake redelijk gebruik echter de behoeften van zowat alle roaminggebruikers worden gedekt, blijft het aantal klanten dat de grenzen van het beleid inzake redelijk gebruik daadwerkelijk overschrijdt, zeer beperkt: slechts 0,6 % van de abonnees van MNO’s die het controlemechanisme van de 4-maandenperiode hebben ingevoerd, heeft een waarschuwing ontvangen en slechts de helft daarvan moest na de waarschuwing een kleine roamingtoeslag betalen. In totaal werd slechts 4 % (resp. 5 %) van het totale verkeer aan roaminggesprekken (resp. roamingdata) in de EU/EER onderworpen aan een kleine roamingtoeslag als gevolg van overmatig gebruik in Q1 2019 ³⁰ . In de praktijk wordt dan ook slechts een uiterst kleine minderheid van de meest intensieve roaminggebruikers getroffen door de toepassing van een beleid inzake redelijk gebruik, terwijl de overgrote meerderheid van de gebruikers zich hierover geen zorgen hoeft te maken.

Het afwijkingsmechanisme is een doeltreffende waarborg tegen mogelijke verstoringen op de weinige binnenlandse markten waar een dergelijk risico was vastgesteld.

Aan exploitanten van mobiele netwerken die hebben aangetoond niet in staat te zijn hun werkelijke en geraamde kosten voor de levering van gereguleerde roamingdiensten te recupereren zonder dat zij hun binnenlandse prijzen moeten verhogen om roaming tegen thuistarief te kunnen leveren, is door hun NRI een afwijking inzake houdbaarheid verleend. Dit gebeurde in de verwachte gevallen, namelijk voor enkele MVNO’s in een aantal lidstaten en MNO’s in lidstaten met zeer lage dataprijzen en grote roamingonevenwichtigheden en/of lage inkomsten per gebruiker (Estland, Letland, Polen, Finland). De verleende afwijkingen zijn uitsluitend bedoeld om de betrokken exploitanten toe te laten hun kosten voor het aanbieden van roamingdiensten aan hun klanten te dekken en binnenlandse prijsverhogingen te voorkomen. Het houdbaarheidsmechanisme is dus gebruikt zoals door de medewetgevers was bedoeld, en heeft waar nodig naar behoren gewerkt om verstoringen, met name prijsverhogingen, op binnenlandse markten te voorkomen. In het eerste kwartaal van 2019 moest voor slechts 1,3 % (resp. 3,1 %) van het totale retailroamingdataverkeer in de EU/EER (resp. roaminggesprekken) een toeslag worden betaald als gevolg van de afwijking ³¹ .

Bovendien neemt, zoals verwacht, het aantal afwijkingen af naarmate de maximale wholesaleroamingprijzen gereguleerd dalen: in juni 2019 heeft geen enkele van de drie MNO’s in Estland om verlenging van de afwijking gevraagd; één van de drie MNO’s in Litouwen heeft ook geen verlenging aangevraagd, en in Frankrijk hebben slechts drie MVNO’s opnieuw een aanvraag ingediend terwijl dat er in 2017 nog elf waren. In het Berec-advies over de roamingmarkt wordt opgemerkt dat het afwijkingsmechanisme slechts nodig is voor een beperkt en kleiner wordend deel van de markt en dat de NRI’s verwachten dat het aantal afwijkingen de komende jaren verder zal dalen.

Tot slot blijkt uit het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking dat de exploitanten waaraan een afwijking is toegekend, daar slechts spaarzaam gebruik van hebben gemaakt: ondanks de afwijking bieden vele MNO’s en MVNO’s nog steeds grote volumes roamingdiensten zonder dat zij hun abonnees toeslagen aanrekenen, en dit om concurrerend te blijven op hun binnenlandse markt. Wanneer zij de toegestane roamingtoeslag toepassen, is deze drastisch verlaagd ten opzichte van de periode vóór 15 juni 2017 (met meer dan 90 % voor data) zodat de betrokken klanten zelfs in die gevallen een aanzienlijk voordeel halen uit de nieuwe regels.

6. In niet-EU/EER-landen blijven de roamingtarieven gemiddeld gezien dalen

De retailroamingprijzen van mobiele exploitanten uit de EU en de EER in landen buiten de EU/EER zijn blijven dalen. Tussen Q1 2017 en Q1 2019 zijn de tarieven voor dataroamingdiensten in landen buiten de EU/EER met 8 % gedaald, terwijl de tarieven voor spraakdiensten met meer dan 30 % zijn gedaald ³² . De scherpe daling van de tarieven voor dataroaming in landen buiten de EU/EER, is een trend die dus wordt voortgezet na de invoering van roaming tegen thuistarief. In het algemeen is de afschaffing van de roamingtoeslagen binnen de EU/EER dus niet ten koste gegaan van hogere roamingprijzen in de rest van de wereld ³³ .

7. De consument is heel tevreden

In het tussentijds verslag werd opgemerkt dat de hervorming van de roamingregels door de Europeanen alom erkend en gewaardeerd wordt. Eén jaar na de invoering van de nieuwe roamingregels bleek uit een Eurobarometer-enquête dat 81 % van de Europeanen op de hoogte was van de afschaffing van de roamingtarieven in de EU/EER terwijl 69 % van mening was dat zijzelf; of iemand die zij kenden, profiteerden of zouden profiteren van dat voordeel. De feedback die de Commissie sinds juni 2017 van consumentenorganisaties heeft ontvangen, is over het algemeen erg positief.

Wholesaleroamingmarkt

De opmerkingen die een jaar geleden werden gemaakt in het tussentijds verslag, worden bevestigd. De grote toename van de vraag naar roaming die in paragraaf 3.b wordt beschreven, heeft uiteenlopende gevolgen voor de exploitanten, afhankelijk van de verkeersstromen van de klantenbestand van de exploitant. Op basis van zijn verkeersstromen kan een exploitant worden omschreven als een “outbounder” of een “inbounder”. Een “outbounder” is een exploitant met een klantenbestand dat meer mobiele diensten in het buitenland verbruikt (dat wil zeggen op de netwerken van partnerexploitanten in andere EU-landen) dan die welke worden verbruikt door de klantenbasis van de partnerexploitanten op zijn eigen netwerk. Omgekeerd heeft een “inbounder” een klantenbestand dat minder mobiele diensten in het buitenland verbruikt dan die welke worden verbruikt door de klantenbasis van de partnerexploitanten op zijn eigen netwerk. Als gevolg van toeristenstromen zijn exploitanten in Noord-Europese landen doorgaans netto-outbounders voor roamingverkeer terwijl exploitanten in Zuid-Europese landen voor roamingverkeer doorgaans inbounders zijn, hoewel er enkele uitzonderingen bestaan.

Het niveau van de prijsplafonds voor wholesaleroaming is in dit verband een essentieel onderdeel van de roamingverordening. Het tweeledige doel van de plafonds is enerzijds om alle of nagenoeg alle exploitanten in de Unie in staat te stellen roaming tegen thuistarief aan te bieden, en anderzijds om ervoor te zorgen dat de kosten op wholesaleniveau in de hele Unie worden gedekt

Door regulering is een concurrentiedynamiek op gang gekomen met sterke dalingen van de wholesaleprijzen die “netto-outbounders” ten goede zijn gekomen.

De in het tussentijdse verslag geconstateerde scherpe daling van de wholesaleroamingprijzen is verder voortgezet, met name voor datadiensten. De gemiddelde wholesaleroamingprijs voor data is gedaald tot 1,78 EUR/GB in Q1 2019, vergeleken met 8,22 EUR/GB in Q1 2017. Voor spraakoproepen bedroeg de gemiddelde wholesaleroamingprijs 1,97 eurocent/minuut in Q1 2019, tegenover 2,90 eurocent/minuut in Q1 2017 ³⁴ .

De daling van de wholesaleroamingtarieven werd vooral bepaald door twee factoren. Ten eerste hebben de nieuwe (en voor data jaarlijks afnemende) maximale wholesaleroamingtarieven die in 2017 in de roamingverordening zijn vastgesteld, gezorgd voor veel lagere maximale prijsplafonds ³⁵ , wat leidt tot een concurrerende marktdynamiek tussen exploitanten die toegang tot wholesaleroaming onder die plafonds aanbieden. Ten tweede heeft de invoering van roaming tegen thuistarief geleid tot een aanzienlijke toename van het roamingvolume, waardoor er meer concurrentie is ontstaan in de wholesaleroamingprijzen onder de plafonds. De aanzienlijk lagere wholesaleroamingtarieven hebben een sterk matigende invloed gehad op de mogelijke gevolgen van de invoering van roaming tegen thuistarief op outbounders.

8. Netto-inbounders hebben geprofiteerd van de toenemende roamingvraag

Uit de analyse in het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie blijkt dat inbounders hebben geprofiteerd van de grote toename van de vraag naar wholesaleroamingdiensten en dat voor outbounders het netto uitgaand roamingverkeer – ondanks de aanzienlijke toename van roaming tegen thuistarief – slechts een kleine fractie (doorgaans minder dan 5 %) van hun binnenlandse verkeer vertegenwoordigt.

9. De kosten voor de levering van wholesaleroaming zijn gedekt

Als onderdeel van de huidige roamingevaluatie heeft de Commissie opdracht gegeven tot een externe studie om een kostenmodel uit te werken voor een efficiënt werkend mobiel netwerk in elke lidstaat plus Noorwegen ³⁶ . Uit de ramingen op basis van het kostenmodel en de door de exploitanten verstrekte aanvullende gegevens over transitprijzen ³⁷ blijkt dat met de in de roamingverordening van 2017 vastgestelde prijsplafonds voor wholesaleroaming alle kosten op wholesaleniveau, plus een marge, konden worden gedekt.

De hierboven vermelde forse daling van de wholesalemarktprijzen, waarbij de gemiddelde wholsesalmarktprijzen onder de gereguleerde plafonds voor de wholesaletarieven zijn gebleven, is een overtuigend bewijs dat de netto-inbounders hebben kunnen voldoen aan de stijgende vraag naar wholesaleroamingdiensten en tegelijkertijd de kosten van hun netwerkinvesteringen, met inbegrip van de kapitaalkosten, hebben terugverdiend. Ook de door de Commissie verzamelde informatie over de wholesaleprijzen voor toegang voor binnenlandse MVNO’s wijst erop dat de exploitanten die wholesaleroamingdiensten leveren, onder de huidige plafonds hun kosten kunnen dekken.

Op basis van de externe studie van de Commissie heeft Berec een eigen beoordeling van de wholesaleroamingkosten gemaakt ³⁸ . Berec concludeert dat de wholesaleplafonds nog enigszins zouden kunnen worden verlaagd en tegelijk hoog genoeg zouden kunnen blijven om in alle lidstaten de onderliggende kosten te kunnen dekken, met enige ruimte voor onderhandelingen onder de plafonds.

De Commissie dient met deze en andere input rekening te houden wanner zij beoordeelt of er behoefte is aan, en een economisch belang is bij, een verdere aanpassing van de prijsplafonds voor wholesaleroaming die tegelijk hoog genoeg zouden blijven zodat in alle lidstaten de onderliggende kosten gedekt blijven.

De specifieke situatie van mobiele virtuele netwerkexploitanten (MVNO’s) op de wholesaleroamingmarkt

Een MVNO bezit geen radiotoegangsnetwerk in het land of de landen waar het actief is. Bijgevolg kan een MVNO het roamingverkeer van een MNO niet hosten als tegenprestatie voor het roamingverkeer dat de MVNO aan deze buitenlandse MNO toezendt. Een MVNO kan het uitgaande roamingverkeer dat door zijn klanten in het buitenland wordt gegenereerd, doorgaans alleen op wholesaleniveau kopen, zonder de mogelijkheid om (een deel van) dit uitgaande roamingverkeer uit te wisselen voor inkomend roamingverkeer. MVNO’s bevinden zich dus in een structureel verschillende positie dan MNO’s wanneer zij onderhandelen over toegang tot wholesaleroaming ³⁹ . Deze factoren zijn inherent aan de bedrijfsmodellen van MVNO's. Anderzijds zouden MVNO’s het wholesaleroamingverkeer dat hun retailklanten genereren, als argument moeten kunnen gebruiken bij onderhandelingen met hun binnenlandse host, aangezien dat verkeer deze laatste kan helpen om betere tarieven te krijgen van aanbieders van wholesaleroaming. Niettemin betalen MVNO’s doorgaans wholesaleroamingprijzen die hoger zijn dan de prijzen die door MNO’s worden betaald, en in een aantal gevallen liggen die prijzen dicht bij of op het niveau van de prijsplafonds voor wholesaleroaming. Zoals uit het bijgevoegde werkdocument van de diensten van de Commissie blijkt, zijn er echter ook voorbeelden van MVNO’s die wholesaleroamingprijzen betalen die ver onder de gereguleerde tarieven in de meeste EU-landen liggen, op een niveau dat vergelijkbaar is met dat van de MNO’s.

De MVNO’s hebben in ieder geval geprofiteerd van de aanzienlijke daling van de wholesaleroamingtarieven als gevolg van de scherpe verlaging van de prijsplafonds waartoe in 2017 is besloten. Zoals vermeld in punt 3.b, hebben de MVNO’s hun positie op hun respectieve binnenlandse markten in het algemeen kunnen handhaven. De Commissie zal, in lijn met de belangrijkste aanbeveling van het Berec-advies over de roamingmarkt, rekening houden met de situatie van de MVNO’s wanneer zij besluit of ze een verdere aanpassing van de prijsplafonds voor wholesaleroaming voorstelt.

Daarnaast zal de Commissie, zoals Berec suggereert, overwegen om nadere toelichting te geven over wholesaleregels die de positie van MVNO’s in de onderhandelingen over wholesaleroaming moeten ondersteunen: bijvoorbeeld dat het prijsplafond ook van toepassing is op alternatieve wholesaleroamingoplossingen zoals gesponsorde roaming ⁴⁰ , dat MNO’s MVNO’s voor roaming toegang moeten geven tot nieuwe technologische generaties (bv. 4G, 5G) naarmate deze beschikbaar worden op bezochte markten, of dat de contractonderhandelingen niet onnodig dienen te worden verlengd en dat de toegang tot wholesaleroaming, die binnen 3 maanden na de sluiting van de overeenkomst moet worden verleend, volgens de huidige regels volledig (dus niet gedeeltelijk) operationeel moet zijn.

10. De markt heeft geen gebruik gemaakt van de afzonderlijke verkoop van dataroamingdiensten

Sinds 2012 bepaalt de roamingverordening dat exploitanten eindgebruikers de toegang niet kunnen ontzeggen tot gereguleerde dataroamingdiensten die op een bezocht netwerk worden aangeboden door een alternatieve roamingaanbieder ⁴¹ . Deze structurele maatregel, bekend als “local breakout” (LBO), was bedoeld om de concurrentie op de roamingmarkt te bevorderen. De Commissie is het eens met de opmerking van Berec, die ook is gemaakt in een externe studie over technologische ontwikkelingen ⁴² , dat deze oplossing in de praktijk niet is toegepast ⁴³ . Op basis van de marktstudies die in 2019 met het oog op deze herziening zijn uitgevoerd, wijzen zowel Berec als de studie erop dat de marktdeelnemers onvoldoende belangstelling hebben om een dergelijke oplossing in de toekomst toe te passen. De Commissie zal daarom overwegen om de LBO-verplichtingen in de roamingverordening te schrappen.

Uit de analyse blijkt dat de concurrentiedynamiek op de wholesale- en retailroamingmarkten niet is veranderd en naar verwachting ook niet zal veranderen, in die mate dat de roamingregels de komende jaren kunnen worden opgeheven.

Net als in de periode vóór de invoering van roaming tegen thuistarief, waren de gereguleerde tariefplafonds ook onder de nieuwe roamingregels noodzakelijk om de prijzen op de wholesaleroamingmarkt omlaag te brengen. De prijsplafonds zijn blijven fungeren als benchmarkprijzen voor onderhandelingen inzake wholesaleroaming en concurrentiedynamiek onder deze plafonds. Alle kortingen op de wholesaleroamingmarkt worden van deze referentieprijzen afgetrokken. Bovendien worden in delen van de markt – met name door sommige MVNO’s en kleinere exploitanten die in het ene land actief zijn en grote uitgaande roamingonevenwichtigheden hebben – vaak wholesaleroamingprijzen betaald die gelijk zijn aan of in de buurt liggen van het prijsplafond.

Berec erkent dat de algemene doelstelling van de roamingverordening een succes is geweest, maar tegelijk verwacht Berec niet dat de concurrentievoorwaarden op de roamingmarkt in de nabije toekomst zodanig zullen veranderen dat regelgevende maatregelen niet langer vereist zijn ⁴⁴ . In afwachting van een nieuwe beoordeling van de roamingmarkt, beveelt Berec aan om de roamingregels in hun huidige vorm en structuur te behouden. Op basis van de evaluatie van de werking van de wholesaleroamingmarkt komt Berec tot de conclusie dat de prijsplafonds voor wholesaleroaming nog steeds noodzakelijk zijn en verder moeten worden verlaagd om ervoor te zorgen dat roaming tegen thuistarief in de hele EU naar behoren functioneert en alle marktspelers zich verder kunnen ontwikkelen. Voorts is Berec van mening dat de sinds 15 juni 2017 geldende retailroamingregels de komende jaren algemeen geldig moeten blijven, zij het met enkele mogelijke verduidelijkingen en verbeteringen, om ervoor te zorgen dat eindgebruikers in de hele EU blijven gebruikmaken van roaming tegen thuistarief ⁴⁵ .

Ook in een externe studie die in opdracht van de Commissie in het kader van dit onderzoek is uitgevoerd ⁴⁶ , wordt naar de toekomst gekeken en wordt onderzocht wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn van technologische en zakelijke ontwikkelingen voor de concurrentie op de roamingmarkten, zowel op wholesale- als op retailniveau ⁴⁷ . De conclusie van de studie luidt dat er geen reden is om bij deze herziening significante wijzigingen aan te brengen in de retail- en wholesaleroamingregels (zonder vooruit te lopen op een eventuele herziening van de maximale wholesaletarieven). Volgens de studie kan in dit stadium van geen enkel bestaande of toekomstige technologische of zakelijke ontwikkeling worden verwacht dat deze de concurrentievoorwaarden op groot- en kleinhandelsniveau in de komende jaren zodanig zal wijzigen dat de exploitanten roaming tegen thuistarief ook zouden blijven aanbieden zonder de roamingregels.

In de studie wordt echter aanbevolen om de uitrol van ingebedde simkaarten en de ontwikkeling van over-the-top spraak- en berichtendiensten te blijven monitoren om de effecten ervan voor de concurrentie op de retailroamingmarkten op middellange termijn te beoordelen. De ontwikkelingen op het vlak van 5G en op IP-gebaseerde mobiele communicatie kunnen de komende jaren ook van invloed zijn op de aard, de verscheidenheid en de prijsstelling van wholesaleroamingdiensten. Dergelijke ontwikkelingen moeten in overweging worden genomen bij een toekomstige herziening van de roamingverordening.

De Commissie neemt ook nota van de zeer recente ontwikkeling van nieuwe methoden voor het verhandelen van wholesaleroamingverkeer, zoals via online handelsplatformen, die in de studie worden genoemd. Zij zouden potentieel de concurrentie op de wholesaleroamingmarkt kunnen bevorderen en het onderhandelingsproces tussen exploitanten vergemakkelijken. Aangezien dergelijke platforms nu operationeel worden, moedigt de Commissie exploitanten aan om, op voorwaarde dat de EU-wetgeving volledig wordt nageleefd, een deel van hun capaciteit via dat kanaal te verhandelen. De Commissie zal de bijbehorende ontwikkelingen nauwlettend volgen om te bepalen of het gebruik van dergelijke platforms op termijn om een andere benadering van de regulering inzake wholesaleroaming vraagt.

Wat de kortere termijn van deze evaluatie betreft, vermelden de studie en Berec de feedback van sommige marktspelers die vragen om explicietere regels of richtsnoeren inzake toegangsverzoeken om permanente roaming voor connectiviteit tussen machines onderling (het internet van de dingen). De Commissie merkt op dat, hoewel de roamingverordening is ontworpen ten behoeve van eindgebruikers die hun mobiele toestel gebruiken wanneer zij op gezette tijden naar het buitenland reizen in de EU/EER, communicatie tussen machines niet buiten het toepassingsgebied ervan valt ⁴⁸ . De in artikel 3 van de roamingverordening vastgestelde verplichtingen inzake toegang tot wholesaleroaming zijn dan ook van toepassing indien een dergelijke toegang wordt gevraagd voor communicatie tussen machines. Permanente roaming is op grond van de roamingverordening niet verboden en kan door twee roamingpartners in het wholesaleroamingcontract worden overeengekomen ⁴⁹ . Volgens de informatie waarover de Commissie beschikt, hebben exploitanten vaak belang bij het hosten van communicatieverkeer tussen machines op hun netwerken, ook op permanente basis, omdat ze zo kunnen profiteren van de gerelateerde wholesale-inkomsten. Er moet nader worden gekeken naar de relevantie van de op volume gebaseerde maximale wholesaletarieven voor intermachinale smalbandcommunicatie in kleine volumes. Om met name de ontwikkeling van pan-Europese intermachinale diensten te vergemakkelijken, is in het Europees wetboek voor elektronische communicatie bepaald dat de lidstaten ervoor zorgen dat de NRI’s nummers beschikbaar stellen die permanent buiten de lidstaat kunnen worden gebruikt (dit wordt “extraterritoriaal gebruik van nummers” genoemd) ⁵⁰ . De Commissie zal overwegen om de desbetreffende verduidelijkingen van de voorwaarden voor wholesaletoegang voor permanente roaming met het oog op connectiviteit tussen machines of voor het internet van de dingen waar nodig in de roamingverordening op te nemen.

4.Conclusie

Zoals opgemerkt in de bijdrage van de Commissie aan de informele bijeenkomst van de leiders van de EU27 in Sibiu (Roemenië) op 9 mei 2019, wordt roaming tegen thuistarief gezien als een van de 20 belangrijkste verwezenlijkingen in de EU tijdens het mandaat van de Commissie-Juncker. De snelle en massale toename van het roamingverkeer sinds juni 2017 toont aan dat met de hervorming van de roamingregels de doelstelling is bereikt om de voorheen onbenutte vraag naar mobiele communicatie op reis in de EU aan te boren. Deze herziening bevestigt het succes van de hervorming en de algemene goede werking van de roamingmarkt volgens de nieuwe regels.

Uit de evaluatie blijkt dat, ondanks tekenen van een zekere concurrentiedynamiek op zowel de retail- als de wholesaleroamingmarkten, de onderliggende basisvoorwaarden voor mededinging niet in die mate zijn veranderd en dat in de nabije toekomst waarschijnlijk ook niet zullen doen, dat de retail- of wholesaleregulering van de roamingmarkt zou kunnen worden opgeheven. Berec beveelt aan om de prijsplafonds voor wholesaleroaming verder te verlagen om het concurrentievermogen van MVNO’s in de komende jaren te versterken, en is van oordeel dat er ruimte is om een dergelijke verlaging door te voeren. Hoewel er aanwijzingen zijn dat er economisch gezien nog ruimte is tussen de wholesaletariefplafonds die momenteel zijn geprogrammeerd tot 2022 en de hoogte van de kosten van alle exploitanten, is er verdere analyse nodig alvorens de plafonds verder worden verlaagd om roaming tegen thuistarief beter te laten functioneren en tegelijkertijd de binnenlandse concurrentiedynamiek te behouden.

In het licht van de bovenstaande analyse, die nader is uitgewerkt in het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie, is de Commissie voornemens in de eerste helft van 2020 een effectbeoordeling te verrichten inzake een eventueel wetgevingsvoorstel aan het Europees Parlement en de Raad tot verlenging van de roamingverordening na juni 2022. De Commissie zal met name bekijken of de retail- en wholesaleroamingregels na 30 juni 2022 kunnen worden verlengd en zal in dit verband nader onderzoeken of de prijsplafonds voor wholesaleroaming adequaat zijn. Aangezien de vrijwaringsregels op retailniveau goed werken (beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking) is de Commissie in dit stadium niet van plan de in Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 vastgestelde regels te wijzigen.

Als voorbereiding op de effectbeoordeling over een eventueel wetgevingsvoorstel zal de Commissie begin 2020 een openbare raadpleging organiseren. In het kader van de voorbereidende werkzaamheden voor een effectbeoordeling zal ook grondiger worden gekeken of de verschillende in dit verslag vermelde verduidelijkingen en updates over de kwaliteit van de dienstverlening, de toegang van MVNO’s, de afzonderlijke verkoop van dataroamingdiensten en de communicatie tussen machines in de roamingverordening kunnen worden opgenomen.

(1)

Verordening (EU) 2015/2120 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 tot vaststelling van maatregelen betreffende open-internettoegang en tot wijziging van Richtlijn 2002/22/EG inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische-communicatienetwerken en –diensten en Verordening (EU) nr. 531/2012 betreffende roaming op openbare mobielecommunicatienetwerken binnen de Unie

(2)

Ingevoerd bij Verordening (EU) 2017/920 van het Europees Parlement en de Raad van 17 mei 2017 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 531/2012 wat betreft de voorschriften voor wholesaleroamingmarkten .

(3)

Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 van de Commissie van 15 december 2016 tot vaststelling van gedetailleerde voorschriften betreffende de toepassing van het beleid inzake redelijk gebruik, betreffende de methodologie voor de beoordeling van de houdbaarheid van de afschaffing van retailroamingtoeslagen en betreffende de ten behoeve van die beoordeling door een roamingaanbieder in te dienen aanvraag.

(4)

Bij besluiten van het Gemengd Comité van de EER nr. 173/2012 ( www.efta.int/sites/default/files/documents%20-%20English/173-2012.pdf">hier te raadplegen), nr. 92/2016 ( www.efta.int/sites/default/files/documents%20-%20English/092-2016.pdf">hier te raadplegen) en nr. 105/2017 ( www.efta.int/sites/default/files/documents%20-%20English/105-2017.pdf">hier te raadplegen) zijn respectievelijk Verordeningen (EU) nr. 531/2012, (EU) 2015/2120 en (EU) 2017/920 toegevoegd aan bijlage XI bij de EER-overeenkomst “Elektronische communicatie, audiovisuele diensten en informatiemaatschappij”.

(5)

In dit verslag wordt Verordening (EU) nr. 531/2012, als gewijzigd bij Verordening (EU) 2015/2120 en Verordening (EU) 2017/920, de “roamingverordening” genoemd.

(6)

Verslag over de tenuitvoerlegging van Verordening (EU) nr. 531/2012 van het Europees Parlement en de Raad betreffende roaming op openbare mobielecommunicatienetwerken binnen de Unie, als gewijzigd bij Verordening (EU) 2015/2120 en Verordening (EU) 2017/920 - COM(2018) 822 final, hier te raadplegen.

(7)

Werkdocument van de diensten van de Commissie over de bevindingen van de regels betreffende het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking zoals vastgesteld in Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 van 15 december 2016 – SWD(2019) 288 final, hier in het Engels te raadplegen.

(8)

Werkdocument van de diensten van de Commissie over de bevindingen van de evaluatie van de werking van de roamingmarkt, SWD (2019) 416 final.

(9)

Een roamingdienst kan in het binnenland worden aangeboden (nationale roaming), dit wil zeggen dat de mobiele operator gebruikmaakt van het netwerk van een andere operator om zijn klanten mobiele diensten aan te bieden in het land zelf. Deze nationale roaming valt echter niet binnen het toepassingsgebied van de roamingverordening. Hierin wordt alleen internationale roaming in de EU/EER gereguleerd, d.w.z. roaming op een buitenlands netwerk binnen de EU/EER.

(10)

In Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 is bepaald dat een dergelijke volumebeperking voor roamingdata minstens tweemaal de retailprijs van de mobiele bundel gedeeld door het prijsplafond voor wholesaleroaming moet zijn. Dit betekent dat de gebruiker minstens twee keer zoveel data kan gebruiken als er zitten in het datavolume dat zijn exploitant op wholesaleniveau kan kopen van de bezochte exploitant (met de door de gebruiker betaalde prijs), indien deze laatste kosten in rekening brengt tot het niveau van het plafond.

(11)

Het overschrijden van een datavolumegrens kan alleen leiden tot het opleggen van roamingtoeslagen op retaildataroamingdiensten (zie de Berec-richtsnoeren inzake retailroaming, BoR (17) 56, punt 70).

(12)

Voor ontvangen oproepen wordt de maximale retailroamingtoeslag die van toepassing is bij overmatig gebruik, gedefinieerd als het gewogen gemiddelde van het tarief voor mobiele gespreksafgifte in de lidstaten. Deze wordt bijgevolg jaarlijks door de Commissie naar beneden bijgesteld. In 2019 bedraagt deze toeslag 0,0085 euro/min.

(13)

In Uitvoeringsverordening (EU) 2016/2286 is bepaald dat de nationale regelgevende instantie kan oordelen dat het binnenlandse tariefmodel van de exploitant niet houdbaar zou zijn zonder een roamingtoeslag, indien de negatieve retailroaming-nettomarge van de exploitant (zonder roamingtoeslag) 3 % of meer van diens marge betreffende mobiele diensten bedraagt.

(14)

In 2019 waren de volgende prijsplafonds voor wholesaleroaming van toepassing: 0,032 EUR/minuut voor geïnitieerde oproepen, 0,01 EUR/sms, 4,5 EUR/GB. Vanaf 1 januari 2020 is het nieuwe plafond voor data 3,5 EUR/GB. Daarna zal het dalen tot 3 EUR/GB in 2021 en 2,5 EUR/GB in 2022. Ter vergelijking, tot 15 juni 2017 bedroegen deze plafonds nog 0,05 EUR/minuut, 0,02 EUR/sms en 50 EUR/GB.

(15)

Noorwegen, IJsland, Liechtenstein. De roamingregels zijn sinds 15 juni 2017, dus op dezelfde dag als de inwerkingtreding ervan in de EU, opgenomen in de EER-overeenkomst.

(16)

Richtsnoeren van Berec over Verordening (EU) nr. 531/2012, als gewijzigd bij Verordening (EU) 2015/2120 en Verordening (EU) 2017/920 (richtsnoeren voor retailroaming) BoR(17)56, hier te raadplegen.

(17)

Richtsnoeren van Berec over Verordening (EU) nr. 531/2012, als gewijzigd bij Verordening (EU) 2015/2120 en Verordening (EU) 2017/920 (richtsnoeren voor wholesaleroaming) BoR(17)114, hier te raadplegen.

(18)

Alle in dit deel gebruikte feiten en cijfers staan in het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie.

(19)

Advies van Berec over de werking van de roamingmarkt, als input voor de evaluatie door de Commissie, BoR(19)101, hier te raadplegen ( hierna “het Berec-advies” genoemd).

(20)

Aanvullende analyse van Berec over wholesaleroamingkosten, BoR(19)168, 20 september 2019, hier te raadplegen.

(21)

Datadiensten tegen nultarief worden niet in mindering gebracht op het datavolume in het abonnement. Het gebruik van dergelijk diensten verlaagt dus niet het datavolume waarover de gebruiker in een bepaalde factureringsperiode beschikt. In de meeste gevallen kunnen nultariefdiensten onbeperkt worden gebruikt.

(22)

Zie de besluiten van de NRI’s www.bundesnetzagentur.de/SharedDocs">BNetzA (Duitsland) en www.anacom.pt/render.jsp?contentId=1456283">ANACOM (Portugal). Een korte samenvatting van deze interpretatie is te vinden in het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking (blz. 12).

(23)

Verwaltungsgericht Köln op 20 november 2018 ( www.justiz.nrw.de/nrwe/ovgs/vg_koeln/j2018">hier staat het vonnis) en Landgericht Düsseldorf op 19 juni 2019 ( www.vzbv.de/sites/default/files/downloads/2019/06">hier staat het vonnis)

(24)

De toename van de totale dataroamingvolumes in de EER komt voort uit een gemiddeld hoger verbruik door roamende klanten maar wordt ook veroorzaakt door het feit dat meer reizende gebruikers hun dataroaming inschakelen.

(25)

11. Gezamenlijke enquête bij mobiele exploitanten door de Commissie en Berec, maart 2019

(26)

Tariefplannen die alleen mobiele diensten in het land van aankoop aanbieden.

(27)

Het 23e International Roaming BEREC Benchmark Data Report BoR(19)90. Roemenië, Estland, Letland en Bulgarije zijn de lidstaten met het hoogste aandeel abonnees van tariefplannen voor exclusief binnenlands gebruik (meer dan 10 %).

(28)

Volgens de gezamenlijke enquête van de Commissie en Berec van maart 2019 is het aantal klachten met betrekking tot roaming in de meeste lidstaten niet gestegen na de invoering van roaming tegen thuistarief. Ook staat ontevredenheid van eindgebruikers over de kwaliteit van roamingdiensten laag op de lijst van meest ontvangen klachten door NRI’s.

(29)

12. Zie voetnoot 10

(30)

Het 23e International Roaming BEREC Benchmark Data Report BoR(19)90.

(31)

Het 23e International Roaming BEREC Benchmark Data Report BoR(19)90.

(32)

Ibidem.

(33)

Deze algemene ontwikkeling is een gemiddelde. Het is niet uitgesloten dat er zich voor bepaalde tariefplannen in bepaalde lidstaten punctuele verhogingen in roamingprijzen voor niet-EU/EER-landen voordoen. Dit kan met name het geval zijn voor minder bezochte bestemmingslanden buiten de EU/EER.

(34)

Het 23e International Roaming BEREC Benchmark Data Report BoR(19)90, oktober 2018.

(35)

Het wholesaleprijsplafond voor roaminggesprekken werd met ingang van 15 juni 2017 verlaagd tot 3,2 eurocent/minuut ten opzichte van 5 eurocent/minuut in 2016. Voor data werd het verlaagd van 50 EUR/GB in 2016 tot 7,7 EUR/GB vanaf 15 juni 2017, tot 6 EUR/GB vanaf 1 januari 2018, en tot 4,5 EUR/GB vanaf 1 januari 2019.

(36)

Studie SMART 2017/0091 “Beoordeling van de kosten van het aanbieden van mobiele telecomdiensten in de EU/EER” door AXON, juli 2019, hier beschikbaar. Luxemburg, IJsland en Liechtenstein hebben niet de gegevens verstrekt die nodig zijn om het model uit te werken voor deze drie landen. De studie werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met de NRI’s en Berec. Al het in het kader van deze studie gepubliceerde materiaal is hier te raadplegen.

(37)

Het kostenmodel en de outputs ervan, alsmede ramingen van de transitprijzen, worden gepresenteerd in het begeleidend werkdocument van de Commissie.

(38)

Aanvullende analyse van Berec over wholesaleroamingkosten, BoR(19)168, september 2019.

(39)

Meestal sluiten MVNO’s indirect wholesaleroamingovereenkomsten af (via de MNO’s die hun diensten hosten in het land waar zij actief zijn, of via een andere MNO of een hub), maar in sommige gevallen gebeurt dit ook rechtstreeks (directe bilaterale wholesaleroamingonderhandelingen met MNO’s).

(40)

Gesponsorde roaming is een wholesaleoplossing waarbij de MVNO een dubbele IMSI-oplossing gebruikt, waarbij één IMSI-bereik tot het gesponsorde netwerk behoort. International Mobile Subscriber Identity (IMSI) is een internationale ITU-norm. Het is een uniek nummer aan de hand waarvan een mobiele abonnee, zijn mobiele operator en land worden geïdentificeerd. Deze tweeledige IMSI-oplossing heeft tot gevolg dat de MVNO-eindgebruikers een tweede identiteit hebben tijdens het roamen en dat zij gebruik kunnen maken van alle roamingovereenkomsten die deel uitmaken van het gesponsorde netwerk. De verkeersprijzen worden door het gesponsorde netwerk vastgesteld.

(41)

Artikel 4 van Verordening (EU) nr. 531/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juni 2012 betreffende roaming op openbare mobielecommunicatienetwerken binnen de Unie.

(42)

Studie SMART 2018/0012 “Technological developments and roaming” door WIK Consult, juli 2019, hier te raadplegen.

(43)

In 2016 werd in het Berec International Roaming Benchmark Report slechts één exploitant geïdentificeerd die LBO-diensten aanbood in de EU. Deze exploitant uit Litouwen (Cheap Data Communications) lijkt echter niet meer te bestaan, althans niet in de oorspronkelijke vorm. Volgens de informatie waarover de Commissie beschikt, is er sindsdien geen gebruik meer gemaakt van de LBO-oplossing.

(44)

Aanvullende analyse van Berec over wholesaleroamingkosten, BoR(2019)168, september 2019.

(45)

De opmerkingen van Berec over de retailroamingregels zijn geanalyseerd in het werkdocument over het beleid inzake redelijk gebruik en de houdbaarheidsafwijking dat in juni 2019 werd gepubliceerd. Het grondbeginsel van deze regels en de toepassing ervan in de komende jaren worden in die opmerkingen niet in twijfel getrokken.

(46)

Studie SMART 018/0012 “Technological developments and roaming” door WIK Consult, juli 2019, hier te raadplegen.

(47)

In de studie werd een analyse gemaakt van de mogelijke gevolgen voor de roamingmarkt van wifidiensten, wifi-aggragatiediensten, over-the-topdiensten, “Rich Communication Services” (RCS), ingebedde simkaarten die met OTA-technologie (“over-the-air”) kunnen worden aangevuld, 5G en 5G-netwerkslices, het internet van de dingen (IoT), lokale breakout, nieuwe bedrijfsmodellen en spelers die toetreden tot de roamingmarkt (zoals multi-MVNO-overeenkomsten en grensoverschrijdende MVNO’s, de komst van nieuwe apparatuur, inhoud en dienstverleners op de roamingmarkt).

(48)

Met uitzondering van specifieke bepalingen in artikel 15 van de roamingverordening (transparantieverplichtingen).

(49)

De maatregelen op wholesaleniveau die in artikel 3 van de roamingverordening zijn vastgesteld om de bezochte exploitant in staat te stellen permanente roaming te voorkomen, zijn weliswaar bedoeld voor persoonlijke communicatie van reizigers, maar kunnen ook worden gebruikt in het geval van communicatie tussen machines. Er wordt echter verwacht dat de bezochte exploitanten over het algemeen geen belang hebben bij het voorkomen van permanente roaming in het geval van communicatie tussen machines.

(50)

Artikel 93, lid 4, van het Europees wetboek voor elektronische communicatie, Richtlijn (EU) 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad (PB L 321 van 17.12.2018, blz. 36). Het wetboek moet door de lidstaten uiterlijk op 21 december 2020 in nationaal recht zijn omgezet en vanaf die datum worden toegepast.