Toelichting bij COM(2020)320 - Wijziging van Beschikking 2008/376 vaststelling onderzoeksprogramma Fonds voor onderzoek inzake kolen en staal en inzake technische meerjarenrichtsnoeren voor dat programma - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2020)320 - Wijziging van Beschikking 2008/376 vaststelling onderzoeksprogramma Fonds voor onderzoek inzake kolen en staal en inzake ... |
|---|---|
| bron | COM(2020)320   |
| datum | 16-07-2020 |
• Motivering en doel van het voorstel
Het doel van dit voorstel is Beschikking 2008/376/EG van de Raad 1 te wijzigen om deze in overeenstemming te brengen “met de wetenschappelijke, technologische en politieke doelstellingen van de Gemeenschap”, overeenkomstig artikel 2 van diezelfde Beschikking 2008/376/EG van de Raad. Meer specifiek heeft dit voorstel ten doel de onderzoeksdoelstellingen inzake kolen en staal van het onderzoeksprogramma van het Fonds voor onderzoek inzake kolen en staal (“RFCS-onderzoeksprogramma” (Research Fund for Coal and Steel)) te herzien. In het voorstel werd rekening gehouden met de aanbevelingen in het controle- en beoordelingsverslag (2011-2017) van het RFCS 2 en met het advies van de Adviesgroep kolen en de Adviesgroep staal 3 en van de in het Comité kolen en staal 4 vertegenwoordigde lidstaten.
Met het voorstel van de Commissie wordt beoogd het RFCS-onderzoeksprogramma te verenigen met de Overeenkomst van Parijs 5 , de Europese Green Deal van de Commissie 6 , de mededelingen inzake het investeringsplan voor een duurzaam Europa 7 , het nieuwe actieplan voor een circulaire economie 8 en de nieuwe industriestrategie voor Europa van de Commissie 9 .
·de doelstellingen voor onderzoek op het gebied van kolen in overeenstemming te brengen met de doelstellingen van de Commissie op het gebied van klimaat, energie en milieu. Daarnaast wordt ermee beoogd tegen 2050 koolstofneutraal te zijn en “niet te schaden” in de zin van het in de mededeling over de Europese Green Deal verankerde beginsel;
·ondersteuning te bieden ten behoeve van een eerlijke en rechtvaardige transitie voor kolenregio’s in overeenstemming met de beginselen van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie;
·de doelstellingen voor onderzoek op het gebied van staal te herzien teneinde prioriteit te geven aan nagenoeg koolstofvrije technologieën, toepassingen en gebruiksvormen voor staalproductie;
·de mogelijkheid te bieden een deel van het RFCS-onderzoeksprogramma uit te voeren in de vorm van medegeprogrammeerde Europese partnerschappen;
·een speciale regeling voor deskundigen binnen het kaderprogramma voor onderzoek te vervangen door de algemene regels inzake bezoldigde externe deskundigen zoals vastgesteld in het Financieel Reglement 10 .
• Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein
Het voorstel maakt deel uit van een wetgevingspakket tot herziening van het RFCS-onderzoeksprogramma. Meer specifiek houdt het verband met de voorstellen van de Commissie tot wijziging van Beschikking 2003/76/EG van de Raad 11 tot vaststelling van de benodigde bepalingen voor de uitvoering van Protocol nr. 37 12 en Beschikking 2003/77/EG van de Raad 13 tot vaststelling van de financiële meerjarenrichtsnoeren voor het beheer van de activa van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) in liquidatie en, wanneer de liquidatie is afgesloten, van de activa van het RFCS. De herziening van Beschikking 2003/77/EG van de Raad, waarvoor het directoraat-generaal Begroting bevoegd is, is ook in overeenstemming met de evaluatie van de Europese Rekenkamer van 2019 inzake de afwikkeling van de EGKS 14 .
• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie
Op 11 december 2019 heeft de Europese Commissie de mededeling “De Europese Green Deal” 15 aangenomen, waarin het kader wordt vastgesteld aan de hand waarvan de EU tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent moet worden. Met de Europese Green Deal worden de klimaat- en milieu-uitdagingen aangepakt en wordt gewerkt aan een moderne, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie, in het kader van de Agenda 2030 en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties 16 .
In de mededeling over de Europese Green Deal wordt erop gewezen dat de Commissie er belang bij heeft om “schone innovatieve staaltechnologieën [te] ondersteunen die tegen 2030 tot een koolstofvrij staalproductieproces moeten leiden en [...] [om] na [te] gaan of daarvoor gebruik kan worden gemaakt van een deel van de middelen uit de liquidatie van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Meer algemeen zal het Innovatiefonds van de EU-regeling voor de emissiehandel (ETS) de uitrol van dit soort grootschalige innovatieve projecten ondersteunen” 17 .
Bovendien heeft de Commissie zich met de mededeling “Investeringsplan voor een duurzaam Europa – Investeringsplan voor de Europese Green Deal” van 14 januari 2020 ertoe verbonden “een herziening van de verordeningen betreffende het Fonds voor onderzoek inzake kolen en staal voor [te] stellen om een deel van de activa van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (in liquidatie) te kunnen gebruiken. Dit zal helpen om het jaarlijkse [RFCS-]onderzoeksprogramma 18 van ten minste 40 miljoen EUR te handhaven en de financiering van grote baanbrekende O&I-projecten op het gebied van schone staalproductie mogelijk te maken. Onderzoeksactiviteiten in de kolensector zullen worden gefocust op regio’s in transitie overeenkomstig de beginselen van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie” 19 .
Dit voorstel is ook in overeenstemming met de mededeling “Een schone planeet voor iedereen” 20 uit 2018, waarin de strategische langetermijnvisie van de Europese Commissie voor een klimaatneutrale economie, in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs, wordt uiteengezet. In deze mededeling werd voorgesteld dat de Commissie zou onderzoeken hoe de activa van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal in liquidatie kunnen bijdragen tot innovatieve technologieën voor koolstofarme staalproductie. De Commissie heeft op 4 maart 2020 een voorstel voor een Europese klimaatwet aangenomen, met inbegrip van een juridisch bindende doelstelling om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 tot nul te herleiden 21 .
Bij deze herziening wordt ook rekening gehouden met de noodzaak om particuliere en publieke investeringen op het gebied van onderzoek, innovatie en nieuwe technologieën te stimuleren met het oog op de ontwikkeling van oplossingen om het concurrentievermogen van de bedrijfstak te versterken en een duurzame industrie tot stand te brengen, zoals beoogd in de mededeling “Staal: behoud van duurzame banen en groei in Europa” 22 van de Commissie uit 2016.
Gezien de bovengenoemde ontwikkelingen op beleidsgebied is het nodig de doelstellingen van het RFCS-onderzoeksprogramma en de bijbehorende technische meerjarenrichtsnoeren in overeenstemming te brengen met de bovengenoemde ontwikkelingen op beleidsgebied, en met name met de doelstellingen van de Europese Green Deal.
2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID
• Rechtsgrondslag
De rechtsgrondslag is artikel 2, tweede alinea, van het aan de Verdragen gehechte Protocol nr. 37 betreffende de financiële gevolgen van de beëindiging van het EGKS-verdrag en betreffende het Fonds voor onderzoek inzake kolen en staal.
• Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)
De voorgestelde wijzigingen van het RFCS-onderzoeksprogramma kunnen alleen op EU-niveau worden doorgevoerd, door middel van de herziening van de rechtsgrondslag.
• Evenredigheid
Het voorstel is nodig voor het vaststellen van de maatregelen die nodig zijn voor de uitvoering van het aan de EU-Verdragen gehechte protocol betreffende de financiële gevolgen van de beëindiging van het EGKS-Verdrag en betreffende het Fonds voor onderzoek inzake kolen en staal.
• Keuze van het instrument
Overeenkomstig artikel 2, tweede alinea, van Protocol (nr. 37), kan Beschikking 2008/376/EG van de Raad, op voorstel van de Commissie en na raadpleging van het Europees Parlement, door de Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen worden gewijzigd.
3. EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING
• Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan
Het voorstel is gebaseerd op resultaten van het zevenjaarlijkse controleverslag 23 betreffende de voortgang van het RFCS-onderzoeksprogramma, dat onder andere een beoordeling van de verwachte baten bevat en dat met de hulp van een panel van bevoegde deskundigen tot stand is gekomen. Het jongste zevenjaarlijks verslag is op 5 februari 2020 bekendgemaakt 24 . De deskundigen hebben de werking van het RFCS-onderzoeksprogramma geanalyseerd, de technologische ontwikkelingen en de verwachte baten van het programma voor de sector en de samenleving beoordeeld en aanbevelingen gedaan voor de verbetering van het programma, met inbegrip van een herziening van de rechtsgrondslag.
• Raadpleging van belanghebbenden
De belanghebbenden van het RFCS zijn betrokken geweest bij verschillende ad-hocbijeenkomsten, specifieke bijeenkomsten van de adviesgroepen (Adviesgroep kolen en Adviesgroep staal) en bijeenkomsten van het Comité kolen en staal (Cosco, gelijkwaardig aan het programmacomité in Horizon 2020).
• Bijeenbrengen en gebruik van expertise
De voorlopige resultaten van het jongste RFCS-controle- en beoordelingsverslag werden voorgesteld tijdens het door de Europese Commissie georganiseerde seminar “Steel and Coal: a New Perspective. European Research and Innovation in Action” van 28 maart 2019, waarbij meer dan 100 belanghebbenden aanwezig waren 25 .
• Effectbeoordeling
Voor de voorgestelde herziening is geen effectbeoordeling nodig.
• Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging
Het voorstel is gebaseerd op de resultaten van het zevenjaarlijkse RFCS-controle- en beoordelingsverslag, dat in een regelmatige herziening van het RFCS-onderzoeksprogramma voorziet, met inbegrip van een beoordeling van de verwachte baten.
• Grondrechten
Het voorstel is in overeenstemming met de bescherming van de grondrechten.
4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING
Het voorstel creëert geen nieuwe passiva ten laste van de algemene begroting in het kader van het huidige MFK.
5. OVERIGE ELEMENTEN
• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage
De uitvoering van het RFCS-programma zal worden gecontroleerd en geëvalueerd in 2027.
• Toelichtende stukken (bij richtlijnen)
Niet van toepassing.
• Artikelsgewijze toelichting
De herziening heeft betrekking op het bepaalde in hoofdstuk II, afdelingen 1, 3 en 4 van Beschikking 2008/376/EG van de Raad (artikel 2 en de artikelen 4 tot en met 10). Bij de herziening wordt ook voorgesteld de artikelen 28, 39 en 41 aan te passen. Ten slotte wordt voorgesteld een nieuw artikel 17 bis toe te voegen aan de in hoofdstuk III, afdeling 2, genoemde subsidiabele activiteiten.
·de onderzoeksdoelstellingen voor kolen (de artikelen 4, 5, 6, 7) in overeenstemming te brengen met de Europese Green Deal en het mechanisme voor een rechtvaardige transitie;
·de onderzoeksdoelstellingen voor staal (de artikelen 8, 9, 10 en 10 bis) in overeenstemming te brengen met de Europese Green Deal en het investeringsplan voor een duurzaam Europa;
·een nieuw artikel 17 bis in te voegen als deel van de subsidiabele activiteiten van het RFCS-onderzoeksprogramma, teneinde ook onderzoeksactiviteiten in het kader van medegeprogrammeerde Europese partnerschappen toe te voegen aan de voor financiering in aanmerking komende activiteiten. Dergelijke partnerschappen zouden het onderzoek in de staalsector met name kunnen ondersteunen door in te zetten op de ontwikkeling van nagenoeg koolstofvrije staalproductieprocessen tegen 2030 en door demonstratieprojecten met deze technologieën op te schalen op sectoraal niveau;
·een verwijzing naar de raadpleging van het comité (in de artikelen 28 en 41) in te trekken wanneer het geschatte bedrag van de bijdrage van de Europese Unie uit hoofde van het RFCS-onderzoeksprogramma 0,6 miljoen EUR of meer bedraagt;
·de in het Financieel Reglement vastgestelde algemene regels inzake bezoldigde externe deskundigen toepasselijk te maken in plaats van binnen het kaderprogramma voor onderzoek een speciale regeling voor deskundigen op te tuigen;
·een verwijzing naar de mogelijkheid om hoofdstuk II, afdelingen 3 en 4, middels uitvoeringsbepalingen te wijzigen (artikel 41) in te trekken teneinde de beginselen van het Interinstitutioneel Akkoord van 18 juni 2019 inzake niet-bindende criteria voor de toepassing van de artikelen 290 en 291 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie 26 die van toepassing zijn op bij wetgevingshandelingen verleende bevoegdheden, van overeenkomstige toepassing te maken.