Toelichting bij COM(2021)753 - Maatregelen tegen vervoerders die mensenhandel of migrantensmokkel faciliteren of zich daarmee inlaten in verband met illegale binnenkomst op het grondgebied van de EU

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2021)753 - Maatregelen tegen vervoerders die mensenhandel of migrantensmokkel faciliteren of zich daarmee inlaten in verband met ...
bron COM(2021)753 NLEN
datum 23-11-2021
1. ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL

• Motivering en doel van het voorstel

De Unie en de lidstaten zijn partij bij verschillende verdragen en protocollen van de Verenigde Naties ter bestrijding van grensoverschrijdende georganiseerde misdaad, migrantensmokkel en mensenhandel:

·het Verdrag van de Verenigde Naties tegen grensoverschrijdende georganiseerde misdaad 1 ;

·het Protocol inzake de voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, in het bijzonder vrouwenhandel en kinderhandel, dat het Verdrag van de Verenigde Naties tegen grensoverschrijdende georganiseerde misdaad aanvult 2 ;

·het Protocol tegen de smokkel van migranten over land, over zee en door de lucht, dat het Verdrag van de Verenigde Naties tegen grensoverschrijdende georganiseerde misdaad aanvult 3 .

Voor die illegale praktijken worden vaak verschillende vervoermiddelen en -wijzen gebruikt. Vervoerders moeten dan ook nauw worden betrokken bij het voorkomen en bestrijden ervan.

Op internationaal niveau zijn daartoe al een aantal sectorale initiatieven genomen. De Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) heeft twee circulaires aangenomen: 357 met richtsnoeren voor cockpit- en cabinebemanning voor het melden van mensenhandel 4 en 352 met richtsnoeren voor het opleiden van cabinebemanning over het herkennen van en reageren op mensenhandel 5 . Volgens die circulaires moeten de burgerluchtvaartautoriteiten van luchtvaartmaatschappijen eisen dat zij aangaande die materie een beleid en procedures opstellen en opleiding en advies aan hun personeel verstrekken. De Internationale Luchtvaartorganisatie (IATA) heeft in 2018 een resolutie aangenomen tegen mensenhandel en heeft richtsnoeren voor haar leden opgesteld 6 . De Internationale Maritieme Organisatie (IMO) heeft tussentijdse maatregelen gepubliceerd ter bestrijding van onveilige praktijken in verband met de smokkel, de handel of het vervoer van migranten over zee 7 . De Internationale Koopvaardijkamer (ICS) heeft richtsnoeren gepubliceerd over het waarborgen van de veiligheid en de beveiliging van zeevarenden en geredde personen 8 .

Veel vervoerders voeren een beleid om naar beste vermogen te vermijden dat zij medeplichtig worden aan mensenhandel en -smokkel. In sommige gevallen ontbreekt dat beleid echter of wordt het niet goed uitgevoerd.

Recent is ook gebleken dat migranten worden gebruikt voor politieke doeleinden en dat bepaalde vervoerders bijdragen tot en in sommige gevallen profiteren van smokkel en handel waarbij het leven van kwetsbare personen en de veiligheid van de buitengrenzen van de EU in gevaar worden gebracht.

Om dergelijke situaties te voorkomen, moeten wetten worden opgesteld tegen vervoerders die zich inlaten met mensenhandel of die migrantensmokkel en illegale binnenkomst op het grondgebied van de EU faciliteren. Die wetten moeten in de hele Unie gelden. De toepassingsvoorwaarden moeten zo dicht mogelijk aansluiten bij die van het genoemde VN-verdrag, dat door de overgrote meerderheid van alle landen ter wereld en door alle EU-lidstaten is geratificeerd. Bijgevolg zal de Unie de instrumenten die dat verdrag biedt ten volle kunnen gebruiken, onder meer in de situaties zoals bedoeld in artikel 15, lid 2, van het verdrag, in gevallen waarin mensensmokkel of -handel wordt opgezet met de bedoeling om in de Unie ernstige misdrijven te plegen.

Deze verordening moet derhalve een rechtskader bieden waardoor de Unie maatregelen kan treffen tegen exploitanten van alle vervoerswijzen (lucht-, zee- en binnenvaart, wegen en spoorwegen) die zich met die praktijken inlaten. De op te leggen maatregelen moeten passend en evenredig zijn in het licht van de bijzondere omstandigheden in kwestie. Zij moeten met name de vervoersactiviteiten beperken of de uitbreiding ervan voorkomen, de krachtens het Unierecht verleende vergunningen of machtigingen opschorten en de rechten opschorten om over de Unie te vliegen, over het grondgebied van de Unie te reizen of havens in de Unie aan te doen, om binnen de Unie te tanken of onderhoud uit te voeren en om vervoer naar, vanuit en binnen de Unie te exploiteren.

• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie

Dit voorstel vormt een aanvulling op het externe optreden van de Unie, met inbegrip van haar gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. Gezien de mogelijke veiligheidsdimensie is het passend de algemene strategie voor de te nemen maatregelen vast te stellen in overleg met de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid.

2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID

• Rechtsgrondslag

Het voorstel is gebaseerd op artikel 91 en artikel 100, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op het vlak van vervoer.

• Subsidiariteit

Daar de doelstelling van dit voorstel, namelijk het waarborgen van een geharmoniseerde aanpak ten aanzien van maatregelen tegen vervoerders, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar vanwege de gevolgen, de complexiteit en het grensoverschrijdende en internationale karakter ervan, beter door de Unie kan worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen vaststellen.

• Evenredigheid

Het voorstel gaat niet verder dan wat nodig is om de doelstelling ervan te bereiken.

• Keuze van het instrument

Om te waarborgen dat migranten en andere personen die het slachtoffer zijn van dergelijke illegale praktijken, op uniforme en doeltreffende wijze worden beschermd, moeten de vast te stellen regels de vorm aannemen van een verordening. Die regels moeten vergezeld gaan van passende humanitaire maatregelen.

3. RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN

Sinds het begin van de crisis met Belarus aan de buitengrenzen van de EU, maakt de Unie ten volle gebruik van de diplomatieke en communicatie-instrumenten waarover zij op politiek en technisch niveau beschikt.

De Commissie en de hoge vertegenwoordiger hebben hun bezoeken aan belangrijke landen van herkomst en doorreis opgevoerd. De autoriteiten van die derde landen zijn herinnerd aan hun verplichtingen uit hoofde van de internationale verdragen inzake mensenhandel en ‑smokkel, zijn gewaarschuwd voor de situatie aan de grens tussen de EU en Belarus en voor het risico dat burgers en mensen op doorreis worden uitgebuit, en zijn gewezen op de noodzaak om hun burgers actief te informeren over de risico’s en gevaren van irreguliere migratie naar Europa, en op de mogelijke negatieve gevolgen voor de betrekkingen met de EU. Er is rechtstreeks contact opgenomen met luchtvaartmaatschappijen en burgerluchtvaartautoriteiten.

Alle geraadpleegde partijen zijn het erover eens dat er doeltreffende en passende instrumenten voorhanden moeten zijn om migrantensmokkel en mensenhandel, en vooral het gebruik van commerciële vervoermiddelen daarvoor, te bestrijden en te garanderen dat passende maatregelen worden genomen om het leven en de veiligheid van mensen die voor politieke doeleinden worden gebruikt, te beschermen.

• Grondrechten

Persoonsgegevens zullen zodanig worden verwerkt dat de verplichtingen betreffende de bescherming van persoonsgegevens zoals vastgesteld bij Verordening (EU) 2016/679 9 en Verordening (EU) 2018/1725 van het Europees Parlement en de Raad 10 worden nagekomen.

4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING

Dit voorstel heeft geen gevolgen voor de begroting van de Unie.

5. OVERIGE ELEMENTEN

• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage

Maatregelen die op grond van deze verordening worden vastgesteld, zijn beperkt in de tijd en zullen overeenkomstig artikel 3, lid 2, worden geëvalueerd.

• Artikelsgewijze toelichting

Het voorstel is als volgt opgebouwd:

Artikel 1: Onderwerp en toepassingsgebied

Artikel 2: Definities

Artikel 3: Maatregelen ten aanzien van vervoerders

Artikel 4: Recht om te worden gehoord

Artikel 5: Procedurevoorschriften

Artikel 6: Samenwerking met derde landen

Artikel 7: Informatie voor en rechten van passagiers

Artikel 8: Comitéprocedure

Artikel 9: Inwerkingtreding