Toelichting bij COM(2022)195 - Tijdelijke liberalisering van de handel bovenop de handelsconcessies die op Oekraïense producten van toepassing zijn krachtens de Associatieovereenkomst met Oekraïne - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2022)195 - Tijdelijke liberalisering van de handel bovenop de handelsconcessies die op Oekraïense producten van toepassing zijn ... |
|---|---|
| bron | COM(2022)195  |
| datum | 27-04-2022 |
• Motivering en doel van het voorstel
De niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne sinds 24 februari 2022 heeft ernstige negatieve gevolgen gehad voor het vermogen van Oekraïne om handel te drijven met de rest van de wereld, vanwege de tol aan mensenlevens, de noodzaak om zich te concentreren op de verdediging van het grondgebied, de ontheemding van grote bevolkingsgroepen en de vernietiging van productiecapaciteit en de onbeschikbaarheid van een aanzienlijk deel van de vervoersmogelijkheden als gevolg van de sluiting van de toegang tot de Zwarte Zee. In deze moeilijke context heeft Oekraïne de Unie verzocht zo veel mogelijk de voorwaarden te scheppen om het land in staat te stellen zijn handelspositie ten opzichte van de rest van de wereld te handhaven en zijn handelsbetrekkingen met de Unie verder te verdiepen. Daartoe behoren het vergemakkelijken van de logistiek over land en het verhogen van de mate van marktliberalisering. Dergelijke maatregelen zouden de Oekraïense producenten meer flexibiliteit en zekerheid bieden.
Daarom stelt de Commissie een verordening van het Europees Parlement en de Raad voor tot invoering van handelsliberaliseringsmaatregelen in de vorm van de volgende drie maatregelen, die voor één jaar zouden moeten gelden:
- tijdelijke opschorting van alle nog bestaande douanerechten uit hoofde van titel IV van de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne (hierna “de Associatieovereenkomst” genoemd)1, waarbij een diepe en brede vrijhandelsruimte wordt ingesteld. Het gaat daarbij om drie categorieën producten:
- industriële producten waarop de rechten tegen eind 2022 moeten zijn afgeschaft;
- groenten en fruit waarop het stelsel van invoerprijzen van toepassing is;
- landbouwproducten en verwerkte landbouwproducten waarvoor tariefcontingenten gelden.
- tijdelijk afzien van de inning van antidumpingrechten bij invoer van producten van oorsprong uit Oekraïne vanaf de datum van inwerkingtreding van deze verordening; en
- tijdelijke opschorting van de toepassing van de gemeenschappelijke regeling voor de invoer (vrijwaring)2 ten aanzien van de invoer van producten van oorsprong uit Oekraïne.
Deze tijdelijke en uitzonderlijke maatregelen zullen bijdragen tot de ondersteuning en bevordering van de bestaande handelsstromen van Oekraïne naar de Unie. Dit beantwoordt aan een van de belangrijkste doelstellingen van de Associatieovereenkomst, namelijk de voorwaarden voor versterkte economische en handelsbetrekkingen te creëren met het oog op de geleidelijke integratie van Oekraïne in de interne markt van de EU.
De handelsliberaliseringsmaatregelen waarin dit voorstel voor een verordening voorziet, worden genomen met inachtneming van de verbintenis in artikel 2 van de Associatieovereenkomst, dat de bevordering van respect voor de beginselen van soevereiniteit en territoriale integriteit, onschendbaarheid van de grenzen en onafhankelijkheid als een essentieel element van de overeenkomst aanmerkt. In dezelfde geest zouden de handelsliberaliseringsmaatregelen zelf afhankelijk worden gesteld van de eerbiediging van dezelfde in artikel 2 genoemde grondbeginselen, waaronder die volgens welke de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden en het respect voor de rechtsstaat essentiële onderdelen van die overeenkomst zijn.
Voorts hebben de in dit voorstel vervatte handelsliberaliseringsmaatregelen tot doel, overeenkomstig artikel 207, lid 1, VWEU, ervoor te zorgen dat de gemeenschappelijke handelspolitiek van de Unie wordt gevoerd in het kader van de in artikel 21 VEU neergelegde beginselen en doelstellingen van het externe optreden van de Unie.
De normale vrijwaringsprocedures zijn van toepassing.
• Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein
Deze handelsliberaliseringsmaatregelen zouden stroken met de tenuitvoerlegging van de Associatieovereenkomst en met name met titel IV tot instelling van een diepe en brede vrijhandelsruimte, waarin is bepaald dat de Partijen gedurende een overgangsperiode van maximaal 10 jaar vanaf de inwerkingtreding van die overeenkomst geleidelijk een vrijhandelsruimte tot stand brengen.
Daarnaast heeft Oekraïne in 2021 verzocht om over te gaan tot de in artikel 29, lid 4, van de Associatieovereenkomst bedoelde herziening om te bezien of douanerechten tussen Oekraïne en de Unie versneld en in ruimere mate kunnen worden afgeschaft.
• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie
De Europese Unie heeft de Russische agressie tegen Oekraïne krachtig veroordeeld en heeft ongekende stappen gezet om het land in deze uitzonderlijke context te steunen, gaande van financiële bijstand, met inbegrip van macrofinanciële noodhulp, tot de levering van militaire uitrusting. De voorgestelde verordening zou derhalve voldoen aan de verplichting van de Unie uit hoofde van artikel 21, lid 3, VEU om toe te zien op de samenhang tussen de diverse onderdelen van haar externe optreden, en aan artikel 207, lid 1, VWEU, waarin is bepaald dat de gemeenschappelijke handelspolitiek wordt gevoerd in het kader van de beginselen en doelstellingen van het externe optreden van de Unie.
2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID
• Rechtsgrondslag
De rechtsgrondslag van dit voorstel is artikel 207, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
• Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)
De gemeenschappelijke handelspolitiek is krachtens artikel 3, lid 1, punt e), VWEU een exclusieve bevoegdheid van de Unie. Het subsidiariteitsbeginsel is derhalve niet van toepassing.
• Evenredigheid
Dit voorstel is noodzakelijk voor de tenuitvoerlegging van de gemeenschappelijke handelspolitiek en voor de verwezenlijking van de doelstelling om Oekraïne in zijn huidige moeilijkheden economisch te ondersteunen, ook op het gebied van handel met de Unie.
• Keuze van het instrument
Dit voorstel strookt met artikel 207, lid 2, VWEU, dat voorziet in maatregelen betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek.
3. EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING
• Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan
Niet van toepassing.
• Raadpleging van belanghebbenden
Niet van toepassing.
• Bijeenbrengen en gebruik van expertise
Niet van toepassing.
• Effectbeoordeling
Gezien de noodsituatie in Oekraïne is het belangrijk dat de verordening zo snel mogelijk in werking treedt. Daarom is de maatregel niet aan een effectbeoordeling onderworpen. Met betrekking tot de bepalingen van de Associatieovereenkomst inzake handel en daarmee verband houdende aangelegenheden is in 2007 in opdracht van DG Handel echter een duurzaamheidseffectbeoordeling verricht, die is meegenomen in het onderhandelingsproces over de diepe en brede vrijhandelsruimte. Uit die beoordeling is gebleken dat de uitvoering van bepalingen inzake handel en daarmee verband houdende aangelegenheden voor zowel de EU als Oekraïne een positief economisch effect zou hebben.
• Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging
De maatregel leidt niet tot meer administratieve lasten voor bedrijven.
• Grondrechten
Deze maatregelen zullen dezelfde grondbeginselen respecteren als de in de Associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne opgenomen grondbeginselen. Artikel 2 van de Associatieovereenkomst met Oekraïne bepaalt met name dat de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, evenals het respect voor de rechtsstaat een essentieel onderdeel van die overeenkomst vormen.
De handelsliberaliseringsmaatregelen zouden ook stroken met het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.
4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING
Volgens een raming op grond van de omvang van de invoer uit Oekraïne in 2021 zal de Europese Unie jaarlijks minder dan 31 miljoen EUR aan douane-inkomsten mislopen. Daarnaast wordt het verlies aan antidumpingrechten geraamd op 34,6 miljoen EUR. Dit cijfer zal waarschijnlijk aanzienlijk lager uitvallen, aangezien de invoer uit Oekraïne door het conflict is gedaald. De gevolgen voor de eigen middelen van de EU zullen dan ook zeer beperkt zijn.
5. OVERIGE ELEMENTEN
• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage
Onlineverslagen over de ontwikkeling van de bilaterale handel tussen de EU en Oekraïne zijn beschikbaar op specifieke websites van de Europese Commissie.
• Toelichtende stukken (bij richtlijnen)
Niet van toepassing.
• Artikelsgewijze toelichting
In het licht van de noodsituatie in Oekraïne is de maatregel erop gericht de handelsstromen met betrekking tot alle invoer uit Oekraïne te vergroten door alle nog bestaande heffingen en invoerrechten op Oekraïense producten op te schorten. De handelsliberaliseringsmaatregelen zouden worden verleend in de vorm van een volledige afschaffing van de invoerrechten op alle producten.