Toelichting bij COM(2022)443 - Werking van de comités in 2021

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2022)443 - Werking van de comités in 2021.
bron COM(2022)443 NLEN
datum 09-09-2022
EUROPESE COMMISSIE

1.

Brussel, 9.9.2022


2.

COM(2022) 443 final



VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

over de werking van de comités in 2021

{SWD(2022) 279 final}


VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

over de werking van de comités in 2021

1. Inleiding

Overeenkomstig artikel 10, lid 2, van Verordening (EU) nr. 182/2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren 1 (hierna “de comitologieverordening” genoemd), presenteert de Commissie hierbij dit jaarverslag over de werking van de comités in 2021.

Het verslag geeft een overzicht van de ontwikkelingen in 2021 in het “comitologiesysteem”, dat verwijst naar de comités die de Commissie raadpleegt over ontwerpuitvoeringshandelingen. Die comités bestaan uit vertegenwoordigers van alle lidstaten, worden voorgezeten door de Commissie en volgen verschillende operationele procedures, afhankelijk van de basishandeling (zie tabel II).

Het verslag bevat een samenvatting van de activiteiten van de comités en gaat vergezeld van een werkdocument van de diensten van de Commissie met gedetailleerde statistieken over de werkzaamheden van de afzonderlijke comités voor elke beleidssector 2 . Het biedt een overzicht van de belangrijkste veranderingen en tendensen die op jaarbasis zijn waargenomen, met algemene cijfers over vergaderingen, procedures, uitgebrachte adviezen (d.w.z. positief, negatief of geen advies) en vastgestelde handelingen. Ook wordt een overzicht gegeven van de zaken die naar het comité van beroep zijn doorverwezen en van de bezwaren van het Europees Parlement en de Raad.

2. Overzicht van de ontwikkelingen in het comitologiesysteem in 2021

2.1.Algemene ontwikkelingen

De comitologiecomités werkten in 2021 volgens de in de comitologieverordening vastgelegde procedures, te weten de raadplegingsprocedure (artikel 4) en de onderzoeksprocedure (artikel 5), naast de in artikel 5 bis van het comitéprocedurebesluit vastgelegde regelgevingsprocedure met toetsing 3 .

De aanhoudende COVID-19-pandemie en de maatregelen om het virus in te dammen beperkten nog steeds de mogelijkheden om fysieke vergaderingen van de krachtens de comitologieverordening opgerichte comités te organiseren. De meeste vergaderingen van de comités werden daarom online gehouden. De onlinevergaderingen zijn aangemerkt als reguliere vergaderingen, ook in het comitologieregister; zij zijn geregistreerd als vergaderingen, en in het beknopte verslag wordt vermeld dat de vergadering online is gehouden.

Wat andere gebieden dan de werking van de comitologiecomités betreft, wordt in punt 27 van het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 4 over beter wetgeven gewezen op de noodzaak om handelingen die nog naar de regelgevingsprocedure met toetsing verwijzen, aan te passen aan het bij het Verdrag van Lissabon ingevoerde rechtskader. De interinstitutionele besprekingen over de aanpassing van de overige basishandelingen zijn voortgezet op basis van de voorstellen van de Commissie van 2019 (d.w.z. voor algemene zaken 5 en op het gebied van justitie 6 ). In 2021 zijn bij de onderhandelingen echter geen vorderingen gemaakt, als gevolg van de beperkingen in verband met COVID-19.

Het voorstel van de Commissie van 14 februari 2017 voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EU) nr. 182/2011 is nog niet goedgekeurd 7 . Dit voorstel bevat een aantal gerichte wijzigingen in de procedure van het comité van beroep om situaties aan te pakken waarin het comité op gevoelige gebieden “geen advies” uitbrengt. Door de zeer uiteenlopende standpunten van de medewetgevers kon in 2021 geen vooruitgang worden geboekt.

De Commissie blijft ontwerpteksten voor belangrijke gedelegeerde handelingen en voor uitvoeringshandelingen gedurende een periode van vier weken openbaar maken, zodat belanghebbenden opmerkingen kunnen indienen. In 2021 werden, met het oog op het ontvangen van feedback van het publiek, 85 ontwerpuitvoeringshandelingen openbaar gemaakt op de website “Geef uw mening” 8 .

2.2.Ontwikkelingen in de rechtspraak

Wat betreft de rechtspraak op het gebied van comitologie, heeft het Gerecht in zijn arrest van 27 januari in de zaak Republiek Polen/Europese Commissie 9 een uitlegging gegeven van de overgangsbepalingen inzake het stemmen bij gekwalificeerde meerderheid tijdens de periode waarin van de stemregels van het Verdrag van Nice werd overgegaan naar die van het Verdrag van Lissabon. Krachtens artikel 3, lid 2, van Protocol 36 van de Verdragen had iedere lidstaat het recht om gedurende een overgangsperiode, die liep tot en met 31 maart 2017, te verzoeken om toepassing van het systeem van gewogen stemmen dat krachtens het Verdrag van Nice werd gebruikt. Het Gerecht was van oordeel dat het systeem met gekwalificeerde meerderheid van het Verdrag van Nice (overeenkomstig artikel 3, lid 3, van Protocol 36) ook moet worden toegepast indien een lidstaat hier vóór 31 maart 2017 om heeft verzocht, maar de stemming over de handeling na die datum plaatsvindt.

In de bij het Gerecht aanhangig gemaakte zaak had de Commissie het verzoek van Polen om gebruik te maken van het systeem van gewogen stemmen afgewezen, omdat de stemming over het besluit in kwestie na 31 maart 2017 zou plaatsvinden. Het Gerecht heeft het uitvoeringsbesluit van de Commissie nietig verklaard en de Commissie gelast ter vervanging van het nietig verklaarde besluit een nieuw uitvoeringsbesluit vast te stellen overeenkomstig de regels inzake gekwalificeerde meerderheid van het Verdrag van Nice. Dit nieuwe besluit, dat volgens het bevel van het Gerecht binnen twaalf maanden na de datum van zijn arrest van kracht moest zijn, is op 30 november 2021 vastgesteld 10 .

3. Overzicht van activiteiten

3.1.Aantal comités

Dit verslag heeft uitsluitend betrekking op comitologiecomités die door de wetgever zijn ingesteld om de Commissie bij te staan bij de uitoefening van de haar bij basisbesluiten verleende uitvoeringsbevoegdheden. Andere entiteiten, met name “deskundigengroepen” die door de Commissie zelf zijn opgericht, worden door dit verslag niet bestreken.

Tabel I bevat een overzicht van het aantal bestaande comitologiecomités in de periode van 1 januari tot en met 31 december 2021, waarbij de cijfers van het voorgaande jaar zijn toegevoegd ter vergelijking. Deze cijfers zijn verstrekt door de desbetreffende diensten van de Commissie en zijn overgenomen uit het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie.

TABEL I — Totaal aantal comités

Dienst van de Commissie20202021
AGRI (Landbouw en Plattelandsontwikkeling)1112
BUDG (Begroting)22
CLIMA (Klimaat)55
CNECT (Communicatienetwerken, Inhoud en Technologie)911
DEFIS (Defensie-industrie en Ruimtevaart)513
DIGIT (Informatica)11
EAC (Onderwijs en Cultuur)24
ECFIN (Economische en Financiële Zaken)12
ECHO (Europese Civiele Bescherming en Humanitaire Hulp)22
EMPL (Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Inclusie)56
ENER (Energie)1414
ENV (Milieu)2727
EMA (Eurostat)22
FISMA (Financiële Stabiliteit, Financiële Diensten en Kapitaalmarktenunie)1111
FPI (Dienst Instrumenten voor het buitenlands beleid)21
GROW (Interne Markt, Industrie, Ondernemerschap en Midden- en Kleinbedrijf)3839
HOME (Migratie en Binnenlandse Zaken)1920
INTPA (Internationale Partnerschappen)53
JUST (Justitie en Consumentenzaken)2628
MARE (Maritieme Zaken en Visserij)33
MOVE (Mobiliteit en Vervoer)3233
NEAR (Nabuurschapsbeleid en Uitbreidingsonderhandelingen)33
OLAF (Europees Bureau voor fraudebestrijding)11
REGIO (Regionaal Beleid en Stadsontwikkeling)12
RTD (Onderzoek en Innovatie)1731
SANTE (Gezondheid en Voedselveiligheid)3433
SG (Secretariaat-generaal)*43
TAXUD (Belastingen en Douane-unie)2628
TRADE (Handel)1413
TOTAAL:322353

* Met inbegrip van het comité van beroep 11 .

In de loop van 2021 waren er 353 comitologiecomités 12 .

Dit aantal omvat alle comitésamenstellingen 13 en vertegenwoordigt een toename van het aantal comités met ongeveer 10 % ten opzichte van 2020. Een specifieke factor die deze stijging verklaart, is dat 2021 een overgangsjaar was waarin de nieuwe generatie MFK-programma’s 14 en -fondsen van start ging en nieuwe MFK-verordeningen/-basishandelingen in werking traden, waarbij in de meeste gevallen de oude werden ingetrokken 15 . Als gevolg daarvan bestonden in verschillende gevallen — gedurende verschillende delen van het jaar — “oude” en “nieuwe” comités voor dergelijke basishandelingen naast elkaar. Rekening houdend met alle comités die in de loop van het jaar zijn opgeheven, waren er aan het eind van het jaar (31 december 2021) in totaal 317 bestaande comités, een aantal dat zeer vergelijkbaar is met dat van 2020 (322).

TABEL II — Aantal comités per procedure

Dienst van de CommissieSoort procedure
Raadplegings-procedureOnderzoeks-procedureRegelgevings-procedure met toetsingMeerdere proceduresTOTAAL:
AGRI040812
BUDG01012
CLIMA01045
CNECT060511
DEFIS040913
DIGIT01001
EAC04004
ECFIN01012
ECHO01012
EMPL11237
ENER261514
ENV0841627
ESTAT10012
FISMA042511
FPI01001
GROW3922639
HOME1170320
INTPA03003
JUST8114528
MARE03013
MOVE3902133
NEAR12013
OLAF01001
REGIO00022
RTD0240731
SANTE01302233
SG*02013
TAXUD01301528
TRADE340714
TOTAAL:2315415170353

* Met inbegrip van het comité van beroep.

Tabel II geeft een uitsplitsing van de comités in 2021 per soort procedure die zij volgen (d.w.z. raadplegingsprocedure, onderzoeksprocedure, regelgevingsprocedure met toetsing). Comités die meerdere procedures toepassen, worden apart vermeld naast die welke slechts één procedure toepassen.

3.2.Aantal vergaderingen

Het aantal comitévergaderingen is slechts één van de indicatoren voor het beoordelen van de comitologische activiteit. In combinatie met het aantal schriftelijke procedures 16 geeft dit aantal aan hoe bedrijvig de verschillende comités zijn geweest, zowel op sectorniveau als individueel (zie tabel III).

TABEL III — Aantal vergaderingen en schriftelijke procedures

Dienst van de CommissieAantal comitésVergaderingenSchriftelijke procedures
2020202120202021
AGRI127912169104
BUDG21652
CLIMA57588
CNECT1112131721
DEFIS131436612
DIGIT12000
EAC428112
ECFIN25200
ECHO28868
EMPL63010
ENER14121030
ENV272024920
ESTAT2331116
FISMA1114141417
FPI14330
GROW3935334862
HOME2047413838
INTPA391951168
JUST2893036
MARE3041516
MOVE3344614137
NEAR3776641
OLAF10000
REGIO21107
RTD313241275148
SANTE339393678634
SG*36626
TAXUD2832392623
TRADE1413187370
TOTAAL:3535146461 4691 476

* Met inbegrip van vergaderingen/schriftelijke procedures van het comité van beroep.

In 2021 vonden 646 vergaderingen plaats, wat aanzienlijk meer is dan in 2020, met 1 476 schriftelijke procedures.

3.3.Aantal adviezen en uitvoeringshandelingen

Dit verslag geeft ook een indicatie van de concrete output van de comités. Tabel IV vermeldt het totale aantal formele adviezen van de comités, alsook de later door de Commissie vastgestelde uitvoeringshandelingen 17 .

TABEL IV – Aantal adviezen en vastgestelde uitvoeringshandelingen

Dienst van de CommissieAdviezen 18Vastgestelde

3.

uitvoeringshandelingen

Resoluties van het EP / Besluiten van de Raad

4.

(artikel 11)

20202021202020212021
AGRI1021011001000
BUDG32310
CLIMA109690
CNECT284323410
DEFIS8197140
DIGIT10100
EAC38380
ECFIN1011000
ECHO88790
EMPL30200
ENER53100
ENV192411150
ESTAT121612150
FISMA112212180
FPI30100
GROW616244311 (Raad)
HOME696711360
INTPA58168581670
JUST39280
MARE15161690
MOVE596459610
NEAR664065400
OLAF00000
REGIO07050
RTD2751491911100
SANTE74981874877510 (Parlement)
SG*12120
TAXUD565054470
TRADE807681710
TOTAAL:1 7181 7821 5291 59211

* Meer informatie over de werkzaamheden/adviezen van het comité van beroep is opgenomen in tabel V.

De comités hebben in 2021 1 782 adviezen uitgebracht, iets meer dan in 2020 (1 718), in lijn met het toegenomen aantal comités. Het aantal uitvoeringshandelingen dat in 2021 volgens een comitéprocedure is vastgesteld, bedroeg 1 592, ook weer iets meer dan in 2020 (1 529).

Het Europees Parlement en de Raad hebben een toetsingsrecht uit hoofde van artikel 11 van de comitéprocedureverordening. In 2021 heeft het Europees Parlement tien resoluties 19 aangenomen op grond van artikel 11 van de comitologieverordening, die alle betrekking hadden op handelingen van DG SANTE. De Raad heeft zijn toetsingsrecht één keer uitgeoefend 20 , namelijk met betrekking tot een besluit van DG GROW.

3.4.Vergaderingen van het comité van beroep

Zoals blijkt uit tabel V, is het comité van beroep in 2021 16 keer bijeengekomen en heeft het twaalf ontwerpuitvoeringshandelingen besproken die de Commissie aan het comité had voorgelegd. Via schriftelijke raadplegingen over tien ontwerphandelingen en een stemming in een vergadering over twee ontwerphandelingen heeft het comité in elf gevallen “geen advies” en in één geval een positief advies uitgebracht 21 . De Commissie heeft na het advies van het comité van beroep haar goedkeuring verleend aan alle twaalf uitvoeringshandelingen.

Tabel V — Activiteit van het comité van beroep

Dienst van de CommissieAantal vergaderingen/schriftelijke raadplegingen van het comité van beroep
Aantal adviezen 22 van het comité van beroep
Aantal na advies van het comité van beroep vast-gestelde handelingen
202020212020202120202021
MOVE11 / 011 (0)11
SANTE314 / 14910 (10)310
TRADE11 / 011 (1)11
TOTAAL:516 / 141112512

3.5.Gebruik van de regelgevingsprocedure met toetsing

De comitologieverordening handhaafde de gevolgen van de regelgevingsprocedure met toetsing omwille van bestaande basishandelingen die ernaar verwijzen 23 . Deze procedure kan in het kader van nieuwe wetgeving niet meer worden gebruikt, maar komt nog steeds voor in een groot aantal bestaande basishandelingen. Zolang de respectieve bevoegdheden niet zijn omgezet in bevoegdheden voor hetzij gedelegeerde, hetzij uitvoeringshandelingen, wordt de procedure krachtens die handelingen nog toegepast (zoals aangegeven in punt 1.1).

In 2021 zijn 68 maatregelen vastgesteld overeenkomstig de regelgevingsprocedure met toetsing (zie tabel VI). Dit aantal ligt iets hoger dan in 2020, toen het om 55 maatregelen ging.

In 2021 oefende het Europees Parlement twee keer het recht van bezwaar uit onder de regelgevingsprocedure met toetsing, terwijl de Raad geen gebruik heeft gemaakt van dit recht. Ter vergelijking: in 2020 heeft het Europees Parlement vier keer zijn recht van bezwaar gebruikt, terwijl de Raad geen gebruik heeft gemaakt van dit recht.


TABEL VI — Aantal overeenkomstig de regelgevingsprocedure met toetsing goedgekeurde maatregelen

Dienst van de CommissieRegelgevingsprocedure met toetsing — vastgestelde

5.

maatregelen

Veto van het Europees Parlement tegen goedkeuring van ontwerpmaatregelenVeto van de Raad tegen goedkeuring van ontwerpmaatregelen
AGRI000
BUDG000
CLIMA000
CNECT000
DEFIS000
DIGIT000
EAC000
ECFIN000
ECHO000
EMPL000
ENER000
ENV600
ESTAT300
FISMA400
FPI000
GROW1000
HOME000
INTPA000
JUST000
MARE000
MOVE000
NEAR000
OLAF000
REGIO000
RTD000
SANTE4520
SG000
TAXUD000
TRADE000
TOTAAL:6820

4. Conclusie

De activiteiten van de comités zijn in 2021 voortgezet op een niveau dat vergelijkbaar is met dat van voorgaande jaren, zij het met een stijging van het totale aantal comités en uitgebrachte adviezen: er waren 353 comités, die 646 vergaderingen hebben gehouden, 1 476 schriftelijke procedures hebben gevolgd en 1 782 adviezen hebben uitgebracht. De comités bieden de Commissie waardevolle ondersteuning bij de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden die haar door de medewetgevers zijn verleend.

Het Europees Parlement en de Raad wordt verzocht om nota te nemen van dit verslag.

(1) PB L 55 van 28.2.2011, blz. 13.
(2) Als behandeld door de diensten van de Commissie die zich met de respectieve beleidsterreinen bezighouden.
(3) Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (PB L 184 van 17.7.1999, blz. 23).
(4) Interinstitutioneel Akkoord tussen het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie van 13 april 2016 over beter wetgeven (PB L 123 van 12.5.2016, blz. 1).
(5) Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot aanpassing van een aantal rechtshandelingen die verwijzen naar de regelgevingsprocedure met toetsing, aan de artikelen 290 en 291 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (COM(2016) 799 final).
(6) Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot aanpassing van een aantal rechtshandelingen op het gebied van justitie die verwijzen naar de regelgevingsprocedure met toetsing, aan artikel 290 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (COM(2016) 798).
(7) Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EU) nr. 182/2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren (COM(2017) 85 final).
(8) https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say_nl
(9) Arrest van het Gerecht van 27 januari 2021, zaak T-699/17, Republiek Polen/Europese Commissie, ECLI:EU:T:2021:44, punt 60.
(10) Uitvoeringsbesluit (EU) 2021/2326 van de Commissie tot vaststelling van BBT-conclusies (beste beschikbare technieken) op grond van Richtlijn 2010/75/EU van het Europees Parlement en de Raad, voor grote stookinstallaties.
(11) Het comité van beroep wordt in het comitologieregister aangemerkt als een comité dat onder de verantwoordelijkheid van het secretariaat-generaal valt. In de praktijk wordt het door alle betrokken diensten beheerd.
(12) Dit cijfer — zoals weergegeven in tabel II — staat voor het totale aantal comités dat in 2021 heeft bestaan, gedurende het volledige jaar of slechts een deel ervan. Sommige comités zijn in de loop van het jaar opgeheven; hun activiteiten zijn echter wel meegeteld en opgenomen in de cijfers van de tabellen III en IV.
(13) In enkele basishandelingen heeft de wetgever voorzien in specifieke samenstellingen van het betrokken comité.
(14) Meerjarig financieel kader (voor de programmeringsperiode 2021-2027).
(15) In bepaalde gevallen gaat de intrekking vergezeld van een bepaling [in de nieuwe basishandeling] waarin wordt verklaard dat de nieuwe basishandeling “geen afbreuk mag doen aan de voortzetting of wijziging van acties die geïnitieerd zijn op grond van [de oude basishandeling], die op die acties van toepassing blijft tot zij worden afgesloten”.
(16) De stemming in een comité kan tijdens een gewone vergadering plaatsvinden of, in naar behoren gemotiveerde gevallen, via een schriftelijke procedure, overeenkomstig artikel 3, lid 5, van de comitologieverordening.
(17) Het aantal adviezen en het aantal uitvoeringshandelingen/-maatregelen in een bepaald jaar kunnen van elkaar verschillen. De redenen hiervoor worden uiteengezet in de inleiding bij het werkdocument van de diensten van de Commissie.
(18) Een stemuitslag die tot “geen advies” leidt, wordt bij het totale aantal adviezen meegeteld.
(19) De www.europarl.europa.eu/doceo/document">resolutie van het Europees Parlement (2021/2594(RSP)) over adequate bescherming van persoonsgegevens door het Verenigd Koninkrijk is niet opgenomen in deze lijst. In die resolutie maakte het Parlement “bezwaar tegen de twee uitvoeringshandelingen” in kwestie, maar zonder zich specifiek te baseren op artikel 11 van de comitologieverordening.
(20) Sinds de inwerkingtreding van de comitologieverordening was dit de eerste keer dat de Raad gebruikmaakte van zijn toetsingsrecht door bezwaar te maken tegen een ontwerpuitvoeringshandeling van de Commissie.
(21) Nadere bijzonderheden zijn te vinden in het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie.
(22) De term “advies” omvat ook het scenario waarin het formele resultaat “geen advies” is, wat betekent dat er geen vereiste meerderheid voor een positief noch een negatief advies is. Het aantal gevallen van “geen advies” staat tussen haakjes aangegeven.
(23) Artikel 12, tweede alinea, van de comitologieverordening.