Toelichting bij COM(2023)132 - Machtiging voor onderhandelingen met Brazilië op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Braziliaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)132 - Machtiging voor onderhandelingen met Brazilië op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de ... |
|---|---|
| bron | COM(2023)132 |
| datum | 09-03-2023 |
De EU dient onderhandelingen te openen met de Federale Republiek Brazilië met het oog op de ondertekening en sluiting van een overeenkomst die de uitwisseling van persoonsgegevens mogelijk maakt tussen Europol en de Braziliaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
2. ACHTERGROND VAN DE AANBEVELING
In een geglobaliseerde wereld waar zware criminaliteit en terrorisme steeds vaker grensoverschrijdend worden en meer facetten vertonen, moeten de rechtshandhavingsautoriteiten over alle middelen kunnen beschikken om in samenwerking met externe partners de veiligheid van hun burgers te garanderen. In overeenstemming met de EU-strategie voor de veiligheidsunie1 kan Europol een sleutelrol spelen bij het uitbreiden van de samenwerking met derde landen ter bestrijding van criminaliteit en terrorisme in samenhang met andere externe beleidsmaatregelen en instrumenten van de EU. In de EU-strategie van april 2021 voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit wordt gewezen op de dringende noodzaak de inlichtingen bij Europol over zware en georganiseerde criminaliteit verder te ontwikkelen en de informatie-uitwisseling en onderzoeksacties te intensiveren met (meer) derde landen en regio’s die belangrijke knooppunten vormen voor de georganiseerde criminaliteit met een hoog risico voor de EU-lidstaten2.
Voor Europol is samenwerking met derde landen en internationale organisaties van essentieel belang om de lidstaten te ondersteunen bij de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme. De noodzaak om de samenwerking met derde landen te versterken, is des te belangrijker in het licht van de door Europol opgestelde dreigingsevaluatie van de zware en georganiseerde criminaliteit van 2021. In de belangrijkste bevindingen van deze dreigingsevaluatie wordt bijvoorbeeld erkend dat Latijns-Amerikaanse criminele netwerken zullen blijven samenwerken met in de Europese Unie gevestigde georganiseerde criminele groepen om drugs te verhandelen.
Voor zover dat noodzakelijk is om zijn taken te kunnen uitvoeren, kan Europol samenwerkingsverbanden met buitenlandse partners aangaan en onderhouden op basis van werkafspraken en administratieve afspraken, die op zich echter geen rechtsgrondslag vormen voor de uitwisseling van persoonsgegevens. In tegenstelling tot een internationale overeenkomst worden deze afspraken door Europol gemaakt en zijn zij niet bindend voor de Unie of haar lidstaten3.
Bij Verordening (EU) 2016/7944 van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2016 is het rechtskader voor de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en derde landen gewijzigd. Sinds de inwerkingtreding van deze verordening op 1 mei 2017 is de bevoegdheid tot het sluiten van internationale overeenkomsten tussen Europol en derde landen overgedragen aan de Unie, handelend overeenkomstig artikel 218 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)5. Naar aanleiding van een voorstel van de Commissie heeft de Raad reeds negen machtigingen voor onderhandelingen met derde landen6 goedgekeurd, alsook een machtiging om met Interpol te onderhandelen over een brede overeenkomst die ook betrekking heeft op de uitwisseling van persoonsgegevens met Europol7. De eerste overeenkomst is onlangs ondertekend met Nieuw-Zeeland8.
Hoewel deze aanbeveling specifiek betrekking heeft op onderhandelingen met Brazilië, moet zij worden gezien als onderdeel van een bredere inspanning om de samenwerking op het gebied van rechtshandhaving tussen de EU en belanghebbende Latijns-Amerikaanse landen. In dit verband beveelt de Europese Commissie tegelijkertijd aan onderhandelingen te openen over soortgelijke internationale overeenkomsten met Bolivia, Ecuador, Mexico en Peru, met als uiteindelijk doel de strijd tegen terrorisme en zware criminaliteit op te voeren.
3. DOELSTELLINGEN VAN DE AANBEVELING
De georganiseerde criminele groepen in Latijns-Amerika vormen een ernstige bedreiging voor de interne veiligheid van de EU, aangezien hun optreden steeds meer verband houdt met een reeks strafbare feiten binnen de Unie, met name op het gebied van drugshandel. In de EU-dreigingsevaluatie voor zware en georganiseerde criminaliteit (SOCTA) van 2021 wordt benadrukt dat ongekende hoeveelheden illegale drugs vanuit Latijns-Amerika naar de EU worden gesmokkeld, met een winst van meerdere miljarden euro’s, die worden gebruikt om een verscheidenheid aan criminele organisaties (internationaal en in de EU) te financieren en de rechtsstaat in de EU te verzwakken9.
Recente verslagen bevestigen dat de beschikbaarheid van cocaïne in Europa nog nooit zo groot is geweest en dat de drug betaalbaarder en toegankelijker is voor consumenten dan ooit tevoren10. Het grootste deel van de in de EU in beslag genomen drugs wordt over zee vervoerd, voornamelijk in containers voor de zeescheepvaart11, en wordt rechtstreeks naar de EU verzonden vanuit de productielanden en buurlanden in Latijns-Amerika, waaronder de Federale Republiek Brazilië12. Braziliaanse georganiseerde criminele organisaties zijn partners geworden van Colombiaanse criminele netwerken en kopen ook cocaïne die in Bolivia en Peru wordt geproduceerd. Naast hun smokkelactiviteiten verrichten deze netwerken ook diensten voor wereldwijd opererende criminele netwerken die Braziliaanse havens gebruiken om cocaïne te verhandelen13. Op basis van de hoeveelheden voor Europa bestemde cocaïne die in Europese en andere havens in beslag zijn genomen, was Brazilië (met ongeveer 71 ton in beslag genomen cocaïne) een van de belangrijkste vertrekpunten in 2020, zoals dat al enkele jaren het geval is14. Officiële gegevens van de Federale Republiek Brazilië bevestigen dat Europa de grootste bestemming is voor cocaïne die vanuit Brazilië wordt verzonden15.
De op dat continent gevestigde georganiseerde misdaadorganisaties bestaan sinds lange tijd en zijn ook actief op het gebied van andere vormen van criminaliteit die onder het mandaat van Europol vallen, zoals cybercriminaliteit, witwassen van geld en milieucriminaliteit.
In zijn programmeringsdocument 2022-2024 heeft Europol onder meer aangegeven dat de toenemende vraag naar drugs en het toenemende aantal drugshandelsroutes naar de EU de noodzaak van nauwere samenwerking met Latijns-Amerikaanse landen rechtvaardigen16.
De samenwerking tussen Europol en de Federale Republiek Brazilië is begonnen met de ondertekening van een overeenkomst inzake strategische samenwerking in april 201717. De resultaten die zijn bereikt na de uitvoering van deze overeenkomst en de oprichting van het Braziliaanse verbindingsbureau bij Europol, met inbegrip van de daaropvolgende inzet van Braziliaanse verbindingsfunctionarissen bij Europol in september 2020, hebben geleid tot een betere samenwerking op strategisch operationeel niveau met de lidstaten en derde partijen die bij Europol zijn vertegenwoordigd.
Sindsdien heeft de federale politie van Brazilië doeltreffend samengewerkt met de EU-lidstaten en met Europol om grensoverschrijdende georganiseerde misdaad en terrorisme te bestrijden, waardoor Europa en de rest van de wereld veiliger zijn geworden. Er zijn al veel positieve resultaten geboekt18, van de dagelijkse uitwisseling van informatie via de applicatie voor veilige informatie-uitwisseling (SIENA) van Europol tot de deelname aan vergaderingen van het Europees multidisciplinair platform tegen criminaliteitsdreiging (Empact) en gezamenlijke onderzoeken met de lidstaten19.
Brazilië neemt deel aan het coördinatie- en samenwerkingsmechanisme inzake drugs van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten (Celac). De Federale Republiek Brazilië is ook lid van de Politiegemeenschap van Noord- en Zuid-Amerika (Ameripol) en heeft zich ertoe verbonden bij te dragen aan de ontmanteling van georganiseerde criminele groepen die betrokken zijn bij de productie van en de handel in drugs. Brazilië is door het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EWDD) aangewezen als een belangrijke internationale partner om het mondiale aanbod van cocaïne te verminderen20.
Meer operationele samenwerking en de uitwisseling van relevante informatie tussen Europol en de Federatieve Republiek Brazilië zouden belangrijk zijn voor de bestrijding van ernstige strafbare feiten op tal van gebieden van gemeenschappelijk belang, zoals drugshandel en milieucriminaliteit, met name rekening houdend met de prominente rol van Braziliaanse criminele netwerken op de mondiale drugsmarkt.
Wegens het ontbreken van een geldige rechtsgrondslag in het Unierecht kunnen de Braziliaanse rechtshandhavingsautoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme, echter geen persoonsgegevens van Europol ontvangen. Dit vormt dus een belemmering voor de verdere ontwikkeling van de samenwerking tussen beide partijen.
Om deze redenen en rekening houdend met de politieke strategie van de EU zoals uiteengezet in de EU-strategie voor de veiligheidsunie21, de EU-drugsstrategie 2021-202522 en het EU-drugsactieplan 2021-202523, acht de Commissie het noodzakelijk Brazilië toe te voegen als prioritair land om onderhandelingen te beginnen over een overeenkomst die de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de bevoegde Braziliaanse autoriteiten op korte termijn mogelijk maakt.
4. JURIDISCHE ASPECTEN
Verordening (EU) 2016/794 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) voorziet in een rechtskader voor Europol, met name wat betreft doelstellingen, taken, bevoegdheden, waarborgen voor gegevensbescherming en samenwerking met externe partners.
Deze aanbeveling is in overeenstemming met de bepalingen van de Europol-verordening.
Het doel van deze aanbeveling is dat de Commissie door de Raad wordt gemachtigd om namens de EU over een internationale overeenkomst te onderhandelen. Artikel 218, leden 3 en 4, VWEU is de rechtsgrondslag op basis waarvan de Raad machtiging verleent voor het openen van onderhandelingen.
Overeenkomstig artikel 218 VWEU wordt de Commissie gemachtigd om namens de EU te onderhandelen over een overeenkomst met de Federale Republiek Brazilië op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Braziliaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
De Unie heeft haar bevoegdheid op dit gebied reeds uitgeoefend en heeft in dit verband regels vastgesteld door een regelgevingskader vast te stellen voor de activiteiten van Europol, met inbegrip van de verwerking van persoonsgegevens.
Inhoudsopgave
BESLUIT VAN DE RAAD
houdende machtiging tot het openen van onderhandelingen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en de Federale Republiek Brazilië op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Braziliaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme
DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,
Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), en met name artikel 218, leden 3 en 4,
Gezien de aanbeveling van de Europese Commissie,
1. Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad is op 11 mei 2016 vastgesteld en is sinds 1 mei 2017 van toepassing24. Zij is gewijzigd bij Verordening (EG) 2022/991 van 27 juni 202225.
2. In Verordening (EU) 2016/794, en met name in de bepalingen die betrekking hebben op de overdracht van persoonsgegevens door het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) aan derde landen en internationale organisaties, is bepaald dat Europol persoonsgegevens aan een autoriteit van een derde land mag overdragen op basis van een ingevolge artikel 218 VWEU gesloten internationale overeenkomst tussen de Unie en het derde land, waarin passende waarborgen zijn opgenomen betreffende de bescherming van de privacy en de grondrechten en fundamentele vrijheden van burgers.
3. Er moeten onderhandelingen worden geopend met het oog op de sluiting van een overeenkomst tussen de Europese Unie en de Federale Republiek Brazilië op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Braziliaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme (hierna de “overeenkomst” genoemd).
4. Zoals tevens in herinnering is gebracht in overweging 35 van Verordening (EU) 2016/794, moet de Commissie ook tijdens de onderhandelingen over de overeenkomst de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming (EDPS) kunnen raadplegen, en in ieder geval voordat de overeenkomst wordt gesloten.
5. De overeenkomst moet de grondrechten eerbiedigen en de beginselen in acht nemen die in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie zijn neergelegd, inzonderheid het recht op eerbiediging van het privéleven en van het familie- en gezinsleven, conform artikel 7 van het Handvest, het recht op de bescherming van persoonsgegevens, conform artikel 8 van het Handvest, en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte en op een onpartijdig gerecht, conform artikel 47 van het Handvest. De overeenkomst dient te worden toegepast overeenkomstig die rechten en beginselen.
6. De overeenkomst mag niet van invloed zijn op en mag geen afbreuk doen aan de overdracht van persoonsgegevens of andere vormen van samenwerking tussen de autoriteiten die voor de bescherming van de nationale veiligheid verantwoordelijk zijn,
Artikel 1
De Commissie wordt hierbij gemachtigd om namens de Unie te onderhandelen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en de Federale Republiek Brazilië op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Braziliaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
De onderhandelingsrichtsnoeren zijn opgenomen in de bijlage.
Artikel 2
De onderhandelingen worden gevoerd in overleg met het desbetreffende [door de Raad in te voegen naam van het speciale comité].
Artikel 3
Dit besluit is gericht tot de Commissie.
Gedaan te Brussel,
Voor de Raad
De voorzitter
1COM(2020) 605 final van 24.7.2020, blz. 21.
2COM(2021) 170 final van 14.4.2021, blz. 9.
3Zie artikel 23, lid 4, van Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2016 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en tot vervanging en intrekking van de Besluiten 2009/371/JBZ, 2009/934/JBZ, 2009/935/JBZ, 2009/936/JBZ en 2009/968/JBZ van de Raad (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53), hierna “Verordening (EU) 2016/794” genoemd.
4Zie artikel 25 van Verordening (EU) 2016/794.
5Zie artikel 25, lid 1, punt b), van Verordening (EU) 2016/794, dat de overdracht van persoonsgegevens mogelijk maakt op basis van een internationale overeenkomst tussen de EU en het derde land of de internationale organisatie.
6Algerije, Egypte, Israël, Jordanië, Libanon, Marokko, Nieuw-Zeeland, Tunesië en Turkije.
7Besluit (EU) 1312/21 van de Raad van 19 juli 2021, blz. 2.
8Besluit (EU) 1090/22 van de Raad van 27 juni 2022.
9Dreigingsevaluatie van de Europese Unie voor zware en georganiseerde criminaliteit: “A corrupt Influence: The infiltration and undermining of Europe’s economy and society by organised crime”.
10EU Drug Market: Cocaine, beschikbaar op EU Drug Market: Cocaine www.emcdda.europa.eu/">www.emcdda.europa.eu.
11Europol and the global cocaine trade, beschikbaar op www.emcdda.europa.eu/publications/eu-drug-markets">https://www.emcdda.europa.eu/publications/eu-drug-markets.
12Europol and the global cocaine trade, beschikbaar op www.emcdda.europa.eu/publications/eu-drug-markets">https://www.emcdda.europa.eu/publications/eu-drug-markets.
13EU Drug Market: Cocaine, blz. 47, beschikbaar op EU Drug Market: Cocaine www.emcdda.europa.eu/">www.emcdda.europa.eu.
14EU Drug Market: Cocaine, blz. 24, beschikbaar op EU Drug Market: Cocaine. www.emcdda.europa.eu/">www.emcdda.europa.eu.
15EU Drug Market: Cocaine, blz. 52, beschikbaar op EU Drug Market: Cocaine. www.emcdda.europa.eu/">www.emcdda.europa.eu.
16Programmeringsdocument 2022-2024 van Europol, blz. 150.
17www.europol.europa.eu/partners-agreements">https://www.europol.europa.eu/partners-agreements.
18Een voorbeeld van de bovengenoemde positieve resultaten van deze samenwerking is Operation Chameleon/Enterprise, beschikbaar op https://www.europol.europa.eu/newsroom/news
19Onderzoeken die hebben geleid tot de inbeslagname van zes ton cocaïne door de Franse marine (https://maoc.eu/french-authorities-seize-6-tons-of-cocaine-in-the-gulf-of-guinea-with-the-support-of-maoc -n/).
20EU Drug Market: Cocaine, beschikbaar op EU Drug Market: Cocaine www.emcdda.europa.eu/">www.emcdda.europa.eu.
21COM(2020) 605 final van 24 juli 2020.
22Raadsdocument (EU) 14178/20 van 18 december 2020.
23Publicatieblad van de Europese Unie C 272/02 van 8 juli 2021.
24Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2016 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en tot vervanging en intrekking van de Besluiten 2009/371/JBZ, 2009/934/JBZ, 2009/935/JBZ, 2009/936/JBZ en 2009/968/JBZ van de Raad (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53).
25Verordening (EU) 2022/991 van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2022 tot wijziging van Verordening (EU) 2016/794, wat betreft de samenwerking van Europol met particuliere partijen, de verwerking van persoonsgegevens door Europol ter ondersteuning van strafrechtelijke onderzoeken, en de rol van Europol bij onderzoek en innovatie (PB L 169 van 27.6.2022, blz. 1).
NL NL