Bijlagen bij COM(2025)79 - Actieplan voor betaalbare energie De werkelijke waarde van onze energie-unie ontsluiten om betaalbare, efficiënte en schone energie voor alle Europeanen te waarborgen - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2025)79 - Actieplan voor betaalbare energie De werkelijke waarde van onze energie-unie ontsluiten om betaalbare, efficiënte en schone ... |
|---|---|
| document | COM(2025)79   |
| datum | 26 februari 2025 |
| Wat | Wanneer | Door wie |
| Pijler I: Lagere energiekosten | ||
| Actie 1: Elektriciteitsfacturen betaalbaarder maken | ||
| More efficient network charges to reduce energy system costs Efficiëntere nettarieven om de kosten van het energiesysteem te doen dalen | Tweede kwartaal van 2025 | EC, lidstaten, nationale regelgevende instanties |
| Belastingverlaging voor elektriciteit en verwijdering van niet-energetische kostencomponenten van facturen | Na vaststelling Vierde kwartaal van 2025 (Aanbev.) | Lidstaten, met steun van de EC |
| Consumenten in staat stellen over te stappen naar goedkopere energieleveranciers en tegelijkertijd energiearmoede aanpakken | Derde kwartaal van 2025 | EC, lidstaten, nationale regelgevende instanties |
| Actie 2: Terugdringing van de kosten voor levering van elektriciteit | ||
| De elektriciteitsfactuur in de detailhandel loskoppelen van hoge en volatiele gasprijzen | Tweede kwartaal van 2025 (EIB) en vierde kwartaal van 2025 (richtsnoeren contract ter verrekening van verschillen) | EC, EIB, lidstaten |
| Vergunningverleningstermijnen inkorten met het oog op een versnelde energietransitie | Na vaststelling en gedurende 2025-2026 | EC, lidstaten, nationale bevoegde autoriteiten |
| De uitbreiding, modernisering en digitalisering van netwerken versnellen | Eerste kwartaal van 2026 | EC, lidstaten, TSB’s |
| Systeemflexibiliteit verhogen door opslag en vraagsturing uit te rollen | Na vaststelling Tweede kwartaal van 2025 (staatssteunkader) Eerste kwartaal van 2026 (netcode vraagsturing) | EC, lidstaten |
| Richtsnoeren om de vergoedingen voor flexibiliteit in detailhandelscontracten te bevorderen | Vierde kwartaal van 2025 | EC, lidstaten |
| Actie 3: Gasmarkten verbeteren voor billijke energieprijzen | ||
| Eerlijke mededinging waarborgen op gasmarkten | Vierde kwartaal van 2025 | EC, lidstaten, ACER, ESMA, nationale regelgevende instanties |
| De koopkracht van de EU benutten om een beter aanbod voor de invoer van aardgas te krijgen | Eerste en tweede kwartaal van 2025 | EC met internationale partners |
| Actie 4: Energie-efficiëntie: energie besparen | ||
| Een energie-efficiëntiemarkt op Europese schaal | Derde en vierde kwartaal van 2025 | EC, EIB, financiële instellingen, industrieën voor energie-efficiëntie |
| Consumenten toegang bieden tot efficiëntere toepassingen en producten met een langere levensduur | Na vaststelling | EC, lidstaten, nationale markttoezicht- en douaneautoriteiten |
| Pijler II: Een ware energie-unie uitbouwen | ||
| Actie 5: Voltooiing van de energie-unie | ||
| Een taskforce Energie-unie oprichten | 2025 | EC, lidstaten, desbetreffende EU-organen, deskundigen |
| De investeringskloof aanpakken en particulier kapitaal aantrekken | Tweede kwartaal van 2025 | EC, EIB, InvestEU |
| Een meer geïntegreerde energiemarkt uitbouwen | 2026 tot medio 2027 | EC, lidstaten, EP en belanghebbenden |
| Investeringszekerheid bieden, evenals een vereenvoudigde governanceregeling voor een robuuste energie-unie | EC | |
| Elektrificatie opvoeren | EC, lidstaten | |
| De digitalisering en het gebruik van AI in de energiesector verhogen | EC | |
| Decarbonisatie en integratie van de sectoren verwarming en koeling om vervanging van gas mogelijk te maken | EC, lidstaten | |
| Pijler III: Investeringen aantrekken en levering garanderen | ||
| Actie 6: Een tripartiet contract voor betaalbare energie voor de Europese industrie | ||
| Een tripartiet contract voor betaalbare energie | 2025 | EC, lidstaten, EIB, energieproducenten en -industrie |
| Pijler IV: Voorbereid zijn op eventuele energiecrises | ||
| Actie 7: Voorzieningszekerheid voor prijsstabiliteit | ||
| Bijdragen aan de prijsstabiliteit via een doeltreffend kader voor energiezekerheid | Begin 2026 | EC |
| Actie 8: Paraatheid bij prijscrises | ||
| Prijspieken tijdens energiecrises voorkomen | Tijdens energiecrises | EC, lidstaten, TSB’s |
| Betere grensoverschrijdende toegang tot betaalbare elektriciteit | Tijdens energiecrises | EC, nationale regelgevende instanties, TSB’s |
(1)
Eurostat-gegevensbank (Online gegevenscode: ilc_mdes01).
(2)
Study on energy prices and costs — Evaluating impacts on households and industry — 2024 edition ; Trinomics, 2025.
(3)
Zie figuur 1. De detailhandelsprijzen voor elektriciteit in de EU lagen voor de industrie in het tweede kwartaal van 2024 2,2 keer hoger dan in de VS, dubbel zo hoog als in China en 1,2 keer hoger dan in Japan (historisch lager).
(4)
De werkgelegenheid in de sector van de hernieuwbare energie bereikte in de EU ongeveer 1,8 miljoen in 2023. Renewable energy and jobs: Annual review 2024 ; Irena in samenwerking met de IAO, 2024.
(5)
The future of European competitiveness, part B , Figuur 2; Mario Draghi, september 2024. Toenemende verschillen in de detailhandelsprijzen in de EU van minder dan 100 EUR/MWh (PT, FI, SE) tot meer dan 250 EUR/MWh (CY, HU, NL).
(6)
Het EU-kompas voor concurrentievermogen (COM(2025) 30 final).
(7)
Effectbeoordelingsverslag bij de mededeling van de Commissie over de klimaatdoelstelling van Europa voor 2040 (SWD(2024) 63 final, bijlage 8 (deel 3/5), afdeling 1.2.3).
(8)
Eurostat-statistieken over aardgas . Europa heeft in 2024 273 miljard kubieke meter ingevoerd ten opzichte van 334 miljard kubieke meter in 2022.
(9)
Verslag over de energieprijzen en -kosten in Europa (COM(2024) 136 final); Europese Commissie, maart 2024.
(10)
European electricity review 2025 ; Ember, januari 2025.
(11)
Eurostat, nrg_pc_204_c en nrg_pc_205_c , 17 februari 2025.
(12)
Monitoringverslag inzake elektriciteitsinfrastructuur 2024 ; ACER, december 2024.
(13)
Nettarieven kunnen in de loop van de tijd aanzienlijk stijgen, namelijk met 60 % tegen 2050 ten opzichte van 2022; Transmission capacities for cross-zonal trade of electricity and congestion management ; ACER, juli 2024.
(14)
Redispatch and Congestion Management ; Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, mei 2024.
(15)
ACER’s Final Assessment of the EU Wholesale electricity market design (Eindbeoordeling van het ACER van de opzet van de groothandelsmarkt voor elektriciteit in de EU) ; ACER, april 2022.
(16)
Integratie van de EU-energiemarkt om groei en veerkracht te stimuleren ; IMF, januari 2025. Realising the benefits of European market integration ; Baker et al., 2018; Benefits of an integrated European energy market; Booz et al., 2013.
(17)
; Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, mei 2024 .
(18)
Power system flexibility in the Penta region ; Trinomics en Artelys, maart 2023.
(19)
Besparingen in 2025 ten opzichte van invoervolumes in 2019, met ramingen op basis van aannames over de spotmarktprijzen van fossiele brandstoffen in 2024. Uitgaande van (hogere) prijzen in 2022 zouden de jaarlijkse besparingen toenemen van 140 miljard EUR in 2025 (ongeveer 0,75 % van het bbp) tot 340 miljard EUR in 2030 (1,75 % van verwachte bbp) en tot 600 miljard EUR in 2040 (2,7 % van het verwachte bbp).
(20)
1,2 % van het geraamde bbp van de EU. De besparingen voor 2040 zijn berekend uitgaande van een ambitie van een vermindering van de broeikasgassen met 90 % in 2040.
(21)
Tussen 2020 en 2022 zijn de kosten van redispatching nagenoeg verdubbeld tot 4,2 miljard EUR, zijn die van compensatiehandel verdubbeld tot 0,8 miljard EUR en zijn andere kosten gedaald tot 0,2 miljard EUR. De kosten voor congestiebeheer worden beïnvloed door de efficiëntie van de systeemactiviteiten en de kosten van de elektriciteitslevering, die in 2022 bijzonder hoog waren als gevolg van de energiecrisis. Ontwikkeling van de elektriciteitsinfrastructuur ter ondersteuning van een concurrerend en duurzaam energiesysteem ; ACER, december 2024.
(22)
Dergelijke maatregelen, die worden toegepast op natuurlijke of wettelijke monopolies, vormen waarschijnlijk geen staatssteun en kunnen in overeenstemming zijn met beginselen inzake nettarieven die de kosten weerspiegelen. Zie de punten 188 en 211 van de mededeling van de Commissie over het begrip staatssteun, alsook de punten 373 tot en met 375 van de richtsnoeren staatssteun ten behoeve van klimaat, milieubescherming en energie. Voor de zaak van de Duitse waterstofhoofdketen was de Commissie van mening dat een dergelijke maatregel verenigbare staatssteun was (Besluit C(2024) 4366 final van de Commissie in zaak SA.113565).
(23)
Richtlijn 2003/96/EG van de Raad tot herstructurering van de communautaire regeling voor de belasting van energieproducten en elektriciteit .
(24)
Verslag over de stand van de energie-unie , EU-richtsnoeren over energiearmoede en Werkdocument van de diensten van de Commissie bij de aanbeveling over energiearmoede 2023; Europese Commissie, 2023. National fiscal policy responses to the energy crisis ; Bruegel, juni 2023.
(25)
Recommendations for future-proof electricity market design in light of the 2021-23 energy crisis ; Pollitt et al., 2024.
(26)
In de mededeling van de Commissie over de richtsnoeren voor het begrotingsbeleid voor 2024 (COM(2023) 141 final) wordt aanbevolen dat de lidstaten veel gerichtere maatregelen nemen dan in het verleden, dat zij zich onthouden van algemene steun en dat zij alleen beschermen wie er behoefte aan heeft, namelijk kwetsbare huishoudens en bedrijven.
(27)
In de energiebelastingrichtlijn (EBR) (Richtlijn 2003/96/EG) worden minimumaccijnzen vastgesteld die de lidstaten moeten toepassen op energieproducten, waaronder elektriciteit.
(28)
In de btw-richtlijn van de EU (Richtlijn 2006/112/EG) wordt een normaal btw-tarief van minimaal 15 % vastgesteld voor elektriciteit, aardgas en stadsverwarming, en wordt een btw-verlaging van minimaal 5 % toegestaan. In Richtlijn (EU) 2022/542 van de Raad wordt bevestigd dat een verlaagd btw-tarief van 5 % van toepassing is voor elektriciteit. Over de toepassing van de verlaagde tarieven wordt beslist door de lidstaten. De meeste bedrijven kunnen de op elektriciteit betaalde btw in mindering brengen, op voorwaarde dat die elektriciteit wordt gebruikt voor belastbare activiteiten.
(29)
Rechtstreeks vermeld op de factuur of opgenomen in de nettarieven.
(30)
Dit verwijst in het bijzonder naar heffingen in het kader van steunregelingen voor hernieuwbare energie. Soms worden ook andere heffingen op energie (bv. ontmanteling van nucleaire installaties) ingevoerd. Sommige lidstaten kunnen ervoor kiezen bepaalde kosten met betrekking tot het energiebeleid op de factuur te behouden, wanneer de overheidsbegroting zeer krap is en om het risico op aanzienlijke verschuiving van het nationale beleid tot een minimum te beperken. Kosten in verband met energiezekerheidsmaatregelen kunnen niet naar de begroting worden verplaatst, aangezien dit kan leiden tot het wegnemen van stimulansen inzake vraagsturing en tot het verhogen van de kosten van het gehele systeem.
(31)
Markttoezichtverslag 2024 inzake detailhandel voor energie en consumentenbescherming ; ACER-CEER, september 2024.
(32)
Ibid. Het overstappercentage van huishoudelijke consumenten van elektriciteit bedraagt 7,15 %.
(33)
Annual report on the results of monitoring the internal electricity and gas markets in 2021 ; ACER, oktober 2022.
(34)
Collective energy sharing: CBA and survey evidence of the willingness to invest ; Ovaere, 2023; voordelen van 50-50 % collectief zelfverbruik van zonne- en windenergie, en overtollige energie verkocht tussen 500-1 100 EUR/jaar (2020-2022).
(35)
Tegen 2024 waren contracten afgesloten voor een cumulatieve capaciteit van 48,4 GW in de EU (bron: RE-Source ).
(36)
Zoals kredietwaardigheid, complexiteit van het contract en beschikbaarheid van afdekkingsmogelijkheden. Commercial PPAs ; Baringa voor de EIB, 2022.
(37)
Phased European Union electricity market reform ; Bruegel, maart 2023.
(38)
Renewable power generation costs in 2023 ; Irena, september 2024.
(39)
Naast het stroomlijnen van vergunningverlening, dragen ook andere factoren bij aan het verlagen van de kosten van energieprojecten, zoals het waarborgen van de toegang tot concurrerende financieringsvoorwaarden, een veerkrachtige toeleveringsketen met voldoende binnenlandse productiecapaciteit en geschoolde arbeidskrachten, en technologische ontwikkelingen.
(40)
Guidance on EU permitting-related provisions on grid and renewable energy projects ; EU-DSB-entiteit, januari 2025.
(41)
Uckermark , project voor 115 km bovenleidingen van 380 kV (zie S&P ).
(42)
Richtlijn hernieuwbare energie ; TEN-E-verordening ; Richtlijn betreffende de markten voor hernieuwbaar gas, aardgas en waterstof .
(43)
15,2 GW in 2024 ( EE-Statistik Auswertung Januar 2025 ). Zie ook Reuters .
(44)
Zoals agrovoltaïsche systemen, in gebouwen geïntegreerde zonnepanelen, en zonne-energiesystemen op balkons.
(45)
Gecoördineerde actie inzake de richtlijn hernieuwbare energiebronnen ( https://www.ca-res.eu/ ).
(46)
Instrument met Q&A over de richtlijn hernieuwbare energie .
(47)
Verordening (EU) 2021/240 tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning .
(48)
EU-actieplan voor netwerken (COM(2023) 757 final).
(49)
Redispatch and Congestion Management ; Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, mei 2024.
(50)
Electricity infrastructure development to support a competitive and sustainable energy system ; ACER, december 2024.
(51)
Celtic Interconnector van 930 miljoen EUR tot 1 482 miljoen EUR ( CRE ), Biscay Bay van 1 750 miljoen EUR tot 2 600 miljoen EUR ( CRE ). De kosten van Prinses Elisabeth zijn naar verluidt gestegen van 2,2 miljard EUR naar 7-8 miljard EUR (Brussels Times: 1 en 2 ).
(52)
In 2024 werd een SE-DE-interconnector geannuleerd (zie FT ) wegens een discrepantie met betrekking tot de verdeling van de consumentenmeerwaarde.
(53)
De weg naar het volgende meerjarig financieel kader (COM(2025) 46 final, blz. 5 en 8).
(54)
Register van documenten van de Commissie (COM(2025) 46 final).
(55)
Veel TSB’s in sterk vermaasde gebieden van het elektriciteitsnet van de EU hebben in 2023 gemiddeld tussen 20 % en 50 % van de fysieke capaciteit van bepaalde netwerkelementen beschikbaar gesteld. Zij zijn dus nog ver verwijderd van het behalen van 70 %. Cross-zonal capacities and the 70% margin available for cross-zonal electricity trade ; ACER, juli 2023.
(56)
System needs study ; ENTSB-E, mei 2023. 64 GW omvat perifere niet-EU-landen.
(57)
The role of electricity distribution systems in assessing flexibility needs ; Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, 2024.
(58)
Grids for Speed ; Eurelectric, mei 2024.
(59)
Bovendien kunnen technologieën zoals weersensoren helpen om de werking van het elektriciteitssysteem te verbeteren.
(60)
Demand response and other DER: what barriers are holding them back? ; ACER, februari 2024.
(61)
Markttoezichtverslag 2024 inzake detailhandel voor energie en consumentenbescherming ; ACER en CEER, september 2024.
(62)
Energie- en klimaattransitie: De wijze waarop het concurrentievermogen van de EU kan worden versterkt ; Business Europe, juli 2024.
(63)
Demand-side flexibility: Quantification of benefits in the EU ; DNV voor smartEn, september 2022.
(64)
Markttoezichtverslag 2024 inzake detailhandel voor energie en consumentenbescherming ; ACER-CEER, september 2024 (casestudy SE).
(65)
De meeste huishoudens die jaarlijks 50-145 EUR investeren in energiebeheersystemen voor woningen die gebruikmaken van flexibele energiesystemen (zoals warmtepompen met zonnepanelen, zonnepanelen met batterijopslag of elektrische voertuigen), zouden kosten besparen. Dodging the electricity price hike: Can demand-side flexibility compensate for spot price increases for households in Germany? ; Stute et al. (onderzoeksinstelling Fraunhofer), februari 2024.
(66)
Energy efficiency 2.0 — Engineering the future energy system ; Danfoss Impact, publicatie nr. 4, 2023.
(67)
Demand-side flexibility: Quantification of benefits in the EU ; DNV voor smartEn, september 2022.
(68)
Decarbonising for competitiveness: four ways to reduce European energy prices ; Bruegel, december 2024.
Er moet worden opgemerkt dat in de cijfers van de VS aanzienlijke binnenlandse aardgaswinning is opgenomen, waardoor de groothandelsprijzen voor gas gedeeltelijk lager liggen dan in de EU.
(69)
Met inbegrip van de parameters voor de toepassing van de zogenaamde vrijstelling voor nevenactiviteiten, de regels inzake handelsonderbrekers en positielimieten, de voorschriften die van toepassing zijn op handelsplatformen en marktdeelnemers, evenals bepaalde aspecten van de werking van de spotmarkt (bv. de toepassing van voorschriften die vergelijkbaar zijn met de financiële regels voor energie-uitwisselingen op de spotmarkt).
(70)
Ondanks de pijn op korte termijn heeft de liberalisering van de gasmarkten in de EU financiële winsten op lange termijn opgeleverd ; IEA, 2021.
(71)
European natural gas markets: taking stock and looking forward ; Chyong, maart 2019.
(72)
De EU-financiering voor maatregelen inzake energie-efficiëntie in huisvesting, bedrijven en openbare infrastructuur via het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO) en het cohesiebeleid (de toewijzing in het kader van het huidige MFK) bedroeg 4,9 miljard EUR voor slimme energiesystemen, 8,9 miljard EUR voor hernieuwbare energie en 21,8 miljard EUR voor energie.
(73)
Een leverancier van energiediensten (ESCO) is een organisatie die energiediensten aanbiedt, waaronder de uitvoering van projecten inzake energie-efficiëntie of hernieuwbare energie, vaak als gebruiksklare oplossing.
(74)
Energy Performance Contracting in the EU — 2020-2021 ; JRC, 2021.
(75)
https://eprel.ec.europa.eu/screen/home ; https://webgate.ec.europa.eu/single-market-compliance-space/market-surveillance .
(76)
Ecodesign Impact Accounting Status Report 2024, https://circabc.europa.eu/ui/group/418195ae-4919-45fa-a959-3b695c9aab28/library/b29b3be3-8085-4e2f-8095-74ad98d9166c/details , tabel 2 en figuur 2.
(77)
Mededeling van de Commissie — Werkplan inzake ecologisch ontwerp en energie-etikettering 2022-2024 (2022/C 182/01).
(78)
Digitale infrastructuur is goed voor ongeveer 3,5 % van het elektriciteitsverbruik in de EU, waarbij gegevenscentra verantwoordelijk zijn voor ongeveer 70 % daarvan. Energy consumption in data centres and broadband communication networks in the EU ; JRC, 2024.
(79)
Why European data centres are set for major growth ; Morgan Stanley & Co., juli 2024.
(80)
Conclusies van de Europese Raad van 23 maart 2023 (EUCO 4/23).
(81)
Mededeling van de Commissie over de herziening van het SET-plan (COM(2023) 634 final).
(82)
Verordening voor een nettonulindustrie (Verordening (EU) 2024/1735).
(83)
https://ec.europa.eu/economy_finance/recovery-and-resilience-scoreboard/green.html .
(84)
Verordening inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie (Verordening (EU) 2018/1999).
(85)
Bijvoorbeeld het verslag over de staat van de energie-unie 2024 (COM(2024) 404 final).
(86)
Energieprijzen en -kosten in Europa — Europese Commissie .
(87)
Redispatch and Congestion Management ; Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, mei 2024.
(88)
Vanaf 2024 is elektriciteit goed voor ongeveer 23 % van het finale energieverbruik van de Europese Unie. Het cijfer van 32-33 % tegen 2030 is gebaseerd op modellering van het energiesysteem aan de hand van Primes en POTEnCIA. Het finale energieverbruik waaruit dit cijfer werd afgeleid, is in overeenstemming met de Eurostat-definities (nrg_ind_fecf), d.w.z. met inbegrip van industrie, vervoer, huishoudens, diensten, landbouw en omgevingswarmte van warmtepompen, en met uitzondering van internationale luchtvaart en scheepsbunkers.
(89)
Mission Solar 2040: Europe’s Flexibility Revolution ; SolarPower Europe, juni 2024.
(90)
Potential of a full EV-power-system-integration in Europe ; T&E uitgevoerd door Fraunhofer ISE & ISI, oktober 2024.
(91)
Implications of digitalisation on future electricity market design ; Oxford Institute for Energy Studies, april 2023.
(92)
Strategic analysis and development plan design on digital transformation in the energy industry ; Liu & Lu, 2021.
(93)
Europees handvest inzake windenergie .
(94)
Europees handvest inzake zonne-energie .
(95)
De uitgaven van Europese overheden voor energie vertegenwoordigen slechts 1,1 % van onze bbp-uitgaven
( https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Government_expenditure_on_economic_affairs ).
(96)
In de periode 2000-2021 vertegenwoordigde de bruto invoer van fossiele brandstoffen ongeveer 20 % van de totale invoer van goederen, wat neerkomt op 2,8 % van het bbp van de EU (op basis van de handelsgegevens van Eurostat voor GN-code 27). Effectbeoordelingsverslag bij de mededeling van de Commissie over de klimaatdoelstelling van Europa voor 2040 (SWD(2024) 63 final, deel 3/5).