Bijlagen bij COM(2004)262 - Voorkomen en bestrijden van georganiseerde criminaliteit in de financiële sector - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2004)262 - Voorkomen en bestrijden van georganiseerde criminaliteit in de financiële sector. |
|---|---|
| document | COM(2004)262   |
| datum | 16 april 2004 |
Tenslotte zou de instelling van een onafhankelijke Europees openbaar aanklager die belast is met het opsporen en vervolgen van strafbare feiten die de financiële belangen van de Gemeenschap schaden, een krachtige impuls betekenen voor de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit.
2.8. Bescherming van de euro
De invoering van de euro maakte een nauwere samenwerking tussen de EU-lidstaten en de formulering van gemeenschappelijke regels en procedures noodzakelijk. Bovendien waren extra maatregelen nodig tegen valsemunterij, zoals een verordening tot vaststelling van maatregelen die noodzakelijk zijn voor de bescherming van de euro [42] en een kaderbesluit betreffende strafrechtelijke sancties [43]. Daarnaast heeft de Raad het mandaat van Europol uitgebreid tot de bestrijding van valsemunterij [44] en de Commissie, bij een besluit tot vaststelling van een specifiek financieel programma [45], belast met de coördinatie van opleidingsactiviteiten en technische bijstand.
[42] Verordening (EG) nr. 1338/2001 van de Raad van 28 juni 2001 tot vaststelling van maatregelen die noodzakelijk zijn voor de bescherming van de euro tegen valsemunterij; PB L 181 van 4.7.2001, blz. 6.
[43] Kaderbesluit 2000/383/JBZ van de Raad van 29 mei 2000 tot versterking, door middel van strafrechtelijke en andere sancties, van de bescherming tegen valsemunterij in verband met het in omloop brengen van de euro; PB L 140 van 14.6.2000, blz. 1.
[44] Besluit van de Raad van 29 april 1999 waarbij het mandaat van Europol wordt uitgebreid tot de bestrijding van valsemunterij en de vervalsing van betaalmiddelen; PB C 149 van 28.5.1999, blz. 16.
[45] Besluit 2001/923/EG van de Raad van 17 december 2001 tot vaststelling van een actieprogramma inzake uitwisselingen, bijstand en opleiding voor de bescherming van de euro tegen valsemunterij (programma "Pericles"); PB L 339 van 21.12.2001, blz. 50.
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft en onderhoudt de VSV-database [46] voor valsemunterij en analyseert nieuwe soorten valse bankbiljetten. Europol, dat verantwoordelijk is voor het doorgeven en analyseren van informatie, heeft een database opgezet met gegevens over strafbare feiten die kunnen worden gebruikt door rechthandhavingsinstanties, en werkt aan een versterking van zijn eigen rol op dit gebied. De Commissie (OLAF) houdt toezicht op de tenuitvoerlegging van de wetgeving, bereidt wetgevingsinitiatieven voor, beheert het Pericles-programma voor opleiding en technische bijstand en analyseert nieuwe soorten valse euromunten.
[46] Volgsysteem voor valsemunterij.
De lidstaten hebben allemaal de communautaire wetgeving met betrekking tot strafrechtelijke sancties [47] ten uitvoer gelegd. Zij hebben allemaal een nationaal centraal bureau opgericht voor de bescherming tegen valsemunterij en instanties aangewezen die verantwoordelijk zijn voor de technische analyse van valse biljetten en munten. Tevens hebben zij wetgeving ingevoerd die kredietinstellingen verplicht valse munten en biljetten uit de circulatie te nemen en aan de bevoegde instanties te overhandigen. Tenslotte verrichten de lidstaten opleidings- en technische bijstandsactiviteiten op het gebied van de bescherming van de euro, die door de Commissie worden gecoördineerd.
[47] Verslagen van de Commissie op grond van artikel 11 van het Kaderbesluit van de Raad van 29 mei 2000 tot versterking, door middel van strafrechtelijke en andere sancties, van de bescherming tegen valsemunterij in verband met het in omloop brengen van de euro (COM(2003) 772 def. van 13 decmeber 2001 en COM(2003) 532 def. van 3 september 2003).
De ECB en de Commissie buigen zich momenteel over het toenemende gebruik van moderne digitale apparatuur waarmee betrekkelijk gemakkelijk bankbiljetten kunnen worden gereproduceerd. Er wordt nagedacht over communautaire wetgeving over het gebruik van machinaal leesbare kenmerken op eurobiljetten [48]. Tenslotte wordt onderzoek gedaan naar gemeenschappelijke methoden voor het opsporen van valse biljetten en munten bij kredietinstellingen en andere betrokken instanties.
[48] Deze Europese wetgeving zou alle in de EU gevestigde fabrikanten en importeurs van printers, scanners en beeldverwerkende software verplichten detectoren in hun producten te verwerken, eventueel naar het voorbeeld van het systeem ter ontmoediging van valsemunterij (Counterfeit Deterrence System) van de ECB en andere centrale banken.
3. HORIZONTALE INSTRUMENTEN TER VERSTERKING VAN DE BESTRIJDING VAN DE GEORGANISEERDE FINANCIËLE CRIMINALITEIT
De Europese Commissie is voornemens een reeks horizontale maatregelen te ontwikkelen en te verbeteren ter preventie en bestrijding van de georganiseerde criminaliteit in het algemeen, maatregelen die evenwel ook voor de bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit relevant zijn.
3.1. Transparantie van bepaalde juridische entiteiten
Zowel voor openbare als voor particuliere entiteiten dienen de transparantie- en integriteitsnormen te worden verbeterd om de financiële criminaliteit in het algemeen te voorkomen en te ontmoedigen en aldus bij te dragen tot een efficiëntere opsporing van de georganiseerde financiële criminaliteit. De FATF heeft gewezen op de noodzaak om de toegang tot informatie over de werkelijke eigendomsstructuur en de controle van rechtspersonen te vergemakkelijken, waarbij bijzondere aandacht moet worden besteed aan aandelen aan toonder en trusts [49]. Ook in de conclusies van Tampere (oktober 1999) wordt erkend dat de transparantie inzake de werkelijke eigendomsstructuur van ondernemingen moet worden verbeterd [50].
[49] Zie met name aanbevelingen 33 en 34 van de 40 aanbevelingen van de FATF.
[50] Punt 54 van de conclusies: "Met de nodige inachtneming van de gegevensbescherming moet de transparantie van financiële transacties en van de eigendom van ondernemingen worden verbeterd (...)".
In een in opdracht van de Commissie verrichte studie [51] werd geconcludeerd dat het gebrek aan transparantie - met name met betrekking tot de identificatie van de werkelijke eigenaar, het gebruik van trusts of soortgelijke instrumenten en het gebruik van tussenpersonen - de internationale samenwerking op het gebied van de bestrijding van het witwassen van geld belemmerde. In aanbevelingen 33 en 34 van de 40 aanbevelingen van de FATF wordt ook gewezen op het risico dat aandelen aan toonder en trusts worden misbruikt voor witwasdoeleinden.
[51] Studie over de regelgeving en de tenuitvoerlegging ervan in de EU-lidstaten evenals over de daaruit voortvloeiende belemmeringen voor de internationale samenwerking op het gebied van de bestrijding van het witwassen van geld, Transcrime Research Institute, eindverslag van oktober 2001. Deze studie is beschikbaar op het volgende internetadres: http:// www.transcrime.unitn.it.
De Parmalat-affaire en andere schandalen hebben vele gebreken aan het licht gebracht. De Commissie voert momenteel haar programma inzake corporate governance en vennootschapsrecht uit, dat is gericht op een aantal gebieden waar zwakke punten zijn geconstateerd. De Commissie heeft onlangs een voorstel tot herziening van de Achtste Richtlijn Vennootschapsrecht met betrekking tot de wettelijke controle aangenomen. Daarin wordt het toezicht op accountants door onafhankelijke toezichtinstanties behandeld. Andere behandelde kwesties zijn onder meer: de volledige verantwoordelijkheid van groepsaccountants voor de geconsolideerde rekeningen van beursgenoteerde ondernemingen; de noodzaak van functionele en krachtdadige onafhankelijke auditcomités in alle beursgenoteerde ondernemingen, en de versterking van sanctieregelingen en van de samenwerking op Europees niveau tussen alle toezichtinstanties. In het voorstel werd een model van samenwerking met regelgevers van derde landen opgenomen.
Bovendien moeten ook de werkzaamheden inzake de rol van onafhankelijke, niet bij het dagelijks bestuur betrokken, toezichthoudende bestuurders worden versneld, alsmede de werkzaamheden inzake de verplichte collectieve verantwoordelijkheid van alle bestuurders voor de rekeningen van de onderneming en de werkzaamheden inzake volledige informatie en openbaarmaking met betrekking tot de structuur van de groep en de relaties binnen de groep. Wat het gebruik van belastingparadijzen en "special purpose vehicles" betreft, wordt verder nagedacht over de vraag of dergelijke bijzondere operaties in de rekeningen van ondernemingen moeten worden vermeld, en of het doel ervan moet worden toegelicht en de groepsaccountant moet verifiëren of de beschrijving ervan strookt met de werkelijkheid.
Ook in de "Millenniumstrategie" wordt beklemtoond dat er behoefte is aan meer transparantie om te voorkomen dat de openbare en de particuliere sector worden geïnfiltreerd door de georganiseerde criminaliteit [52]. De Commissie heeft onlangs een studie gefinancierd [53] waarin de maatregelen worden geanalyseerd die de lidstaten hebben genomen om te voorkomen dat juridische entiteiten worden geïnfiltreerd door de georganiseerde criminaliteit en terroristische groeperingen. Een meer gedetailleerde bespreking van de resultaten van de studie is opgenomen in de mededeling van de Commissie over de bestrijding van terrorisme en andere ernstige vormen van criminaliteit [54].
[52] Voorkoming en bestrijding van de georganiseerde criminaliteit: Een strategie van de Europese Unie voor het begin van het nieuwe millennium, PB C 124 van 3.5.2000, blz. 1. Zie met name aanbeveling 3.
[53] Comparative Study into Member States' Measures to Prevent the Infiltration of Legal Entities by Organised Crime and Terrorist Groups - Institute of Advanced Legal Studies, september 2003 (vergelijkende studie van de maatregelen die de lidstaten hebben genomen om de infiltratie in juridische entiteiten door de georganiseerde criminaliteit en terroristische groeperingen te voorkomen).
[54] Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement over bepaalde maatregelen die moeten worden genomen op het gebied van de bestrijding van terrorisme en andere ernstige vormen van criminaliteit, met name om de uitwisseling van informatie te verbeteren, die werd goedgekeurd door de Commissie op 29.3.2004 - COM(2004) 221 def.
De Commissie is van oordeel dat betere transparantieregels de bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit kunnen bevorderen, maar dat deze regels in nauwe samenwerking met vertegenwoordigers van de niet-gouvernementele sector moeten worden uitgewerkt. Meer transparantie in het bedrijfsleven kan gevolgen hebben voor de efficiëntie en de economische kosten, bijvoorbeeld wanneer een grondiger onderzoek van de identiteit van bestuurders of aandeelhouders zou worden voorgeschreven. In aansluiting op het werkdocument van de Commissie inzake transparantie van juridische entiteiten [55], stelt de Commissie voor kosten-batenanalyses te verrichten over de versterking van transparantiemaatregelen ter bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit.
[55] Werkdocument van de Commissie inzake transparantie van juridische entiteiten en maatregelen om transparantie in de bank/financiële sector te verhogen in het kader van maatregelen ter bestrijding van het witwassen van geld, Brussel 16.10.2001, SEC(2001) 1645.
Bovendien erkent de Commissie dat betere transparantie en informatie-uitwisseling niet alleen belangrijk zijn voor de bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit, maar ook op andere gebieden van EU-belang een cruciale rol kunnen spelen. Nieuwe methoden ter preventie en bestrijding van financiële malversaties moeten worden onderzocht, met onder meer bijzondere aandacht voor het gebruik door ondernemingen van complexe en ondoorzichtige structuren (met inbegrip van een aantal afgeleide instrumenten), van dochterondernemingen en andere "special purpose vehicles" die worden opgezet om financiële en fiscale malversaties te plegen en te verbergen. Een doelstelling kan zijn te zorgen voor een alomvattende en consistente EU-aanpak van dergelijke malversaties.
3.2. Samenwerking tussen de particuliere en de openbare sector
Samenwerking op EU-niveau tussen financiële en andere bedrijfssectoren enerzijds en rechtshandhavingsinstanties anderzijds moet centraal staan bij de preventie en de opsporing van witwaspraktijken en andere vormen van financiële criminaliteit. Dit kan de vaststelling van de beste praktijken van bedrijven vergemakkelijken, kruisbestuiving van ideeën bevorderen en bijdragen tot de versterking van sectorale interne controles. Er kan van worden uitgegaan dat een belangrijk deel van de georganiseerde financiële criminaliteit niet wordt gemeld. Bevordering van nauwere samenwerking tussen de politie (of andere rechtshandhavingsinstanties) en de particuliere sector kan ertoe leiden dat meer gevallen van financiële criminaliteit worden gemeld.
Op het gebied van het witwassen van geld moet nauwere samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties, de overheid, de financiële sector en andere bedrijfssectoren zorgen voor betere opsporing en eliminatie van de kwetsbare punten van financiële systemen, waarvan de georganiseerde criminaliteit tracht te profiteren [56].
[56] In juli 2003 heeft het ministerie van Binnenlandse Veiligheid van de VS (Department of Homeland Security) een nieuw programma aangekondigd dat het mogelijk maakt met de particuliere sector gegevens te delen over de tijdens controles ontdekte veiligheidsleemten en kwetsbare punten van financiële systemen, zodat particuliere ondernemingen zich beter kunnen beschermen tegen het witwassen van geld en andere financiële delicten.
De Commissie is voornemens samenwerking tussen de particuliere en de openbare sector in het kader van het EU-Forum inzake preventie van georganiseerde misdaad te bevorderen en wil verder onderzoek op dit gebied stimuleren. Op basis van de resultaten van de te Dublin gehouden conferentie over de "gedeelde aanpak van georganiseerde criminaliteit" [57], zal de Commissie in overleg met andere organen een actieplan voor een dergelijke samenwerking op EU-niveau opstellen.
[57] De conferentie "Tackling Organised Crime in Partnership" werd op 20 en 21 november 2003 te Dublin gehouden. Zij werd gefinancierd in het kader van het AGIS-programma van de Commissie en ondersteund door het Ierse ministerie van Justitie (Department of Justice, Equality and Law Reform) en het Nederlands Centrum voor Internationale Politiesamenwerking. In de afsluitende "Verklaring van Dublin" worden een aantal aanbevelingen gedaan over de totstandbrenging van samenwerkingsverbanden inzake criminaliteitspreventie.
De Commissie zal de mogelijkheden onderzoeken voor coördinatie tussen rechtshandhavings-/overheidsfunctionarissen en vertegenwoordigers van de door de georganiseerde financiële criminaliteit getroffen financiële sector en andere bedrijfssectoren.
3.3. Financieel onderzoek
Financiële onderzoeken zijn een middel om meer te weten te komen over de activiteiten en gedragspatronen van georganiseerde criminele groepen en hebben een reële toegevoegde waarde voor de in de lidstaten verrichte onderzoeken. Indien men de georganiseerde financiële criminaliteit ernstig wil bestrijden, is het absoluut noodzakelijk dat deze strijd een prioritaire taak van de hoofden van politie wordt en dat aan de politie en de gerechtelijke instanties de nodige middelen en opleiding worden verstrekt.
Financiële onderzoeken kunnen een belangrijke rol spelen bij de ontmanteling van de georganiseerde criminaliteit. Deze onderzoekstechniek moet op nationaal niveau en, in voorkomend geval, op Europees niveau worden bevorderd [58]. Om de georganiseerde criminaliteit en de financiering ervan succesvol aan te pakken, dienen de traditionele concepten inzake criminaliteitsbestrijding te worden geheroriënteerd. Wat de financiële criminaliteit betreft, dient een "globale" criminaliteitsbenadering te worden gevolgd door gelijktijdig onderzoeken in stellen naar het delict zelf en de daarmee samenhangende activiteiten. De strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit zou kunnen worden versterkt door de uitwerking van een gemeenschappelijk beleid inzake de ontwikkeling en de implementatie van financiële onderzoeken als een onderzoekstechniek. Ook moet worden overwogen in de Unie uniforme voorschriften voor financiële onderzoeksorganen vast te stellen, met name met betrekking tot de financiering, de opleidingsbehoeften en de samenwerkingsmechanismen van dergelijke organen.
[58] Zie met name aanbeveling 27 van de 40 aanbevelingen van de FATF.
De lidstaten moeten Europol versterken om te kunnen inspelen op de evoluerende behoeften inzake financieel onderzoek. Europol moet de bevoegdheid worden verleend om - parallel aan sectorale onderzoeken inzake de georganiseerde criminaliteit - financiële onderzoeken te verrichten.
De Commissie stelt de oprichting van een werkgroep met vertegenwoordigers van de Europese Commissie (inclusief OLAF), Europol en Eurojust voor, die belast zou zijn met het opstellen van minimumnormen voor nationale criminele inlichtingensystemen teneinde de strategische en tactische analyses, de planning en de operaties te bevorderen, en aldus bij te dragen tot een doeltreffende op inlichtingen gebaseerde rechtshandhaving in de EU.
3.4. Statistieken en benchmarking
Een gemeenschappelijke definitie van het begrip "financiële criminaliteit" zou de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit ten goede komen. Dit zou ook het opstellen van betrouwbare en vergelijkbare statistieken waaruit tendensen op dat gebied kunnen worden afgeleid, vergemakkelijken. In aanbeveling 32 van de 40 aanbevelingen van de FATF wordt aangedrongen op de invoering van alomvattende statistische mechanismen om de doeltreffendheid en de doelmatigheid van systemen ter bestrijding van het witwassen van geld te verbeteren. Een gemeenschappelijk systeem voor de meting van het volume van MVT's, vervolgingen en veroordelingen voor witwastransacties, en andere naar aanleiding van MVT's genomen rechtshandhavingsmaatregelen zou - in samenhang met de instelling van systemen voor vroegtijdige waarschuwing en de beoordeling van de doeltreffendheid van het desbetreffende beleid - een waardevol instrument zijn. In artikel 30, lid 2, onder d), van het Verdrag betreffende de Europese Unie wordt bepaald dat het gezamenlijk optreden op het gebied van politiële samenwerking onder meer de oprichting van een netwerk voor onderzoek, documentatie en statistiek met betrekking tot grensoverschrijdende criminaliteit omvat. Aanbeveling 1 van de Millenniumstrategie voorzag in de vaststelling van een uniform Europees concept van de met de georganiseerde misdaad verband houdende onderwerpen en verschijnselen, evenals in het omschrijven van nieuwe tendensen [59].
[59] Voorkoming en bestrijding van de georganiseerde criminaliteit: Een strategie van de Europese Unie voor het begin van het nieuwe millennium, PB C 124 van 3.5.2000, blz. 1. Uit aanbeveling 1 blijkt impliciet de behoefte aan een coherent statistisch apparaat, dat de afbakening van de georganiseerde criminaliteit, de meting van Europese tendensen en de beoordeling van de doeltreffendheid van de vastgestelde en tenuitvoergelegde beleidsmaatregelen zou vergemakkelijken.
De Commissie is voornemens, in samenwerking met belanghebbenden, het verzamelen van relevante gegevens en de invoering van statistische mechanismen te bevorderen, met bijzondere aandacht voor de georganiseerde financiële criminaliteit. De Commissie steunt ook het verrichten van beoordelingen van economische risico's in verband met sectorale vormen van georganiseerde criminaliteit, teneinde een Europese methode voor de beoordeling van economische risico's en schade te ontwikkelen.
3.5. Crime proofing (toetsing van de criminaliteitsbestendigheid)
De diensten van de Commissie werken momenteel aan een mechanisme om wetgevingsvoorstellen op te sporen die onbedoeld tot criminaliteit kunnen aanzetten. In een volgend stadium kan deze vorm van criminaliteitsrisicobeoordeling eventueel worden uitgebreid tot gebieden die niet onder het wetgevingsproces vallen. Om de mogelijkheden tot fraude te verminderen zou dit bijvoorbeeld het geval kunnen zijn voor de procedures en processen in verband met schadeformulieren of kredietkaartaanvragen. Wat de fraude ten nadele van de communautaire begroting betreft, heeft de Commissie(OLAF) een initiatief inzake fraudebestendigheid opgestart om de mogelijkheden tot fraude in communautaire wetgevings- en andere voorstellen op te sporen en te elimineren [60].
[60] Mededeling van de Commissie van 7.11.2001, SEC(2001) 2029 def.
3.6. Evaluatie van en toezicht op het beleid
De Europese Commissie hecht bijzonder veel belang aan het mechanisme voor onderlinge evaluatie, zoals dat bijvoorbeeld werd uitgewerkt in het kader van de multidisciplinaire groep van de Raad. De Commissie is van plan in 2005 een volledige evaluatie te verrichten van de doeltreffendheid en de impact van het beleid en de maatregelen ter bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit in de EU. Deze evaluatiewerkzaamheden zullen tot doel hebben de beste praktijken vast te stellen alsmede de gebieden waarop aanvullende maatregelen ter bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit kunnen worden genomen.
3.7. Opleidingsprogramma's, workshops en studies
Opleiding is van cruciaal belang bij de bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit. De rechtshandhavings- en gerechtelijke instanties en de betrokken particuliere sectoren moeten over de nodige vakbekwaamheid en know how beschikken. Opleidingsacties moeten ertoe strekken het personeel en zo nodig de civiele samenleving te motiveren door de economische en sociale imperatieven uiteen te zetten die aan de basis liggen van de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit.
De Europese Commissie zal in het kader van haar AGIS-financieringsprogramma seminars, workshops en studies blijven organiseren en/of financieren; nadere bijzonderheden daarover zijn beschikbaar op de EU-webpagina's over de ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid (www.europa.eu.int).
4. BELEIDSMATIGE ONDERSTEUNING VAN DE TENUITVOERLEGGING VAN MAATREGELEN OM DE GEORGANISEERDE FINANCIËLE CRIMINALITEIT TE VOORKOMEN EN TE BESTRIJDEN
4.1. Financieringsmaatregelen ter bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit
Op 10 februari 2004 publiceerde de Commissie een mededeling inzake de financiële vooruitzichten voor de periode na 2006: "Bouwen aan onze gemeenschappelijke toekomst - Beleidsuitdagingen en begrotingsmiddelen in de uitgebreide Unie 2007-2013" (COM(2004) 101 def.). In deze mededeling wordt bepaald dat de ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid centraal staat in het algemene beleidskader en dat zij "een nieuwe prioriteit voor de integratie" vormt. Op het gebied van veiligheid is één van de prioriteiten meer aandacht voor preventie van "met name nieuwe vormen van zware, georganiseerde criminaliteit". Dit voornemen om nieuwe financieringsmechanismen tot stand te brengen zal bijdragen tot een verbreding van het algemene debat en tot de ontwikkeling van een beleid inzake de doeltreffende bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit op EU-niveau. De Europese Commissie zal dus een cruciale rol spelen bij de ondersteuning van wetgevings- en beleidsinitiatieven op dat gebied, alsmede bij het toezicht op en de verdere ontwikkeling van deze initiatieven.
4.2. Versterking van het externe optreden in de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit
Doelstelling van EU-programma's voor technische bijstand is derde landen te helpen Europese of internationale normen na te leven. In deze programma's worden steeds meer aspecten in verband met Justitie en Binnenlandse Zaken opgenomen, in het bijzonder met betrekking tot het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. De EU heeft ook een reeks overeenkomsten gesloten met derde landen. De recentste overeenkomst betreffende wederzijdse rechtshulp in strafzaken werd op 25 juni 2003 gesloten met de Verenigde Staten [61]. De Europese Commissie is voornemens na te gaan of het mogelijk is tussen de EU en andere landen soortgelijke overeenkomsten te sluiten. De Commissie herinnert ook aan de noodzaak [62] om het communautaire beleid inzake financiële en belastingparadijzen meer samenhang te geven, als een middel om Europese of internationale normen inzake beste praktijken te bevorderen.
[61] Naast de wederzijdse rechtshulp in strafzaken heeft de overeenkomst tussen de EU/VS ook betrekking op meer specifieke kwesties in verband met de financiële criminaliteit, met name de uitwisseling van informatie over bankrekeningen van natuurlijke of rechtspersonen die verdacht worden van of in staat van beschuldiging zijn gesteld wegens een strafbaar feit.
[62] Zie mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Economisch en Sociaal Comité - Fiscaal beleid in de Europese Unie: prioriteiten voor de komende jaren (COM(2001) 260 def. van 23 mei 2001).
5. CONCLUSIE
De georganiseerde financiële criminaliteit brengt legitieme economische actoren ernstige schade toe en versterkt de schaduweconomie, wat leidt tot minder economische groei en minder openbare middelen. De strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit is des te belangrijker omdat hij ook gevolgen heeft voor de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit in het algemeen. Geld is de levensader van de georganiseerde criminaliteit en wanneer de toegang daartoe wordt beperkt of afgesneden, zullen georganiseerde criminele groepen aanzienlijk worden verzwakt.
De strijd tegen het witwassen van geld is al een aantal jaren een politieke topprioriteit van de Europese Unie, omdat het financiële stelsel moet worden beschermd tegen misbruik en omdat pogingen om de georganiseerde criminaliteit in de financiële sector te bestrijden, moeten worden gesteund. Ten gevolge van de tragische gebeurtenissen van 11 september 2001 en de internationale consensus om de financiering van terrorisme aan te pakken, zijn deze werkzaamheden nog zichtbaarder en belangrijker geworden.
De Commissie erkent dat er al verstrekkende anti-witwasmaatregelen zijn getroffen, maar is vastbesloten de strijd tegen het witwassen van geld voort te zetten en wetgeving te ontwikkelen tegen de achtergrond van een steeds verfijnder internationaal financieel stelsel.
In de eerste en tweede witwasrichtlijn werden reeds belangrijke controleregelingen ingevoerd om de opsporing van het witwassen van geld en van andere van misdrijven afkomstige vermogensbestanddelen te vergemakkelijken. Deze werkzaamheden zullen worden voortgezet. Het voorstel voor een derde witwasrichtlijn, dat de Commissie in juni 2004 wil indienen, zal gericht zijn op consolidatie en versterking van deze aanpak. Dit voorstel zal de wijzigingen bevatten die aan de bestaande richtlijnen moeten worden aangebracht om rekening te houden met de herziene 40 aanbevelingen van de FATF, en voorts andere wijzigingen ter versterking van anti-witwasmaatregelen.
Alle belanghebbenden moeten ten volle worden betrokken bij de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit in een gezamenlijke inspanning om dergelijke delicten op te sporen, te monitoren en te bestrijden. De totstandbrenging van een betere samenwerking tussen de particuliere en de openbare sector staat hierbij centraal. Ook een verbetering van de samenwerking en de informatie-uitwisseling op alle niveaus tussen rechtshandhavingsinstanties - zowel op nationaal als op internationaal vlak - zal in dit verband een belangrijke rol spelen. Er dient meer aandacht te worden besteed aan de strategische rol die Europol en Eurojust moeten spelen bij gezamenlijke en parallelle onderzoeken alsmede aan de coördinatie tussen Europol en nationale rechtshandhavings- en gerechtelijke instanties.
Financiële onderzoeken moeten een routineonderdeel worden van rechtshandhavingsactiviteiten, waarbij een "globale" criminaliteitsbenadering dient te worden gevolgd die het verzamelen van informatie over criminele netwerken en over de uiteindelijke begunstigden van de georganiseerde criminaliteit omvat. Doeltreffende instrumenten die de identificatie, bevriezing en confiscatie van vermogensbestanddelen en hulpmiddelen van georganiseerde criminelen mogelijk maken - eventueel met bijstand van gespecialiseerde instanties voor de inbeslagneming van vermogensbestanddelen, en het gebruik van civielrechtelijke procedures - moeten verder worden onderzocht.
Criminelen profiteren niet alleen van de mogelijkheid om de identiteit van de werkelijke eigenaars van vermogensbestanddelen te verbergen, maar ook van het gemak waarmee ondernemingen kunnen worden opgericht en tussenpersonen kunnen worden gebruikt. Bij de bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit blijft transparantie bijgevolg een belangrijk thema en op dat gebied moeten extra inspanningen worden geleverd.
Daarnaast zijn ook andere ondersteunende maatregelen nodig om de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit te optimaliseren. Zo moeten instrumenten worden ontwikkeld om de omvang van specifieke vormen van dergelijke criminaliteit te meten, om nieuwe tendensen te monitoren en de doeltreffendheid van het beleid te beoordelen. De beoordeling van beleidsmaatregelen is van cruciaal belang voor de bestrijding van de georganiseerde financiële criminaliteit. De Commissie zal derhalve een volledige beoordeling van de doeltreffendheid van de desbetreffende maatregelen voorstellen, teneinde de beste praktijken te helpen vaststellen alsmede de gebieden waarop extra inspanningen nodig kunnen zijn.
De Europese Commissie beschouwt de strijd tegen de georganiseerde financiële criminaliteit als een topprioriteit voor de komende jaren en is vastbesloten een volwaardige rol te spelen bij de vaststelling van doeltreffende en doelmatige maatregelen op dat gebied, zoals uiteengezet in deze mededeling.