Bijlagen bij COM(2015)339 - "new deal" voor energieconsumenten - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2015)339 - "new deal" voor energieconsumenten. |
|---|---|
| document | COM(2015)339   |
| datum | 15 juli 2015 |
Als er meer opties en aanbiedingen komen, hebben consumenten nog grotere verzekeringen nodig dat ze doeltreffend worden beschermd tegen oneerlijke commerciële praktijken. Autoriteiten die dergelijke praktijken en klachten in de energiesector onderzoeken, zouden baat kunnen hebben bij een nauwere samenwerking met hun tegenhangers in andere lidstaten.
Energiearmoede is een ander belangrijk actiepunt voor de lidstaten, waar sociale en energiemaatregelen samenkomen. Energiearmoede moet worden aangepakt in de bredere context van sociale zekerheid, maar zonder daarbij de behoefte aan doelgerichte en doeltreffende bijstand die de beste praktijken op energiegebied weerspiegelen, te negeren 17 .
Bij het werk dat met belanghebbenden in het Citizens' Energy Forum 18 is verricht in verband met beste praktijken is benadrukt dat verbeteringen op het gebied van energie-efficiëntie vaak de beste langetermijnoplossing zijn voor energiearmoede. Dit moet worden weerspiegeld in de acties van de lidstaten om hun verplichtingen in het kader van de EU-wetgeving na te komen, de kwetsbaarheid van de consument te verminderen en energiearmoede aan te pakken 19 . Op dat vlak vergemakkelijkt het Citizens' Energy Forum de uitwisseling van beste praktijken over de meest doeltreffende bijstand, voornamelijk door energie-efficiëntie.
Om lidstaten te helpen hun verplichtingen in dit verband na te komen en de transparantie te verbeteren, zal de Commissie overwegen hoe de EU-brede gegevensverzameling en monitoring met betrekking tot energiearmoede kan worden verbeterd terwijl eveneens kan worden gezorgd voor de veiligheid, privacy en bescherming van persoonlijke gegevens. Gemeenschappelijke minimumcriteria zouden kunnen worden overwogen voor de identificatie van kwetsbaarheid van consumenten 20 en energiearmoede.
Slimme huizen en netwerken
Slimme technologieën voor de elektriciteitsnetten en huizen zouden de betrokkenheid van de consument in de nieuwe detailhandelsmarkt vereenvoudigen en geen nieuwe lasten moeten veroorzaken. Geïntegreerde geautomatiseerde oplossingen kunnen de consument in staat stellen om zelf makkelijker actie te ondernemen, door de koppeling van slimme metersystemen aan slimme energiebeheersystemen in huizen en dankzij slimme toepassingen die consumptiebeheer, de deelname aan de vraagrespons en de best mogelijke afstemming van micro-opwekking aan informatie over energieprijzen vereenvoudigen. Dergelijke slimme technologieën zullen eveneens de introductie van elektrische voertuigen vereenvoudigen.
Voor zowel consumenten als het energiesysteem moeten voor een volledige benutting van deze technologieën de te installeren slimme metersystemen qua functionaliteit geschikt zijn voor het beoogde doel 21 . Bovendien zou de uitrol van de geavanceerde meterinfrastructuur technische interoperabiliteit moeten garanderen alsook toegang van consumenten tot hun verbruiksgegevens via een open niet aan eigendomsrechten gebonden generiek interface 22 .
Europese normalisatie-instellingen 23 hebben al een volledige reeks normen voor slimme meters en voor de algehele structuur en onderdelen van slimme elektriciteitsnetten opgesteld, die betrekking hebben op kwesties op technologisch en communicatiegebied (d.w.z. protocollen voor het uitwisselen van informatie). De Commissie zal de uitvoering van deze normen nauw in het oog houden en analyseren of de Europese normen voor slimme elektriciteitsnetten en slimme metersystemen evenals de aanbevolen functies daarvan consistent worden toegepast om te waarborgen dat zij voor de gewenste functionaliteit en interoperabiliteit zorgen.
Normen en interoperabiliteit zijn eveneens van belang voor de communicatie in huizen tussen slimme apparaten en energiebeheersystemen, zodat vraagresponsklare apparatuur voor in huis gemakkelijk kan worden geïnstalleerd en bediend. De industrie moet dergelijke normen 24 spoedig voltooien en toepassen en zou hierbij moeten worden gesteund. Synergieën met andere huissystemen (zoals de watervoorziening) zouden ook moeten worden nagestreefd om slimme apparatuur in staat te stellen hun consumptie te optimaliseren.
EU-financiering zal gebruikt blijven worden voor onderzoek en demonstratie op het gebied van slimme huizen en slimme netwerktechnologieën, alsmede hun veiligheid, om het internationale concurrentievermogen van EU-ondernemingen in deze hoogwaardige sector te versterken.
Het zal bovendien cruciaal zijn om de netwerkinvesteringen en -operaties in de nieuwe omstandigheden kosteneffectief te beheren. Beloningsregelingen voor distributiesysteembeheerders moeten kostengeörienteerd zijn en hen ook aansporen om kosteneffectief te werken aan innovatieve oplossingen voor netwerkontwikkeling en op te treden als neutrale marktbemiddelaars wanneer zij verantwoordelijk zijn voor gegevensverwerking.
De lidstaten en de industrie zouden de Europese structuur- en investeringsfondsen en het Europees Fonds voor strategische investeringen ten volle moeten gebruiken voor de cofinanciering van de uitrol van slimme technologie. Investeringen in technologie voor en onderzoek naar slimme energie, waaronder via het Horizon 2020-programma, zullen meerdere parallelle voordelen met zich meebrengen door het Europese concurrentievermogen in hoogwaardige industriële sectoren te versterken, zoals onder meer in de digitale eengemaakte markt wordt nagestreefd.
De Commissie zal er door samenwerking met de Raad van Europese energieregulators en het Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators voor zorgen dat de nationale regelgevingsautoriteiten bij de regulering van distributiesysteembeheerders stimulansen krijgen voor innovatie en kostenefficiëntie, evenals voor transparantie in verband met de kwaliteit van energiedistributie.
Speciale aandacht voor gegevensbeheer en -bescherming
Een belangrijk deel van de waarde van de energiemarkt van de toekomst zal voortkomen uit de grote gegevensstromen en een bredere integratie van informatie- en communicatietechnologie in energiesystemen. De verantwoordelijke voor het verzamelen en verwerken van gegevens in de context van slimme metersystemen of andere diensten die de consument handelsbevoegdheid geven zou de consument en eventuele door de consument aangewezen derde partijen directe toegang tot deze gegevens moeten verstrekken. De toegang moet effectief en niet-discriminatoir zijn 25 . Dit is essentieel wanneer de verantwoordelijke voor de meting of facturering ook andere diensten op de markt verleent. Hoewel gegevensverwerking volgens verschillende modellen kan gebeuren 26 is de neutraliteit van de voor het beheer van toegang tot gegevens verantwoordelijke partij van cruciaal belang.
Voor diensten met toegevoegde waarde mogen alleen door de consument gemachtigde derden toegang krijgen tot de verbruiks- en factureringsgegevens van de consument. De Commissie zal in 2016 in het kader van de strategie voor de digitale interne markt een Europees initiatief voor vrij gegevensverkeer 27 voorstellen waarin eigendom, interoperabiliteit en bruikbaarheid van en toegang tot gegevens (met inbegrip van energiegegevens) in beschouwing zullen worden genomen.
De energiesector moet een leidende rol spelen bij het beschermen van gegevensbeveiliging en de privacy en gegevensbescherming van alle consumenten.
In de voorstellen van de Commissie voor de Richtlijn netwerk- en informatiebeveiliging en voor een algemene verordening inzake gegevensbescherming, die beiden momenteel worden besproken, worden de opkomende risico's in verband met gegevensverwerking behandeld. In afwachting van een dergelijke ontwikkeling in het algemene regelgevend kader op het gebied van gegevensbeveiliging en privacybescherming heeft de Commissie met belanghebbenden in de energiesector gewerkt aan de relevante sectorspecifieke hulpmiddelen.
In oktober 2014 heeft de Commissie een aanbeveling 28 vastgesteld, die richtsnoeren bevat voor de lidstaten en de industrie over het uitvoeren van een effectbeoordeling van gegevensbescherming, zodat zij kunnen anticiperen op de mogelijke gevolgen voor de rechten en vrijheden van de betrokkenen en sterke zekerheden kunnen inbouwen 29 . Door de aanbeveling op te volgen kan de energiesector zo onbureaucratisch en kosteneffectief mogelijk een leidersrol spelen bij gegevensbescherming.
3. Conclusie en volgende stappen
Voor een succesvolle "new deal" zoals opgenomen in de strategie voor de energie-unie moet de consument in het middelpunt van een succesvol en goed functionerend energiesysteem staan. De stappen die moeten worden ondernomen om dit te kunnen bereiken kunnen worden samengevat in de volgende tien punten:
1. Consumenten regelmatige toegang - waaronder in near-realtime - bieden tot gedeeltelijk gestandaardiseerde, betekenisvolle, precieze en begrijpelijke informatie over verbruik en verbonden kosten en over soorten energiebronnen.
2. Overstappen op een andere leverancier snel en eenvoudig maken dankzij transparante en rechtstreeks vergelijkbare aanbiedingen van concurrerende leveranciers, zonder dat bijvoorbeeld overstapkosten dit proces bemoeilijken.
3. Garanderen dat consumenten in de nieuwe energiemarkt volledig beschermd blijven, ook tegen oneerlijke commerciële praktijken.
4. Consumenten mogelijkheden bieden om actieve spelers te worden op de energiemarkt en te profiteren van het ondernemen van actie, bijvoorbeeld door hun gebruik aan te passen en te verminderen aan de hand van prijsontwikkeling, door de variabiliteit van hernieuwbare energie te compenseren door vraagrespons te omarmen of door zelf energie op te wekken en op te slaan.
5. Gegevens over verbruik en metingen onder het beheer van de consument houden. Wanneer de consument andere partijen (leveranciers en bemiddelaars) toegang verleent tot gegevens, moeten de privacy van de consument en de bescherming en beveiliging van die gegevens worden gegarandeerd.
6. Consumenten toegang bieden tot concurrerende en transparante marktconforme aanbiedingen, en kwetsbare consumenten en/of consumenten die met energiearmoede te kampen hebben, tegelijkertijd voorzien van doelgerichte en doeltreffende bijstand overeenkomstig de beste praktijken en die bijdraagt aan energie-efficiëntie en -besparingen.
7. Consumenten de mogelijkheid tot marktdeelname bieden via betrouwbare tussenpersonen of collectieve of gemeenschapsregelingen. Deze tussenpersonen moeten eerlijke toegang tot de markt en tot gebruiksgegevens hebben en dienen op dezelfde manier als leveranciers te worden gecontroleerd.
8. Ervoor zorgen dat slimme huisapparatuur en onderdelen volledig interoperabel en gemakkelijk te gebruiken zijn en dat slimme metersystemen geschikt zijn voor het beoogde doel, met de aanbevolen functies, om hun nut voor de consument te optimaliseren.
9. Kosteneffectieve en stabiele netwerkoperatie waarborgen; niet-discriminatoire verwerking van metergegevens met mogelijk commerciële waarde door distributiesysteembeheerders of een andere verantwoordelijke partij waarborgen.
10. Versterking van de verbinding tussen onderzoek, innovatie en industrie voor het ontwikkelen van het internationale concurrentievermogen in technologieën voor slimme huizen en elektriciteitsnetten, in samenwerking met alle spelers op de markt.
De bestaande wetgeving op Europees en nationaal niveau en doeltreffend toezicht door de regelgever bieden veel van de instrumenten om dit te verwezenlijken. Er is actie nodig op het niveau van de lidstaten; de samenwerkingsinitiatieven van de industrie, consumentenorganisaties en nationale wetgevers zullen ook een belangrijke rol hebben in het doeltreffende beheer van de energie-unie. De aankomende herzieningen van bestaande wetgeving (de energie-efficiëntierichtlijn, de richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen en de richtlijn betreffende hernieuwbare energie), de netcodes en het geplande initiatief voor een nieuwe marktordening, en de effectbeoordelingen daarvan, zullen de gelegenheid bieden om te identificeren waar actie nodig is op EU-niveau om een "new deal" voor consumenten te kunnen verwezenlijken. De herziening van de richtlijn betreffende energie-efficiëntie-etikettering is een eerste stap om consumenten te helpen bij het maken van geïnformeerde keuzen om hun energierekeningen te verlagen.
(1)
COM(2015) 80 final
(2)
http://ec.europa.eu/energy/en/consultations/consultation-retail-energy-market
(3)
Taakgroep slimme netwerken Citizen's Energy Forum en de deskundigengroepen inzake kwetsbare consumenten en inzake consumenten als actoren op de energiemarkt; energie-subgroep van de Europese Consumentenadviesgroep.
(4)
Bronnen: Energieprijzen en -kosten in Europa (COM(2014) 21/2, 29.1.2014; Energie-efficiëntie en de bijdrage daarvan aan de energiezekerheid en het kader voor het klimaat- en energiebeleid voor de periode tot 2030 (COM(2014) 520 final, 23.7.2014. Deze en andere kwesties (zoals de synergieën tussen elektriciteitsnetten en verwarmings- en koelingsnetwerken) zullen aan bod komen in de komende strategie voor verwarming en koeling van de Europese Unie en in de herziening van de richtlijn betreffende de energieprestaties van gebouwen.
(5)
Bron: Bijlage bij de effectbeoordeling voor de energie-efficiëntierichtlijn, SEC(2011) 779 final, 22.6.2011.
(6)
Reducing energy consumption in buildings with ICT SMART 2013/0073.
(7)
Een slim metersysteem is een elektronisch systeem waarmee het energieverbruik kan worden gemeten waarbij meer informatie wordt verstrekt dan bij een conventionele meter en dat data kan doorzenden en ontvangen met gebruikmaking van een vorm van elektronische communicatie. zie artikel 2, punt 28, van Richtlijn 2012/27/EU.
(8)
"Stand van zaken bij de invoering van slimme metersystemen in de EU-27 met bijzondere aandacht voor elektriciteitsmeters ", COM(2014) 356: 16 lidstaten hebben toegezegd om tegen 2020 245 miljoen slimme meetsystemen te installeren ter waarde van zo'n 45 miljard EUR.
(9)
Zweden, Italië, Finland, Malta, Spanje, Oostenrijk, Polen, het Verenigd Koninkrijk, Estland, Roemenië, Griekenland, Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Denemarken, Ierland en Letland.
(10)
http://ec.europa.eu/consumers/consumer_evidence/consumer_scoreboards/10_edition/docs/consumer_market_brochure_141027_en.pdf en http://www.acer.europa.eu/Official_documents/Acts_of_the_Agency/Publication/ACER_Market_Monitoring_Report_2014.pdf
(11)
Raad van Europese energieregulators.
(12)
Zoals al is voorzien in het kader van artikel 3, lid 9, onder a) en b), van Richtlijn 2009/72/EG.
(13)
https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/2012111314_citizen_forum_meeting_working_group_report.pdf ; https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/20131219-e-billing_energy_data.pdf
(14)
Fortum 2014, SEAM group 2014 en Thames Valley Vision pilot scheme, Bracknell UK 2013.
(15)
In Finland daalden de elektriciteitsprijzen voor huishoudens met doorlopende contracten met vaste prijs met 4 % in 2014 en met zo'n 10 % voor spotprijsverbonden contracten (sinds 2012 de goedkoopste contractcategorie); bron: Energiavirasto (NRA) 2015.
(16)
In Zweden domineren contracten met vaste prijs nog steeds (43 % in 2012), maar variabele contracten (27,5 %) lopen hun achterstand in (+ 17 % op jaarbasis). De totale elektriciteitskosten voor consumenten met een standaardcontract lagen in 2012 50 % hoger dan een flexibel contract. Bron: Energi Inspektion, jaarverslag 2013.
(17)
Hieronder vallen vaak energie-specifieke maatregelen, zoals verbeteringen van energie-efficiëntie waarmee energieverspilling tot een minimum kan worden beperkt en de energierekeningen van kwetsbare gebruikers betaalbaarder worden gemaakt.
(18)
Zie het richtsnoer inzake kwetsbare consumenten, november 2013: http://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/20140106_vulnerable_consumer_report_0.pdf
(19)
Zie de studie uit 2015: https://ec.europa.eu/energy/en/content/energy-poverty-may-affect-nearly-11-eu-population-study
(20)
Lopende studie van de Commissie inzake kwetsbaarheid van consumenten op de belangrijkste markten in de Europese Unie: http://ec.europa.eu/chafea/consumers/tenders_2013_cons_08.html
(21)
Aanbeveling 2012/148/EU van de Commissie van 9 maart 2012 inzake de voorbereiding van de uitrol van slimme metersystemen.
(22)
Zoals een USB-interface en met DSLM/COSEM gecodeerde gegevens.
(23)
Comité Européen de Normalisation (CEN), Comité Européen de Normalisation Électrotechnique (CENELEC) en European Telecommunications Standards Institute (ETSI).
(24)
Zoals ETSI/OneM2M, Ontology for Smart Appliances, Energy Labelling.
(25)
Richtlijn 2012/27/EU en Aanbeveling 2012/148/EU van de Commissie inzake de voorbereiding van de uitrol van slimme metersystemen.
(26)
Verslag op https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/xpert_group3_first_year_report.pdf
(27)
http://ec.europa.eu/priorities/digital-single-market/
(28)
Aanbeveling 2014/724/EU van de Commissie betreffende het model voor de privacyeffectbeoordeling van slimme netten en slimme metersystemen.
(29)
De aanbeveling bevordert het testen en het gebruik van een model voor de privacyeffectbeoordeling dat gezamenlijk door de Commissie en deskundigen uit de industrie is ontwikkeld en zal worden gebruikt als beoordelings- en besluitvormingsinstrument voor het plannen of uitvoeren van investeringen in de sector voor slimme netten.