Bijlagen bij COM(2018)547 - Bescherming van investeringen binnen de EU - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2018)547 - Bescherming van investeringen binnen de EU. |
|---|---|
| document | COM(2018)547   |
| datum | 19 juli 2018 |
(16)
C-255/97 Pfeiffer, ECLI:EU:C:1999:240.
(17)
Investeringen in een vennootschap kunnen de vorm aannemen van zeggenschap (directe investering) of kunnen gebeuren met het oog op winst, zonder de bedoeling de beslissingen te controleren of te beïnvloeden (portefeuille-investering).
(18)
Zie bijvoorbeeld de artikelen 5 tot en met 13 van Richtlijn 2006/123/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006 betreffende diensten op de interne markt (PB L 376 van 27.12.2006, blz. 36) ("dienstenrichtlijn").
(19)
Zo zijn bijvoorbeeld economische tests verboden op grond van artikel 14 van de dienstenrichtlijn.
(20)
C-221/89 Factortame, ECLI:EU:C:1991:320, punt 20.
(21)
Richtlijn 2014/24/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van overheidsopdrachten en tot intrekking van Richtlijn 2004/18/EG (PB L 94 van 28.3.2014, blz. 65); Richtlijn 2014/25/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van opdrachten in de sectoren water- en energievoorziening, vervoer en postdiensten en houdende intrekking van Richtlijn 2004/17/EG (PB L 94 van 28.3.2014, blz. 243); Richtlijn 2014/23/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van concessieovereenkomsten (PB L 94 van 28.3.2014, blz. 1); Richtlijn 89/665/EEG van de Raad van 21 december 1989 houdende de coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de toepassing van de beroepsprocedures inzake het plaatsen van overheidsopdrachten voor leveringen en voor de uitvoering van werken (PB L 395 van 30.12.1989, blz. 33) zoals later gewijzigd.
(22)
C-458/03 Parking Brixen, ECLI:EU:C:2005:605, punt 72; C-380/05, Centro Europa 7, ECLI:EU:C:2008:59, punt 120; gevoegde zaken C-458/14 en C-67/15 Promoimpresa, ECLI:EU:C:2016:558, punten 64-65.
(23)
Gevoegde zaken C52/16 en C113/16 SEGRO, ECLI:EU:C:2018:157, punt 65; C-179/14 Commissie/Hongarije, ECLI:EU:C:2016:108.
(24)
C-212/97 Centros, ECLI:EU:C:1999:126; C-167/01 Inspire Art, ECLI:EU:C:2003:512, punt 105.
(25)
C-208/00 Überseering, ECLI:EU:C:2002:632, punt 9.
(26)
C-210/06 Überseering, ECLI:EU:C:2008:723, punt 113.
(27)
C-106/16 Überseering, ECLI:EU:C:2017:804, punt 65.
(28)
C-106/16 Überseering, ECLI:EU:C:2017:804, punt 62.
(29)
Zie de voorstellen van de Commissie voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn (EU) 2017/1132 met betrekking tot grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:52018PC0241
(30)
C-55/94 Gebhard, ECLI:EU:C:1995:411, punt 27.
(31)
C-76/90 Säger, ECLI:EU:C:1991:331, punt 13.
(32)
C-342/14 X-Steuerberatungsgesellschaft, ECLI:EU:C:2015:827; C-76/90 Säger, ECLI:EU:C:1991:331, punt 21.
(33)
C-272/94 Guiot, ECLI:EU:C:1996:147, punten 14 en 15.
(34)
C-496/01, Commissie/Frankrijk, ECLI:EU:C:2004:137, punt 65.
(35)
C-577/10 Commissie/België ("Limosa"), ECLI:EU:C:2012:814, punt 47; C-490/04 Commissie/Duitsland, ECLI:EU:C:2007:430, punt 89.
(36)
C-490/04 Commissie/Duitsland, ECLI:EU:C:2007:430, punten 68 en 69.
(37)
De artikelen 28 en 29 VWEU.
(38)
Zie met name de mededeling van de Commissie "Het goederenpakket : het vertrouwen in de eengemaakte markt versterken" van 19 december 2017 (COM/2017/0787 final).
(39)
C-201/15 AGET Iraklis, ECLI:EU:C:2016:972, punt 52.
(40)
C-113/89 Rush Portuguesa, ECLI:EU:C:1990:142, punt 12.
(41)
Richtlijn 96/71/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 1996 betreffende de terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten (PB L 18 van 21.1.1997, blz. 1). Zie ook Richtlijn 2014/67/EU van het Europees Parlement en de Raad van 15 mei 2014 inzake de handhaving van Richtlijn 96/71/EG betreffende de terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten en tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1024/2012 betreffende de administratieve samenwerking via het Informatiesysteem interne markt ("de IMI-verordening") (PB L 159 van 28.5.2014, blz. 11).
(42)
C-319/02 Manninen, ECLI:EU:C:2004:484, punt 19.
(43)
Artikel 5 van Richtlijn 2011/96/EEG van de Raad van 30 november 2011 betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor moedermaatschappijen en dochterondernemingen uit verschillende lidstaten (PB L 345 van 29.12.2011, blz. 8), zoals gewijzigd.
(44)
Gevoegde zaken C-504/16 en 613/16 Deister Holding, ECLI:EU:C:2017:1009, punten 51 en 52 .
(45)
C-201/15 AGET Iraklis, ECLI:EU:C:2016:972, punt 53.
(46)
C-148/91 Veronica, ECLI:EU:C:1993:45 punt 8 en volgende.
(47)
C-271/09 Commissie/Polen, ECLI:EU:C:2011:855, punt 51 (beperkingen op pensioenfondsen).
(48)
C-157/85 Brugnoni, ECLI:EU:C:1986:258, punt 21.
(49)
Deze vorderingen werden ingesteld na de Mededeling van de Commissie betreffende bepaalde juridische aspecten van de intracommunautaire investeringen van 19 juli 1997: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:31997Y0719(03)
(50)
Zie de interpretatieve mededeling van de Commissie over de verwerving van landbouwgrond en het recht van de Europese Unie:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:52017XC1018(01)
(51)
C-83/14 CHEZ Bulgaria, ECLI:EU:C:2015:480, punt 94. Discriminatie veronderstelt niet dat enkel eigen onderdanen worden begunstigd of dat enkel buitenlanders worden benadeeld (C-388/01 Commissie/Italië, ECLI:EU:C:2003:30, punt 14).
(52)
Richtlijn 2002/20/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 betreffende de machtiging voor elektronische-communicatienetwerken en -diensten (Machtigingsrichtlijn) (PB L 108 van 24.4.2002, blz. 21), zoals gewijzigd bij Richtlijn 2009/140/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 (PB L 337 van 18.12.2009, blz. 37); Richtlijn 2002/21/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronische-communicatienetwerken en -diensten (Kaderrichtlijn) (PB L 108, van 24.4.2002, blz. 33), zoals gewijzigd bij Richtlijn 2009/140/EG; Richtlijn 2002/77/EG van de Commissie van 16 september 2002 betreffende de mededinging op de markten voor elektronischecommunicatienetwerken en -diensten (PB L 249 van 17.9.2002, blz. 21).
(53)
D.w.z. in gelijke mate van toepassing op zowel eigen onderdanen als buitenlanders.
(54)
C-492/14 Essent Belgium, ECLI:EU:C:2016:732, punten 96 en 97.
(55)
C-315/13 De Clercq, ECLI:EU:C:2014:2408, punt 61.
(56)
C-384/93 Alpine Investments, ECLI:EU:C:1995:126, punten 29 tot en met 31.
(57)
C-5/94 Hedley Lomas, ECLI:EU:C:1996:205, punten 19-20; C-266/03 Commissie/Luxemburg, ECLI:EU:C:2005:341, punt 35.
(58)
C-577/10 Commissie/België ("Limosa"), ECLI:EU:C:2012:814, punt 53; C-106/16 Polbud, ECLI:EU:C:2017:804, punt 63.
(59)
C-593/13 Rina Services, ECLI:EU:C:2015:399; C-179/14 Commissie/Hongarije, ECLI:EU:C:2016:108, punt 47.
(60)
Richtlijn 2013/36/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2013 betreffende toegang tot het bedrijf van kredietinstellingen en het prudentieel toezicht op kredietinstellingen en beleggingsondernemingen, tot wijziging van Richtlijn 2002/87/EG en tot intrekking van de Richtlijnen 2006/48/EG en 2006/49/EG (PB L 176 van 27.6.2013, blz. 338). Richtlijn 2014/65/EU van het Europees Parlement en de Raad van 15 mei 2014 betreffende markten voor financiële instrumenten en tot wijziging van Richtlijn 2002/92/EG en Richtlijn 2011/61/EU (MiFID II) (PB L 173 van 12.6.2014, blz. 349). Richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf (Solvabiliteit II) (PB L 335 van 17.12.2009, blz. 1).
(61)
C-400/08 Commissie/Spanje ("shoppingcenters in Catalonië"), ECLI:EU:C:2011:172, punt 74. Zie ook artikel 3, lid 3 VEU en de artikelen 11 en 191 VWEU.
(62)
C-204/90 Bachmann, ECLI:EU:C:1992:35, punt 28.
(63)
C-72/09 Etablissements Rimbaud, ECLI:EU:C:2010:645, punt 33 en volgende.
(64)
C-370/05 Festersen, ECLI:EU:C:2007:59, punt 27.
(65)
C-213/04 Ewald Burtscher/Josef Stauderer, ECLI:EU:C:2005:731, punt 46.
(66)
C-342/14 X-Steuerberatungsgesellschaft, ECLI:EU:C:2015:827, punt 53.
(67)
C-341/05 Laval, ECLI:EU:C:2007:809, punt 103.
(68)
C-106/16 Polbud, ECLI:EU:C:2017:804, punt 53.
(69)
C-367/98 Commissie/Portugal, ECLI:EU:C:2002:326, punt 52; C-174/04 Commissie/Italië, ECLI:EU:C:2005:350, punt 37.
(70)
Zie onder meer gevoegde zaken C-52/16 en C-113/16 SEGRO en Horváth, ECLI:EU:C:2018:157, punt 96.
(71)
Zie hiertoe C-17/03 VEMW, ECLI:EU:C:2005:362, punt 57 en volgende. Cf. eveneens in deze context C-195/12 Industrie du bois, ECLI:EU:C:2013:598.
(72)
C-243/01 Gambelli, ECLI:EU:C:2003:597, punt 67; C-169/07 Hartlauer, ECLI:EU:C:2009:141, punt 55 en de daarin aangehaalde rechtspraak.
(73)
Gevoegde zaken C-52/16 en C-113/16 SEGRO en Horváth, ECLI:EU:C:2018:157, punt 76.
(74)
C-452/01 Ospelt, ECLI:EU:C:2003:493, punt 41.
(75)
C-333/14 Scotch Whisky, ECLI:EU:C:2015:845, punt 53; gevoegde zaken C-52/16 en C-113/16 SEGRO en Horváth, ECLI:EU:C:2018:157, punt 85.
(76)
C-318/10 SIAT, ECLI:EU:C:2012:415, punt. 58.
(77)
C-17/03 VEMW, ECLI:EU:C:2005:362, punt 80; C-347/06 ASM Brescia, ECLI:EU:C:2008:416, punt 69; C-362/12 Test Claimants in the Franked Investment Income Group Litigation, ECLI:EU:C:2013:834, punt 44.
(78)
C-17/01 Sudholz, ECLI:EU:C:2004:242, punt 34.
(79)
C-169/07 Hartlauer, ECLI:EU:C:2009:141, punt 64; C-54/99 Association Église de Scientologie de Paris, ECLI:EU:C:2000:124, punt 22; C-483/99, Commissie/Frankrijk ("Elf Aquitaine"), ECLI:EU:C:2002:327, punt 50.
(80)
C-17/03 VEMW, ECLI:EU:C:2005:362, punten 73-74.
(81)
C-316/86 Krücken, ECLI:EU:C:1988:201, punten 23-24, C-5/89 Commissie/Duitsland, ECLI:EU:C:1990:320, punt 14.
(82)
C-310/04 Spanje/Raad, ECLI:EU:C:2006:521, punt 81.
(83)
C-24/95 Land Rheinland-Pfalz/Alcan Deutschland, ECLI:EU: 1997:163, punten 25 en 49; C-169/95, Spanje/Commissie, ECLI:EU:C:1997:10, punt 51.
(84)
C-17/03 VEMW, ECLI:EU:C:2005:362, punt 81; C-201/08 Plantanol, ECLI:EU:C:2009:539, punt 53.
(85)
C-17/03 VEMW, ECLI:EU:C:2005:362, punt 81; C-201/08 Plantanol, ECLI:EU:C:2009:539, punt 49.
(86)
Gevoegde zaken C-10/97 en C-22/97 IN.CO.GE.'90, ECLI:EU:C:1998:498, punt 23.
(87)
C-122/96 Saldanha, ECLI:EU:C:1997:458, punt 14.
(88)
De artikelen 16, 17 en 47 van het Handvest. Voor zover dit Handvest rechten bevat die corresponderen met rechten welke zijn gegarandeerd door het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, zijn op grond van artikel 52, lid 3, van het Handvest de inhoud en reikwijdte ervan dezelfde als die welke er door genoemd verdrag aan worden toegekend. Deze bepaling verhindert niet dat het recht van de Unie een ruimere bescherming biedt.
(89)
C-685/15 Online Games Handels, ECLI:EU:C:2017:452, punt 56.
(90)
C-426/11 Alemo-Herron a.O. ECLI:EU:C:2013:521, punt 35.
(91)
Het Europees Hof van de Rechten van de Mens heeft meermaals geoordeeld dat met het recht op eigendom vergelijkbare rechten onder artikel 1 van Protocol nr. 1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens vallen, omdat het begrip "eigendom" autonoom wordt uitgelegd en niet beperkt is tot de eigendom van lichamelijke goederen; bepaalde andere rechten en belangen die activa vormen, kunnen dus ook als "eigendomsrechten" worden beschouwd en dus als "eigendom" voor de toepassing van deze bepaling (zie bijvoorbeeld de arresten Handyside v UK van 7 december 1976; James v. UK van 21 februari 1986 met betrekking tot "leasehold"; Wittek v. Germany van 12 december 2002 met betrekking tot een overdraagbaar vruchtgebruik op een stuk grond; Bruncrona v. Finland van 16 februari 2005 met betrekking tot huur).
(92)
Gevoegde zaken C-78/16 en C-79/16 Pesce a.O., ECLI:EU:C:2016:428, punt 86.
(93)
C-44/79 Hauer, ECLI:EU:C:1979:290, punten 15 en volgende; C-5/88, Wachauf, ECLI:EU:C:1989:321, punt 18.
(94)
Zie met name de artikelen 107 tot en met 109 VWEU.
(95)
C-198/01 CIF, ECLI:EU:C:2003:430, punt 46.
(96)
C-49/07 MOTOE, ECLI:EU:C:2008:376, punt 50; C-553/12 P, C-553/12 P Commissie/Griekenland ("DEI"), punten 41-43.
(97)
Richtlijn (EU) 2015/1535 van het Europees Parlement en de Raad van 9 september 2015 betreffende een informatieprocedure op het gebied van technische voorschriften en regels betreffende de diensten van de informatiemaatschappij (PB L 241 van 17.9.2015, blz. 1). De lidstaten moeten bepaalde technische voorschriften bij de Commissie aanmelden voordat zij worden aangenomen. Deze preventieve controle moet zorgen voor de bescherming van het vrij verkeer van goederen en diensten, een van de fundamenten van de Unie, en opdat deze controle doeltreffend is, moeten alle technische voorschriften die onder die richtlijn vallen vooraf worden aangemeld, en tenzij in uitzonderlijk dringende gevallen moet de aanneming of de inwerkingtreding gedurende de in de richtlijn neergelegde termijn worden opgeschort (met betrekking tot het vrij verkeer van goederen, zie C-443/98 Unilever, ECLI:EU:C:2000:496, punt 40 en volgende). Zie bijvoorbeeld ook Verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende maatregelen tot veiligstelling van de aardgaslevering en houdende intrekking van Richtlijn 2004/67/EG.
(98)
Zie bijvoorbeeld artikel 9 van Richtlijn 96/67/EG van de Raad van 15 oktober 1996 betreffende de toegang tot de grondafhandelingsmarkt op de luchthavens van de Gemeenschap (PB L 272 van 25.10.1996, blz. 36). De Commissie heeft op basis van die verordening ten minste in tien concrete gevallen een besluit vastgesteld en heeft bij gelegenheid een negatief advies uitgebracht over de voorgestelde beperkende maatregel. Zie ook artikel 3, lid 2, van Richtlijn 2010/13/EU van het Europees Parlement en de Raad van 10 maart 2010 betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten (richtlijn audiovisuele mediadiensten) (PB L 95 van 15.4.2010, blz. 1).
(99)
Gevoegde zaken C-15/76 en C-16/76 Frankrijk/Commissie, ECLI:EU:C:1979:29, punten 26-28. C-325/94 P An Taisce, ECLI:EU:C:1996:293, punt 25.
(100)
Zie artikel 15, lid 7, van de dienstenrichtlijn.
(101)
Richtlijn betreffende de handhaving van de Richtlijn betreffende diensten op de interne markt, tot vaststelling van een kennisgevingsprocedure voor vergunningsstelsels en vereisten met betrekking tot diensten, (COM(2016) 821 final).
(102)
Zie onder meer, C-103/88 Costanzo, ECLI:EU:C:1989:256, punt 32; C-224/97 Ciola, ECLI:EU:C:1999:212, punt 30; C-341/08 Petersen, ECLI:EU:C:2010:4, punt 80.
(103)
Zie hiervoor C-349/07 Sopropé, ECLI EU:C:2008:746, punt 38.
(104)
C-349/07 Sopropé, ECLI EU:C:2008:746, punt 36.
(105)
C-55/94 Gebhard, ECLI:EU:C:1995:411, punt 37; C-269/90 Technische Universität München, EU:C:1991:438, punt 14.
(106)
C-19/92 Dieter Kraus, ECLI:EU:C:1993:125, punt 40; C-34/17 Donnellan, ECLI:EU:C:2018:282, punt 55.
(107)
Gevoegde zaken C-10/97 en C-22/97 IN.CO.GE.'90, ECLI:EU:C:1998:498, punt 24; C-591/10 Littlewoods Retail a.O., ECLI:EU:C:2012:478, punten 25-26; C-69/14 Dragoş, ECLI:EU:C:2015:662, punt 24 en de daarin aangehaalde rechtspraak.
(108)
http://ec.europa.eu/solvit/_docs/2017/com-2017-255_en.pdf
(109)
C-64/16 Associação Sindical dos Juízes Portugueses, ECLI:EU:C:2018:117, punt 29.
(110)
C-414/16 Vera Egenberger, ECLI:EU:C:2018:257, punt 78.
(111)
Zie de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. De rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is relevant voor de uitlegging van de grondrechten, aangezien in artikel 52, lid 3, van het Handvest wordt bepaald dat wanneer rechten krachtens het Handvest corresponderen met rechten die zijn gegarandeerd door het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, de inhoud en reikwijdte ervan dezelfde zijn, tenzij het EU-recht een ruimere bescherming biedt.
(112)
C-213/89 Factortame, ECLI:EU:C:1990:257; gevoegde zaken C-143/88 en C-92/89 Zuckerfabrik, Süderdithmarschen ECLI:EU:C:1991:65.
(113)
C-106/89 Marleasing ECLI:EU:C:1990:395; C-91/92 Faccini Dori, ECLI:EU:C:1994:292.
(114)
Gevoegde zaken C-188/10 en 189/10 Melki en Abdeli, ECLI:EU:C:2010:363, punten 43-44. Die verplichting omvat eveneens het buiten toepassing laten van strijdige rechtspraak: zie C-689/13 Puligienica, ECLI:EU:C:2016:199, punt 38.
(115)
C- 503/04 Commissie/Duitsland, ECLI:EU:C:2007/432, punten 33 en volgende. C-276/07 Delay, ECLI:EU:C:2008:282, punt 23. Zie ook hieronder wat betreft de terugbetaling van onterecht geïnde heffingen.
(116)
Zie, ex multis, gevoegde zaken C-6/90 en C-9/90 Zuckerfabrik, Süderdithmarschen ECLI:EU:C:1991:428; C-224/01 Köbler, ECLI:EU:C:2003:513.
(117)
Op grond van artikel 340, lid 2, VWEU verschillen de voorwaarden voor de aansprakelijkheid van lidstaten voor schade aan particulieren door een schending van het EU-recht in principe niet van de voorwaarden voor de aansprakelijkheid van de EU en haar instellingen voor dergelijke schade; gevoegde zaken C-46/93 en C-48/93 Brasserie du Pêcheur en Factortame, ECLI:EU:C:1996:79 punten 40 tot en met 42.
(118)
Artikel 47, tweede alinea, van het Handvest en artikel 19 van het Verdrag betreffende de Europese Unie.
(119)
C-64/16 Associação Sindical dos Juízes Portugueses, ECLI:EU:C:2018:117, punt 41.
(120)
C-506/04 Wilson, ECLI:EU:C:2006:587, punten 50-53.
(121)
Mededeling"EU-wetgeving: betere resultaten door betere toepassing" (2017/C18/02) beschikbaar op https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:52017XC0119(01)
(122)
EU-scorebord voor justitie 2018, beschikbaar op https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/justice_scoreboard_2018_en.pdf , figuren 2 en 3.
(123)
Verordening (EU) nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken, PB L 351 van 20.12.2012, blz. 1.
(124)
Verordening (EU) nr. 1215/2012 is enkel van toepassing bij geschillen met betrekking tot "burgerlijke en handelszaken". Zij is dus niet van toepassing in geschillen met een partij (bijv. een overheid) die openbaar gezag uitoefent. Op het gebied van burgerlijke en handelszaken zijn er ook verschillende verordeningen waarin specifieke Europese procedures worden neergelegd die door investeerders kunnen worden gebruikt, zoals de verordening betreffende het Europees betalingsbevel (Verordening (EG) nr. 1896/2006) en de verordening betreffende het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen (Verordening (EU) nr. 655/2014).
(125)
C362/12,Test Claimants in the Franked Investment Income Group Litigation, ECLI:EU:C:2013:834, punt 31.
(126)
Richtlijn 2007/66/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2007 tot wijziging van de Richtlijnen 89/665/EEG en 92/13/EEG van de Raad met betrekking tot de verhoging van de doeltreffendheid van de beroepsprocedures inzake het plaatsen van overheidsopdrachten (PB L 335 van 20.12.2007, blz. 31).
(127)
C169/14 Sánchez Morcillo, ECLI:EU:C:2014:2099, punt 31.
(128)
C-279/09 DEB, ECLI:EU:C:2010:811, punt 59.
(129)
C-612/15 Kolev, ECLI:EU:C:2018:392, punten 70-72.
(130)
Artikel 267 VWEU.
(131)
C-314/85 Foto-Frost, ECLI:EU:C:1987:452.
(132)
Hiertoe houdt het Hof rekening met een aantal factoren, zoals de wettelijke grondslag van het orgaan, het permanente karakter, de verplichte rechtsmacht, het uitspraak doen na een procedure op tegenspraak, het toepassen van rechtsregels, en de onafhankelijkheid van het orgaan (C-54/96 Dorsch Consult, ECLI:EU:C:1997:413, punt 23).
(133)
Zie, respectievelijk, C-102/81 Nordsee, ECLI:EU:C:1982:107, punten 10 tot en met 13, en C-284/16 Achmea, ECLI:EU:C:2018:158, punt 43 en volgende.
(134)
C-689/13 Puligienica, ECLI:EU:C:2016:199, punt 38.
(135)
Gevoegde zaken C-231/06 tot en met C-233/06 Jonkman, ECLI:EU:C:2007:373, punt 38.
(136)
C-689/13 Puligienica, ECLI:EU:C:2016:199, punt 40.
(137)
Artikel 260, lid 2, VWEU.
(138)
Mededeling "EU-wetgeving: betere resultaten door betere toepassing" (2017/C18/02) beschikbaar op https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:52017XC0119(01)