Bijlagen bij COM(2018)771 - Investeringsplan voor Europa: stand van zaken en volgende stappen

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2018)771 - Investeringsplan voor Europa: stand van zaken en volgende stappen.
document COM(2018)771 NLEN
datum 22 november 2018
bijlage 2). De jaarlijkse groeianalyse 2015 34 bood voor het eerst de geïntegreerde benadering door de Commissie van het economisch beleid, door de klemtoon te leggen op het stimuleren van investeringen met daaraan gekoppeld het bevorderen van structurele hervormingen en het borgen van budgettaire verantwoordelijkheid. Deze benadering blijft tot op heden richtinggevend voor het Europees semester.

In sommige lidstaten moet er een sterkere impuls voor de uitvoering van uitstaande structurele hervormingen komen. Voor ongeveer twee derde van alle aanbevelingen blijkt de stand van uitvoering ten minste "enige vooruitgang" te zien te geven. Toch is er ook waakzaamheid geboden, zodat hervormingen niet worden teruggedraaid. Bovendien laat het track-record bij de uitvoering van hervormingen geen coherent beeld zien voor alle lidstaten.

De Commissie heeft de lidstaten een overzicht gegeven van de belangrijkste uitdagingen in het kader van investeringen op nationaal niveau en de nodige hervormingen 35 . Potentiële uitdagingen voor investeringen werden ingedeeld in vijf brede categorieën: i) openbaar bestuur/ondernemingsklimaat; ii) arbeidsmarkt/onderwijs; iii) financiële sector/belastingen; iv) onderzoek, ontwikkeling en innovatie, en v) sectorale regulering. De Commissie heeft dan ook voorzetten gegeven voor een reeks discussies binnen de Raad over belemmeringen voor investeringen in specifieke beleidsdomeinen. Daarbij ging het onder meer over gemakkelijk zakendoen, investeringen in immateriële activa, insolventieraamwerken, Public Private Partnerships (PPP's) en investeringen in netwerkindustrieën (zie bijlage 1).

Beleid uitgelicht: Hervormingen detailhandel in Finland

Lange jaren werd de detailhandel in Finland gekenmerkt door overdreven strakke regels voor de vestiging en exploitatie van detailhandelszaken. Dit resulteerde in een gebrek aan concurrentie en hoge toegangsdrempels. Finse consumenten hadden te maken met hogere prijzen en minder aanbod dan consumenten in andere lidstaten. Na herhaalde aanbevelingen in het kader van het Europees semester om de restricties te versoepelen en de detailhandel open te stellen voor concurrentie, heeft Finland de openingstijden vrijgemaakt en zijn gemeentelijke en regionale planningvoorschriften hervormd. De detailhandelsmarkt beter toegankelijk maken zal positieve effecten hebben op investeringen in ict-technologie, zal voor meer banen zorgen en zal de kosten voor grootwinkelbedrijven doen dalen, hetgeen burgers voordelen zou moeten opleveren 36

De jongste jaren hebben lidstaten aanzienlijke vooruitgang geboekt waar het erom gaat voor gunstige investeringsvoorwaarden te zorgen. Voor nagenoeg alle indicatoren om het bestuurlijke klimaat te meten, viel een opvallende verbetering waar te nemen. De meeste lidstaten hebben ingezet op het verbeteren van de voorwaarden om een bedrijf te starten en om in het buitenland zaken te doen. Goede voorbeelden zijn onder meer onlineregistratie van nieuwe bedrijven, éénloketsystemen voor het registreren van bedrijven of voor het oplossen van veel voorkomende problemen, maar ook het afschaffen of verlagen van parafiscale heffingen en andere vergoedingen die bedrijven moeten voldoen. De lidstaten werken aan hervormingen op het gebied van justitie en zijn erin geslaagd hun rechtspraak doelmatiger te maken. Ook zijn maatregelen genomen om arbeids- en productmarkten te hervormen, onderzoek, ontwikkeling en innovatie in de particuliere sector te ondersteunen, en de toegang tot financiering te verbeteren, bijvoorbeeld door het volume niet-renderende leningen terug te dringen.

Het is van cruciaal belang om het niveau van de vaardigheden op te krikken en deze beter afstemmen op de behoeften van de arbeidsmarkt, om zo de productiviteit en het aanpassingsvermogen van de werknemers te verhogen, hetgeen een positief effect heeft op investeringen. Goed functionerende en inclusieve onderwijs- en opleidingsstelsels kunnen helpen om de risico's op vaardighedentekorten en -mismatches te voorkomen of te verkleinen. Dit soort tekorten hebben zowel economisch als maatschappelijk een hoge kostprijs in termen van gemiste groeikansen en krimpende banenkansen voor bepaalde bevolkingsgroepen. Vanuit dat inzicht zijn de lidstaten sinds 2015 inderdaad meer aandacht gaan besteden aan beleid dat inzet op het bevorderen van vaardigheden.

Beleid uitgelicht: Toegang tot financiering in Slovenië

De toegang tot financiering in Slovenië is verbeterd dankzij maatregelen om mkb-bedrijven te helpen toegang te krijgen tot alternatieve vormen van financiering, in de vorm van zowel eigen als vreemd vermogen. Bij die maatregelen gaat het om een nieuw grensoverschrijdend initiatief voor aandelenkapitaal, het eerste Sloveense investeringsprogramma voor kapitaalaangroei, en financiële instrumenten met cofinanciering uit de Europese structuur- en investeringsfondsen voor een bedrag van 253 miljoen EUR. Toegang tot financiering is ook verbeterd doordat het percentage niet-renderende leningen aanzienlijk is gedaald: van 22,8 % eind 2014 tot 11,4 % in het tweede kwartaal 2017.

Ondanks de aanzienlijke vooruitgang die is geboekt bij het verbeteren van het investeringsklimaat, liggen er nog steeds grote uitdagingen en het voltooien van de uitvoering van lopende hervormingen blijft een prioriteit. De lidstaten dienen meer inspanningen te leveren om de noodzakelijke hervormingen door te voeren en zo belemmeringen voor investeringen op te ruimen. Doeltreffende rechtspraak, met volledige eerbiediging van de rechtsstaat, is in dit verband van cruciaal belang. Die hervormingen zijn een noodzakelijke voorwaarde om de investeringsniveaus in de lidstaten op peil te houden en op te drijven, rekening houdende met specifieke nationale kenmerken. Tegen die achtergrond, en ter voorbereiding van het volgende Europees semester, maakt de Commissie in de jaarlijkse groeianalyse 2019 37 ook een beoordeling van de uitdagingen voor het investeringsklimaat in de lidstaten.

4. Conclusies en aandachtsgebieden voor prioritair optreden

De investeringsquotes zijn sterk toegenomen sinds het Investeringsplan voor Europa van start is gegaan, maar ze blijven onder het niveau van vóór de crisis. Het Europees Fonds voor strategische investeringen is een doeltreffend instrument gebleken om investeringslacunes in de EU-economie aan te pakken doordat het financiering aantrekt in vitale sectoren die te kampen hebben met marktfalen en suboptimale investeringssituaties. De begrotingsgarantie die het fonds schraagt, heeft geholpen om het aantal risicovollere transacties dat de Europese Investeringsbank Groep wil financieren, flink uit te breiden. Met haar voorstel voor het InvestEU-programma wil de Commissie steun voor investeringen in de EU naar een volgend niveau tillen. De medewetgevers wordt verzocht het voorstel prioritair goed te keuren, met het oog op een naadloze voortzetting van investeringssteun in de volgende begrotingsperiode. Parallel hiermee moet er snel vooruitgang worden geboekt bij de onderhandelingen over het nieuwe gestroomlijnde Commissievoorstel voor het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking.

Niet alleen binnenlandse investeringen moeten worden gestimuleerd, ook moet er een investeringsvriendelijker klimaat komen om de positie van de EU in de wereldeconomie te versterken als een aantrekkelijke bestemming voor investeringen. Door de interne markt, de kapitaalmarktenunie, de digitale eengemaakte markt en de energie-unie te voltooien, en tegelijk de mededingingsregels in alle sectoren te handhaven, zou de overgrote meerderheid van de resterende belemmeringen voor investeringen op Europees niveau verdwijnen. De kapitaalmarktenunie is in dat verband van bijzonder belang, omdat het grootste Europese financiële centrum op het punt staat de interne markt te verlaten. Om klaar te staan voor die nieuwe realiteit, moeten de kapitaalmarkten van de EU-27 sterker worden uitgebouwd en verder worden geïntegreerd - naast sterkere en beter ontwikkelde lokale kapitaalmarkten. Daarom roept de Commissie de medewetgevers op om de goedkeuring te versnellen van de resterende initiatieven om de interne markt, de kapitaalmarktenunie en de energie-unie af te bouwen en vooruitgang te boeken over de voorstellen voor het nieuwe Meerjarig Financieel Kader.

In het kader van het Europees semester zal de Commissie beleidsprioriteiten blijven bepalen en de vooruitgang blijven monitoren die bij de uitvoering van hervormingen is geboekt. Op dit punt zijn er nog verschillen tussen lidstaten en tussen beleidssectoren. De bestaande verbanden tussen EU-financiering en het Europees semester zullen worden versterkt, om synergie-effecten en complementariteit tussen analyse en coördinatie van economisch beleid en uitgaven op EU-niveau te waarborgen. Daartoe zal in het Europees semester 2019 sterker de nadruk liggen op het identificeren en prioriteren van investeringsbehoeften op het nationale niveau als leidraad bij programmeringsbesluiten voor het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds plus (ESF+) en het Cohesiefonds. Voorts worden de lidstaten opgeroepen om voor de periode 2021-2030 nationale energie- en klimaatplannen van hoge kwaliteit uit te werken en in te dienen, zodat er een stabiel en faciliterend regelgevingskader komt voor investeringen in energie en klimaat.

Ook in de voorstellen van de Commissie voor het nieuwe Meerjarig Financieel Kader komt de klemtoon sterker te liggen op investeringen en op de complementariteit tussen de betrokken EU-fondsen. Om de uitvoering van structurele hervormingen te ondersteunen, is de Commissie met een voorstel gekomen voor de oprichting van een steunprogramma voor hervormingen 38 , dat lidstaten financieel zal prikkelen om hervormingen uit te voeren. Voorts helpt de Europese stabilisatiefunctie voor investeringen 39 de investeringen op peil te houden bij grote asymmetrische schokken. Deze instrumenten zullen een aanvulling zijn op andere EUfondsen, met name die ter ondersteuning van het cohesiebeleid, de Connecting Europe Facility, Horizon Europa en het nieuwe InvestEU-fonds. De Commissie heeft ook voorgesteld om diverse financieringsstromen voor innovatie samen te brengen in één instrument, de Europese Innovatieraad. Dit zal helpen om de financieringskloof voor innovatie met hoog risico in de Europese start-upsector aan te pakken. Een doelmatig gebruik van EU-programma's is van essentieel belang om in te spelen op de aanzienlijke investeringsbehoeften, op het niveau van zowel planning als implementatie, met pipeline visibility en coherente subsidiabiliteitscriteria. Door bestaande praktijken binnen de context van het nieuwe Meerjarig Financieel Kader te versterken zullen EU-programma's coherent worden ingezet om de toegevoegde waarde van EU-financiering te maximaliseren en hervormingen op het nationale niveau te ondersteunen in het kader van het Europees semester, met als uiteindelijke doelstelling efficiënt resultaten te boeken voor EU-beleidsprioriteiten.

(1)

     De Europese Investeringsbank Groep (EIB-groep) bestaat uit de Europese Investeringsbank en het Europese Investeringsfonds.

(2)

     Verordening (EU) 2017/2396 van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2017 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1316/2013 en Verordening (EU) 2015/1017 wat betreft de verlenging van de looptijd van het Europees Fonds voor strategische investeringen en wat betreft de invoering van technische versterkingen voor dat fonds en de Europese investeringsadvieshub (PB L 345 van 27.12.2017, blz. 34).

(3)

     COM (2016) 581 final.

(4)

     COM(2018) 460 final.

(5)

     COM(2017) 487 final.

(6)

     Voorts zal VentureEU, het EU-megafonds voor durfkapitaal dat in 2018 van start ging, voor naar verwachting 6,5 miljard EUR nieuwe investeringen in innovatieve start-ups en scale-ups in heel Europa mobiliseren. Hiermee zal het bedrag dat in de EU aan durfkapitaal beschikbaar is, fors toenemen.

(7)

     Speciale activiteiten is de verzamelnaam voor de activiteiten die een groter risico inhouden dan het risico dat de Europese Investeringsbank doorgaans accepteert. Zij worden omschreven als: lening-/garantieoperaties met een over de looptijd ervan verwacht verlies van 2 % of meer; infrastructuurfondsen en deelnemingen in andere fondsen, risicokapitaalactiviteiten, eigenvermogenstransacties en andere transacties met een gelijkwaardig risicoprofiel. Volgens artikel 16 van haar statuten moet de Europese Investeringsbank een specifieke toewijzing in de reserves hebben ("reserve speciale activiteiten") om de bank te beschermen tegen onverwachte verliezen op speciale activiteiten.

(8)

     Verordening (EU) 2017/2396 van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2017 (PB L 345 van 27.12.2017, blz. 34). In artikel 5, lid 1, van deze verordening worden de additionaliteitscriteria meer in detail beschreven.

(9)

     Alle besluiten van het investeringscomité van het Europees Fonds voor strategische investeringen waarbij het gebruik van de EU-garantie is goedgekeurd, zijn, samen met de onderbouwing ervan, te vinden onder: http://www.eib.org/en/efsi/governance/efsi-investment-committee/decisions.htm  

(10)

     De meest recente resultaten zijn te vinden onder: https://ec.europa.eu/commission/priorities/jobs-growth-and-investment/investment-plan-europe-juncker-plan/investment-plan-results_en  

(11)

     Europese Investeringsbank, Juncker Plan exceeds original EUR 315 billion investment target (http://www.eib.org/en/infocentre/press/releases/all/2018/2018-192-juncker-plan-exceeds-original-eur-315-billion-investment-target.htm)

(12)

     Christensen, M., Conte, A., Di Pietro, F., Lecca, P., Mandras, G., and Salotti, S (2018). The third pillar of the Investment Plan for Europe: an impact assessment using the RHOMOLO model, JRC Working Papers on Territorial Modelling and Analysis nr. 02/2018, Europese Commissie, Sevilla, 2018, JRC113746.

(13)

      http://eiah.eib.org/about/initiative-urbis.htm  

(14)

     Meer voorbeelden zijn te vinden in The Advisory Hub Yielding Results 2017.

(15)

     De betrokken Blending Call is beschikbaar via het Uitvoerend Agentschap innovatie en netwerken (INEA): https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-transport/apply-funding/2017-cef-transport-blending-map-call

(16)

     COM(2018) 772 final.

(17)

     COM(2017) 572 final.

(18)

     COM(2015) 192 final.

(19)

     Over 12 van de 29 wetgevingsvoorstellen die de Commissie sinds mei 2015 heeft ingediend, is overeenstemming bereikt tussen het Europees Parlement en de Raad. De burgers plukken er nu al de vruchten van: zo heeft de afschaffing van de roamingtarieven geleid tot een verviervoudiging van het datagebruik tijdens reizen naar andere lidstaten.

(20)

     De kapitaalmarktenunie omvat een uitgebreide reeks van zo'n 70 initiatieven die tegen medio 2019 uitgerold moeten zijn, zoals beschreven in het Actieplan van 2015 (33 initiatieven) en in de tussentijdse evaluatie van 2017 (38 initiatieven). Meer informatie over de stand van zaken voor de verschillende initiatieven is te vinden in de mededeling van de Commissie "De eengemaakte markt in een veranderende wereld. Een unieke troef die hernieuwde politieke betrokkenheid nodig heeft", COM(2018) 772.

(21)

     Een gezamenlijke routekaart van de Commissie en de lidstaten met initiatieven om nationale belemmeringen voor kapitaalstromen aan te pakken, kreeg de steun van de Raad Ecofin van 19 mei 2017; zie https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/170519-roadmap-national-capital-barriers_en.pdf

Deze gezamenlijke routekaart kwam er na een verslag waarin de Commissie een overzicht gaf van nationale belemmeringen voor kapitaalstromen die bestaan in sectoren die niet onder EU-recht vallen of waarvoor lidstaten bevoegd zijn. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017DC0147&qid=1541771342240&from=NL

(22)

     COM(2018) 277 final.

(23)

     Actieplan "Making the best use of new financial schemes for European transport infrastructure projects", voortgangsverslag K. Bodewig en C. Secchi, januari 2018. https://ec.europa.eu/transport/sites/transport/files/cbs2_report_final.pdf.

(24)

     Gedelegeerde Verordening (EU) 2018/540 van de Commissie van 23 november 2017 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 347/2013 van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de Unielijst van projecten van gemeenschappelijk belang (PB L 90 van 6.4.2018, blz. 38).

(25)

     COM(2016) 860 final.

(26)

     https://ec.europa.eu/commission/priorities/deeper-and-fairer-economic-and-monetary-union/european-pillar-social-rights_nl

(27)

     COM(2016) 381 final.

(28)

     Aanbeveling van de Raad van 19 december 2016 tot invoering van bijscholingstrajecten: nieuwe mogelijkheden voor volwassenen (PB C 484 van 24.12.2016, blz. 1).

(29)

     In de verklaring van Rome van maart 2017 beloofden de Europese leiders toe te werken naar een "Unie waar jongeren het best mogelijke onderwijs en de best mogelijke opleiding genieten en op het hele continent kunnen studeren en een baan kunnen vinden". In december 2017 heeft de Europese Raad de lidstaten, de Raad en de Commissie opgeroepen om verdere stappen te zetten rond een aantal sleutelinitiatieven en te onderzoeken welke maatregelen mogelijk zijn om de uitdagingen inzake vaardigheden aan te pakken.

(30)

     COM(2018) 268 final.

(31)

     COM(2018) 375 final.

(32)

     Mededeling van de Commissie betreffende het begrip "staatssteun" in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (PB C 262 van 19.7.2016, blz. 1). 

(33)

     Verordening (EU) 2017/1084 van de Commissie van 14 juni 2017 (PB L 156 van 20.6.2017, blz. 1).

(34)

     COM(2014) 902 final.

(35)

     SWD(2015) 400 final.

(36)

     Finland haalt nu voor de nieuwe restrictiviteitsindicator voor de detailhandel (RRI) van de Commissie (in de bijlage bij COM(2018) 219) een score die boven het EU-gemiddelde ligt.

(37)

     COM(2018) 770 final.

(38)

     COM(2018) 391 final.

(39)

     COM(2018) 387 final.