Bijlagen bij COM(2021)66 - Evaluatie van het handelsbeleid - Een open, duurzaam en assertief handelsbeleid

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

bijlage I “Hervorming van de WTO: naar een duurzaam en doeltreffend multilateraal handelsstelsel” worden de standpunten van de EU over de prioriteiten bij de hervorming van de WTO uiteengezet.

De Commissie zal ook in andere fora aandringen op multilaterale hervormingen, bijvoorbeeld met betrekking tot de oprichting van een multilateraal investeringsgerecht in de Commissie van de Verenigde Naties voor internationaal handelsrecht.

Kernacties

De Commissie zal:

1.streven naar de goedkeuring van een eerste reeks hervormingen van de WTO die gericht zijn op het vergroten van de bijdrage van de WTO aan duurzame ontwikkeling, en onderhandelingen starten over strengere regels om concurrentieverstoringen als gevolg van overheidsingrijpen te voorkomen. Zij zal voorrang geven aan het versterken van de trans-Atlantische samenwerking bij de hervorming van de WTO.

2.werken aan het herstel van een volledig functionerend WTO-stelsel voor geschillenbeslechting met een hervormde Beroepsinstantie;


3.2.2. De groene transitie ondersteunen en verantwoordelijke en duurzame waardeketens bevorderen

Zoals blijkt uit de Europese Green Deal, is de bestrijding van klimaatverandering en aantasting van het milieu de topprioriteit van de EU. Al het EU-beleid moet hieraan een bijdrage leveren, maar de vooruitgang zal afhangen van de vraag of mondiale partners, grote uitstoters en vervuilers bereid zijn hun ambitie naar boven bij te stellen. Het handelsbeleid zal een belangrijke ondersteunende rol spelen.

Voor het komende decennium is de Commissie vastbesloten ervoor te zorgen dat handelsinstrumenten een wereldwijde transitie naar een klimaatneutrale economie begeleiden en ondersteunen – onder meer door de investeringen in schone energie te versnellen – en waardeketens bevorderen die circulair, verantwoord en duurzaam zijn. Dit omvat het bevorderen van verantwoord ondernemerschap en de eerbiediging van milieurechten, mensenrechten en arbeidsnormen. Tegelijkertijd betekent dit dat voorwaarden en kansen voor duurzame producten en diensten moeten worden gecreëerd.

Om deze visie werkelijkheid te maken, moet op alle niveaus – multilateraal, bilateraal en autonoom – actie worden ondernomen.

Er zal een verbeterd multilateraal kader nodig zijn om de groene transitie naar een klimaatneutrale, milieuvriendelijke en veerkrachtige economie te ondersteunen. De EU zal met gelijkgezinde landen samenwerken om binnen de WTO een sterke milieuagenda na te streven. In het kader van deze inspanningen zal zij, met onder meer een initiatief inzake handel en klimaat, haar gewicht zetten achter initiatieven en maatregelen die klimaat- en duurzaamheidsoverwegingen onder de aandacht brengen binnen de verschillende aandachtsgebieden van de WTO. Deze initiatieven omvatten de liberalisering van geselecteerde goederen en diensten, transparantie en de vergroening van “hulp voor handel”. Ook de geleidelijke ontwikkeling van regels inzake subsidies voor fossiele brandstoffen zou hieronder moeten vallen. De EU zal ook overleg binnen de WTO aanzwengelen over de wijze waarop handel fatsoenlijk werk en sociale rechtvaardigheid kan ondersteunen.

Het uitgebreide netwerk van bilaterale handelsovereenkomsten van de EU vergemakkelijkt de handel in groene technologieën, goederen, diensten en investeringen. Naast de ambitieuze hoofdstukken over handel en duurzame ontwikkeling zal de duurzaamheidsdimensie ook in vele andere aspecten van de handels- en investeringsovereenkomsten van de EU tot uiting blijven komen. Zij ondersteunen de verspreiding van schone en efficiëntere productiemethoden en -technologieën en scheppen mogelijkheden voor de markttoegang van groene goederen en diensten. Zij helpen voor onze hernieuwbare-energiesector de toegang tot de markten van derde landen te verzekeren en waarborgen de niet-verstoorde handel en investeringen in de grondstoffen en energiegoederen waarmee de producten kunnen worden veiliggesteld die nodig zijn om transitie naar klimaatneutrale economieën te ondersteunen. Daarnaast bieden zij een essentieel platform om met onze partners samen te werken op het gebied van klimaatverandering, biodiversiteit, circulaire economie, vervuiling, schone energietechnologieën met inbegrip van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, en de transitie naar duurzame voedselsystemen. En voor toekomstige handelsovereenkomsten zal de Commissie een hoofdstuk over duurzame voedselsystemen voorstellen. De EU zal voorstellen de naleving van de Overeenkomst van Parijs als een essentiële component van toekomstige handels- en investeringsovereenkomsten te beschouwen. Bovendien moeten handels- en investeringsovereenkomsten met G20-landen worden gesloten op basis van een gemeenschappelijke ambitie om zo spoedig mogelijk en in overeenstemming met de aanbevelingen van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) klimaatneutraliteit te bereiken. Die ambitie moet ook naar behoren tot uiting komen in de nationaal bepaalde bijdragen (NDC’s) die in het kader van de Overeenkomst van Parijs worden ingediend. De EU zal in handels- en investeringsovereenkomsten ook prioriteit geven aan de doeltreffende uitvoering van het Verdrag inzake biologische diversiteit.

De handels- en investeringsovereenkomsten van de EU, en ook het stelsel van algemene preferenties (SAP), hebben ook een belangrijke rol gespeeld bij het bevorderen van de eerbiediging van fundamentele mensenrechten en rechten van werknemers zoals uitgedrukt in de fundamentele VN-verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO). Bijzondere prioriteit zal worden gegeven aan de uitvoering van deze verbintenissen; dit omvat maatregelen tegen kinderarbeid als onderdeel van de bredere inzet van de Commissie tot waarborging van nultolerantie voor kinderarbeid. Een van de belangrijkste doelstellingen van de komende herziening van het stelsel van algemene preferenties (SAP) is het verder vergroten van de handelsmogelijkheden voor ontwikkelingslanden om de armoede terug te dringen en banen te scheppen op basis van internationale waarden en beginselen, zoals rechten van werknemers en mensenrechten.

De duurzaamheidsdimensie van bestaande en toekomstige overeenkomsten zal door de Commissie bij de uitvoering van alle hoofdstukken verder worden versterkt. Zij zal de naleving van de verbintenissen op het gebied van handel en duurzame ontwikkeling versterken op basis van de klachten die bij het hoofd handhaving voor de handel (CTEO, Chief Trade Enforcement Officer) worden ingediend. Verdere maatregelen zullen worden overwogen in het kader van een vroegtijdige evaluatie, in 2021, van het 15-puntenactieplan voor de effectieve uitvoering en handhaving van de hoofdstukken over handel en duurzame ontwikkeling in handelsovereenkomsten. De evaluatie zal betrekking hebben op alle relevante aspecten van de uitvoering en handhaving van de hoofdstukken over handel en duurzame ontwikkeling, met inbegrip van de reikwijdte van de verbintenissen, de toezichtmechanismen, de mogelijke sancties bij niet-naleving, de mensenrechtenbepaling, alsmede de vereiste institutionele structuur en middelen.

Daarnaast ondersteunen autonome maatregelen de doelstelling om te waarborgen dat handel duurzaam, verantwoord en in overeenstemming met onze algemene doelstellingen en waarden is. Het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie (CBAM, Carbon Border Adjustment Mechanism) is daarvan een goed voorbeeld. De Commissie werkt aan een voorstel voor een dergelijk mechanisme om te voorkomen dat de doeltreffendheid van haar eigen klimaatbeleid wordt ondermijnd door koolstoflekkage. Een ander voorbeeld is het voornemen van de Commissie om wetgeving voor te stellen waarmee ontbossing en bosdegradatie worden aangepakt. Een belangrijk element in het streven naar duurzame en verantwoorde toeleveringsketens is het voorstel van de Commissie inzake duurzame corporate governance, dat onder meer verplichte zorgvuldigheidseisen op het gebied van milieu, mensenrechten en rechten van werknemers omvat. Afhankelijk van de effectbeoordeling zullen hieronder onder meer doeltreffende actie- en handhavingsmechanismen vallen om ervoor te zorgen dat voor gedwongen arbeid geen plaats is in de waardeketens van EU-ondernemingen.

Ook de nieuwe wereldwijde sanctieregeling voor de mensenrechten zal een rol spelen bij het waarborgen van de eerbiediging van de mensenrechten. Met deze regeling is de EU nu uitgerust met een kader dat haar in staat stelt zich te richten op personen, entiteiten en lichamen – met inbegrip van overheidsactoren en niet-overheidsactoren – die verantwoordelijk zijn voor, betrokken zijn bij of in verband worden gebracht met ernstige mensenrechtenschendingen overal ter wereld 22 .

Ingevoerde producten moeten voldoen aan de desbetreffende EU-regelgeving en -normen. Uit de bovenstaande voorbeelden blijkt dat het voor de EU in bepaalde, door WTO-regels omschreven omstandigheden passend is te vereisen dat ingevoerde producten aan bepaalde productievoorschriften voldoen. De regels voor de wereldhandel zijn bedoeld om een voorspelbaar en niet-discriminerend kader voor de handel tot stand te brengen en tegelijkertijd te waarborgen dat elk land het recht behoudt om regelgeving vast te stellen overeenkomstig zijn eigen maatschappelijke voorkeuren. De rechtmatigheid van de toepassing van productievoorschriften op ingevoerde producten berust op de noodzaak het wereldwijde milieu te beschermen of tegemoet te komen aan ethische bezwaren. Wanneer de EU overweegt dergelijke maatregelen op ingevoerde producten toe te passen, zal dit gebeuren met volledige inachtneming van de WTO-regels, met name het non-discriminatiebeginsel en het evenredigheidsbeginsel, teneinde onnodige verstoring van de handel te voorkomen.

De Commissie zal een voortrekkersrol spelen bij het ontwikkelen van normen voor duurzame groei en het vormgeven van internationale normen die stroken met de Europese Green Deal, en zal met haar partners samenwerken om regels te ontwikkelen en uit te voeren die even ambitieus zijn.

Kernacties

De Commissie zal:

3.de voortgang bevorderen van initiatieven en acties die klimaat- en duurzaamheidsoverwegingen bij de WTO op de agenda zetten;

4.de G20-partners vragen om toezeggingen inzake klimaatneutraliteit, de samenwerking inzake andere aspecten van de Green Deal, zoals biodiversiteit, duurzaam voedselbeleid, vervuiling en de circulaire economie versterken en voorstellen om de naleving van de Overeenkomst van Parijs tot een essentiële component van alle toekomstige overeenkomsten te maken;

5.de doeltreffende uitvoering en handhaving van hoofdstukken over duurzame ontwikkeling in handelsovereenkomsten verbeteren door middel van de vroegtijdige evaluatie in 2021 van het 15-puntenactieplan. Het resultaat van de evaluatie zal worden meegenomen in lopende en toekomstige onderhandelingen;

6.duurzame en verantwoordelijke waardeketens bevorderen met een voorstel inzake verplichte zorgvuldigheidsvoorwaarden, met inbegrip van doeltreffende maatregelen en handhavingsmechanismen om ervoor te zorgen dat in de waardeketens van EU-ondernemingen geen plaats is voor gedwongen arbeid. Om de tijd tot de vaststelling van bindende voorwaarden te overbruggen, zal de Commissie richtsnoeren verstrekken om het bedrijfsleven in de EU te helpen nu al de benodigde maatregelen te nemen om overeenstemming te bereiken met internationale richtsnoeren en beginselen inzake passende zorgvuldigheid.


3.2.3.De digitale transitie en handel in diensten ondersteunen

Het handelsbeleid van de EU moet een omgeving helpen creëren waarin dienstverleners uit de EU kunnen innoveren en groeien. Het is een prioriteit het wereldwijde kader van internationale regels te actualiseren.

De EU is ’s werelds grootste handelsblok op het gebied van diensten*. Met een jaarlijkse uitvoer aan diensten ter waarde van meer dan 900 miljard EUR is de handel in diensten goed voor 25 % van het bbp van de EU. De handel in diensten ondersteunt ook direct of indirect 21 miljoen banen in de EU.

Van alle buitenlandse directe investeringen van de EU in de rest van de wereld heeft 60 % betrekking op diensten, net als bijna 90 % van de buitenlandse directe investeringen in de EU.

* https://data.oecd.org/trade/trade-in-services.htm 

De digitale wereld zal te maken krijgen met hevige mondiale concurrentie die de economische betrekkingen wereldwijd opnieuw vorm zal geven. De EU kan alleen slagen in haar digitale transformatie als zij haar digitale agenda op een naar buiten gerichte wijze opstelt, waarbij zij ten volle rekening houdt met een mondiale context gekenmerkt door een steeds genadelozer wordende concurrentie waarin de op waarden gebaseerde digitaliseringsaanpak van de EU soms wordt uitgedaagd. Het handelsbeleid zal een cruciale rol spelen bij de verwezenlijking van de EU-doelstellingen rond de digitale transitie. Europese bedrijven zijn afhankelijk van digitale diensten en dit zal alleen maar toenemen. Gegevens zijn de levensader van veel bedrijven en een cruciaal bestanddeel van de toeleveringsketens van de EU. Digitale technologieën leveren efficiëntiewinst op, wat nodig is om concurrerend te blijven 23 , maar leiden ook tot veranderingen in traditionele industriële sectoren waar Europese bedrijven hun concurrentiepositie moeten handhaven en versterken. Tegelijkertijd hebben de digitale transformatie en de opkomst van nieuwe technologieën een belangrijke beveiligings- en waardedimensie voor Europa, wat een zorgvuldig afgestemde beleidsaanpak zowel intern als extern noodzakelijk maakt. De gevolgen van nieuwe digitale technologieën, waaronder kunstmatige intelligentie, moeten wereldwijd worden aangepakt met ambitieuzere internationale normen en regels.


Ondersteuning van de digitale agenda van Europa is een prioriteit voor het EU-handelsbeleid. Het doel is de EU op het gebied van digitale handel en technologie een leidende positie te bezorgen, met name door het bevorderen van innovatie. De EU moet het voortouw blijven nemen op het gebied van digitale normen en regelgevingsbenaderingen, met name op het gebied van gegevensbescherming, waar de algemene verordening gegevensbescherming van de EU vaak als inspiratiebron wordt gezien 24 . Daartoe moet de WTO de regels voor digitale handel vaststellen en moet de EU een centrale rol spelen bij het opstellen ervan. Zodra daar overeenstemming over is bereikt, moet de EU verdere plurilaterale WTO-onderhandelingen steunen om de handel in diensten ook in andere sectoren dan de elektronische handel te liberaliseren.

De EU zal ook de bilaterale betrokkenheid moeten versterken en sterkere kaders voor samenwerking met gelijkgezinde partners op het gebied van handelsgerelateerde digitale kwesties moeten verkennen. Zij streeft ernaar haar dialogen op het gebied van regelgeving met gelijkgezinde partners te verdiepen.

De benadering van gegevens zal essentieel zijn voor de toekomst van de EU. Wat grensoverschrijdende gegevensoverdracht en het verbod op gegevenslokalisatievereisten betreft, zal de Commissie een open maar assertieve aanpak volgen, gebaseerd op Europese waarden en belangen. De Commissie zal ernaar streven dat haar bedrijven kunnen profiteren van het internationale vrije verkeer van gegevens, met volledige inachtneming van de EU-regels inzake gegevensbescherming en andere doelstellingen van overheidsbeleid, waaronder de openbare veiligheid en de openbare orde. De EU zal met name ongerechtvaardigde belemmeringen voor gegevensstromen blijven aanpakken zonder afbreuk te doen aan haar autonomie op het gebied van gegevensbescherming en privacy.  25 Om de omvang en de waarde van grensoverschrijdende gegevensstromen beter te kunnen beoordelen, zal de Commissie een Europees analysekader voor het meten van gegevensstromen creëren.

Kernacties

De Commissie zal:

7.streven naar de spoedige sluiting van een ambitieuze en brede WTO-overeenkomst inzake digitale handel met onder meer regels over gegevensstromen, met volledige inachtneming van het EU-kader voor gegevensbescherming, en bepalingen ter versterking van het consumentenvertrouwen waarbij een hoog niveau van consumentenbescherming wordt gewaarborgd;

8.onderzoeken of het mogelijk is op regelgevingsgebied nauwer samen te werken met gelijkgezinde handelspartners als het gaat om kwesties die van belang zijn voor de digitale handel.


3.2.4. De regelgevende impact van de EU versterken

Het vermogen om invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van regelgeving en normen met een wereldwijde strekking is een belangrijk concurrentievoordeel.

Al decennialang vervult de EU een voortrekkersrol op dit gebied. Zij heeft zich beijverd voor internationale normalisatieorganisaties zoals de Internationale Organisatie voor normalisatie ISO en sectorspecifieke internationale fora. Deze inspanningen hebben Europese bedrijven geholpen toegang te krijgen tot wereldwijde markten, handelsbelemmeringen weggenomen en de convergentie van regelgeving ondersteund. Dankzij deze aanpak, in combinatie met de omvang van haar markt, heeft de EU een sterke invloed gehad op de vaststelling van internationale normen, wat in sommige gevallen ook heeft geleid tot de vrijwillige overname van haar hoge normen, regelgeving en beleidsdoelstellingen in mondiale toeleveringsketens. Europese exporteurs, waaronder ook kleine en middelgrote ondernemingen, hebben geprofiteerd van aanzienlijke concurrentievoordelen door de grote invloed van EU-regelgeving wereldwijd.

Het relatieve gewicht van de EU neemt af door de opkomst van nieuwe regelgevende machten en snelle technologische ontwikkelingen, die vaak van buiten de EU worden voortgedreven.

Wil de EU haar invloed op dit gebied vergroten, dan moet zij een strategischer benadering van internationale samenwerking op regelgevingsgebied ontwikkelen, met name als het gaat om de groene en de digitale transitie. De EU moet een proactievere houding aannemen bij het ontwerpen van nieuwe regelgeving, zodat zij beter toegerust is om de regelgevingsaanpak van de EU overal ter wereld te bevorderen. Dit vereist meer synergieën tussen intern en extern beleid om in een vroeg stadium vast te stellen op welke strategische gebieden de internationale samenwerking op het gebied van regelgeving moet worden toegespitst. Dit zal ook een dialoog en samenwerking met de normeringsorganen van de EU vereisen om strategische prioriteiten met betrekking tot internationale normen vast te stellen. De Commissie zal haar analyse van de externe dimensie van haar regelgevingsbeleid bij de effectbeoordeling van belangrijke regelgeving versterken en prioritaire partners voor samenwerking op regelgevingsgebied aanwijzen. Het handelsbeleid moet voorbereid zijn op de ondersteuning van samenwerkingsactiviteiten onder leiding van regelgevende instanties en daartoe ten volle gebruikmaken van de mogelijkheden van handelsovereenkomsten. In combinatie met internationale partnerschappen en ontwikkelingssamenwerking moet het handelsbeleid – onder meer via hulp voor handel – ook een rol spelen bij het ondersteunen van de navolging van internationale normen in ontwikkelingslanden waarmee de EU een partnerschap heeft en het vergemakkelijken van de naleving van nieuwe regelgevingsvereisten. De EU zal ook haar dialogen op het gebied van regelgeving met gelijkgezinde landen in de regio Azië-Stille Oceaan en Latijns-Amerika versterken.

Samenwerking met de Verenigde Staten zal cruciaal zijn om ervoor te zorgen dat nieuwe regelgeving in overeenstemming is met de waarden van democratische, open en inclusieve samenlevingen.

Kernacties

De Commissie zal:

9.de regelgevingsdialogen met gelijkgezinde partners versterken op gebieden die strategisch zijn voor het concurrentievermogen van de EU. Dit vereist vroegtijdige vaststelling van prioritaire gebieden voor samenwerking op regelgevingsgebied en een nauwere dialoog met normalisatieorganisaties in de EU en daarbuiten;

10.een nauwer trans-Atlantisch partnerschap voor de groene en de digitale transformatie van onze economieën ontwikkelen, onder meer via de Raad voor handel en technologie tussen de EU en de VS.


3.2.5. De partnerschappen van de EU met buurlanden en uitbreidingslanden en die met Afrika versterken

Onze belangrijkste relaties zijn met de landen en regio’s die zich geografisch het dichtst bij ons bevinden. Stabiliteit en welvaart in de buurlanden van de EU en Afrika zijn in het politieke en economische belang van de EU. De EU is voornemens alles in het werk te stellen om partners te ondersteunen bij hun inspanningen om de gevolgen van de COVID-19-pandemie te boven te komen en duurzame ontwikkeling tot stand te brengen. Het dichte netwerk van handelsovereenkomsten van de EU met deze landen biedt perspectief op nauwere economische integratie en de ontwikkeling van geïntegreerde productie- en dienstennetwerken. Dit zou deel uitmaken van een bredere strategie om duurzame investeringen te bevorderen, de veerkracht van onze economieën door middel van gediversifieerde waardeketens te verbeteren en de ontwikkeling van de handel in duurzame producten te bevorderen, onder meer ter ondersteuning van de klimaat- en energietransformatie. Als onderdeel van de bredere bijdrage van het handelsbeleid aan brede partnerschappen zal daarmee ook een bijdrage worden geleverd aan het aanpakken van de diepere oorzaken van irreguliere migratie, in overeenstemming met het nieuwe migratie- en asielpact 26 .

De EU zal haar nauwe economische partnerschappen binnen de Europese Economische Ruimte verder versterken. Zij ziet uit naar nauwe samenwerking met het Verenigd Koninkrijk om het volledige potentieel van de handels- en samenwerkingsovereenkomst te benutten. De EU ziet ook uit naar de modernisering van haar economische en handelsbetrekkingen met Zwitserland en Turkije, mits aan de juiste voorwaarden is voldaan.

Het ondersteunen van een sterkere economische integratie met de landen van de Westelijke Balkan en met die van het Oostelijk Partnerschap 27 zal van bijzonder belang zijn. Voor de Westelijke Balkan vormen de verbeterde methode voor uitbreiding en het economisch en investeringsplan 28 het kader voor een versnelde integratie in de EU-markt vóór de toetreding, waarbij een gelijk speelveld wordt gewaarborgd. Deze verdergaande economische integratie steunt op de eigen toezeggingen van de Westelijke Balkan om een gemeenschappelijke regionale markt tot stand te brengen op basis van EU-regels en -normen. Met betrekking tot het Oostelijk Partnerschap, met name de DCFTA-partners (Oekraïne, Georgië en Moldavië), steunt de EU inspanningen om nauwere afstemming te bereiken met het regelgevingsmodel van de EU, onder meer voor de digitale en de groene transitie. Voor deze partners kunnen inspanningen voor de integratie van EU-regels gepaard gaan met een intensievere dialoog over de wijze waarop deze moeten worden ontwikkeld en uitgevoerd, onder meer door deel te nemen aan deskundigengroepen en nauwere banden aan te gaan met normalisatieorganisaties in de EU. Ook moet worden nagedacht over aanvullende maatregelen om de handel te vergemakkelijken, onder meer via overeenkomsten inzake conformiteitsbeoordeling.

Het verbeteren van de betrekkingen en de economische integratie van de EU met het zuidelijk nabuurschap 29 is een strategische noodzaak voor stabiliteit op de lange termijn. De EU profiteert van de geografische nabijheid en van culturele en taalkundige banden met de landen van het zuidelijke Middellandse Zeegebied, wat deze strategische economische en commerciële integratie vergemakkelijkt. Het handelsbeleid kan een belangrijk instrument zijn om strategische onderlinge afhankelijkheden tussen de EU en de zuidelijke buurlanden te bevorderen en wederzijds voordelige integratie-initiatieven te ontwikkelen, met name met betrekking tot strategische waardeketens. Sinds het begin van de jaren 2000 heeft de EU, als onderdeel van bredere associatieovereenkomsten, vrijhandelsovereenkomsten gesloten met acht landen van het zuidelijke Middellandse Zeegebied. De onderhandelingen over een diepe en brede vrijhandelsruimte (DCFTA) met Marokko en Tunesië zijn al jaren aan de gang. De EU is bereid met beide partners te overleggen over mogelijkheden om de handels- en investeringsbetrekkingen te moderniseren om ze beter af te stemmen op de uitdagingen van vandaag.

De EU zal haar samenwerking met Afrikaanse partners aanzienlijk opvoeren om hun economische potentieel te ontsluiten en economische diversificatie en inclusieve groei te bevorderen. Dit zal de duurzame handels- en investeringsbanden tussen de twee continenten en in Afrika zelf verder versterken 30 . Dit is in overeenstemming met het langetermijnperspectief van een handelsovereenkomst tussen continenten, gebaseerd op de succesvolle invoering van de Afrikaanse continentale vrijhandelszone (AfCFTA). Hiermee wordt met name voortgebouwd op de Afrikaanse regionale economische gemeenschappen en de economische partnerschapsovereenkomsten met de EU. Deze sterkere relatie met Afrika moet op alle niveaus verder worden ontwikkeld, onder meer via politieke dialoog met de Afrikaanse Unie en haar leden, door de economische partnerschapsovereenkomsten te verbreden en te verdiepen en door bilaterale betrekkingen met afzonderlijke landen te ontwikkelen om duurzame investeringen in landbouw, industrieproducten en diensten te bevorderen. De Commissie zal ook nadenken over de mogelijkheden om de integratie op het continent te vergemakkelijken door middel van geharmoniseerde oorsprongsregels die van toepassing zijn op de handel met de EU.

De Commissie zal een nieuw initiatief voor duurzame investeringen voorstellen aan partners of regio’s in Afrika en het zuidelijk nabuurschap die dat willen. Dit kan gebeuren in de vorm van op zichzelf staande investeringsovereenkomsten of als onderdeel van de modernisering van bestaande handelsovereenkomsten. Om het effect ervan te maximaliseren en de uitvoering ervan te vergemakkelijken, zullen deze overeenkomsten worden ontworpen in combinatie met EU-instrumenten voor ontwikkelingssamenwerking om investeringen te ondersteunen en, waar mogelijk, volgens een Team Europa-aanpak om synergieën met EU-lidstaten, de particuliere sector, het maatschappelijk middenveld en alle relevante actoren te waarborgen. Het belangrijkste van deze initiatieven is het in 2017 gelanceerde plan voor externe investeringen (EIP) voor Sub-Saharisch Afrika en het nabuurschap van de EU. Daarbij hoort ook het Europees Fonds voor duurzame ontwikkeling+ (EFDO+), dat in het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) voor 2021-2027 wereldwijd toepasbaar wordt. De drie pijlers van het EIP zullen bijdragen tot de ondersteuning van duurzame investeringen in Afrika en het nabuurschap, en tegelijkertijd leiden tot hervormingen om het ondernemings- en investeringsklimaat te verbeteren. Dit zal gebeuren met het oog op interregionale integratie en nauwere handelsbetrekkingen tussen de EU en Afrika naarmate vooruitgang geboekt wordt met de AfCFTA.

Kernacties

De Commissie zal:

11.de economische en handelsbetrekkingen met andere landen in Europa verdiepen, met inbegrip van de Westelijke Balkan en landen die diepe en brede vrijhandelsovereenkomsten met de EU hebben gesloten, met bijzondere aandacht voor nauwere samenwerking op regelgevingsgebied ter ondersteuning van de groene en de digitale transitie. Zij zal haar handels- en investeringsbetrekkingen moderniseren met de landen van het zuidelijk nabuurschap die een nauwere integratie met de Europese Unie willen;

12.haar samenwerking met Afrikaanse landen versterken door:

a) de verbetering van de politieke dialoog en de samenwerking met de Afrikaanse Unie en haar leden en de vlotte uitvoering van de AfCFTA, met inbegrip van samenwerking met de particuliere sector en bevordering van gemeenschappelijke normen in Afrika ter bevordering van regionale en continentale integratie;

b) de verdieping en verbreding van haar bestaande handelsovereenkomsten met Afrikaanse regionale economische gemeenschappen en de versterking van de duurzaamheidsdimensie ervan;

c) het verder onderzoeken van de mogelijkheid om de banden en synergieën tussen verschillende handelsregelingen met Afrikaanse landen te versterken, bijvoorbeeld met meer geharmoniseerde oorsprongsregels in de handel met de EU;

d) het nastreven van overeenkomsten over duurzaam investeren met Afrika en de zuidelijke buurlanden.


3.2.6. De nadruk van de EU op de uitvoering en handhaving van handelsovereenkomsten versterken en een gelijk speelveld waarborgen

Na de golf van nieuwe overeenkomsten van de afgelopen jaren zal de Commissie haar inspanningen richten op het benutten van de voordelen van de handelsovereenkomsten van de EU, in combinatie met een daadkrachtige handhaving van de daarin neergelegde verbintenissen inzake markttoegang en duurzame ontwikkeling. Europese belanghebbenden moeten zich bewust zijn van de kansen die de handelsovereenkomsten van de EU bieden, en erop kunnen vertrouwen dat zij de vruchten kunnen plukken die de EU heeft bedongen. De EU heeft onderhandelingen over handels- en investeringsovereenkomsten in de regio Azië-Stille Oceaan en Latijns-Amerika afgerond of heeft deze voortgezet; die overeenkomsten bieden aanzienlijke economische kansen. Het is daarom van belang de voorwaarden te scheppen voor de ratificatie van de overeenkomsten met Mercosur en Mexico en lopende onderhandelingen af te ronden, met name met Chili, Australië en Nieuw-Zeeland, die flink gevorderd zijn. In het geval van Mercosur is momenteel een dialoog gaande over het versterken van de samenwerking bij de duurzame-ontwikkelingsdimensie van de overeenkomst, waarbij aandacht wordt besteed aan de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs en met name aan ontbossing.

Dit zal een cruciaal onderdeel zijn van het streven van de EU naar open strategische autonomie en zal de toegang tot markten vergemakkelijken, met name voor kmo’s. Het zal ook helpen protectionistische tendensen en verstoringen tegen te gaan die nadelig zijn voor de EU-uitvoer. De centrale rol van dit aandachtsgebied werd in juli 2020 bevestigd met de benoeming van het hoofd handhaving voor de handel.

Dit betekent dat op de volgende gebieden zal worden gewerkt:

·Ten volle gebruik maken van de mogelijkheden die de uitvoering van handelsovereenkomsten biedt. De EU zal gebruikmaken van alle flexibiliteit die in haar handelsovereenkomsten ingebouwd is, zodat deze geschikt zijn voor het beoogde doel en een antwoord bieden op de nieuwe uitdagingen in verband met de groene en de digitale transitie. De EU zal ook “hulp voor handel” blijven gebruiken om ontwikkelingslanden te helpen bij de uitvoering van handelsovereenkomsten en de naleving van regels en normen te ondersteunen, met name op het gebied van duurzame ontwikkeling.

·Belanghebbenden in de EU ondersteunen om optimaal gebruik te maken van de kansen die EU-overeenkomsten bieden. De Commissie zal voortbouwen op het succes van het portaal Access2Markets, extra functies daarin integreren en het koppelen aan andere belangrijke informatiekanalen 31 , met name voor kmo’s. De Commissie zal ook steun blijven verlenen aan de landbouw- en agrovoedingssector van de EU, die voornamelijk uit kleine en middelgrote ondernemingen bestaat, waarbij de nadruk zal liggen op het onder de aandacht brengen van de duurzaamheid en kwaliteit van hun producten, zodat zij tot een toonbeeld worden van het systeem voor duurzame voedselproductie in de EU. 

·Toezicht houden op de correcte uitvoering en handhaving van de handelsovereenkomsten van de EU en via het centrale toegangspunt het melden van klachten over belemmeringen van de markttoegang en inbreuken op verbintenissen op het gebied van handel en duurzame ontwikkeling vergemakkelijken. De Commissie zal samenwerken met de EU-lidstaten, het Europees Parlement en belanghebbenden om toe te zien op de uitvoering door de handelspartners van de EU en te zorgen voor een coherente aanpak. Zij zal een specifieke wetgevingshandeling voorstellen die nodig is voor de handhaving van onder meer de handelsgerelateerde bepalingen van de handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en het VK.

·Niet-naleving aanpakken via de WTO of bilaterale geschillenbeslechting, wanneer andere middelen falen. De geactualiseerde handhavingsverordening 32  versterkt het vermogen van de EU om op te treden in situaties waarin de geschillenbeslechting in het kader van de WTO of bilaterale overeenkomsten geblokkeerd is. 

·De Commissie zal krachtig gebruik blijven maken van handelsbeschermingsinstrumenten om te voorkomen dat de Europese industrie wordt blootgesteld aan oneerlijke handel. Hieronder valt ook het opsporen van nieuwe vormen van subsidiëring door derde landen, bijvoorbeeld op het gebied van investeringsfinanciering, en het adequaat aanpakken daarvan met compenserende maatregelen.

·Op het gebied van beveiliging herhaalt de Commissie in het kader van de Verordening screening BDI haar oproep aan alle lidstaten om een volwaardig screeningmechanisme voor buitenlandse directe investeringen op te zetten en te handhaven om gevallen aan te pakken waarin de verwerving van of de zeggenschap over een bepaald bedrijf of een bepaalde infrastructuur of technologie een risico zou kunnen vormen voor de veiligheid of de openbare orde in de EU 33 . De Commissie zal doorgaan met de invoering van het mechanisme voor samenwerking met de autoriteiten van de lidstaten om de veiligheid en de openbare orde te beschermen tegen riskante buitenlandse directe investeringen, en zal een versterking van het bij de Verordening screening BDI ingestelde samenwerkingsmechanisme in overweging nemen.

·De Commissie zal met de autoriteiten van de lidstaten samenwerken om te komen tot een doeltreffende uitvoering van de gemoderniseerde verordening inzake de controle op de uitvoer 34 van gevoelige goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik, met als doel beveiligde waardeketens te ondersteunen, de internationale veiligheid te bevorderen, de mensenrechten te beschermen en een gelijk speelveld voor EU-exporteurs te waarborgen.

Niettemin moet de EU haar eigen instrumenten ontwikkelen om nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden en de Europese ondernemingen en burgers te beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken, zowel intern als extern.

·De Commissie zal een nieuw rechtsinstrument op het gebied van handelsbeleid voorstellen om de EU te beschermen tegen mogelijke dwangmaatregelen van derde landen.

·De Commissie zal een rechtsinstrument voorstellen om verstoringen als gevolg van buitenlandse subsidies op de interne markt van de EU aan te pakken.

·Om de wederzijdse toegang tot overheidsopdrachten voor EU-actoren te verbeteren, streeft de Commissie ernaar vooruitgang te boeken met het instrument voor internationale overheidsopdrachten en roept zij de Raad op zijn werkzaamheden met spoed af te ronden.

·Ten slotte zal de Commissie, om het gelijke speelveld voor EU-bedrijven te verbeteren op markten van derde landen waar zij steeds vaker moeten concurreren met financiële steun die buitenlandse concurrenten van hun overheden ontvangen, de mogelijkheden voor een EU-strategie voor exportkredieten onderzoeken. Hierbij zal het onder meer gaan om een EU-exportkredietfaciliteit en een betere coördinatie van de financiële instrumenten van de EU. In overeenstemming met de doelstelling van de Green Deal om de subsidies voor fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen, zal zij ook klimaatvriendelijke technologieprojecten stimuleren en voorstellen om de steun voor de kolengestookte elektriciteitssector stop te zetten, en alle verdere investeringen in energie-infrastructuurprojecten op basis van fossiele brandstoffen in derde landen ontmoedigen, tenzij deze volledig in overeenstemming zijn met een ambitieus, duidelijk omschreven traject naar klimaatneutraliteit in overeenstemming met de langetermijndoelstellingen van de Overeenkomst van Parijs en de beste beschikbare wetenschappelijke kennis.

De Commissie zal verder blijven werken aan de harmonisatie van de preferentiële oorsprongsregels in de handelsovereenkomsten van de EU, rekening houdend met de belangen van de belanghebbenden in de EU, met name kmo’s.

Om de voordelen van de handelsovereenkomsten van de EU voor particulieren en ondernemingen te ontsluiten, bestaande belemmeringen systematischer aan te pakken en nieuwe belemmeringen te voorkomen, is een collectieve inspanning van alle EU-instellingen, de lidstaten, het maatschappelijk middenveld en andere belanghebbenden vereist. De Commissie zal bij deze inspanningen het voortouw nemen, onder meer via de werkzaamheden van de EU-delegaties en de netwerken van lidstaten en ondernemersorganisaties in derde landen.

Kernacties

De Commissie zal:

13.streven naar consolidatie van de partnerschappen van de EU met belangrijke groeiregio’s – in de regio Azië-Stille Oceaan en Latijns-Amerika – door de voorwaarden te scheppen voor het afronden van de onderhandelingen en het ratificeren van nog openstaande bilaterale overeenkomsten;

14.ten volle gebruikmaken van de rol van het hoofd handhaving voor de handel (CTEO, Chief Trade Enforcement Officer) om de voordelen van de onderhandelingsresultaten voor bedrijven, met name kmo’s en landbouwers, te maximaliseren en belemmeringen weg te nemen die de potentiële resultaten van de overeenkomsten, waaronder die op het gebied van duurzame ontwikkeling, in de weg staan;

15.werken aan de verdere versterking van de instrumenten van de EU om nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden en Europese ondernemingen en burgers tegen oneerlijke handelspraktijken te beschermen, onder meer door een antidwanginstrument voor te bereiden. Daarnaast zal de Commissie de mogelijkheden voor een EU-strategie voor exportkredieten onderzoeken;

16.nieuwe online-instrumenten ontwikkelen om bedrijven in de EU, met name kmo’s, te ondersteunen.


4.Ondersteuning van een geïnformeerde discussie over het handelsbeleid

Met haar mededeling “Handel voor iedereen” 35 heeft de Commissie haar inspanningen voor een transparant en inclusief handelsbeleid al in aanzienlijke mate verder opgevoerd. De Commissie zal op deze voet doorgaan, aangezien dit in de bijdragen aan de evaluatie van het handelsbeleid 36 positieve feedback heeft gekregen. Uit de meest recente Eurobarometer-enquêtes, die in 2019 zijn gepubliceerd, blijkt dat mensen de inspanningen van de afgelopen jaren verwelkomen. Zes op de tien respondenten zeggen erop te vertrouwen dat de EU het handelsbeleid op open en transparante wijze voert.

Gezien het belang van de dialoog met belanghebbenden en om concrete samenwerking bij belangrijke kwesties aan te moedigen, zal de Commissie, uitgaande van de in 2020 gestarte studie over de evaluatie van de dialoog met het maatschappelijk middenveld, haar samenwerking met het maatschappelijk middenveld en de sociale partners intensiveren. Bijzondere aandacht zal uitgaan naar de uitvoering en de handhaving, waarbij de nadruk erop zal liggen te waarborgen dat, uitgaande van de verwachte voordelen van handelsovereenkomsten, volledig wordt recht gedaan aan de belangen van de EU. De nadruk op de hervorming van de WTO zal tot uiting komen in intensiever overleg over deze kwesties.

Om een solide basis te leggen voor de ontwikkeling van het handelsbeleid zal de Commissie ook haar inspanningen op het gebied van analyse en gegevensverzameling verdiepen en analytische input van belanghebbenden aanmoedigen. De Commissie zal een ex-postevaluatie uitvoeren van de effecten van de overeenkomsten van de EU op belangrijke milieuaspecten, waaronder het klimaat. De Commissie zal ook werken aan een beter inzicht in de gevolgen van verschillende onderdelen van het handelsbeleid voor de gendergelijkheid, en informatie verstrekken ten behoeve van acties om het genderbewustzijn in het handelsbeleid te verbeteren 37 , onder meer bij hulp voor handel. Er zal verder analytisch onderzoek worden verricht naar de invloed van het handelsbeleid op de werkgelegenheid en op verschillende aspecten van sociale ontwikkeling.


5.Conclusie

Het handelsbeleid van de EU moet zodanig worden aangepast dat het de uitdagingen van onze tijd en de verwachtingen van onze bevolking weerspiegelt. Het is onze verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat het handelsbeleid de belangen van de EU behartigt en haar helpt haar ambities te verwezenlijken en haar positie in de wereld veilig te stellen, vandaag en voor toekomstige generaties. Daarom is het zo belangrijk het handelsbeleid van de EU te heroriënteren op de doelstellingen om de fundamentele groene en digitale transformatie van de EU-economie te ondersteunen, te bouwen aan een duurzamere en eerlijkere globalisering op basis van gemoderniseerde regels, en strengere handhavingsmaatregelen te nemen. Uiteindelijk kunnen we alleen door zo te handelen op verantwoorde en duurzame wijze de kansen creëren die burgers, werknemers en bedrijven in de EU verwachten en die de planeet nodig heeft.

(1)

In het strategische prognoseverslag 2020 van de Commissie wordt de impact van de COVID-19-pandemie op de dynamiek van enkele relevante megatrends geanalyseerd (COM(2020) 493 final). In het strategische prognoseverslag 2021 van de Commissie zal de nadruk liggen op open strategische autonomie.

(2)

Op EU-niveau is het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering bedoeld als bijdrage om dergelijke aanpassingskosten op te vangen; zie Verordening (EU) nr. 1309/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 betreffende het Europees fonds voor aanpassing aan de globalisering (2014-2020) en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1927/2006. Momenteel wordt een nieuwe verordening vastgesteld, zodat het fonds door kan gaan met het verlenen van steun aan werknemers en zelfstandigen die hun werk hebben verloren.

(3)

Deze uitdaging is met name zichtbaar op het gebied van energie-intensieve industrieën en met name de staalsector, waar mondiale oplossingen nodig zijn om een einde te maken aan de enorme onevenwichtigheden op de wereldmarkt, die negatieve gevolgen hebben voor Europese bedrijven en een succesvolle groene transitie van dit ecosysteem ondermijnen.

(4)

Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) verrichten nog steeds naar schatting 25 miljoen mensen gedwongen arbeid, zijn er 152 miljoen slachtoffers van kinderarbeid en sterven wereldwijd jaarlijks 2,78 miljoen werknemers aan werkgerelateerde ongevallen of ziekten. Bronnen: Global estimates of modern slavery: forced labour and forced marriage, IAO (2017); Global Estimates of Child Labour, IAO (2017) en IAO-website.

(5)

Werkdocument van de diensten van de Commissie: Promote decent work worldwide (SWD(2020) 235 final).

(6)

In 2016 werd, als zowel goederen als diensten in aanmerking worden genomen, 80 % van de invoer en 82 % van de uitvoer van de EU gegenereerd door IP-intensieve bedrijfstakken. IPR-intensive Industries and Economic Performance in the European Union (IPR-intensieve industrieën en economische prestaties in de Europese Unie), analyseverslag op industrieniveau, gezamenlijke studie EOB/EUIPO, 3e editie, september 2019.

(7)

OESO (2020), reële bbp-prognose voor de lange termijn (indicator).

(8)

Politieke beleidslijnen voor de volgende Europese Commissie 2019-2024.

(9)

Resolutie van het Europees Parlement over de toetsing van het handelsbeleid van de EU (2020/2761 (RSP)).

(10)

https://trade.ec.europa.eu/consultations/index.cfm?consul_id=266&utm_source=dlvr.it&utm_

(11)

Het moment van Europa: herstel en voorbereiding voor de volgende generatie (COM(2020) 456 final).

(12)

Interne berekeningen van DG HANDEL op basis van Arto, I., Rueda-Cantuche, J.M., Cazcarro, I., Amores, A.F., Dietzenbacher, E. Kutlina-Dimitrova, Z. en Román, M. V., EU exports to the World: Effects on Employment, Bureau voor publicaties van de Europese Unie, Luxemburg, 2018, ISBN 978-92-79-93283-0, doi:10.2760/700435, JRC113071. https://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/november/tradoc_157516.pdf  

(13)

Hulp voor handel is bedoeld om ontwikkelingslanden te ondersteunen door handel te gebruiken als impuls voor armoedebestrijding. Doelstelling 8.a van de duurzameontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s, Sustainable Development Goals) in de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling heeft betrekking op het versterken van hulp voor handel, met name ten aanzien van de minst ontwikkelde landen. SDG 17 omvat onder meer inspanningen om de uitvoer van ontwikkelingslanden, met name die van de minst ontwikkelde landen, te verhogen.

(14)

Zie de strategie voor gendergelijkheid 2020-2025 en het genderactieplan III.

(15)

De Commissie heeft haar eerste strategische prognoseverslag ooit vastgesteld, waarin veerkracht als nieuw kompas voor al het EU-beleid wordt benadrukt, voortvloeiend uit de op transitie gerichte agenda van deze Commissie en de gevolgen van de tragische coronaviruspandemie.

(16)

Uit analysen van de OESO is gebleken dat mondiale waardeketens niet alleen de economische efficiëntie maximaliseren, maar ook dat veerkrachtige toeleveringsketens in tijden van crisis essentieel zijn om schokken op te vangen, aanpassingsmogelijkheden te bieden en het herstel te versnellen. Zie Shocks, risks and global value chains: insights from the OECD METRO model, juni 2020.

(17)

Farmaceutische strategie voor Europa (COM(2020) 761 final).

(18)

 Zie in verband hiermee het OESO-document “Covid 19 and responsible business conduct”. http://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/covid-19-and-responsible-business-conduct-02150b06/  

(19)

Zie ook de gezamenlijke mededeling over het versterken van de bijdrage van de EU aan op regels gebaseerd multilateralisme.

(20)

Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement, de Europese Raad en de Raad “Een nieuwe EU/VS-agenda voor wereldwijde verandering” (JOIN(2020) 22 final).

(21)

Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement, de Europese Raad en de Raad “EU-China – Een strategische visie” (JOIN(2019) 5 final).

(22)

 EU-sancties zijn een belangrijk instrument ter bevordering van de doelstellingen van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB), waarmee de EU onder meer actie kan ondernemen om conflicten te voorkomen of te reageren op opkomende of huidige crises (Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, de Europese Centrale Bank, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Het Europees economisch en financieel bestel: openheid, kracht en veerkracht stimuleren (COM(2021) 32 final)).


(23)

De toegang tot gegevens en nieuwe ontwikkelingen zoals productpaspoorten kunnen producten ook extra waarde geven en informatie opleveren die essentieel is voor het maximaliseren van de circulaire waarde, maar dergelijke gegevens worden vaak niet langs de waardeketens doorgegeven.

(24)

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten (wet inzake digitale diensten) en tot wijziging van Richtlijn 2000/31/EG (COM(2020) 825 final); Voorstel voor een Verordening van het Europees Parlement en de Raad over betwistbare en eerlijke markten in de digitale sector (wet inzake digitale markten) (COM(2020) 842 final), en Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG (algemene verordening gegevensbescherming, AVG).

(25)

Zoals tot uiting komt in de titel “Digitale handel” van de handels- en samenwerkingsovereenkomst met het VK.

(26)

Een nieuw migratie- en asielpact (COM (2020) 609 final).

(27)

De weerbaarheid versterken – een Oostelijk Partnerschap dat iedereen ten goede komt (JOIN(2020) 7 final).

(28)

Een economisch en investeringsplan voor de Westelijke Balkan (COM(2020) 641 final).

(29)

Hernieuwd partnerschap met het Zuidelijk Nabuurschap — Een nieuwe agenda voor het Middellandse Zeegebied (JOIN(2021) 2 final).

(30)

Zoals uiteengezet in de gezamenlijke mededeling inzake de strategie EU-Afrika van maart 2020 getiteld “Naar een brede strategie met Afrika” (JOIN(2020) 4 final).

(31)

Er kan met name worden gezocht naar synergieën met andere informatiebronnen, zoals het Enterprise Europe Network (EEN), het Centrum voor industriële samenwerking EU-Japan, het EU-centrum voor het mkb in China, het European Business Organisation Worldwide Network, Europese organisaties voor handelsbevordering en de helpdesks betreffende intellectuele-eigendomsrechten (IER-helpdesks) voor kmo’s.

(32)

  https://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=2204  

(33)

Mededeling van 25 maart 2020 betreffende buitenlandse directe investeringen en vrij verkeer van kapitaal uit derde landen en de bescherming van de strategische activa van Europa (C(2020) 1981 final).

(34)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/IP_20_2045  

(35)

Handel voor iedereen — Naar een meer verantwoord handels- en investeringsbeleid (COM(2015) 497 final).

(36)

  https://trade.ec.europa.eu/consultations/index.cfm?consul_id=266&utm_source=dlvr.it&utm_  

(37)

Gezamenlijke verklaring over handel en economische empowerment van vrouwen ter gelegenheid van de Ministeriële Conferentie van de WTO in Buenos Aires in december 2017.