Bijlagen bij COM(2023)501 - Digitalisering bij de coördinatie van de sociale zekerheid: het vrije verkeer op de eengemaakte markt vergemakkelijken - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)501 - Digitalisering bij de coördinatie van de sociale zekerheid: het vrije verkeer op de eengemaakte markt vergemakkelijken. |
|---|---|
| document | COM(2023)501 |
| datum | 6 september 2023 |
- ervoor te zorgen dat uiterlijk 2025 ook de andere draagbare documenten op het gebied van ziekte, arbeidsongevallen, beroepsziekten en werkloosheidsuitkeringen online kunnen worden aangevraagd en verkregen, naast de documenten waarvoor de procedures moeten worden gedigitaliseerd krachtens de verordening tot oprichting van één digitale toegangspoort.
- de investeringen in de automatisering van de procedures voor de behandeling van nationale en grensoverschrijdende zaken op het gebied van sociale zekerheid en sociale bescherming te ondersteunen en de interoperabiliteit tussen de nationale socialezekerheidsstelsels verder te bevorderen.
- de inspanningen op te voeren om uiterlijk 2030 de doelstellingen van het digitale decennium te halen, namelijk dat alle essentiële overheidsdiensten (onder meer op het gebied van de sociale zekerheid) online beschikbaar zijn en iedereen toegang heeft tot elektronische identificatiemiddelen (eID) voor essentiële overheidsdiensten in de hele EU (onder meer op het gebied van de sociale zekerheid).
De Commissie verzoekt het Europees Parlement en de Raad ook om:
- snel overeenstemming te bereiken over de herziening van de EU-regels voor de coördinatie van de sociale zekerheid. De Commissie zal de medewetgevers blijven steunen om deze doelstelling te verwezenlijken.
4. Naar een meer digitaal geïntegreerd systeem voor de coördinatie van de sociale zekerheid
De afgelopen jaren hebben de Commissie en de lidstaten de basis gelegd voor een modern en gedigitaliseerd systeem voor de coördinatie van de sociale zekerheid, zowel bij de grensoverschrijdende uitwisseling van informatie tussen autoriteiten als bij de verlening van diensten aan burgers en bedrijven.
Het is van cruciaal belang deze inspanningen voort te zetten en nog sneller burger- en bedrijfsvriendelijkere, onderling verbonden en interoperabele socialezekerheidsstelsels tot stand te brengen. Het succes hangt in belangrijke mate af van politiek leiderschap, inzet en investeringen en vereist een langetermijnvisie.
Doel is een probleemloze en veilige grensoverschrijdende informatiestroom mogelijk te maken, de toegang tot socialezekerheidsdiensten voor burgers en bedrijven sneller en eenvoudiger te maken en voor een vlotte en onbelemmerde interactie met die diensten in de hele EU te zorgen.
Hiervoor en met het oog op een benadering waarbij burgers en bedrijven centraal staan, is er behoefte aan een meer geïntegreerde uitwisseling van data tussen socialezekerheidsstelsels met meer interoperabiliteit – conform het voorstel voor de verordening Interoperabel Europa38 –, automatisering, standaardisering van socialezekerheidsgegevens en directe toegang tot de originele informatiebron39.
Een dergelijke geïntegreerde benadering zou de administratieve procedures stroomlijnen, tot minder papierwerk en manuele taken leiden en een efficiëntere toewijzing van middelen mogelijk maken. Interoperabiliteit zou de nationale autoriteiten in staat stellen gegevens uit meerdere bronnen te integreren en ervoor zorgen dat nauwkeurige en actuele informatie doorheen alle systemen wordt gedeeld. Er zijn ook dergelijke interoperabele uitwisselingen nodig met systemen voor mobiele werknemers die niet onder het toepassingsgebied van de EU-regels voor de coördinatie van de sociale zekerheid vallen, zoals personeel van internationale organisaties, EU-instellingen en andere organen. Geautomatiseerde systemen kunnen de autoriteiten helpen patronen van frauduleuze activiteiten op te sporen waarbij meerdere locaties in verschillende landen betrokken zijn. Dit zou leiden tot kostenbesparingen en ervoor zorgen dat de uitkeringen ten goede komen aan degenen die er echt behoefte aan hebben, en de burgers doeltreffend worden beschermd.
De burgers zouden gemakkelijker toegang tot diensten hebben en hun uitkeringen vlotter ontvangen, waardoor tijd en moeite worden bespaard. Bedrijven die in het buitenland diensten verlenen, zouden baat vinden bij minder lastige procedures en nauwkeurigere gegevens.
Om een probleemloze grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit – zowel fysieke als “virtuele” mobiliteit – voor burgers, bedrijven en nationale autoriteiten te ondersteunen, is het belangrijk om zich niet tot de sociale zekerheid te beperken en sectordoorsnijdende interoperabiliteit te bevorderen40. Daartoe moeten de verschillende procedures worden onderzocht die niet alleen van toepassing zijn op de coördinatie van de sociale zekerheid, maar ook op de detachering van werknemers, grensoverschrijdende gezondheidszorg en de interactie tussen de coördinatie van de sociale zekerheid en het arbeidsrecht, de belastingen41 en het vennootschapsrecht. Doel is meer duidelijkheid te scheppen, de administratieve procedures te vereenvoudigen en synergieën te onderzoeken tussen digitale oplossingen die in de verschillende sectoren zijn ontwikkeld42.
Bij alle verdere stappen moeten de noodzaak, de meerwaarde en de verwachte gevolgen – ook op financieel gebied – van de invoering van meer interoperabiliteit, technische vereisten en gemeenschappelijke normen voor de uitwisseling van gegevens zorgvuldig worden beoordeeld. Daarbij moet rekening worden gehouden met de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid, alsook met juridische en organisatorische kwesties.
Ook de uitdagingen op het gebied van privacy en gegevensbescherming moeten aan de orde worden gesteld, met name wanneer meer uitwisseling van gegevens mogelijk wordt gemaakt. Ook bij het gebruik van algoritmen of artificiële intelligentie zijn grondige voorzorgsmaatregelen nodig, onder meer om personen te beschermen tegen het risico van vooringenomenheid en discriminatie.
Er zullen regelmatig uitwisselingen op hoog niveau met de lidstaten plaatsvinden om de belangrijkste te nemen maatregelen te bespreken en de vooruitgang te monitoren en te evalueren.
De Commissie zal:
- in 2024 een studie starten naar ontwikkelingen op langere termijn op het gebied van de digitalisering van de coördinatie van de sociale zekerheid. Daarbij zullen onder meer:
- – voortbouwend op de input van de ELA, de lidstaten, socialezekerheidsinstellingen, sociale partners en andere belanghebbenden – de behoeften, de kosten en de baten worden geanalyseerd van meer interoperabiliteit op nationaal vlak en over grenzen en sectoren heen.
- nagaan of de procedures voor het vrije verkeer van personen en werknemers in de EU verder kunnen worden vereenvoudigd en gestroomlijnd met het oog op een probleemloze digitale interactie.
- eenmaal per jaar bijeenkomsten op hoog niveau met de lidstaten organiseren om de verdere digitalisering, standaardisering en automatisering bij de coördinatie van de sociale zekerheid te bespreken en te ondersteunen, waardoor het vrije verkeer en de arbeidsmobiliteit worden vergemakkelijkt, onder meer dankzij meer interoperabiliteit met andere relevante sectoren.
De Commissie roept de lidstaten en alle belanghebbenden op om:
- actief bij te dragen tot de verwezenlijking van een meer digitaal geïntegreerd systeem voor de coördinatie van de sociale zekerheid door te blijven investeren in de inspanningen op nationaal niveau ter bevordering van digitalisering, waarbij terdege rekening wordt gehouden met de ontwikkelingen op EU-niveau en in andere lidstaten.
5. Conclusies
Dankzij digitalisering kunnen burgers hun socialezekerheidsrechten gemakkelijker grensoverschrijdend uitoefenen: obstakels voor vrij verkeer en arbeidsmobiliteit worden afgebouwd, waardoor het voor mensen gemakkelijker wordt om in de EU te reizen en in andere lidstaten te wonen, te werken of te studeren. Digitalisering helpt ook fraude voorkomen en verlicht de administratieve lasten voor bedrijven die in het buitenland diensten verlenen, door de procedures te vereenvoudigen. Zo wordt uiteindelijk duurzame groei gestimuleerd en het concurrentievermogen versterkt.
De afgelopen jaren is aanzienlijke vooruitgang geboekt, maar voor een probleemloze en lastenvrije interactie voor mobiele burgers en bedrijven is het van essentieel belang de maatregelen op EU- en nationaal niveau op te schalen met het oog op meer geautomatiseerde, interoperabele en geïntegreerde nationale socialezekerheidsstelsels.
De Commissie is vastbesloten de lidstaten en nationale overheden te begeleiden en te ondersteunen bij hun inspanningen om de digitale transformatie in heel Europa te versnellen.
De voortdurende betrokkenheid en verdere politieke en financiële inzet van de lidstaten blijven noodzakelijke voorwaarden voor de opbouw van een digitaler Europa – onder meer op het gebied van de coördinatie van de sociale zekerheid – ter ondersteuning van het vrije verkeer en faire arbeidsmobiliteit.
Alle afbeeldingen © Images © stock.adobe.com
1 Mededeling van de Commissie: 30 jaar eengemaakte markt
2 Eurobarometer-enquêtes: “Intra-EU labour mobility after the pandemic”, beschikbaar via de link: Intra-EU labour mobility after the pandemic – december 2022 - Eurobarometer-enquête (europa.eu), en “European Union Citizens and Democracy – July 2020.
3 European Parliamentary Research Service (2020) – Coronavirus and the cost of non-Europe en OECD Economic Survey: Euro Area 2021, OECD Publishing, Parijs.
4 Verordening (EG) nr. 883/2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels en Verordening (EG) nr. 987/2009 tot vaststelling van de wijze van toepassing van Verordening (EG) nr. 883/2004. Deze verordeningen zijn ook van toepassing in Noorwegen, IJsland, Liechtenstein en Zwitserland. De overeenkomsten met het Verenigd Koninkrijk bevatten specifieke regels.
5COM (2016) 815 final.
6 Zie standaardformulieren voor uw sociale zekerheid - Your Europe (europa.eu).
7 Volgens de inventaris van belemmeringen van de Commissie uit 2020 vormen de administratieve lasten als gevolg van de regels inzake de detachering van werknemers naar het buitenland een van de belangrijkste obstakels voor de eengemaakte markt.
8 Conferente over de toekomst van Europa – eindverslag en Aanbeveling 20 van het panel over leermobiliteit.
9 Voor gevallen van fraude en fouten bij het gebruik van draagbare documenten en de Europese ziekteverzekeringskaart: Fraud and errors in the field of EU social security coordination en Cross-border healthcare in the EU under social security coordination – reference year 2021.
10 Zie de resoluties van het Europees Parlement: P9_TA(2020)0371; P9_TA(2020)0284;P9_TA(2021)0007; P9_TA(2021)0249; P9_TA(2020)0176; P9_TA(2021)0473 ; P9_TA(2023)0203.
11 Besluit (EU) 2022/2481 van het Europees Parlement en de Raad van 14 december 2022 tot vaststelling van het beleidsprogramma voor het digitale decennium tot 2030. Volgens een recente Eurobarometer denkt 74 % van de EU-burgers dat digitale technologieën tegen 2030 belangrijk zullen zijn in hun dagelijkse leven, met name om online toegang te hebben tot diensten, ook in andere EU-landen.
12 Europees Jaar van de Vaardigheden.
13 Europese verklaring over digitale rechten en beginselen.
14 Verordening (EU) 2018/1724 tot oprichting van één digitale toegangspoort voor informatie, procedures en diensten voor ondersteuning en probleemoplossing en houdende wijziging van Verordening (EU) nr. 1024/2012.
15 Deze procedures houden verband met werk, studie, pensionering, verhuizen naar een ander land of zakendoen (zowel in een nationale als grensoverschrijdende context), waarbij een aantal procedures (bijvoorbeeld de registratie van een auto of het aanvragen van een pensioen) volledig zijn gedigitaliseerd en papierwerk overbodig maken.
16 https://europa.eu/youreurope/index_nl.htm.
17 Voorstel voor een verordening tot wijziging van Verordening (EU) nr. 910/2014 betreffende een Europees kader voor een digitale identiteit. Op 29 juni 2023 hebben het Europees Parlement en de Raad een voorlopig politiek akkoord over het voorstel bereikt.
18 Voorstel voor een verordening tot vaststelling van maatregelen voor een hoog niveau van interoperabiliteit van de overheidssector in de Unie.
19 Zie de artikelen 78 en 79 van Verordening (EG) nr. 883/2004 en de artikelen 4 en 95 van Verordening (EG) nr. 987/2009.
20 Sinds de start van het project in 2008 is – naast de nationale middelen – meer dan 120 miljoen EUR uit de EU-begroting beschikbaar gesteld om de ontwikkeling van het EESSI te ondersteunen.
21 13 landen kunnen gegevens elektronisch uitwisselen in alle sectoren van de sociale zekerheid en met alle instellingen: BG, DK, EE, FR, CY, LV, HU, MT, PT, SE en IS, NO en UK.
22 De volledige toepassing van het EESSI kan de grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit doeltreffend ondersteunen en de arbeidsmarkten zo weerbaarder maken tijdens de economische cyclus: OECD Economic Survey: Euro Area 2021 OECD Publishing, Parijs.
23 Overweging 19 en artikel 7, lid 3, van Verordening (EU) 2019/1149 tot oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit.
24 Elektronische uitwisseling van gegevens betreffende de sociale zekerheid (EESSI) - Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Inclusie - Europese Commissie (europa.eu).
25 Het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten.
26 Verordening (EU) 2016/679 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG (algemene verordening gegevensbescherming).
27 Zie met name Richtlijn (EU) 2016/2102 inzake de toegankelijkheid van de websites en mobiele applicaties van overheidsinstanties en Richtlijn (EU) 2019/882 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten (met name bijlage I).
28 De resultaten zijn gepresenteerd tijdens de conferentie “Digitalisering bij de coördinatie van de sociale zekerheid en arbeidskaarten”. De respondenten die de vragenlijst van de conferentie hebben beantwoord, waren van mening dat ESSPASS de obstakels voor vrij verkeer en arbeidsmobiliteit aanzienlijk zou helpen verminderen (56 %) en de procedures zou vereenvoudigen voor: burgers en werknemers (63 %), instellingen, arbeidsinspecties en zorgaanbieders (66 %) en bedrijven (52 %). Volgens de respondenten zou ESSPASS ook fouten en socialezekerheidsfraude helpen verminderen (61 %).
29 Instellingen in de lidstaten die deel uitmaken van het consortium dat bij het kader voor een Europese digitale identiteit betrokken is (AT, BE, CZ, DK, DE, IE, IT, NL, PL, PT, ES en SE), werken aan het gebruik van Europese portemonnees voor digitale identiteit voor het draagbare document A1 en de EHIC (naast andere toepassingen). Instellingen in de lidstaten die deel uitmaken van het consortium dat bij de Europese blokchaininfrastructuur voor diensten (AT, BE, DE, IT) betrokken is, zetten het onderzoek voort naar het gebruik van deze infrastructuur en blockchain om digitale documenten uit te wisselen.
30 Richtlijn (EU) 2014/67 tot wijziging van Richtlijn 96/71/EG betreffende de terbeschikkingstelling van werknemers met het oog op het verrichten van diensten.
31 Voorstel voor een verordening betreffende de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens
32 In het kader van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing van de rechten van patiënten bij grensoverschrijdende gezondheidszorg.
33 Sommige lidstaten hebben in hun antwoord op de vragenlijst over de digitalisering van de coördinatie van de sociale zekerheid (op 8 maart 2023) gewezen op de risico’s en uitdagingen als gevolg van de verschillende mate van digitalisering en automatisering van de sociale zekerheid in de lidstaten.
34 Zie voetnoot 34.
35 In 2021-2027 beschikt Digital over een budget van 7,5 miljard euro in lopende prijzen. 1,1 miljard euro daarvan is bestemd om voor een verstandig gebruik van digitale technologieën in economie en samenleving te zorgen.
36 Zie bijvoorbeeld: https://reform-support.ec.europa.eu/what-we-do/labour-market-social-protection-and-migration/strengthening-administrative-capacity-italian-national-institute-social-security_en.
37 Verschillende landen gebruiken deze instrumenten om de digitalisering van de coördinatie van de sociale zekerheid te ondersteunen (het Europees Sociaal Fonds Plus voor het EESSI; de faciliteit voor herstel en veerkracht en Digital voor het ESSPASS-proefproject enzovoort).
38 Grensoverschrijdende interoperabiliteit draagt bij tot beter geconnecteerde diensten en vermindert de kosten voor burgers en bedrijven die met overheidsdiensten te maken hebben. De kostenbesparingen worden geraamd op 5,5 tot 6,3 miljoen EUR voor burgers en 5,7 tot 19,2 miljard EUR voor bedrijven die met overheidsdiensten te maken hebben - werkdocument van de diensten van de Commissie (2022) 721.
39 Tijdens de conferentie over digitalisering bij de coördinatie van de sociale zekerheid en arbeidskaarten en in de werkgroep over digitalisering waren veel belanghebbenden het erover eens dat er behoefte is aan meer interoperabiliteit, standaardisering van gegevens en automatisering.
40 80 % van de respondenten op de vragenlijst voor de conferentie over digitalisering bij de coördinatie van de sociale zekerheid en arbeidskaarten was van mening dat de EU en de lidstaten meer zouden moeten investeren in i) grensoverschrijdende interoperabiliteit op aanverwante beleidsterreinen en ii) automatisering.
41 De Commissie werkt aan manieren om de uitoefening van de rechten van belastingplichtigen te vergemakkelijken en de fiscale verplichtingen te vereenvoudigen, zoals aangekondigd in het actieplan voor billijke en eenvoudige belastingheffing ter ondersteuning van de herstelstrategie.
42 Artikel 4 van het voorstel van de Commissie voor een richtlijn om het gebruik van digitale instrumenten en processen in het vennootschapsrecht verder uit te breiden en te moderniseren voorziet in een beoordeling van de potentiële interoperabiliteit tussen het systeem van gekoppelde registers (Business Registers Interconnection System, BRIS) en andere systemen (bijvoorbeeld op het gebied van belastingen en sociale zekerheid). Het BRIS biedt gratis toegang in alle EU-talen tot bedrijfsinformatie die direct uit de nationale handelsregisters is verzameld.
NL NL