Bijlagen bij COM(2023)757 - Netwerken: ontbrekende schakels - EU-actieplan voor netwerken

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2023)757 - Netwerken: ontbrekende schakels - EU-actieplan voor netwerken.
document COM(2023)757 NLEN
datum 28 november 2023
bijlage II).

VII.DE TOELEVERINGSKETENS VOOR NETTEN VERSTERKEN

De EU-industrie is wereldleider op het gebied van de productie van componenten voor elektriciteitssystemen, zoals HVDC-kabels en onderstations, essentiële elementen om de offshoreambities van de EU te verwezenlijken.

Niettemin signaleren ontwikkelaars van netprojecten lange en oplopende levertijden bij de aankoop van specifieke netcomponenten, soms zelfs van meerdere jaren voor de meest dringende projecten van gemeenschappelijk belang, onder meer vanwege de beperkte levering van bepaalde componenten of de stijgende grondstofprijzen. Tegelijkertijd is het voor EU-fabrikanten moeilijk om te profiteren van schaalvoordelen als gevolg van verschillen in productspecificaties. Door de sterke groei van de wereldwijde vraag naar technologieën voor elektriciteitsnetten zouden de levertijden nog verder kunnen oplopen. Daarom zal de productiecapaciteit van de EU aanzienlijk worden uitgebreid, terwijl het partnerschap van de EU de waardeketens verder zal versterken.

De toenemende wereldwijde concurrentie op de markt voor HVDC- en HVAC-kabels en -systemen, die nog steeds hoofdzakelijk in Europa worden geproduceerd, is zeer positief, mits er een gelijk speelveld is. Om de veerkracht van het energiesysteem te bevorderen, is bijzondere aandacht geboden om ervoor te zorgen dat een dergelijk gelijk speelveld blijft bestaan, zonder dat er ruimte is voor oneerlijke handelspraktijken.

Bovendien moet erop worden toegezien dat er geen veiligheidsrisico’s ontstaan. Een beroep doen op leveranciers uit derde landen, met name uit landen die de waarden en standpunten van de EU niet onderschrijven, om aan de behoeften van de EU op het gebied van kritieke energie-infrastructuur te voldoen, kan echter veiligheidsrisico’s met zich meebrengen 46 , zowel rechtstreeks op het gebied van cyberbeveiliging 47 als in verband met de mogelijke inzet van dergelijke afhankelijkheid van toeleveringsketens als wapen.

De afhankelijkheid van leveranciers uit derde landen met een hoog risico voor kritieke onderdelen kan tot cyberkwetsbaarheden voor het net leiden, waaronder interconnectoren met derde landen. De richtlijn beveiliging van net- en informatiesystemen (NIS 2) 48 verplicht entiteiten in de energiesector ertoe om in het kader van de maatregelen voor het beheer van cyberbeveiligingsrisico’s beveiligingsmaatregelen te nemen met betrekking tot hun toeleveringsketens. De komende verordening cyberweerbaarheid, waarover de medewetgevers momenteel onderhandelen, zal de beveiliging van de toeleveringsketen aanzienlijk verbeteren door cyberbeveiliging door ontwerp te eisen voor hardware- en softwareproducten met digitale kenmerken die in de EU in de handel komen, en fabrikanten ertoe te verplichten de naleving van de cyberbeveiligingseisen gedurende de hele levenscyclus van het product te waarborgen.

Voorts worden de netbeheerders in de EU met problemen geconfronteerd bij het verkrijgen van voldoende toegang tot grondstoffen, zoals koper of staal. Gezien de ambitieuze uitroldoelstellingen moeten de uitbreiding van de productiecapaciteit van de EU en de diversificatie van de levering van grondstoffen en belangrijke componenten intern en via EU-overeenkomsten of partnerschappen met betrouwbare derde landen worden nagestreefd. De wet kritieke grondstoffen zal ertoe bijdragen dat Europa deze doelstellingen verwezenlijkt, onder meer via binnenlandse productie en strategische partnerschappen. De Commissie werkt aan het waarborgen van de toegang tot kritieke en strategische grondstoffen. Vrijhandelsovereenkomsten en andere bilaterale overeenkomsten, die betrekking hebben op toeleveringsketens op het gebied van energie, grondstoffen en schone technologie, en de Global Gateway-strategie zullen hier eveneens toe bijdragen.

Ook moet worden benadrukt dat elektriciteitsinterconnectieprojecten met derde landen, zoals projecten van wederzijds belang, die gericht zijn op de uitvoer van aanzienlijke hoeveelheden hernieuwbare elektriciteit naar de EU, geen nieuwe afhankelijkheid op het gebied van energievoorzieningszekerheid mogen teweegbrengen.

Ten slotte heeft het gebrek aan geschoolde arbeidskrachten gevolgen voor de toenemende personeelsbehoefte van transmissie- en distributiesysteembeheerders, fabrikanten van HVDC-kabels en andere leveranciers van elektriciteitssystemen. Dit betekent onder meer dat verdere geavanceerde digitale en technologische vaardigheden moeten worden verworven, zoals automatisering, regeling, het analyseren van big data en geavanceerde analyse, om netproblemen op te sporen en te beheersen en de nodige technologieën te ontwikkelen 49 .

De bovengenoemde belangrijke behoeften aan veerkrachtige en doeltreffende toeleveringsketens voor de productie van netten worden aangepakt in het voorstel voor een verordening voor een nettonulindustrie (nettechnologieën worden voorgesteld als een van de strategische nettonultechnologieën en met nettonulacademies worden uitdagingen op het gebied van vaardigheden aangepakt) en in het Europees actieplan voor windenergie (vergroting van de zekerheid van de netvraag door de oprichting van een digitaal EU-platform voor de planning van de veiling van windenergie en nationale toezeggingen). Als de verordening voor een nettonulindustrie snel wordt goedgekeurd en uitgevoerd, kan een veerkrachtige toeleveringsketen voor het net worden ondersteund, met name door snellere vergunningverlening voor nieuwe productiecapaciteit, meer geschoolde arbeidskrachten en door goed ontworpen openbare aanbestedingen en veilingen.

Er staan de industrie van de EU andere handhavingsinstrumenten van de Commissie ter beschikking om een gelijk speelveld te bevorderen, oneerlijke handelspraktijken tegen te gaan 50 of asymmetrieën tussen de EU en derde landen in de openstelling van de markt bij overheidsopdrachten te verhelpen (instrument voor internationale overheidsopdrachten). Wat de risico’s in verband met veiligheid en openbare orde betreft, maakt de verordening screening buitenlandse directe investeringen 51 van de EU bovendien de beoordeling van veiligheidsrisico’s van buitenlandse directe investeringen mogelijk. Daarnaast zijn de handelsovereenkomsten van de EU gericht op het bevorderen van investeringen in hernieuwbare energie, onder meer door middel van toegang tot energienetten, teneinde de bevoorrading te diversifiëren en markttoegang in derde landen mogelijk te maken en tegelijkertijd de voorzieningszekerheid te handhaven.

Aanvullende en bijkomende gerichte acties in dit actieplan zullen verdere verbeteringen in de toeleveringsketens van netten ondersteunen. Inspanningen om productontwerpen in de hele EU op elkaar af te stemmen, zouden leveranciers in staat stellen zich te concentreren op het leveren van kwantiteit, in plaats van tijd en personeel in te zetten voor ontwerp en fabricage op maat. Dergelijke aanpassingen zouden niet alleen de toegang van leveranciers tot de interne markt verbeteren, maar ook de concurrentie vergroten, de kosten verlagen en leiden tot een hogere productie met dezelfde productiecapaciteit.

Actie 13: Het ENTSB-E en de EU-DSB-entiteit werken samen met technologieleveranciers om gemeenschappelijke technologiespecificaties te ontwikkelen en de zichtbaarheid van de pijplijn van netprojecten te verbeteren, ter bevordering van investeringen in productiecapaciteit en veilige toeleveringsketens

Normen die betrekking hebben op de hele waardeketen van elektriciteitsnetten en -apparatuur, zijn van cruciaal belang om de veiligheid en beveiliging van de elektrische installaties te waarborgen, de beveiliging van de toeleveringsketen en interoperabiliteit te vergemakkelijken, investeringen in het elektriciteitsnet mogelijk te maken, kosten te besparen en zo de uitrol en modernisering te versnellen.

Omdat de huidige aanbestedingsspecificaties van transmissiesysteembeheerders voor netfabrikanten vaak in hoge mate op maat zijn gemaakt, moeten de inspanningen en middelen van de toeleveringsketen worden aangewend om te voldoen aan bijzondere ontwerpverzoeken voor vrijwel elke transmissiesysteembeheerder in Europa. De samenwerking tussen transmissiesysteembeheerders om afspraken te maken over verzoeken met gemeenschappelijke specificaties zou leiden tot lagere kosten, snellere projectoplevering, een hogere productie met de reeds bestaande productiefaciliteiten door leveranciers en een betere toegang van leveranciers in de hele EU tot andere markten binnen Europa. De eerste pogingen om overeenstemming te bereiken over gemeenschappelijke eisen zijn ondernomen, geïnitieerd door Horizon Europa 52 van de EU en in sommige gevallen door enkele transmissiesysteembeheerders 53 , terwijl de uitvoering door verschillende transmissiesysteembeheerders nog steeds uiteenloopt. Het ENTSB-E heeft bij de besprekingen tijdens het evenement op hoog niveau over de toekomst van onze netten 54 benadrukt dat in dit verband verder moet worden samengewerkt en dat de specificaties moeten worden gestroomlijnd.

De Commissie zal de Europese normalisatieorganisaties (ENO’s) verzoeken een workshop agreement te verstrekken waardoor alle relevante belanghebbenden (ENTSB-E, transmissiesysteembeheerders en fabrikanten) worden betrokken bij gemeenschappelijke productspecificaties die eind 2024 moeten worden goedgekeurd. Deze productspecificaties moeten door transmissiesysteembeheerders in de hele EU worden gebruikt bij hun eigen aanbestedingen en de regulerende instanties moeten ze stimuleren bij tariefontwerp. De werkzaamheden moeten nauw worden gecoördineerd met de werkgroep van het forum op hoog niveau over Europese normalisatie die zich buigt over groenestroomsystemen. In de toekomst kan dit, indien nodig, een eerste stap zijn in de richting van de ontwikkeling van technische specificaties en uiteindelijk EU-normen voor de gehele waardeketen van het elektriciteitsnet.

Aansluitend op de bovengenoemde werkzaamheden van de Europese normalisatieorganisaties zal het forum op hoog niveau de lacunes op het gebied van normalisatie in kaart brengen en uiterlijk in het eerste kwartaal van 2024 een routekaart voorstellen. De nadruk zal liggen op strategische kwesties op basis van de huidige markt- en bedrijfstrends, met inbegrip van geopolitieke beperkingen, de impact op het Europese bedrijfsleven en het faciliteren van de wereldhandel.

Het ENTSB-E en de EU-DSB-entiteit moeten tegen het vierde kwartaal van 2024 samen met de netbeheerders mechanismen vaststellen om fabrikanten meer inzicht te geven in hun toekomstige aanbestedingsplannen voor apparatuur en systemen op alle spanningsniveaus. Door deze actie kunnen de fabrikanten van nettechnologieën betere voorbereidingen treffen wat betreft hun productiecapaciteit en geschoolde arbeidskrachten en/of productieslots plannen om tijdig in te spelen op de behoeften aan netuitbreiding. Op die manier kunnen potentiële knelpunten in de toeleveringsketens voor technologie worden vermeden. Deze actie moet voortbouwen op het interactieve digitale EU-platform waarop de planning van de veilingen van de lidstaten zal worden gepubliceerd, zoals aangekondigd in het EU-actieplan voor windenergie.

Actie 14: De Commissie bevordert gemeenschappelijke technische voorschriften voor opwekkings- en consumentenaansluitingen

Specificaties voor de aansluiting van nieuwe consumenten en nieuwe opwekkingsprojecten hebben belangrijke gevolgen voor het productontwerp en de producteisen. Momenteel lopen dergelijke technische voorschriften in Europa sterk uiteen, waardoor fabrikanten zich lokaal aan dergelijke verzoeken moeten aanpassen en hun toegang tot de eengemaakte markt van de EU wordt belemmerd. De Commissie zal tegen 2025 maatregelen beoordelen en voorstellen ter bevordering van gemeenschappelijke technische voorschriften bij de herziening van de netcodes inzake eisen voor opwekkingsaansluitingen en consumentenaansluitingen, om ervoor te zorgen dat fabrikanten ten volle kunnen profiteren van de toegang tot de eengemaakte markt.

1.CONCLUSIES

Elektriciteitsnetten zijn een echt Europees succesverhaal van integratie, samenwerking en wederzijdse ondersteuning. Vanwege de onontbeerlijke rol van elektriciteitsnetten in de energietransitie is het van het grootste belang dat de juiste stimulansen worden ingevoerd en onnodige belemmeringen en risico’s tot een minimum worden beperkt. De netten moeten dringend worden gemoderniseerd, worden uitgebreid en slimmer worden gemaakt, zowel op transmissie- als, in toenemende mate, op distributieniveau, om de energietransitie in alle economische sectoren mogelijk te maken. De netten moeten klaar zijn voor de nieuwe systeembehoeften, met name de integratie van hernieuwbare energiebronnen en flexibele vraag. Deze uitdagingen op het gebied van netontwikkeling leiden tot hoge investeringsbehoeften, die tegen 2030 een half biljoen euro bedragen.

Dit Europees actieplan voor netten bevat een aantal onderling samenhangende maatregelen die binnen de komende 18 maanden kunnen worden voltooid om een adequaat investeringskader voor netten te bieden. Zo kan betrouwbare en hoogwaardige netplanning in combinatie met een ondersteunend kader voor anticiperende investeringen in gebieden met concrete plannen voor de uitrol van hernieuwbare energie, elektromobiliteit of warmtepompen, samen met gestroomlijnde vergunningsprocedures voor die netprojecten, de nethostingcapaciteit voor nieuwe hernieuwbare energiebronnen en flexibiliteitsbronnen voor het systeem aanzienlijk vergroten.

De genoemde acties moeten binnen het voorgestelde tijdschema door de respectieve organisaties op gang worden gebracht, maar kunnen alleen hun volle effect sorteren als alle relevante publieke en private actoren zich er op de lange termijn sterk toe verbinden om samen te werken aan de uitvoering ervan. Alleen door samen te werken, kan er zo snel mogelijk voor worden gezorgd dat onze netten de uitdaging aankunnen.

Daarom zal de Commissie in het kader van het forum inzake energie-infrastructuur van Kopenhagen een speciaal platform opzetten, in samenwerking met de lidstaten, ACER, het ENTSB-E en de EU-DSB-entiteit, de EIB, fabrikanten en ngo’s, om de voortgang regelmatig te monitoren en tijdens de jaarlijkse vergadering van het forum verslag uit te brengen over de uitvoering van dit actieplan.


BIJLAGE I — HET EUROPEES ACTIEPLAN VOOR NETTEN KORT SAMENGEVAT

CATEGORIEACTIESTIJDSCHEMA
De uitvoering van projecten van gemeenschappelijk belang versnellen en nieuwe projecten ontwikkelen1.De Commissie, de lidstaten en de transmissiesysteembeheerders versterken de steun voor de voorbereiding, snellere uitvoering en financiering van projecten van gemeenschappelijk belang en projecten van wederzijds belangVanaf 2024
De netplanning op de lange termijn verbeteren met het oog op een groter aandeel hernieuwbare energie en meer elektrificatie2.Het ENTSB-E verbetert de top-downplanning tegen 2050 door de identificatie van de behoeften van offshore-en onshoresystemen te integreren en waterstof verder in aanmerking te nemenVanaf eerste kwartaal 2024
3.De EU-DSB-entiteit ondersteunt de netplanning van distributiesysteembeheerders door het bestaan en de kenmerken van ontwikkelingsplannen voor distributienetten in kaart te brengenMedio 2024
Regelgevingsstimulansen voor toekomstgerichte netuitbouw invoeren4.De Commissie stelt leidende beginselen voor waarin staat onder welke voorwaarden anticiperende investeringen in netprojecten moeten worden toegekendEerste kwartaal 2025
5.De Commissie verstrekt richtsnoeren over grensoverschrijdende kostendeling voor offshoreprojectenMedio 2024
Een betere benutting van de netten stimuleren6.Het ENTSB-E en de EU-DSB-entiteit bereiken overeenstemming over geharmoniseerde definities van beschikbare nethostingcapaciteit voor systeembeheerders en stellen een pan-Europees overzicht opNa goedkeuring
7.Het ENTSB-E en de EU-DSB-entiteit bevorderen de invoering van technologieën voor slimme netten en netefficiëntie en innovatieve technologieënVierde kwartaal 2024
8.ACER beveelt in zijn volgende tariefverslag beste praktijken aan met betrekking tot de bevordering van technologieën voor slimme netten en netefficiëntie door middel van tariefontwerp, met bijzondere aandacht voor het in aanmerking nemen van exploitatiekosten naast kapitaaluitgaven en batenverdelingEerste kwartaal 2025
De toegang tot financiering verbeteren9.De Commissie stelt op maat gesneden financieringsmodellen vast en versterkt de dialoog om financiële belemmeringen aan te pakken Na goedkeuring
10.De Commissie geeft meer inzicht in de mogelijkheden van EU-financieringsprogramma’s voor slimme netten en modernisering van distributienettenVanaf eerste kwartaal 2024
De uitrol versnellen door snellere vergunningverlening en betrokkenheid van het publiek11.De Commissie ondersteunt versnelde vergunningverlening door richtsnoeren en technische ondersteuning te bieden voor de uitvoering van bestaande wetgevingsinstrumenten en de lidstaten nemen versnellingsmaatregelen2024-2025
12.De Commissie lanceert een pact voor betrokkenheid met het oog op vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden en regelgevende ondersteuningNa goedkeuring
De toeleveringsketens voor de netten versterken13.Het ENTSB-E en de EU-DSB-entiteit werken samen met technologieleveranciers om gemeenschappelijke technologiespecificaties te ontwikkelen en de zichtbaarheid van netprojecten te verbeteren, ter bevordering van investeringen in productiecapaciteit en veilige toeleveringsketensVierde kwartaal 2024
14.De Commissie bevordert gemeenschappelijke technische voorschriften voor opwekkings- en consumentenaansluitingenTegen 2025


BIJLAGE II — EEN PACT VOOR BETROKKENHEID

Zorgen voor vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden bij de netontwikkeling

De hoeksteen van onze energietransitie en ons economisch herstel zal een elektriciteitssysteem zijn waarvan in 2030 ongeveer de helft van de productie bestaat uit hernieuwbare energie en dat ruim vóór 2050 volledig koolstofvrij zal zijn. We zullen de hernieuwbare-energiecapaciteit vele malen sneller inzetten dan nu het geval is. Hiervoor is een geïntegreerde en onderling verbonden Europese infrastructuur noodzakelijk. Het versnellen van de ontwikkeling van elektriciteitsnetten, parallel aan de grootschalige opschaling van hernieuwbare energie, is dus van cruciaal belang voor de voortrekkersrol van Europa op het gebied van energiezekerheid en klimaatambities.

Dit kan niet afzonderlijk worden gerealiseerd en mag niet ten koste gaan van de bescherming van onze meest kwetsbare habitats. De herziene TEN-E-verordening blijft een richtinggevend kader voor het identificeren en het indien en waar nodig opzetten van projecten van gemeenschappelijk belang (PGB’s) om vraag en aanbod in heel Europa met elkaar te verbinden. De besluitvormingsprocessen, in de selectiefase voor het PGB-label of later, tijdens de tracé-aanleg en de bouw, zijn versterkt om ze inclusiever te maken en om te voorzien in meer transparantie en verantwoording ten aanzien van de standpunten en behoeften van de gemeenschappen die de gevolgen van de bouw ondervinden. Hoewel beste praktijken worden bevorderd en gedeeld onder projectontwikkelaars, doen zich bij de netontwikkeling zowel op transmissie- als op distributieniveau nog steeds vertragingen voor als gevolg van een gebrek aan acceptatie door gemeenschappen die met energie-infrastructuurprojecten te maken hebben. Het kwantificeren en in geld uitdrukken van de voordelen van succesvolle betrokkenheid van belanghebbenden en de vermijding van vertragingen kan een uitdaging vormen in een complex regelgevingskader voor de aanleg van infrastructuur die de grenzen van meerdere rechtsgebieden overschrijdt en onder verschillende bevoegdheden valt. Het kader voor betrokkenheid van het publiek moet worden versterkt in een regelmatige en zinvolle collectieve inspanning waardoor het vertrouwen in en de deelname aan netontwikkeling worden versterkt, de gevolgen voor de gemeenschappen en de natuur worden verzacht, de voordelen worden herverdeeld en de natuurbescherming wordt verbeterd.

In haar mededeling “Netten, de ontbrekende schakel: Een EU-actieplan voor netten”, kondigt de Commissie de lancering aan van een pact voor betrokkenheid om te zorgen voor vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden bij de netontwikkeling, samen met de lidstaten, ACER en nationale regulerende instanties, het ENTSB-E en transmissiesysteembeheerders, de EU-DSB-entiteit en distributiesysteembeheerders, projectontwikkelaars en het maatschappelijk middenveld, waarin wordt opgeroepen tot:

1.het ontwerpen en uitvoeren van nationale en Europese voorlichtingsacties over de sleutelrol van transmissie- en distributienetten als katalysatoren van de energietransitie;

2.samenwerking tussen de nationale en lokale instanties om te zorgen voor een doeltreffende uitvoering van vergunningsbepalingen voor projecten op het gebied van netten en hernieuwbare energie en beste praktijken die op lokaal, nationaal en EU-niveau zijn aangenomen en/of worden aanbevolen;

3.een toezegging van de lidstaten om hun betrokkenheid bij de regionale samenwerkingsfora, zoals de opgerichte groepen op hoog niveau, te versterken om de uitvoering van projecten van gemeenschappelijk belang te versnellen, waarbij prioriteit wordt gegeven aan de meest uitgewerkte en concrete projecten. Bij deze werkzaamheden zullen transmissiesysteembeheerders en projectontwikkelaars, alsook nationale regulerende instanties en belanghebbenden worden betrokken;

4.een open dialoog tussen ministeries, regulerende instanties en transmissie- en distributiesysteembeheerders over adequate regelgevende ondersteuning van activiteiten voor vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden op basis van specifieke hoofdstukken over de betrokkenheid van belanghebbenden bij netinvesteringsplannen;

5.de nodige organisatorische voorwaarden voor alle partijen die betrokken zijn bij processen voor vergunningverlening of betrokkenheid van belanghebbenden, afgestemd op de grote behoeften aan uitrol van netten.

In het kader van passende netgerelateerde samenwerkingsfora, zoals de PCI Energy Days, het forum inzake energie-infrastructuur (forum van Kopenhagen) en het platform van nationale bevoegde instanties (NCA-platform), zal de Commissie nauw samenwerken met alle partijen die zich aan het pact voor betrokkenheid houden om de uitvoering van de vier pijlers van het pact te ondersteunen. Binnen deze fora zal de Commissie ook de met deze initiatieven geboekte vooruitgang volgen en de uitwisseling van praktijken bevorderen als inspiratie voor verdere inspanningen van alle partijen bij het ontwikkelen en in stand houden van participatieprocessen waarmee de netuitdaging van de EU wordt aangegaan.

De Commissie verzoekt de lidstaten, de nationale regulerende instanties, de transmissie- en distributiesysteembeheerders, projectontwikkelaars en het maatschappelijk middenveld zich aan te sluiten bij het pact voor betrokkenheid en via hun collectieve acties bij te dragen tot een ondersteunend kader voor vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden bij de netontwikkeling. 


(1)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/speech_23_4377  

(2)

 Artikel 2, punt 11, van Verordening (EU) 2018/1999 (governanceverordening).

(3)

In januari 2023 hebben de lidstaten regionaal overeenstemming bereikt over gecombineerde ambities die leiden tot cumulatieve offshoredoelstellingen van ongeveer 111 GW tegen 2030 en 317 GW tegen 2050. Ter vergelijking: in 2023 bedroeg de totale geïnstalleerde onshore- en offshorecapaciteit ongeveer 971 MW (ramingen van de Commissie van 971 452 MW op basis van de gegevens per land van het transparantieplatform van het ENTSB-E ).

(4)

  System needs study – Opportunities for a more efficient European power system in 2030 and 2040 , tienjarig netontwikkelingsplan 2022, ENTSB-E, mei 2023.

(5)

Verslag van de Commissie over de stimulering van e-mobiliteit door middel van gebouwenbeleid , februari 2023.

(6)

Zie Connecting the dots, uitgevoerd door Eurelectric in samenwerking met E.DSO. Het aandeel van netten in de totale kosten van de energievoorziening is geëvolueerd van gemiddeld 27 % in het voorgaande decennium tot 37 % dit decennium — zie de beoordeling van de investeringsbehoeften van de Commissie, SWD(2023) 68 final.

(7)

  Uitvoering van het REPowerEU-plan , SWD(2022) 230 final.

(8)

  Electricity Grids and Secure Energy Transitions , IEA, oktober 2023.

(9)

  https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2023/10/09/renewable-energy-council-adopts-new-rules/  

(10)

  Verordening (EU) 2019/943 en Richtlijn (EU) 2019/944 .

(11)

  https://www.ft.com/content/4c843612-1890-49bb-83eb-ddbe4495d6c9  

(12)

  Conclusies van de Conferentie over de toekomst van Europa , voorstel 3 over klimaatverandering, energie en vervoer, maatregel 4 (blz. 45).

(13)

  https://energy.ec.europa.eu/topics/infrastructure/energy-infrastructure-forum_en  

(14)

  https://energy.ec.europa.eu/topics/infrastructure/projects-common-interest/pci-energy-days_en  

(15)

2023: https://www.pcisummit.eu/live-stream/ ; 2022: https://www.sincrogrid.eu/en/News/ArticleID/442/Recordings-of-the-Smart-Grid-PCIs-Summit  

(16)

  https://www.entsoe.eu/eugridforum/  

(17)

  The European Investment Bank’s role in cross-border infrastructure projects , EIB, mei 2023.

(18)

PWB’s zullen de EU-lidstaten verbinden met buurlanden en bijdragen tot de verwezenlijking van de klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030 van de Unie, en dat kan bijvoorbeeld de decarbonisatietoezeggingen van de partijen bij de Energiegemeenschap ondersteunen.

(19)

Gebaseerd op de herstel- en veerkrachtplannen met inbegrip van de REPowerEU-hoofdstukken van 21 lidstaten (HR, EE, EL, HU, IT, PL, RO, MT, AT, ES, SI, SK, CZ, PT, LT, LV, CY, DE, BE, BG, FI).

(20)

De herziene richtlijn hernieuwbare energie bevat eisen voor de lidstaten om ervoor te zorgen dat oplaadpunten slimme oplaadfuncties en, in voorkomend geval, bidirectioneel laden kunnen ondersteunen, en om maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat elektrische voertuigen en batterijen op niet-discriminerende wijze kunnen deelnemen aan flexibiliteitsdiensten. AFIR stelt bindende streefcijfers voor de uitrol van openbaar toegankelijke laadinfrastructuur vast en schrijft voor dat vanaf begin 2024 alle nieuwe of gerenoveerde openbaar toegankelijke laadpunten uitgerust moeten zijn om slim te kunnen laden. De lidstaten moeten tegen eind 2024 de potentiële bijdrage van bidirectioneel laden aan de vermindering van de gebruikers- en systeemkosten en het vergroten van het aandeel hernieuwbare elektriciteit in het elektriciteitssysteem beoordelen en, indien nodig, passende maatregelen nemen. De komende netcode inzake flexibiliteit aan de vraagzijde, die momenteel wordt opgesteld, zal het regelgevingskader vaststellen voor de deelname van bidirectioneel laden aan netdiensten, samen met andere technologieën om flexibiliteit te bieden teneinde eventuele resterende regelgevingsobstakels aan te pakken. De Commissie streeft ernaar de netcode in de loop van 2025 vast te stellen.

(21)

Zoals het Forum voor duurzaam vervoer en de deskundigengroep slimme energie .

(22)

  Aanbeveling van de Commissie van 14 maart 2023 inzake energieopslag , C(2023) 1729 final.

(23)

Kleine distributiesysteembeheerders die minder dan 100 000 afnemers bedienen of die kleinschalige geïsoleerde systemen bedienen, kunnen worden vrijgesteld.

(24)

Raming van de Commissie van 2 558 distributiesysteembeheerders op basis van gegevens van Eurelectric: Distribution grids in Europe, Facts and Figures 2020 , december 2020.

(25)

Zo kunnen meetgegevens van transformatoren, omvormers en verbruikers op laagspanningsniveau worden gebruikt als input voor load-flow-berekeningen waarmee de invloed van nieuwe aansluitingen van fotovoltaïsche installaties op de spanning en netbelasting kan worden berekend op basis van de individuele reserves van het overeenkomstige netgedeelte, waardoor de netontwikkelingsplanning wordt beperkt tot wat werkelijk nodig is ( Distribution grids: The energy transition’s backbone , Geode, mei 2023).

(26)

Zie bijvoorbeeld die welke zijn onderzocht door de waarnemingspost voor distributiesysteembeheerders 2022 van het JRC (hoofdstuk 4.7), JRC, april 2023.

(27)

  CEER Views on Electricity Distribution Network Development Plans , CEER, november 2021.

(28)

 https://energy.ec.europa.eu/system/files/2023-06/Conclusions%209th%20EIF_13%20June%20FINAL.pdf

(29)

  Power System of the Future: Keys to delivering capacity on the distribution grid , Eurelectric, september 2023.

(30)

Zie voorbeelden op distributieniveau in Spanje en in Tsjechië .

(31)

  CEER Paper on Alternative Connection Agreements , CEER, mei 2023.

(32)

  The benefits of innovative grid technologies , CurrENT, december 2021.

(33)

Zo zijn, gezien de hogere spanningsniveaus (en de lagere stroomsterkte), de netverliezen in de transmissienetten relatief gezien lager dan in distributienetten: ongeveer 0,5 tot 3 % bij transmissie tegenover 2 tot 14 % bij distributie. Report on Power Losses , CEER, maart 2020.

(34)

Waarnemingscentrum voor schone-energietechnologie: Smart grids in the European Union , Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, oktober 2023.

(35)

  https://entsoe.eu/Technopedia/  

(36)

  Report on regulatory frameworks for European energy networks 2022 , CEER, januari 2023.

(37)

  Benefit-based incentive regulation to promote efficiency and innovation in addressing system needs , Florence School of Regulation, juni 2023.

(38)

  https://energy.ec.europa.eu/events/9th-energy-infrastructure-forum-2023-06-12_en  

(39)

  https://www.acer.europa.eu/Publications/ACER_electricity_network_tariff_report.pdf  

(40)

Het moderniseringsfonds gebruikt een deel van de EU-ETS-inkomsten om investeringen in de modernisering van energienetten in de 13 EU-lidstaten met een lager inkomen te ondersteunen. In de periode 2021-2030 zal 57 miljard EUR beschikbaar zijn in het kader van het moderniseringsfonds, uitgaande van een EU-ETS-prijs van 75 EUR/tCO₂.

(41)

  Verordening (EU) 2022/2577 van de Raad van 22 december 2022 tot vaststelling van een kader om de inzet van hernieuwbare energie te versnellen (PB L 335 van 29.12.2022, blz. 36).

(42)

  Streamlining environmental assessment procedures for energy infrastructure Projects of Common Interest (PCIs) , Europese Commissie, 2013.

(43)

  Richtsnoeren betreffende energietransmissie-infrastructuur en EU-natuurwetgeving , Europese Commissie, 2018.

(44)

  Verordening (EU) 2021/240 tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning (PB L 57 van 18.2.2021, blz. 1).

(45)

COM(2023) 669 final, Europees actieplan voor windenergie .

(46)

  Richtlijn (EU) 2022/2557 betreffende de weerbaarheid van kritieke entiteiten . 

(47)

  Aanbeveling (EU) 2019/553 van de Commissie van 3 april 2019 over cyberbeveiliging in de energiesector .

(48)

  Richtlijn (EU) 2022/2555 betreffende maatregelen voor een hoog gezamenlijk niveau van cyberbeveiliging in de Unie .

(49)

  Study on skills needs developments, vocational education and training systems in the changing electricity sector , door industriAll European Trade Union, de Europese Federatie van ambtenarenvakbonden (EPSU) en Eurelectric, met steun van de EU.

(50)

Zie de recente opening van een handelsonderzoek naar optischevezelkabels in PB C2023/891, Bericht van inleiding betreffende optischevezelkabels .

(51)

Verordening (EU) 2019/452 tot vaststelling van een kader voor de screening van buitenlandse directe investeringen in de Unie .

(52)

  https://interopera.eu/  

(53)

Bv. het 2GW Program van TenneT voor offshore-netten ( https://www.tennet.eu/about-tennet/innovations/2gw-program ).

(54)

  Conclusies van het ENTSB-E-evenement “Future of our Grids”, sessie 3 over “People and procurement”.