Verordening 2025/535 - Hervormings- en groeifaciliteit voor Moldavië - Hoofdinhoud

Publicatieblad

van de Europese Unie

NL

L-serie

2025/535

21.3.2025

De Unie is gegrondvest op de in artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) genoemde waarden, waaronder democratie, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten. Die waarden maken deel uit van de toetredingscriteria die tijdens de Europese Raad van Kopenhagen in juni 1993 zijn vastgesteld (criteria van Kopenhagen), die de voorwaarden vormen om voor het lidmaatschap van de Unie in aanmerking te komen.

Het uitbreidingsproces van de Unie is gebaseerd op vastgestelde criteria, eerlijke en consistente conditionaliteit en het beginsel van eigen verdiensten. Een vastberaden toepassing van het “eerst de basis”-beginsel, dat een sterke nadruk vereist op de rechtsstaat, de grondrechten, de werking van democratische instellingen en hervorming van het openbaar bestuur, alsook op economische criteria, blijft van essentieel belang. De voortgang hangt af van de uitvoering door de Republiek Moldavië (Moldavië) van de hervormingen die nodig zijn om zich aan het acquis van de Unie aan te passen.

De Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne heeft nog eens laten zien dat uitbreiding van de Unie vanuit geostrategisch oogpunt een investering in vrede, veiligheid en stabiliteit is. De Unie zet zich volledig en ondubbelzinnig in voor het vooruitzicht van het lidmaatschap van de Unie van Moldavië. Dat Moldavië zich sterk oriënteert op en inzet voor toenadering tot de Unie, is een sterke uitdrukking van zijn strategische keuze en de plaats die het land wil innemen in onze gemeenschap van waarden. Niettemin moet het toetredingsproces van Moldavië stevig verankerd zijn in tastbare en concrete vooruitgang op het gebied van hervormingen.

Het is in het gemeenschappelijk belang van de Unie en Moldavië om vooruitgang te boeken bij de hervormingen van zijn politieke, juridische en economische stelsels met het oog op zijn toekomstige lidmaatschap van de Unie, en om zijn toetredingsproces te ondersteunen. Het vooruitzicht van het lidmaatschap van de Unie is een krachtige motor voor veranderingsprocessen, het leidt tot positieve democratische, politieke, economische en maatschappelijke veranderingen en helpt de veerkracht van Moldavië te versterken.

Sommige voordelen van het lidmaatschap van de Unie moeten voorafgaand aan de toetreding tot stand komen. Economische convergentie staat centraal bij die voordelen. Momenteel ligt het niveau van convergentie van Moldavië wat betreft bbp per hoofd van de bevolking in koopkrachtstandaard laag met 29 % van het EU-gemiddelde en vordert de convergentie niet snel genoeg. De Moldavische diaspora moet ook worden beschouwd als leverancier van een belangrijke bijdrage aan de sociale en economische ontwikkeling van Moldavië.

Aangezien de toetredingsonderhandelingen met Moldavië in juni 2024 van start zijn gegaan, is het belangrijk de nodige steun te verlenen voor het toetredingstraject van Moldavië. Voorts is het van belang dat de steun op een niveau wordt gebracht dat vergelijkbaar is met dat van andere kandidaat-lidstaten waarmee toetredingsonderhandelingen worden gevoerd en dat er wordt gezorgd voor passende middelen.

De uitvoering van het groeiplan voor Moldavië vereist de passende financiering in het kader van een specifiek nieuw financieringsinstrument (de “faciliteit”). De faciliteit moet het land helpen bij de uitvoering van hervormingen ter verwezenlijking van duurzame economische groei en vooruitgang op het gebied van de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces.

Gezien de ongerechtvaardigde Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, die ingrijpende gevolgen heeft voor de veiligheid en economie van Moldavië en voor de bestaansmiddelen van zijn burgers, evenals de aanhoudende en ongekende hybride aanvallen op het land en zijn democratische instellingen, moet de faciliteit erop gericht zijn Moldavië te ondersteunen bij enorme uitdagingen, met name wat betreft economie, energie, levensmiddelen en waardeketens. Het is passend dat de faciliteit tijdig steun verleent aan Moldavië en Moldavië in staat stelt zijn weerbaarheid tegen buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging in zijn soevereiniteit, democratische processen en instellingen te versterken.

Om de doelstellingen van het groeiplan voor Moldavië te bereiken, moet wat investeringen betreft bijzondere nadruk worden gelegd op sectoren die kunnen fungeren als belangrijke multiplicatoren voor sociale en economische ontwikkeling: connectiviteit, infrastructuur, met inbegrip van duurzaam vervoer, decarbonisatie, energie, groene en de digitale transitie, landbouw en de voedingsmiddelenindustrie, alsook onderwijs, arbeidsmarktparticipatie en de ontwikkeling van vaardigheden, met bijzondere aandacht voor kinderen en jongeren en het verhogen van de levensstandaard in het hele land.

De faciliteit moet voortbouwen op de associatieagenda met Moldavië alsook op de werkzaamheden van het economisch en investeringsplan voor het Oostelijk Partnerschap in Moldavië, dat het voortouw heeft genomen bij investeringen in kritieke sectoren zoals connectiviteit, energie-efficiëntie en energiezekerheid, waarbij “gestrande activa” (stranded assets) worden vermeden, ondernemingsstimulansen en concurrentievermogen. Verbeterde toegang tot de eengemaakte markt van de Unie door uitvoering van de diepe en brede vrijhandelsruimte, verbeterde infrastructuur en deelname aan Unie-programma’s en -beleidsmaatregelen, afhankelijk van de afstemming van Moldavië op de relevante regels inzake de eengemaakte markt van de Unie, zal onmiddellijke en tastbare sociaal-economische voordelen opleveren.

Duurzame vervoersinfrastructuur is essentieel om de connectiviteit tussen Moldavië en de Unie te verbeteren en moet bijdragen tot de integratie van Moldavië in het vervoersnetwerk van de Unie. In het herziene trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T) heeft de Commissie de Europese vervoerscorridor Oostzee-Zwarte Zee-Egeïsche Zee uitgebreid tot Moldavië. Het TEN-T is de referentie voor de financiering van duurzame vervoersinfrastructuur, onder meer voor milieuvriendelijke vervoermiddelen, zoals spoorwegen, alsook voor de digitalisering van het vervoer. Grensoverschrijdende energie-infrastructuurprojecten en interconnecties met de lidstaten en de uitbreidingspartners van de Unie zijn van essentieel belang voor de regionale energiezekerheid en -integratie binnen de Unie.

Met de faciliteit moeten investeringen en hervormingen worden ondersteund die het pad van Moldavië naar de digitale transformatie van de economie en samenleving bevorderen, in overeenstemming met de visie van de Unie voor 2030 die is gepresenteerd in de mededeling van de Commissie van 9 maart 2021“Digitaal kompas 2030: de Europese aanpak voor het digitale decennium”, waarmee een inclusieve digitale economie wordt bevorderd die alle burgers ten goede komt. Met de faciliteit moet worden gestreefd naar het vergemakkelijken van de verwezenlijking door Moldavië van de algemene doelstellingen en digitale streefcijfers met betrekking tot de Unie. Zoals de Commissie in haar mededeling van 15 juni 2023 getiteld “Uitvoering van de toolbox inzake 5G-cyberbeveiliging” heeft uiteengezet, moet de toolbox inzake 5G-cyberbeveiliging de referentie zijn voor financiering van de Unie om de beveiliging, veerkracht en bescherming van de integriteit van digitale infrastructuurprojecten in de regio te waarborgen.

De steun in het kader van de faciliteit moet worden verleend om algemene en specifieke doelstellingen te bereiken, op basis van vastgestelde criteria en met duidelijke betalingsvoorwaarden. Die algemene en specifieke doelstellingen moeten worden nagestreefd op een manier dat zij elkaar wederzijds versterken. Met de faciliteit moet het uitbreidingsproces worden ondersteund door de afstemming op de waarden, wetten, regels, normen, beleidsmaatregelen en praktijken van de Unie (“acquis”) met het oog op lidmaatschap van de Unie te versnellen, en moeten de geleidelijke integratie van Moldavië in de eengemaakte markt van de Unie en zijn sociaal-economische convergentie met de Unie worden versneld. De faciliteit moet ook goede nabuurschapsbetrekkingen bevorderen.

Naast het stimuleren van de sociaal-economische convergentie moet de faciliteit ook bijdragen tot snellere hervormingen in verband met de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces, waaronder de rechtsstaat, de grondrechten, onder meer de rechten van vluchtelingen en personen die tot minderheden behoren, met inbegrip van nationale minderheden en Roma, alsook de rechten van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders en interseksuelen (LGBTI-personen). De faciliteit moet ook zorgen voor een verbetering van de werking van democratische instellingen en overheidsdiensten; overheidsopdrachten, toezicht op staatssteun en beheer van de overheidsfinanciën; de bestrijding van alle vormen van corruptie en georganiseerde criminaliteit; onderwijs en opleiding van hoge kwaliteit en werkgelegenheidsbeleid; en de groene transitie en de klimaat- en milieudoelstellingen van het land.

De faciliteit moet Moldavië helpen bij zijn voorbereiding op het lidmaatschap van de Unie, in overeenstemming met de bestaande uitbreidingsmethode.

De faciliteit moet de bestaande economische en financiële dialoog aanvullen zonder het toepassingsgebied ervan aan te tasten, waardoor de economische integratie en de voorbereiding van het multilaterale toezicht van de Unie op het economisch beleid worden versterkt.

De faciliteit moet de ontwikkeling van beginselen inzake doeltreffendheid bevorderen, waarbij de additionaliteit bij en de het aanvullend karakter op de steun die in het kader van andere programma’s en instrumenten van de Unie wordt verleend, in acht moeten worden genomen en overlapping moet worden voorkomen, en moet zorgen voor synergieën tussen bijstand uit hoofde van deze verordening en andere vormen van bijstand, met inbegrip van geïntegreerde financiële pakketten bestaande uit zowel export- als ontwikkelingsfinanciering van de Unie, de lidstaten, derde landen en multilaterale en regionale organisaties en entiteiten. Doorlopende deelname van Moldavië aan andere financieringsprogramma’s van de Unie is cruciaal.

Conform het beginsel van inclusief partnerschap moet de Commissie ernaar streven ervoor te zorgen dat het Moldavische parlement, lokale overheden, overeenkomstig het nationale rechtskader van Moldavië, en relevante belanghebbenden in Moldavië, met inbegrip van sociale partners en organisaties van het maatschappelijk middenveld, terdege worden geraadpleegd en dat zij tijdig toegang hebben tot relevante informatie, zodat zij een zinvolle rol kunnen spelen bij het opzet en de uitvoering van programma’s en bij de daarmee verband houdende monitoring.

Technische bijstand en bijstand voor grensoverschrijdende samenwerking moeten worden verleend ter ondersteuning van de doelstellingen van de faciliteit en ter versterking van de relevante capaciteiten van Moldavië om de hervormingsagenda uit te voeren.

Met de faciliteit moet worden gezorgd voor samenhang met en ondersteuning van de algemene doelstellingen van het externe optreden van de Unie zoals vastgelegd in artikel 21 VEU, met inbegrip van eerbiediging van de grondrechten die zijn verankerd in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Het moet met name zorgen voor de bescherming en bevordering van de mensenrechten en de rechtsstaat.

Met de faciliteit moeten innovatie, onderzoek en samenwerking tussen academische instellingen en de industrie worden gestimuleerd ter bevordering van de groene en de digitale transitie, waarbij lokale industrieën worden ondersteund met nadruk op lokale micro-, kleine en middelgrote ondernemingen en start-ups.

Moldavië moet blijk geven van een geloofwaardige inzet voor de Europese waarden, onder meer door zich aan te sluiten bij het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de Unie (GBVB), met inbegrip van beperkende maatregelen van de Unie.

Bij de uitvoering van de faciliteit moet rekening worden gehouden met de strategische autonomie van de Unie alsook met de strategische belangen van de Unie en haar lidstaten en de waarden waarop de Unie is gegrondvest.

Activiteiten in het kader van de faciliteit moeten bijdragen tot de voortgang met betrekking tot de sociale, klimaat- en milieunormen van de Unie en tot de voortgang ten aanzien van de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties, de uit hoofde van het VN-raamverdrag inzake klimaatverandering aangenomen (de “Overeenkomst van Parijs”), het VN-verdrag inzake biologische diversiteit en het VN-verdrag ter bestrijding van woestijnvorming, en mogen niet bijdragen tot aantasting van het milieu of schade toebrengen aan het milieu of het klimaat. De in het kader van de faciliteit gefinancierde maatregelen moeten in overeenstemming zijn met het nationaal energie- en klimaatplan van Moldavië, zijn nationaal bepaalde bijdrage en zijn ambitie om uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Met de faciliteit moet worden bijgedragen tot de beperking van klimaatverandering en tot het vermogen om zich aan te passen aan de negatieve gevolgen van de klimaatverandering, en moet de klimaatbestendigheid worden bevorderd. Met financiering in het kader van de faciliteit moet met name de transitie naar een koolstofvrije, klimaatneutrale, klimaatbestendige en circulaire economie worden bevorderd.

Bij de uitvoering van deze verordening moeten de beginselen van gelijkheid en non-discriminatie, zoals uiteengezet in de strategieën voor een Unie van gelijkheid, richtinggevend zijn. Daarbij moeten gendergelijkheid en gendermainstreaming worden uitgedragen en bevorderd, moet worden gezorgd voor een betekenisvolle deelname van vrouwen aan besluitvormingsprocessen en de versterking van de positie van vrouwen en meisjes, en moet worden gestreefd naar het beschermen en stimuleren van de bevordering en het volledige genot van alle mensenrechten door alle vrouwen en meisjes, alsook moeten geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld worden voorkomen en bestreden, rekening houdend met de relevante genderactieplannen van de Unie en de desbetreffende conclusies van de Raad en internationale verdragen. Bij de uitvoering van deze verordening moet bovendien de Europese pijler van sociale rechten volledig in acht worden genomen, onder meer met betrekking tot het systeem voor kinderbescherming en arbeidsrechten. De uitvoering van de faciliteit moet in overeenstemming zijn met het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap en het bijbehorende protocol, en moet zorgen voor toegankelijkheid van de investeringen en technische bijstand van de faciliteit, overeenkomstig Richtlijn (EU) 2019/882 van het Europees Parlement en de Raad (2).

Gezien de Europese Green Deal als de Europese strategie voor duurzame groei en gezien het belang om de klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen aan te pakken in overeenstemming met de toezeggingen in het Interinstitutioneel Akkoord tussen het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie (3), moet de faciliteit bijdragen aan het behalen van het algemene doel van 30 % van de begrotingsuitgaven van de Unie ter ondersteuning van de klimaatdoelstellingen en 7,5 % in 2024 en 10 % in 2026 en 2027 ter ondersteuning van biodiversiteitsdoelstellingen. Ten minste 37 % van de niet-terugbetaalbare financiële steun, met inbegrip van voorzieningen, die wordt verstrekt aan investeringsprojecten die zijn goedgekeurd in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform, een van de in artikel 32 van Verordening (EU) 2021/947 van het Europees Parlement en de Raad (4) bedoelde regionale investeringsplatforms, moet worden toegewezen aan klimaatdoelstellingen. Dat bedrag moet worden berekend aan de hand van de “Rio-indicatoren” overeenkomstig de verplichting om de internationale klimaatfinanciering van de Unie aan de OESO te rapporteren, alsook verplichtingen uit hoofde van andere internationale overeenkomsten of kaders. Al in juni 2025 zullen de EU-klimaatcoëfficiënten, die van toepassing zijn op alle programma’s die vallen onder het meerjarig financieel kader (MFK) 2021-2027 en zijn uiteengezet in het werkdocument van de diensten van de Commissie getiteld “Climate Mainstreaming Architecture in the 2021-2027 Multiannual Financial Framework”, ook worden toegepast op klimaatuitgaven in het kader van rubriek 6 van het MFK (“Nabuurschap en internationaal beleid”). De faciliteit zal worden afgestemd op de aanpak van andere instrumenten van rubriek 6, om te zorgen voor consistente klimaatrapportage in Moldavië. Met de faciliteit moeten activiteiten worden ondersteund die de normen en prioriteiten van de Unie op klimaat- en milieugebied volledig eerbiedigen en voldoen aan het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”.

Projecten worden in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform goedgekeurd na beoordeling door de Commissie en na een positief advies van de lidstaten in de raad van bestuur van het nabuurschapsinvesteringsplatform.

De Commissie moet, in samenwerking met de lidstaten en Moldavië, zorgen voor naleving, samenhang, verenigbaarheid en complementariteit, meer transparantie en verantwoordingsplicht bij het verlenen van bijstand, onder meer door passende internecontrolesystemen en een fraudebestrijdingsbeleid in te voeren. De beschikbaarstelling van de steun in het kader van de faciliteit moet afhankelijk worden gesteld van de noodzakelijke basisvoorwaarden dat Moldavië doeltreffende democratische mechanismen, waaronder een parlementair meerpartijenstelsel, vrije en eerlijke verkiezingen, vrije, onafhankelijke en pluralistische media, een onafhankelijke rechterlijke macht en de rechtsstaat eerbiedigt, en de inachtneming van alle mensenrechtenverplichtingen garandeert, met inbegrip van de rechten van personen die tot minderheden behoren.

De faciliteit moet worden ondersteund met middelen uit het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking — Europa in de wereld (NDICI — Europa in de wereld), met name met de financiële toewijzing voor het oostelijk nabuurschap, ten belope van 520 miljoen EUR in niet-terugbetaalbare steun en een maximumbedrag van 1 500 miljoen EUR aan leningen voor de periode 2025-2027. De niet-terugbetaalbare steun moet de voorziening van 9 % dekken die nodig is voor de leningen ten belope van 135 miljoen EUR, steun van de Unie voor projecten die zijn goedgekeurd in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform, als bedoeld in artikel 18, lid 2, van deze verordening, en aanvullende steun, met inbegrip van steun aan organisaties van het maatschappelijk middenveld en technische bijstand. De niet-terugbetaalbare steun moet worden gefinancierd met de middelen die op uit hoofde van artikel 6, lid 2, punt a), van Verordening (EU) 2021/947 aan het geografische nabuurschapsprogramma zijn toegewezen. Tenzij in deze verordening anders is vermeld, moeten alle bepalingen van Verordening (EU) 2021/947 van toepassing zijn.

Besluiten over de in artikel 19, lid 3, bedoelde vrijgave van middelen voor steun in de vorm van leningen moeten worden vastgesteld in de periode van 1 januari 2025 tot en met 30 juni 2029. Deze uiterste datum omvat de tijd die de Commissie nodig heeft om te beoordelen of de betrokken betalingsvoorwaarden met succes zijn vervuld en om het daaropvolgende besluit tot vrijgave van middelen vast te stellen.

Om het hefboomeffect van de financiële steun van de Unie voor het aantrekken van aanvullende investeringen te maximaliseren en ervoor te zorgen dat de Unie zeggenschap behoudt over de uitgaven, moeten de investeringen ter ondersteuning van de hervormingsagenda via het nabuurschapsinvesteringsplatform worden uitgevoerd. Ten minste 25 % van het aan Moldavië vrijgegeven leningsbedrag moet door Moldavië ter beschikking worden gesteld voor investeringsprojecten die in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform zijn goedgekeurd. Dit komt boven op de niet-terugbetaalbare steun die de Unie voor deze projecten verleent.

De financiële verplichtingen die voortvloeien uit in het kader van de faciliteit verstrekte leningen mogen geen deel uitmaken van de garantie voor extern optreden in de zin van artikel 31, lid 4, van Verordening (EU) 2021/947.

Op deze verordening moeten de horizontale financiële regels van toepassing zijn die het Europees Parlement en de Raad op grond van artikel 322 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) hebben vastgesteld. Die regels zijn neergelegd in Verordening (EU, Euratom) 2024/2509 van het Europees Parlement en de Raad (5) (het “Financieel Reglement”) en bepalen met name de procedure voor het opstellen en uitvoeren van de begroting in direct en indirect beheer door middel van subsidies, aanbestedingen, financiële bijstand, blendingverrichtingen en de vergoeding van externe deskundigen, en voorzien in controles op de verantwoordelijkheid van financiële actoren.

Wanneer dat passend is gezien de specifieke aard van de activiteit of wanneer de activiteit de veiligheid of de openbare orde schaadt, moet worden voorzien in beperkingen met betrekking tot de subsidiabiliteit in toekenningsprocedures in het kader van de faciliteit.

Om de efficiënte uitvoering van de faciliteit te waarborgen, waaronder de vergemakkelijking van de integratie van Moldavië in de Europese waardeketens, moeten alle in het kader van de faciliteit gefinancierde en aangekochte leveringen en materialen afkomstig zijn uit de lidstaten, Moldavië, kandidaat-lidstaten en partijen bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte en landen die Moldavië een niveau van steun verlenen dat vergelijkbaar is met dat van de Unie, gelet op de omvang van hun economie, en waarvoor wederzijdse toegang tot externe hulp in Moldavië is vastgesteld door de Commissie, tenzij de leveringen en materialen niet onder redelijke voorwaarden in een van die landen kunnen worden verkregen.

Met Moldavië moet een faciliteitsovereenkomst worden gesloten om de beginselen van de financiële samenwerking tussen de Unie en Moldavië vast te leggen en de nodige mechanismen te specificeren met betrekking tot controle, toezicht, monitoring, evaluatie, verslaglegging en audit van de financiering van de Unie in het kader van de faciliteit, regels inzake belastingen, rechten en heffingen en maatregelen om onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten te voorkomen, op te sporen, te onderzoeken en te corrigeren. Bijgevolg moet met Moldavië ook een leningsovereenkomst worden gesloten met specifieke bepalingen voor het beheer en de uitvoering van financiering die in de vorm van leningen is verstrekt. Zowel de faciliteitsovereenkomst als de leningsovereenkomst moet gelijktijdig en onverwijld worden toegezonden aan het Europees Parlement en de Raad.

De faciliteitsovereenkomst moet voorzien in de verplichting voor Moldavië om te zorgen voor de verzameling van en toegang tot voldoende gegevens over personen en entiteiten die financiering ontvangen, met inbegrip van informatie over uiteindelijke begunstigden, voor de uitvoering van de hervormingsagenda, met inachtneming van de beginselen van de Unie inzake gegevensbescherming en de toepasselijke gegevensbeschermingsregels.

De uitvoering van de faciliteit moet worden geschraagd door de hervormingsagenda, die een kader biedt voor het stimuleren van inclusieve duurzame sociaal-economische groei, duidelijk geformuleerd en afgestemd op toetredingsvereisten van de Unie en de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces. De hervormingsagenda zal dienen als een overkoepelend kader om de doelstellingen van de faciliteit te bereiken. De hervormingsagenda moet worden opgesteld in nauw overleg met het Moldavische parlement en relevante belanghebbenden, waaronder sociale partners en organisaties van het maatschappelijk middenveld, en hun input moet erin worden opgenomen. Moldavië moet, in voorkomend geval en in overeenstemming met zijn nationale rechtskader, streven naar de betrokkenheid en raadpleging van de lokale overheden. De uitbetaling van de steun van de Unie moet afhankelijk worden gesteld van de naleving van de betalingsvoorwaarden en van meetbare vooruitgang bij de uitvoering van hervormingen die zijn vastgelegd in de hervormingsagenda die door de Commissie is beoordeeld en formeel is goedgekeurd. De vrijgave van middelen moet dienovereenkomstig worden gestructureerd en de doelstellingen van de faciliteit weerspiegelen.

De hervormingsagenda moet gerichte hervormingsmaatregelen en prioritaire investeringsgebieden bevatten, samen met betalingsvoorwaarden in de vorm van meetbare kwalitatieve of kwantitatieve stappen die een bevredigende vooruitgang bij de uitvoering of de voltooiing van die maatregelen garanderen, en een tijdschema voor de uitvoering van die maatregelen. De hervormingsagenda moet ook een indicatieve lijst bevatten van geplande investeringsprojecten die zouden moeten worden uitgevoerd in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform. De uitvoering van die stappen moet worden gepland uiterlijk op 31 december 2027, hoewel de algehele voltooiing van de maatregelen waarop dergelijke stappen betrekking hebben, zich tot na 2027 moet kunnen uitstrekken, maar niet later dan 31 december 2028. De hervormingsagenda moet tevens een toelichting bevatten op het systeem van Moldavië om onregelmatigheden, corruptie, waaronder corruptie op hoog niveau, fraude en belangenconflicten bij het gebruik van de in het kader van de faciliteit verstrekte middelen doeltreffend te voorkomen, op te sporen en te corrigeren, alsook de regelingen om dubbele financiering uit de faciliteit en uit andere Unieprogramma’s en van andere donoren te voorkomen.

De hervormingsagenda moet een toelichting bevatten op de wijze waarop de maatregelen naar verwachting zullen bijdragen tot de klimaat- en milieudoelstellingen, het beginsel “geen ernstige afbreuk doen” en de digitale transformatie.

De maatregelen in het kader van de hervormingsagenda moeten bijdragen tot de verbetering van een efficiënt systeem voor het beheer en de controle van de overheidsfinanciën en tot een doeltreffend systeem voor toezicht op staatssteun en tot de bestrijding van witwassen, belastingontduiking, belastingontwijking, fraude en georganiseerde misdaad, om eerlijke voorwaarden voor alle ondernemingen te waarborgen. De hervormingsagenda moet een beschrijving van dergelijke systemen bevatten, alsook specifieke stappen in verband met onderhandelingshoofdstuk 32 om Moldavië te helpen zijn audit- en controlevoorschriften in overeenstemming te brengen met de normen van de Unie. Indien een verzoek om vrijgave van middelen een stap omvat in verband met onderhandelingshoofdstuk 32, zoals bedoeld in artikel 19, lid 2, mag de Commissie geen besluit vaststellen waarbij de vrijgave van middelen wordt toegestaan, tenzij zij die stap positief beoordeelt.

De hervormingsagenda moet ook indicatoren bevatten voor het beoordelen van de vorderingen bij de verwezenlijking van de in deze verordening vastgelegde algemene en specifieke doelstellingen van de faciliteit. Die indicatoren moeten gebaseerd zijn op internationaal overeengekomen indicatoren. De indicatoren moeten ook zoveel mogelijk in overeenstemming zijn met de belangrijkste prestatie-indicatoren die zijn opgenomen in het uitvoeringsbesluit van de Commissie tot goedkeuring van de hervormingsagenda’s voor de Westelijke Balkan uit hoofde van Verordening (EU) 2024/1449 van het Europees Parlement en de Raad (6) en in het kader voor de meting van de resultaten van het EFDO+. De indicatoren moeten relevant, aanvaard, geloofwaardig, eenvoudig en robuust zijn.

De Commissie moet de hervormingsagenda beoordelen op basis van de in deze verordening uiteengezette lijst van criteria. Teneinde eenvormige voorwaarden voor de uitvoering van deze verordening te waarborgen, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend om de hervormingsagenda goed te keuren. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (7). De Commissie dient, waar passend, naar behoren rekening te houden met Besluit 2010/427/EU van de Raad (8) en de rol van de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO).

Met het werkprogramma in de zin van artikel 110, lid 2, van het Financieel Reglement, dat is vastgesteld overeenkomstig de desbetreffende bepalingen van Verordening (EU) 2021/947, moeten de bedragen worden gedekt die worden gefinancierd met de middelen die uit hoofde van artikel 6, lid 2, punt a), van Verordening (EU) 2021/947 aan het geografische nabuurschapsprogramma zijn toegewezen.

Gezien de behoefte aan flexibiliteit bij de uitvoering van de faciliteit moet Moldavië bij de Commissie een met redenen omkleed verzoek kunnen indienen voor een wijziging van haar uitvoeringsbesluit, wanneer de hervormingsagenda, met inbegrip van de desbetreffende betalingsvoorwaarden, vanwege objectieve omstandigheden, geheel of gedeeltelijk niet meer haalbaar is. Moldavië moet een met redenen omkleed verzoek tot wijziging van de hervormingsagenda kunnen indienen, onder meer door in voorkomend geval addenda voor te stellen. De Commissie moet haar uitvoeringsbesluit kunnen wijzigen.

Financiële steun voor de hervormingsagenda moet mogelijk zijn in de vorm van een lening. In het kader van de financieringsbehoeften van Moldavië is het passend de financiële bijstand te organiseren uit hoofde van de gediversifieerde financieringsstrategie van artikel 224 van het Financieel Reglement, die daarin als één enkele financieringsmethode is vastgesteld en waarvan wordt verwacht dat zij zal zorgen voor een grotere liquiditeit van obligaties van de Unie en de uitgiften van de Unie aantrekkelijker en kostenefficiënter zal maken.

Het is passend Moldavië leningen te verstrekken tegen zeer gunstige voorwaarden met een looptijd van ten hoogste 40 jaar en niet vóór 2034 met de aflossing van de hoofdsom te beginnen.

Aangezien de financiële risico’s die verbonden zijn aan de steun aan Moldavië in de vorm van leningen in het kader van deze faciliteit vergelijkbaar zijn met de financiële risico’s die verbonden zijn aan verstrekte leningen uit hoofde van Verordening (EU) 2021/947, moet de voorziening voor de financiële verplichting die voortvloeien uit leningen uit hoofde van deze verordening worden gevormd tegen een percentage van 9 %, in overeenstemming met artikel 214 van het Financieel Reglement, en moet de voorziening worden gefinancierd met de middelen die uit hoofde van artikel 6, lid 2, punt a), van Verordening (EU) 2021/947 aan het geografische nabuurschapsprogramma zijn toegewezen.

Het voorzieningspercentage voor de financiële verplichting die voortvloeien uit leningen uit hoofde van deze verordening moet worden vastgesteld op 9 %, en moet ten minste om de drie jaar vanaf de datum van inwerkingtreding van deze verordening opnieuw worden bezien. De Commissie is bevoegd uit hoofde van artikel 31, lid 5, vierde alinea, van Verordening (EU) 2021/947 een gedelegeerde handeling vast te stellen.

Om Moldavië te voorzien van startfinanciering voor de uitvoering van de eerste hervormingen, moet het toegang hebben tot 18 % van het totale bedrag waarin de faciliteit voorziet, na aftrek van de aanvullende steun, waaronder steun aan organisaties van het maatschappelijk middenveld en technische bijstand, en voorzieningen voor leningen, in de vorm van voorfinanciering, mits er middelen beschikbaar zijn en de basisvoorwaarden voor steun in het kader van de faciliteit in acht worden genomen.

Het is belangrijk om zowel flexibiliteit als programmeerbaarheid te waarborgen bij het verlenen van steun van de Unie aan Moldavië. Moldavië moet uiterlijk twee maanden na het tijdschema voor de geplande uitvoering van de stappen, zoals vastgesteld in het uitvoeringsbesluit van de Commissie tot goedkeuring van de hervormingsagenda, om de zes maanden een naar behoren gemotiveerd verzoek om vrijgave van middelen indienen. Daartoe moeten middelen in het kader van de faciliteit worden vrijgegeven volgens een vast halfjaarlijks tijdschema, afhankelijk van de beschikbaarheid van financiering, op basis van een door Moldavië ingediend verzoek om vrijgave van middelen en nadat de Commissie heeft geverifieerd dat op bevredigende wijze is voldaan aan zowel de algemene voorwaarden inzake macrofinanciële stabiliteit, goed beheer van de overheidsfinanciën, transparantie van en toezicht op de begroting, als de desbetreffende betalingsvoorwaarden. Indien aan een betalingsvoorwaarde niet is voldaan overeenkomstig het indicatieve tijdschema dat is vastgesteld in het uitvoeringsbesluit tot goedkeuring van de hervormingsagenda, kan de Commissie de vrijgave van de middelen die verband houden met die voorwaarde geheel of gedeeltelijk inhouden, volgens een methodiek voor gevallen van gedeeltelijke uitbetaling. De vrijgave van de overeenkomstige ingehouden middelen zou kunnen plaatsvinden tijdens de volgende termijn voor de vrijgave van middelen en tot twaalf maanden na de oorspronkelijke uiterste termijn die in het indicatieve tijdschema is vastgelegd, mits aan de betalingsvoorwaarden is voldaan. In het eerste jaar van uitvoering moet die termijn worden verlengd tot 24 maanden na de eerste negatieve beoordeling.

In afwijking van artikel 116, leden 2 en 5, van het Financieel Reglement is het passend om de betalingstermijn voor bijdragen aan staatsbegrotingen vast te stellen vanaf de datum van de mededeling van het besluit waarmee de uitbetaling aan Moldavië wordt goedgekeurd en om de betaling van vertragingsrente door de Commissie aan Moldavië uit te sluiten.

De Commissie moet, op verzoek van het Europees Parlement in het kader van de kwijtingsprocedure, gedetailleerde informatie verstrekken over de uitvoering van de begroting van de Unie in het kader van de faciliteit, met name over uitgevoerde controles, met inbegrip van vastgestelde tekortkomingen en genomen corrigerende maatregelen, en over goedgekeurde projecten in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform, in voorkomend geval met inbegrip van het bedrag van de medefinanciering van Moldavië alsook andere bronnen van bijdragen, onder meer uit andere financieringsinstrumenten van de Unie.

In het kader van de beperkende maatregelen van de Unie, die krachtens artikel 29 VEU en artikel 215 VWEU zijn vastgesteld, mogen geen directe noch indirecte financiële of economische middelen beschikbaar worden gesteld aan of ten behoeve van aangewezen rechtspersonen, entiteiten of organen. Dergelijke aangewezen entiteiten, en entiteiten die daarvan eigendom zijn of onder hun zeggenschap staan, mogen bijgevolg geen steun uit de faciliteit ontvangen.

Met het oog op transparantie en verantwoordingsplicht moet Moldavië gegevens publiceren over eindontvangers die tijdens de uitvoering van hervormingen en investeringen in het kader van de faciliteit gecumuleerde financieringsbedragen van meer dan 50 000 EUR ontvangen.

Overeenkomstig het Financieel Reglement, Verordening (EU, Euratom) nr. 883/2013 van het Europees Parlement en de Raad (9) en Verordeningen (EG, Euratom) nr. 2988/95 (10), (Euratom, EG) nr. 2185/96 (11) en (EU) 2017/1939 (12) van de Raad moeten de financiële belangen van de Unie worden beschermd door middel van evenredige maatregelen, waaronder maatregelen die verband houden met preventie, opsporing, correctie en onderzoek van onregelmatigheden, fraude, corruptie, belangenconflicten, dubbele financiering en met de terugvordering van verloren gegane, ten onrechte betaalde of onjuist bestede financiële middelen.

Met name moet het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) overeenkomstig Verordeningen (Euratom, EG) nr. 2185/96 en (EU, Euratom) nr. 883/2013 de bevoegdheid hebben om administratieve onderzoeken uit te voeren, met inbegrip van controles en verificaties ter plaatse, om vast te stellen of er sprake is van fraude, corruptie of andere onwettige activiteiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad.

Overeenkomstig artikel 129 van het Financieel Reglement moeten de nodige rechten en toegang worden verleend aan de Commissie, OLAF, de Rekenkamer en, indien van toepassing, het Europees Openbaar Ministerie (EOM), met inbegrip van derden die betrokken zijn bij de uitvoering van middelen van de Unie.

De Commissie moet ervoor zorgen dat de financiële belangen van de Unie in het kader van de faciliteit doeltreffend worden beschermd. De Commissie moet, gezien de jarenlange ervaring op het gebied van financiële bijstand die ook onder indirect beheer aan Moldavië is verleend, en rekening houdend met zijn geleidelijke afstemming op de internecontrolenormen en -praktijken van de Unie, grotendeels vertrouwen op de werking van de systemen voor interne controle en fraudepreventie van Moldavië. Met name moeten de Commissie en OLAF en, indien van toepassing, het EOM, onverwijld in kennis worden gesteld van alle vermoedelijke gevallen van onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten die van invloed zijn op de uitvoering van middelen in het kader van de faciliteit.

Voorts moet Moldavië onregelmatigheden, met inbegrip van fraude, waarover een eerste administratieve of gerechtelijke vaststelling is gedaan, onverwijld aan de Commissie melden en haar op de hoogte houden van het verloop van de administratieve en gerechtelijke procedures. Teneinde de werkwijze aan te passen aan de goede praktijken in de lidstaten moeten dergelijke meldingen langs elektronische weg worden verricht met gebruik van het door de Commissie ingestelde beheerssysteem voor onregelmatigheden.

Moldavië moet een monitoringsysteem opzetten dat als input dient voor een halfjaarlijks verslag over de naleving van de betalingsvoorwaarden van zijn hervormingsagenda dat bij het halfjaarlijkse verzoek om vrijgave van middelen wordt gevoegd. Moldavië moet gegevens en informatie verzamelen en verstrekken om onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten te voorkomen, op te sporen en te corrigeren, in verband met de door de faciliteit ondersteunde maatregelen.

De Commissie moet voorzien in duidelijke monitoringmechanismen en onafhankelijke evaluatiemechanismen om voor een effectieve verantwoordingsplicht en transparantie te zorgen bij de uitvoering van de begroting van de Unie, en om te zorgen voor de doeltreffende beoordeling van de vooruitgang bij de verwezenlijking van de doelstellingen van deze verordening.

De Commissie moet jaarlijks verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en de Raad over de voortgang bij de verwezenlijking van de doelstellingen van deze verordening.

De Commissie moet na voltooiing een evaluatie van de faciliteit uitvoeren.

Moldavië moet vrije, onafhankelijke en pluralistische media steunen die het begrip voor de waarden van de Unie en de voordelen en verplichtingen van een mogelijk lidmaatschap van de Unie versterken en bevorderen, en tegelijkertijd doortastende maatregelen nemen om buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging aan te pakken. Het moet ook zorgen voor proactieve, duidelijke en consistente communicatie met het publiek, onder meer over de steun van de Unie. De ontvangers van financiering van de Unie moeten de oorsprong van de financiering van de Unie actief erkennen en voor zichtbaarheid ervan zorgen, in overeenstemming met de communicatie- en zichtbaarheidshandleiding betreffende externe maatregelen van de EU.

De uitvoering van de faciliteit moet ook gepaard gaan met versterkte strategische communicatie en publieke diplomatie om de waarden van de Unie te bevorderen en te benadrukken wat de toegevoegde waarde van de steun van de Unie is en hoe de faciliteit ten goede komt aan de burgers van Moldavië.

Daar de doelstellingen van deze verordening niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt, maar beter door de Unie kunnen worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 VEU neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om die doelstellingen te verwezenlijken.

Om Moldavië tijdig en onverwijld financiering te kunnen verstrekken, moet deze verordening in werking treden op de dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie,

“faciliteitsovereenkomst”: regeling tussen de Commissie en Moldavië waarin de beginselen voor financiële samenwerking tussen Moldavië en de Commissie uit hoofde van deze verordening worden vastgelegd; deze regeling vormt een financieringsovereenkomst in de zin van artikel 114, lid 2, van het Financieel Reglement;

“beleidskader voor de uitbreiding”: algemeen beleidskader voor de uitvoering van deze verordening, zoals gedefinieerd door de Europese Raad en de Raad, alsook de herziene uitbreidingsmethode, overeenkomsten waarmee juridisch bindende betrekkingen met Moldavië worden aangegaan, de onderhandelingskaders die de grondslag vormen voor de onderhandelingen over toetreding met kandidaat-lidstaten, voor zover van toepassing, alsook resoluties van het Europees Parlement, relevante mededelingen van de Commissie, onder meer, in voorkomend geval, over de rechtsstaat, en gezamenlijke mededelingen van de Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid;

“leningsovereenkomst”: de tussen de Unie en Moldavië gesloten overeenkomst waarin de voorwaarden zijn vastgelegd die van toepassing zijn op de steun in de vorm van leningen in het kader van de faciliteit;

“hervormingsagenda”: een uitgebreide, samenhangende en geprioriteerde reeks gerichte hervormingen en prioritaire investeringsgebieden in Moldavië, met inbegrip van betalingsvoorwaarden die wijzen op bevredigende vooruitgang bij de uitvoering of voltooiing van daarmee samenhangende maatregelen, en een indicatief tijdschema voor de uitvoering ervan;

“maatregelen”: hervormingen en investeringen zoals uiteengezet in de hervormingsagenda uit hoofde van hoofdstuk III;

“betalingsvoorwaarden”: voorwaarden voor de vrijgave van middelen in de vorm van waarneembare en meetbare kwalitatieve of kwantitatieve stappen die door Moldavië moeten worden uitgevoerd, zoals uiteengezet in de hervormingsagenda uit hoofde van hoofdstuk III;

“blendingverrichting”: een door de begroting van de Unie ondersteunde verrichting, waarbij niet-terugbetaalbare vormen van steun uit de begroting van de Unie worden gecombineerd met terugbetaalbare vormen van steun van instellingen voor ontwikkelingsfinanciering of andere openbare financiële instellingen, met inbegrip van exportkredietinstellingen, of van commerciële financiële instellingen en investeerders;

“eindontvanger”: een persoon of entiteit die financiering ontvangt in het kader van de faciliteit; voor het deel van de financiering dat als financiële bijstand beschikbaar wordt gesteld, wordt onder eindontvanger verstaan de schatkist van Moldavië; voor het deel van de financiering dat via het nabuurschapsinvesteringsplatform beschikbaar wordt gesteld, wordt onder eindontvanger verstaan de contractant of subcontractant die het investeringsproject uitvoert;

“geen ernstige afbreuk doen”: het niet ondersteunen of uitvoeren van economische activiteiten die ernstig afbreuk doen aan een milieudoelstelling, in voorkomend geval, in de zin van artikel 17 van Verordening (EU) 2020/852 van het Europees Parlement en de Raad (13);

“nabuurschapsinvesteringsplatform”: een van de in artikel 32 van Verordening (EU) 2021/947 bedoelde regionale investeringsplatforms.

het uitbreidingsproces te ondersteunen door vaart te zetten achter de afstemming op de waarden, wetten, regels, normen, beleidsmaatregelen en praktijken (“acquis”) van de Unie door middel van de vaststelling en uitvoering van hervormingen met het oog op het toekomstig lidmaatschap van de Unie;

de geleidelijke integratie van Moldavië in de eengemaakte markt van de Unie te ondersteunen;

de sociaal-economische convergentie van de economie van Moldavië met de Unie te versnellen;

goede nabuurschapsbetrekkingen met de lidstaten en uitbreidingspartners van de Unie, alsook interpersoonlijke contacten, te bevorderen.

de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces verder te versterken, met inbegrip van de rechtsstaat en de grondrechten, de werking van democratische instellingen, met inbegrip van depolarisatie, openbaar bestuur en het voldoen aan de economische criteria; dit omvat ook het bevorderen van een onafhankelijke rechterlijke macht, het versterken van veiligheid en stabiliteit, een betere bestrijding van fraude en iedere vorm van corruptie, waaronder corruptie op hoog niveau, invloed van oligarchen en nepotisme, georganiseerde misdaad, grensoverschrijdende criminaliteit en witwassen, alsook terrorismefinanciering, belastingontduiking, belastingfraude en belastingontwijking; het verbeteren van de naleving van het internationaal recht; het versterken van vrijheid en onafhankelijkheid van de media en academische vrijheid; het bestrijden van haatzaaiende uitlatingen; het scheppen van een gunstig klimaat voor het maatschappelijk middenveld te scheppen en het bevorderen van sociale dialoog; het bevorderen van gendergelijkheid, gendermainstreaming en de versterking van de positie van vrouwen en meisjes, het bevorderen van de rechten van het kind, non-discriminatie en verdraagzaamheid; het garanderen en versterken van de eerbiediging van de rechten van vluchtelingen en personen die tot minderheden behoren, waaronder nationale minderheden en Roma, en de rechten van LGBTI-personen;

naar de volledige afstemming van Moldavië op het GBVB van de Unie, met inbegrip van beperkende maatregelen van de Unie, te streven;

de uitdagingen als gevolg van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en van pogingen om Moldavië te destabiliseren, te helpen beperken, en desinformatie, hybride dreigingen en buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging, met name door Rusland, tegen de soevereiniteit, democratische processen en instellingen van Moldavië, alsook tegen de Unie en haar waarden te bestrijden;

naar harmonisatie van het visumbeleid met de Unie te streven;

de doeltreffendheid van het openbaar bestuur te versterken, capaciteiten op te bouwen en te investeren in administratief personeel in Moldavië; de toegang tot informatie, publieke controle en de betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld bij besluitvormingsprocessen te waarborgen; transparantie, verantwoordingsplicht, structurele hervormingen en goed bestuur op alle niveaus te ondersteunen, onder meer wat betreft hun controle- en onderzoeksbevoegdheden betreffende de verdeling van en de toegang tot overheidsmiddelen, alsook wat betreft het beheer van overheidsmiddelen, overheidsopdrachten en staatssteun; initiatieven en organen te ondersteunen die betrokken zijn bij de ondersteuning en handhaving van internationale gerechtigheid in Moldavië;

de overgang van Moldavië te versnellen naar een duurzame, klimaatneutrale en inclusieve economie die in staat is de concurrentiedruk van de eengemaakte markt van de Unie het hoofd te bieden, en naar een stabiel investeringsklimaat, alsook zijn strategische afhankelijkheid te verminderen door energiebronnen te diversifiëren, onder meer door de interconnecties met de lidstaten en de uitbreidingspartners van de Unie te verbeteren, met het oog op het realiseren van energiezekerheid en -onafhankelijkheid;

de economische integratie van Moldavië in de eengemaakte markt van de Unie te bevorderen, met name door meer handels- en investeringsstromen, en veerkrachtige waardeketens;

een betere integratie met de eengemaakte markt van de Unie te ondersteunen door middel van betere en duurzame connectiviteit in overeenstemming met trans-Europese netwerken om de goede nabuurschapsbetrekkingen, alsook interpersoonlijke contacten, te versterken;

de inclusieve en duurzame groene transitie naar klimaatneutraliteit te versnellen om deze uiterlijk in 2050 te bereiken, overeenkomstig de Overeenkomst van Parijs en de Europese Green Deal, waarbij alle economische sectoren worden betrokken, en in het bijzonder landbouw en energie, met inbegrip van de transitie naar een koolstofvrije, klimaatneutrale, klimaatbestendige en circulaire economie, waarbij ervoor wordt gezorgd dat investeringen in overeenstemming zijn met het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”;

digitale transformatie en digitale vaardigheden te bevorderen als middel om duurzame ontwikkeling en inclusieve groei mogelijk te maken;

innovatie, onderzoek en samenwerking tussen academische instellingen en de industrie te stimuleren ter ondersteuning van de groene en de digitale transitie, en daarbij lokale industrieën te bevorderen waarbij de nadruk wordt gelegd op lokale micro-, kleine en middelgrote ondernemingen en start-ups;

onderwijs, opleiding, omscholing en bijscholing van hoge kwaliteit op alle niveaus te stimuleren, met bijzondere aandacht voor jongeren, met inbegrip van het aanpakken van jeugdwerkloosheid, het voorkomen van braindrain en het ondersteunen van kwetsbare gemeenschappen, waaronder vluchtelingen, en werkgelegenheidsbeleid, met inbegrip van arbeidsrechten, in overeenstemming met de Europese pijler van sociale rechten, en armoedebestrijding te steunen;

activiteiten te ondersteunen om de Moldavische burgers meer bewust te maken van de voordelen van het toetredingsproces van de Unie, onder meer door middel van communicatiecampagnes.

de lidstaten, Moldavië, kandidaat-lidstaten en partijen bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte;

landen die Moldavië een niveau van steun verlenen dat vergelijkbaar is met dat van de Unie, rekening houdend met de omvang van hun economie, en ten aanzien waarvan de Commissie wederzijdse toegang tot externe hulp in Moldavië heeft vastgesteld.

wanneer dergelijke beperkingen vereist zijn vanwege de specifieke aard of doelstellingen van de activiteit of specifieke toekenningsprocedure of wanneer die beperkingen noodzakelijk zijn voor de doeltreffende uitvoering van de activiteit;

wanneer de actie of specifieke toekenningsprocedure gevolgen heeft voor de veiligheid of de openbare orde, met name wat betreft strategische activa en belangen van de Unie, van de lidstaten of van Moldavië, met inbegrip van de veiligheid, veerkracht en bescherming van de integriteit van digitale infrastructuur, inclusief 5G-netwerkinfrastructuur, communicatie- en informatiesystemen en gerelateerde toeleveringsketens.

de toezegging van Moldavië om doorslaggevende vooruitgang te boeken in de richting van een solide rechtskader voor de bestrijding van fraude, en om efficiëntere en doeltreffendere controlesystemen op te zetten, met inbegrip van passende mechanismen voor de bescherming van klokkenluiders en passende mechanismen en maatregelen om onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten doeltreffend te voorkomen, op te sporen en te corrigeren, alsook om de strijd tegen het witwassen van geld, georganiseerde misdaad, het misbruik van overheidsmiddelen, de financiering van terrorisme, belastingontwijking, belastingfraude en belastingontduiking, en andere illegale activiteiten die gevolgen hebben voor de in het kader van de faciliteit verstrekte middelen, op te voeren;

de regels voor de vrijgave, inhouding en verlaging van middelen overeenkomstig artikel 19;

de nadere regels inzake en de verplichting van Moldavië om een deel van het totale leningbedrag te verstrekken voor investeringsprojecten die in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform zijn goedgekeurd, op grond van artikel 6, lid 4;

de activiteiten in verband met beheer, controle, toezicht, monitoring, evaluatie, verslaglegging en audit, alsook systeemevaluaties, onderzoeken, fraudebestrijdingsmaatregelen en samenwerking;

de regels inzake verslaglegging aan de Commissie over de vraag of en hoe aan de in artikel 10 bedoelde betalingsvoorwaarden is voldaan;

de regels inzake belastingen, rechten en heffingen overeenkomstig artikel 27, leden 9 en 10, van Verordening (EU) 2021/947;

de maatregelen om onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten doeltreffend te voorkomen, op te sporen en te corrigeren en de verplichting voor personen of entiteiten die middelen van de Unie in het kader van deze verordening uitvoeren om de Commissie, OLAF, en in voorkomend geval, het EOM, onverwijld in kennis te stellen van vermoedelijke of feitelijke gevallen van onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten en andere illegale activiteiten die negatieve gevolgen hebben voor de middelen die in het kader van de faciliteit worden verstrekt, en de follow-up ervan;

de in de artikelen 21 en 22 bedoelde verplichtingen, met inbegrip van de nauwkeurige regels en een tijdschema voor het verzamelen van gegevens door Moldavië en toegang daartoe voor de Commissie, OLAF, de Rekenkamer en, indien van toepassing, het EOM;

een procedure om ervoor te zorgen dat de verzoeken voor de uitbetaling van leningsteun binnen het beschikbare leningsbedrag vallen, overeenkomstig artikel 6, lid 1;

het recht van de Commissie om de steun uit hoofde van de faciliteit evenredig te verminderen en elk bedrag als bedoeld in artikel 6, lid 1, dat is besteed aan de verwezenlijking van de doelstellingen van de faciliteit, terug te vorderen of om een vervroegde terugbetaling van de lening te vragen in geval van onregelmatigheden, fraude, corruptie of belangenconflicten die de financiële belangen van de Unie schaden en die niet door Moldavië zijn gecorrigeerd, of ingeval kwalitatieve of kwantitatieve stappen ongedaan worden gemaakt, of in geval van een ernstige schending van een in de faciliteitsovereenkomst bepaalde verplichting;

de regels en procedures voor Moldavië om verslag uit te brengen met het oog op de monitoring van de uitvoering van de faciliteit en de beoordeling van de verwezenlijking van de in artikel 3 opgenomen doelstellingen;

de verplichting voor Moldavië om de in artikel 20 bedoelde gegevens langs elektronische weg aan de Commissie te verstrekken.

maatregelen die een coherente, alomvattende en voldoende evenwichtige respons op de in artikel 3 genoemde doelstellingen vormen, met inbegrip van structurele hervormingen, investeringen, en maatregelen om ervoor te zorgen dat in voorkomend geval aan de in artikel 5 genoemde basisvoorwaarden wordt voldaan;

een toelichting over de wijze waarop de maatregelen stroken met de in artikel 4 bedoelde algemene beginselen, alsook met de vereisten overeenkomstig artikel 9;

een toelichting op de wijze waarop de maatregelen naar verwachting de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces als bedoeld in artikel 3, lid 2, punt a), verder zullen versterken, met inbegrip van de rechtsstaat, de grondrechten en de bestrijding van corruptie;

een indicatieve lijst van investeringsprojecten en -programma’s die in het kader van het nabuurschapsinvesteringsplatform moeten worden besproken en goedgekeurd, met vermelding van de respectieve totale investeringsvolumes en de geplande uitvoeringstermijnen;

een toelichting op de mate waarin de maatregelen naar verwachting zullen bijdragen aan klimaat- en milieudoelstellingen, en of zij verenigbaar zijn met het beginsel “geen ernstige afbreuk doen”;

een toelichting op de mate waarin de maatregelen naar verwachting zullen bijdragen aan de digitale transformatie;

een toelichting op de mate waarin de maatregelen naar verwachting zullen bijdragen aan onderwijs, opleiding, werkgelegenheid en sociale doelstellingen;

een toelichting op de mate waarin de maatregelen naar verwachting zullen bijdragen aan gendergelijkheid, de versterking van de positie van vrouwen en meisjes, en de bevordering van de rechten van vrouwen en meisjes;

voor de hervormingen en investeringen: een indicatief tijdschema, en de beoogde betalingsvoorwaarden voor de vrijgave van middelen in de vorm van meetbare kwalitatieve of kwantitatieve stappen die volgens de planning uiterlijk op 31 december 2027 moeten worden uitgevoerd;

een toelichting op de wijze waarop de maatregelen naar verwachting zullen bijdragen aan een geleidelijke en voortdurende afstemming op het GBVB, met inbegrip van beperkende maatregelen van de Unie;

een toelichting op de wijze waarop de maatregelen naar verwachting zullen leiden tot capaciteitsopbouw en investeringen in administratief personeel in Moldavië;

de regelingen voor de doeltreffende monitoring, verslaglegging en evaluatie van de hervormingsagenda door Moldavië, met inbegrip van de voorgestelde meetbare kwalitatieve en kwantitatieve stappen en de in lid 2 vastgelegde relevante indicatoren;

een toelichting op het systeem van Moldavië om onregelmatigheden, fraude, corruptie, met inbegrip van corruptie op hoog niveau, en belangenconflicten doeltreffend te voorkomen, op te sporen en te corrigeren en de regels inzake toezicht op staatssteun te handhaven, alsook op de voorgestelde maatregelen om de bestaande tekortkomingen in de eerste jaren van uitvoering van de hervormingsagenda aan te pakken;

voor de voorbereiding en, indien beschikbaar, voor de uitvoering van de hervormingsagenda: een samenvatting van het uitgevoerde proces van overleg met het parlement van Moldavië, lokale autoriteiten, overeenkomstig het rechtskader van Moldavië, en relevante belanghebbenden, met inbegrip van sociale partners en organisaties van het maatschappelijk middenveld, en een toelichting van de wijze waarop hun inbreng tot uiting komt in de hervormingsagenda;

een communicatie- en zichtbaarheidsplan over de hervormingsagenda voor het lokale publiek van Moldavië;

eventueel andere ter zake doende informatie.

of de hervormingsagenda een relevante, alomvattende, coherente en voldoende evenwichtige reactie vormt op de in artikel 3 genoemde doelstellingen en de in artikel 11 bedoelde elementen;

of de hervormingsagenda en de bijbehorende maatregelen stroken met de in artikel 4 bedoelde algemene beginselen en de vereisten overeenkomstig artikel 9;

of met de hervormingsagenda naar verwachting de vooruitgang zal worden versneld bij het overbruggen van de sociaal-economische kloof tussen Moldavië en de Unie, waardoor zijn economische, sociale en ecologische ontwikkeling wordt bevorderd, de convergentie naar de normen van de Unie wordt ondersteund, ongelijkheden worden verminderd en de sociale cohesie wordt versterkt;

of mag worden verwacht dat de hervormingsagenda zal leiden tot een verdere versterking van de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces als bedoeld in artikel 3, lid 2, punt a);

of mag worden verwacht dat met de hervormingsagenda de transitie van Moldavië naar een duurzame, klimaatneutrale, klimaatbestendige en inclusieve economie zal worden versneld door de connectiviteit te verbeteren, vooruitgang te boeken bij zijn groene en digitale transitie, met inbegrip van vooruitgang inzake biodiversiteit, de strategische afhankelijkheid te verminderen, en onderzoek en innovatie, onderwijs, opleiding, werkgelegenheid en vaardigheden en de arbeidsmarkt in ruimere zin te stimuleren, met speciale nadruk op jongeren;

of de maatregelen in de hervormingsagenda verenigbaar zijn met het beginsel “geen ernstige afbreuk doen” en het beginsel dat niemand aan zijn lot mag worden overgelaten;

of met de hervormingsagenda potentiële risico’s op het gebied van naleving van de basisvoorwaarden en betalingsvoorwaarden adequaat worden aangepakt;

of de door Moldavië voorgestelde betalingsvoorwaarden adequaat en ambitieus zijn, stroken met het beleidskader voor de uitbreiding alsook voldoende betekenisvol en duidelijk zijn om de overeenkomstige vrijgave van middelen mogelijk te maken indien zij worden nageleefd, en of de voorgestelde verslagleggingsindicatoren adequaat en toereikend zijn om toezicht te houden op en verslag uit te brengen over de vooruitgang die is geboekt bij de verwezenlijking van de algemene doelstellingen;

of mag worden verwacht dat met de door Moldavië voorgestelde regelingen onregelmatigheden, fraude, corruptie en belangenconflicten, georganiseerde misdaad en witwassen doeltreffend zullen worden voorkomen, opgespoord en gecorrigeerd, en strafbare feiten die van invloed zijn op de middelen in het kader van de faciliteit doeltreffend zullen worden onderzocht en vervolgd;

of in de hervormingsagenda de inbreng van het parlement van Moldavië, lokale autoriteiten, overeenkomstig het nationale rechtskader van Moldavië, en de relevante belanghebbenden, met inbegrip van de sociale partners en organisaties van het maatschappelijk middenveld, daadwerkelijk tot uiting komt.

het indicatieve bedrag van de totale middelen waarover Moldavië bij naleving van de betalingsvoorwaarden, zoals bedoeld in artikel 10, lid 1, beschikt, en de geplande tranches die moeten worden vrijgegeven, met inbegrip van voorfinanciering, gestructureerd overeenkomstig artikel 11, zodra Moldavië op bevredigende wijze aan de desbetreffende betalingsvoorwaarden heeft voldaan in de vorm van kwalitatieve of kwantitatieve stappen die zijn vastgesteld met betrekking tot de uitvoering van de hervormingsagenda;

de verdeling per tranche van de financiering tussen steun via leningen en niet-terugbetaalbare steun;

de termijn waarbinnen de laatste betalingsvoorwaarden voor de hervormingen moeten zijn vervuld;

de regelingen en het tijdschema voor de monitoring, verslaglegging en uitvoering van de hervormingsagenda, in voorkomend geval onder meer via democratische controle als bedoeld in artikel 4, lid 9, alsook, als daar reden toe is, de maatregelen die nodig zijn om aan artikel 23 te voldoen;

de in artikel 11, lid 2, bedoelde indicatoren voor de beoordeling van de vooruitgang bij de verwezenlijking van de in artikel 3 genoemde algemene en specifieke doelstellingen.

in het geval van een rechtspersoon, de volledige juridische naam en het btw- of fiscaal identificatienummer van de eindontvanger, indien beschikbaar, of een ander uniek identificatiemiddel dat is vastgesteld in de wetgeving die op de betrokken rechtspersoon van toepassing is;

in het geval van een natuurlijke persoon, de voor- en achterna(a)m(en) van de eindontvanger;

het door de eindontvanger ontvangen bedrag, en de hervormingen en investeringen in het kader van de faciliteit die mede met dit bedrag worden uitgevoerd.

om regelmatig te controleren of de verstrekte financiering naar behoren is gebruikt overeenkomstig alle toepasselijke voorschriften, met name wat betreft het voorkomen, opsporen en corrigeren van fraude, corruptie, belangenconflicten en onregelmatigheden;

om klokkenluiders te beschermen;

om passende maatregelen te nemen om fraude, corruptie, belangenconflicten en onregelmatigheden te voorkomen, op te sporen en te corrigeren en strafbare feiten die de financiële belangen van de Unie schaden te onderzoeken en te vervolgen, om dubbele financiering op te sporen en te voorkomen en juridische stappen te ondernemen om middelen waaraan geen wettige bestemming is gegeven terug te vorderen, onder meer in verband met maatregelen voor de uitvoering van hervormingen en investeringsprojecten en -programma’s in het kader van de hervormingsagenda, en passende maatregelen te nemen om verzoeken om wederzijdse rechtshulp van het EOM en bevoegde autoriteiten van de lidstaten betreffende strafbare feiten met betrekking tot de in het kader van de faciliteit verstrekte middelen in voorkomend geval onverwijld te behandelen;

voor de toepassing van lid 1, met name voor controles op het gebruik van middelen met betrekking tot de uitvoering van hervormingen in de hervormingsagenda, om in overeenstemming met de beginselen van de Unie inzake gegevensbescherming en de toepasselijke voorschriften inzake gegevensbescherming te zorgen voor de verzameling van en toegang tot voldoende gegevens over personen en entiteiten die financiering ontvangen, waaronder informatie over uiteindelijke begunstigden, voor de uitvoering van maatregelen van de hervormingsagenda uit hoofde van hoofdstuk III;

om de Commissie, OLAF, de Rekenkamer en in voorkomend geval het EOM expliciet toe te staan hun in artikel 129 van het Financieel Reglement vastgelegde rechten uit te oefenen.

de stand van de bij de uitvoering van de faciliteit geboekte vooruitgang;

de beoordeling van de hervormingsagenda;

de belangrijkste bevindingen van het in artikel 23, lid 3, bedoelde verslag;

de betalings-, inhoudings- en verlagingsprocedures, indien van toepassing, met inbegrip van eventuele opmerkingen die worden ingediend om te waarborgen dat naar tevredenheid aan de voorwaarden wordt voldaan; en

alle andere relevante elementen in verband met de uitvoering van de faciliteit.