Geactualiseerde stabiliteitsprogramma van Spanje, 2005-2008 - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 82/10

Op 14 maart 2006 heeft de Raad het geactualiseerde stabiliteitsprogramma van Spanje voor de periode 2005-2008 behandeld.

Met een gemiddeld jaarcijfer van 3

% was de reële BBP-groei in Spanje een van de hoogste in de EU over de afgelopen tien jaar. De werkgelegenheid steeg met 3

% per jaar en werkte daarmee een robuuste groei in de hand. Daar staat tegenover dat Spanje achterop loopt op de eurozone wat de productiviteitsgroei betreft (

% tegen 1 % in de eurozone). De HICP-inflatie is in 2004 weliswaar afgevlakt tot om en bij de 3 %, maar bleef daarmee toch boven het gemiddelde van de eurozone. De hogere inflatie en de lagere productiviteitsgroei dan bij de voornaamste (handels)partners hebben geleid tot een verlies aan concurrentiekracht, dat in combinatie met de sterke binnenlandse vraag de oorzaak was van een verslechtering van de externe positie, die in 2005 een tekort van 6

% van het BBP liet zien. De sinds de tweede helft van de jaren negentig doorgevoerde begrotingsconsolidatie heeft bijgedragen tot het temperen van deze ontwikkelingen.

In zijn advies van 8 maart 2005 over de vorige actualisering van het stabiliteitsprogramma, die betrekking had op de periode 2004-2008, heeft de Raad Spanje verzocht maatregelen te nemen om te voorkomen dat onhoudbare tendenzen ontstaan en met name aanbevolen een ingrijpende hervorming van het pensioenstelsel door te voeren teneinde de bijdragen beter op de pensioenuitkeringen af te stemmen.

Wat de uitvoering van de begroting in 2005 betreft, wordt het overheidsoverschot op 1 % van het BBP geraamd, terwijl dit in de najaarsprognoses van de diensten van de Commissie op 0,2 % en in de vorige actualisering op 0,1 % van het BBP werd geschat. Het feit dat de doelstelling van 2005 ruimschoots werd gehaald, is toe te schrijven aan hoger dan verwachte ontvangsten, terwijl het zich tevens laat aanzien dat de uitgavenplafonds van de centrale overheid in acht zullen worden genomen

Het nieuwe programma is grotendeels in overeenstemming met de in de nieuwe gedragscode vastgelegde modelstructuur en gegevensvereisten voor stabiliteits- en convergentieprogramma's (2). Het geactualiseerde programma werd vier weken na de in de gedragscode vastgestelde uiterste datum van 1 december ingediend.

Verwacht wordt dat het BBP tijdens de programmaperiode met ongeveer 3

% zal groeien. De BBP-groei zal vermoedelijk worden geschraagd door de binnenlandse vraag, zij het dat de groei van de publieke en de particuliere consumptie en van de woningbouw naar verwachting zal vertragen. Aangenomen wordt dat het negatieve aandeel van de buitenlandse sector kleiner zal worden, terwijl de netto kredietopneming in het buitenland verder zal oplopen tot ruim 8 % van het BBP in 2008. Voorspeld wordt dat de inflatie zal teruglopen van 3

% in 2005 tot 2

% in 2008. Afgaande op de najaarsprognoses 2005 van de diensten van de Commissie lijkt dit macro-economische scenario aannemelijk, al kan de negatieve bijdrage van de externe sector aan de groei groter uitvallen en aldus leiden tot een sneller verslechterende externe positie, en de inflatie zou ook hoger kunnen zijn.

Met de actualisering wordt beoogd: i) de begrotingsstabiliteit gedurende de economische cyclus te handhaven, conform de herziene wetgeving over begrotingsstabiliteit die in de maak is; ii) prioriteit te verlenen aan productieve overheidsuitgaven en beleidsmaatregelen ter verbetering van de kwaliteit van de overheidsfinanciën; en iii) de houdbaarheid van de openbare financiën op lange termijn te waarborgen omdat zulks noodzakelijk is voor het garanderen van toereikende en betaalbaar blijvende sociale uitgaven. Het overheidsoverschot zal naar verwachting afnemen van 1 % van het BBP in 2005 tot ongeveer

% in 2008. Het primaire overschot vertoont een vergelijkbaar tijdsprofiel: het zou teruglopen van 2

% in 2005 tot 2 % in 2008. Als gevolg van een aangekondigde maar nog niet nader toegelichte hervorming van de directe belastingen zouden de belastingontvangsten tijdens de programmaperiode met

% van het BBP verminderen, terwijl de uitgaven vrijwel ongewijzigd zouden blijven. In de vorige actualisering werden kleinere maar stijgende overschotten voorspeld. Het verschil tussen beide actualiseringen is terug te voeren op het feit dat het feitelijk tekort in 2004 veel beter uitviel dan een jaar eerder werd verwacht, hetgeen overloopeffecten heeft in de programmaperiode.

Volgens de berekeningen die de diensten van de Commissie met de algemeen aanvaarde methode op basis van het programma hebben verricht, zou het structurele saldo (dat wil zeggen de conjunctuurgezuiverde overheidsbegroting, ongerekend eenmalige en andere tijdelijke maatregelen) positief zijn en in de periode 2005-2007 stabiel blijven op circa 1

% van het BBP. In 2008 zou het teruglopen tot ongeveer 1 % tegen de achtergrond van een sterke verkleining van de geraamde negatieve output gap. In het programma wordt een structureel begrotingssaldo van 0 % als middellangetermijndoelstelling gehanteerd en het is de bedoeling een zodanig structureel saldo te handhaven dat de in het programma vervatte middellangetermijndoelstelling gedurende de gehele programmaperiode ruimschoots wordt gehaald. Wat de passendheid van de middellangetermijndoelstelling van het programma betreft, zij erop gewezen dat deze doelstelling binnen de marge ligt die in het stabiliteits- en groeipact en de gedragscode is vastgesteld voor de lidstaten die tot de eurozone en ERM II behoren, en ambitieuzer is dan in het licht van de schuldquote en de gemiddelde potentiële productiegroei op lange termijn noodzakelijk lijkt.

Al bij al lijken de aan de begrotingsdoelstellingen verbonden risico's elkaar grotendeels in evenwicht te houden. De in de actualisering vervatte begrotingsprognoses zijn gebaseerd op aannemelijke groeihypothesen, die lager liggen dan de thans gehanteerde ramingen van de potentiële BBP-groei en sporen met de najaarsprognoses 2005 van de diensten van de Commissie.

In het licht van bovenstaande risicobeoordeling lijkt de in het programma uitgestippelde begrotingsstrategie te volstaan om de middellangetermijndoelstelling van het programma tot 2008 te verwezenlijken, zoals in het programma wordt aangenomen. De begrotingsstrategie verschaft tevens een veiligheidsmarge die ruim genoeg is om tussen 2005 en 2008 te voorkomen dat de tekortdrempel van 3 % van het BBP bij normale macro-economische fluctuaties wordt overschreden. Het begrotingsbeleid is in overeenstemming met het stabiliteits- en groeipact in die zin dat het niet procyclisch is.

Verwacht wordt dat de schuldquote zal dalen van 43 % van het BBP in 2005 tot 36 % van het BBP in 2008, waarmee zij ver onder de in het Verdrag vastgelegde referentiewaarde van 60 % van het BBP blijft. De schuldvermindering wordt voornamelijk in de hand gewerkt door de in het programma voorspelde grote primaire overschotten. Al bij al lijkt het in de actualisering aangegeven schuldreductietraject aannemelijk.

Wat de houdbaarheid van de openbare financiën betreft, lijkt Spanje een middelgroot risico te lopen gezien de voorspelde budgettaire lasten die de vergrijzing met zich brengt. De momenteel gunstige begrotingssituatie, met inbegrip van de schuldpositie, en de opbouw van vermogen in het reservefonds voor de sociale zekerheid zullen de verwachte stijging van de pensioenuitgaven enigszins helpen opvangen. De aanzienlijke toename van deze uitgaven gedurende de prognoseperiode laat evenwel vermoeden dat het voor de vermindering van de risico's voor de houdbaarheid van de openbare financiën van belang is dat in het kader van de aangekondigde hervorming van de sociale zekerheid maatregelen ten uitvoer worden gelegd die erop gericht zijn de budgettaire gevolgen van de vergrijzing, en met name de pensioenuitgaven, te beperken.

De voorgenomen maatregelen op het gebied van de openbare financiën zijn grotendeels in overeenstemming met de globale richtsnoeren voor het economisch beleid die in de geïntegreerde richtsnoeren voor de periode 2005-2008 zijn opgenomen. Het in het programma geschetste begrotingsbeleid zorgt ervoor dat de middellangetermijnbegrotingsdoelstelling wordt gehaald, voorkomt dat een procyclisch beleid wordt gevoerd, en zou moeten bijdragen tot het opvangen van de risico's die aan de externe onevenwichtigheden verbonden zijn. In het kader van de begrotingsstrategie wordt voorrang verleend aan maatregelen die erop gericht zijn de productiviteit te verbeteren en de opbouw van materieel, menselijk en kenniskapitaal aan te moedigen. Op 10 november 2005 werd aan de sociale partners een uitgebreid pakket tot hervorming van het socialezekerheidsstelsel voorgelegd.

In het nationale hervormingsprogramma van Spanje, dat op 13 oktober 2005 in het kader van de hernieuwde Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid werd ingediend, worden de volgende uitdagingen genoemd die verstrekkende gevolgen voor de openbare financiën hebben: i) vermindering van de schuldquote tot 34 % tegen 2010; en ii) relatieve verhoging van de productieve uitgaven (zoals die voor infrastructuur, O&O, beter onderwijs en menselijk kapitaal). De gevolgen voor de begroting van de in het nationale hervormingsprogramma beschreven maatregelen komen voldoende tot uiting in de budgettaire prognoses van het geactualiseerde stabiliteitsprogramma. De in het stabiliteitsprogramma vervatte maatregelen op het gebied van de openbare financiën sluiten aan bij de acties waarin het nationale hervormingsprogramma voorziet.