Geactualiseerde stabiliteitsprogramma van Ierland, 2005-2008 - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 82/19

Op 14 maart 2006 heeft de Raad het geactualiseerde stabiliteitsprogramma van Ierland voor de periode 2005-2008 behandeld.

In de afgelopen tien jaar heeft Ierland een indrukwekkend snelle stijging van de werkgelegenheid en het reële BBP per hoofd van de bevolking gekend. Ook in de meest recente jaren is de Ierse economie blijven groeien, met iets minder dan 5 % per jaar, het hoogste cijfer in de eurozone. Tegelijk vertoont de werkgelegenheid een stijgende lijn en is de inflatie snel geconvergeerd naar het gemiddelde van de eurozone. Wat de budgettaire ontwikkelingen betreft, kan worden vastgesteld dat meestal in de afgelopen tien jaar een overheidsoverschot is gerealiseerd en de schuldquote fors daalt (tot onder 30 % van het BBP in 2005) en dat daarmee sprake is geweest van een min of meer gezonde begrotingssituatie.

In zijn advies van 17 februari 2005 heeft de Raad de in het vorige geactualiseerde stabiliteitsprogramma voor de periode 2004-2007 gepresenteerde begrotingsstrategie onderschreven. Wat de uitvoering van de begroting in 2005 betreft, werd in de vorige actualisering nog gemikt op een overheidstekort van 0,8 % van het BBP, maar wordt in de huidige actualisering ondanks een neerwaartse bijstelling van de groei gerekend op een overschot van 0,3 %. De voornaamste reden voor het sterk meevallende resultaat in 2005 is te vinden aan de ontvangstenzijde.

Het programma is grotendeels in overeenstemming met de in de nieuwe gedragscode (2) vastgelegde modelstructuur en gegevensvereisten voor stabiliteits- en convergentieprogramma's.

Het macro-economische scenario dat aan het programma ten grondslag ligt, gaat ervan uit dat de reële BBP-groei in de programmaperiode binnen een nauwe bandbreedte van 4

à 5,0 % blijft. Afgaande op de thans beschikbare informatie lijkt dit scenario van plausibele groeihypothesen uit te gaan. Hoewel het huidige beeld erop wijst dat de economie over het geheel genomen in een gezonde staat verkeert en de robuuste groei zal aanhouden, zijn een aantal neerwaartse risico's verbonden aan de macro-economische vooruitzichten op lange termijn. Met name zouden de mondiale economische vooruitzichten een risico kunnen vormen gezien de openheid van de economie en zou in het binnenland op de langdurige hausse in de woningbouw een forse inzinking kunnen volgen. De programmaprognoses voor de HICP-inflatie zouden aan de lage kant kunnen zijn.

De actualisering bevestigt de vastberadenheid van de Ierse regering om de openbare financiën gezond te houden. Met de begrotingsstrategie wordt na een overschot van

% van het BBP in 2005 een overheidstekort van 0,6 % in 2006 en 0,8 % van het BBP in de laatste twee jaar van het programma beoogd. Het primaire overschot loopt terug van 1

% van het BBP in 2005 naar

% in de jaren 2006-2008. De ontvangstenquote vertoont een dalende trend, terwijl de uitgavenquote eerst nog oploopt om pas tegen het eind van de programmaperiode terug te vallen naar het niveau van 2005. In de periode 2005-2008 zal de investeringsquote met een half procentpunt van het BBP stijgen. Afgezien van het meevallende resultaat over 2005 worden in de nieuwe actualisering de begrotingsdoelstellingen van het vorige programma min of meer bevestigd.

Na de voor 2006 geplande budgettaire expansie zal het volgens de algemeen aanvaarde methode berekende structurele saldo (d.w.z. het conjunctuurgezuiverde saldo, ongerekend eenmalige en andere tijdelijke maatregelen) zich in de resterende jaren van het programma rond de 0,1 % van het BBP stabiliseren. Het programma noemt als middellangetermijndoelstelling (MTD) voor de begrotingssituatie een begroting die structureel gezien in evenwicht is, en wil een structurele situatie handhaven die in de gehele programmaperiode aan de MTD van het programma beantwoordt. Aangezien de MTD van het programma ambitieuzer is dan de minimumbenchmark (geraamd op een tekort van circa 1

% van het BBP), zou de verwezenlijking ervan een veiligheidsmarge moeten bieden die ruim genoeg is om een buitensporig tekort te voorkomen. Wat de passendheid van de MTD van het programma betreft, kan worden vastgesteld dat deze binnen de marge ligt die in het stabiliteits- en groeipact en in de gedragscode wordt aangegeven voor de lidstaten die tot de eurozone en tot WKM II behoren, en ambitieuzer is dan in het licht van de schuldquote en de gemiddelde potentiële productiegroei op lange termijn noodzakelijk is.

Het begrotingsresultaat zou beter kunnen uitvallen dan in het programma wordt voorspeld, met name in 2006. De prognoses van de ontvangsten lijken te wijzen op voorzichtige uitgangspunten bij de belastingprognoses in het programma. Aan de uitgavenzijde zouden de kapitaaluitgaven iets achter kunnen blijven bij de geplande allocaties. De risico's voor de begrotingsdoelstellingen als gevolg van de macro-economische prognoses in de actualisering lijken elkaar in evenwicht te houden en sluiten grotendeels aan bij de evaluatie van de diensten van de Commissie. Wel zouden de budgettaire prognoses kwetsbaar kunnen blijken als de neerwaartse macro-economische risico's op middellange termijn zich daadwerkelijk voordoen.

In het licht van deze risicobeoordeling lijkt de in het programma uitgestippelde begrotingsstrategie toereikend om de MTD van het programma in de gehele programmaperiode vast te houden. Bovendien verschaft deze strategie een veiligheidsmarge die ruim genoeg is om te voorkomen dat het tekort bij normale macro-economische fluctuaties de drempel van 3 % van het BBP overschrijdt.

Volgens de ramingen is de schuldquote, die aan het begin van de jaren negentig nog bijna 100 % van het BBP bedroeg, in 2005 uitgekomen op 28 % van het BBP, ruim onder de in het Verdrag vastgelegde referentiewaarde van 60 % van het BBP, en zal deze zich in de programmaperiode rond dit niveau stabiliseren. Als er geen sprake was van de aankoop door het National Pensions Reserve Fund (NPRF) van niet-overheidspapier, zou de schuldquote in de loop van de programmaperiode aanzienlijk dalen.

Wat de houdbaarheid van de openbare financiën betreft, lijkt Ierland een middelgroot risico te lopen gezien de verwachte budgettaire lasten van de vergrijzing. Dankzij de huidige gezonde begrotingssituatie in combinatie met de lage schuld en de opbouw van vermogen in het NPRF kan de op lange termijn verwachte forse stijging van leeftijdsgebonden overheidsuitgaven, en met name de pensioenuitgaven, gedeeltelijk worden opgevangen. Ook heeft Ierland onlangs wettelijke hervormingen in het pensioenstelsel voor ambtenaren doorgevoerd. De autoriteiten overwegen nog verdere maatregelen om de uitkering van ambtenarenpensioenen een duurzamere grondslag te geven. Zinvol is in dit verband de toezegging om de toereikendheid van de premies regelmatig aan actuariële controles te onderwerpen. Uitvoering van aanvullende maatregelen om de budgettaire gevolgen van de vergrijzing op lange termijn in de hand te houden, zou niettemin van belang zijn om de risico's voor de houdbaarheid van de openbare financiën terug te dringen.

De voorgenomen maatregelen op het gebied van de openbare financiën zijn grotendeels in overeenstemming met de globale richtsnoeren voor het economisch beleid die in de geïntegreerde richtsnoeren voor de periode 2005-2008 zijn opgenomen. Met name houdt Ierland zich aan zijn MTD en geeft de actualisering een overzicht van het regeringsprogramma van structurele hervormingen om de kwaliteit van overheidsdiensten en de doelmatigheid van overheidsuitgaven te verbeteren en te voorzien in de infrastructuurbehoefte van de Ierse economie.

In het nationale hervormingsprogramma van Ierland, dat op 28 oktober 2005 in het kader van de hernieuwde strategie van Lissabon voor groei en werkgelegenheid is ingediend, worden met name de volgende uitdagingen genoemd die aanzienlijke gevolgen voor de openbare financiën hebben: i) onverminderde prioritering van overheidsinvesteringen in economische en sociale infrastructuur en van andere groeibevorderende uitgaven; ii) handhaving van een stabiel macro-economisch klimaat en houdbare openbare financiën en zorgen voor een gematigd inflatieniveau. De gevolgen voor de begroting van de in het nationale hervormingsprogramma geschetste beleidslijnen zijn terug te vinden in de budgettaire prognoses van het stabiliteitsprogramma. De in het stabiliteitsprogramma opgenomen maatregelen op het gebied van de openbare financiën sluiten aan bij de in het kader van het nationale hervormingsprogramma voorgenomen acties. In het stabiliteitsprogramma worden deze maatregelen aangevuld met voorgenomen wijzigingen in de institutionele kenmerken van de openbare financiën, waaronder een aantal vernieuwingen in het budgetterings- en ramingsproces.