Besluit 2017/1565 - Toekenning van macrofinanciële bijstand aan Moldavië - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 242/14

De betrekkingen tussen de Europese Unie (hierna „de Unie” genoemd) en de Republiek Moldavië blijven zich ontwikkelen in het kader van het Europees nabuurschapsbeleid (ENB) en het Oostelijk Partnerschap. De Republiek Moldavië is in 2009 toegetreden tot het Oostelijk Partnerschap, gevolgd door de onderhandelingen over een associatieovereenkomst tussen de Unie en de Republiek Moldavië. Die overeenkomst (2) (hierna „de associatieovereenkomst” genoemd), waarin de geleidelijke invoering van een diepe en brede vrijhandelsruimte (DCFTA, Deep and Comprehensive Free Trade Area) is opgenomen, werd op 27 juni 2014 ondertekend en is op 1 juli 2016 in werking getreden.

De economie van de Republiek Moldavië heeft sterk te lijden gehad onder de politieke instabiliteit in de periode tussen de verkiezingen van november 2014 en januari 2016, alsook onder een bankfraudeschandaal, de zwakke economische activiteit in de regio en het door Rusland ingestelde invoerverbod. Die situatie heeft bijgedragen tot een recessie, een toenemend handelstekort en een aanzienlijke achteruitgang van de buitenlandse deviezenreserves in het afgelopen jaar.

Nadat begin 2016 een nieuwe regering was aangetreden en een nieuwe gouverneur van de nationale bank van Moldavië was aangesteld, hebben de autoriteiten blijk gegeven van een hernieuwd engagement om vooruitgang te boeken met de nodige politieke hervormingen en om de bestuursproblemen in de financiële sector en op het gebied van het beheer van de overheidsfinanciën aan te pakken.

Ter ondersteuning van het nieuwe hervormingstraject is naar aanleiding van de conclusies van de Raad Buitenlandse Zaken van 15 februari 2016 een routekaart voor prioritaire hervormingen overeengekomen tussen de Unie en de Republiek Moldavië. De Republiek Moldavië heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt met de uitvoering van die routekaart.

In een context van politieke transitie en economische problemen hebben de autoriteiten van de Republiek Moldavië en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in juli 2016 overeenstemming bereikt over een driejarige regeling voor een uitgebreide kredietfaciliteit en een uitgebreide financieringsfaciliteit (ECF/EFF) ten bedrage van 178,7 miljoen USD. Die regeling werd op 7 november 2016 door de raad van bestuur van het IMF goedgekeurd. In het kader van dit IMF-programma wordt verwacht dat de autoriteiten van de Republiek Moldavië het bestuur en het toezicht in de financiële sector spoedig verbeteren, het beleid met het oog op macro-economische en financiële stabiliteit versterken en duurzame en inclusieve groei bevorderen.

Gelet op de verslechterende economische situatie en vooruitzichten heeft de Republiek Moldavië de Unie in augustus 2015 om aanvullende macrofinanciële bijstand verzocht en dat verzoek in maart 2016 herhaald.

Het indicatieve budget van de Unie voor de Republiek Moldavië in het kader van het Europees nabuurschapsinstrument (ENI) bedraagt 610-746 miljoen EUR, inclusief begrotingssteun en technische bijstand. De betalingen door de Unie ter ondersteuning van de begroting werden begin 2015 echter geschorst en de hervatting ervan werd onderworpen aan de voorwaarde van de goedkeuring van een nieuw IMF-programma en van de vervulling van alle voorwaarden voor begrotingssteun.

Omdat de Republiek Moldavië onder het Europees nabuurschapsbeleid valt, moet het worden beschouwd als een land dat voor macrofinanciële bijstand van de Unie in aanmerking komt.

De macrofinanciële bijstand van de Unie moet een uitzonderlijk financieel instrument zijn van ongebonden en niet-toegewezen betalingsbalanssteun, dat gericht is op het lenigen van de onmiddellijke externe financieringsbehoeften van de begunstigde, en moet de uitvoering ondersteunen van een beleidsprogramma met krachtige directe aanpassingsmaatregelen en structurele hervormingsmaatregelen die strekken tot verbetering van de betalingsbalans op korte termijn.

Aangezien er nog steeds sprake is van een aanzienlijk resterend extern financieringstekort op de betalingsbalans van de Republiek Moldavië dat de door het IMF en andere multilaterale instellingen verstrekte middelen te boven gaat, wordt de door de Unie aan de Republiek Moldavië toe te kennen macrofinanciële bijstand in de huidige uitzonderlijke omstandigheden aangemerkt als een passende reactie op het verzoek van de Republiek Moldavië om in samenhang met het IMF-programma de economische stabilisatie te ondersteunen. De macrofinanciële bijstand van de Unie zou de economische stabilisatie en de structurele hervormingsagenda van de Republiek Moldavië ondersteunen en een aanvulling vormen op de middelen die in het kader van de financiële regeling met het IMF beschikbaar worden gesteld.

De macrofinanciële bijstand van de Unie moet gericht zijn op het helpen herstellen van een houdbare externe financieringspositie voor de Republiek Moldavië en moet bijdragen aan de grotere politieke en macro-economische stabiliteit van het land, aan versterking van de economische en financiële governance, onder meer via een grondig en resultaatgericht onderzoek naar bankfraude, aan goed energiebeheer en aan de politieke onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.

De macrofinanciële bijstand van de Unie zal naar verwachting gepaard gaan met de uitvoering van betalingen van maatregelen ter ondersteuning van de begroting in het kader van het Europees nabuurschapsinstrument.

De vaststelling van het bedrag van de macrofinanciële bijstand van de Unie is gebaseerd op een volledige kwantitatieve beoordeling van de resterende externe financieringsbehoeften van de Republiek Moldavië, en bij de vaststelling ervan is rekening gehouden met het vermogen van het land om zichzelf te financieren met eigen middelen, met name met de internationale reserves waarover het beschikt. De macrofinanciële bijstand van de Unie moet een aanvulling vormen op de programma's van het IMF en de Wereldbank en de door hen verstrekte middelen. Bij de vaststelling van het bedrag van de bijstand wordt ook rekening gehouden met verwachte financiële bijdragen van multilaterale donoren en met de noodzaak te zorgen voor een billijke lastendeling tussen de Unie en andere donoren, alsook met de reeds bestaande inzet van de andere externe financieringsinstrumenten van de Unie in de Republiek Moldavië en met de meerwaarde die over het geheel genomen door de betrokkenheid van de Unie wordt geboden.

Rekening houdend met de resterende externe financieringsbehoeften van de Republiek Moldavië, met zijn economische ontwikkelingspeil, gemeten naar het inkomen per hoofd van de bevolking en armoedepercentages, met zijn vermogen om zichzelf te financieren met eigen middelen, in het bijzonder de internationale reserves die het ter beschikking heeft, en met zijn vermogen tot terugbetaling op basis van een analyse van de houdbaarheid van zijn schulden, moet een deel van de bijstand in de vorm van subsidies worden verstrekt.

De Commissie moet ervoor zorgen dat de macrofinanciële bijstand van de Unie juridisch en materieel verenigbaar is met de kernbeginselen en -doelstellingen op de verschillende gebieden van het externe optreden, met de maatregelen die met betrekking tot die gebieden zijn vastgesteld en met andere relevante beleidsdomeinen van de Unie.

De macrofinanciële bijstand van de Unie moet het externe beleid van de Unie jegens de Republiek Moldavië ondersteunen. De diensten van de Commissie en de Europese Dienst voor extern optreden („EDEO”) moeten gedurende de hele macrofinanciële-bijstandsoperatie nauw samenwerken om het externe beleid van de Unie te coördineren en de samenhang ervan te waarborgen.

De macrofinanciële bijstand van de Unie moet de Republiek Moldavië ondersteunen in zijn engagement met betrekking tot waarden die het land met de Unie deelt, waaronder democratie, de rechtsstaat, behoorlijk bestuur, een verantwoordingsplichtig, transparant en op verdiensten gebaseerd ambtenarenapparaat, een onafhankelijke rechterlijke macht, eerbiediging van de mensenrechten, vrijheid, onafhankelijkheid en pluralisme van de media, duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding, en ook in zijn engagement met betrekking tot de beginselen van open, op regels gebaseerde en eerlijke handel.

Een randvoorwaarde voor de toekenning van de macrofinanciële bijstand van de Unie en voor de uitbetaling van elk van de drie tranches ervan moet zijn dat de Republiek Moldavië doeltreffende democratische mechanismen — waaronder een parlementair stelsel met meerdere partijen — en de rechtsstaat eerbiedigt, en eerbiediging van de mensenrechten garandeert. Daarnaast moeten de specifieke doelstellingen van de macrofinanciële bijstand van de Unie de doelmatigheid, transparantie en controleerbaarheid van de beheersystemen voor de overheidsfinanciën versterken, zorgen voor een doeltreffende aanpak van corruptie en witwaspraktijken, het bestuur en het toezicht in de financiële sector en de bankensector in de Republiek Moldavië versterken, de governance van de energiesector verbeteren en bijdragen aan structurele hervormingen die gericht zijn op de bevordering van duurzame en inclusieve groei, het scheppen van werkgelegenheid, een goed ondernemingsklimaat en begrotingsconsolidatie. De macrofinanciële bijstand van de Unie aan de Republiek Moldavië moet tevens maatregelen omvatten ter ondersteuning van de tenuitvoerlegging van de associatieovereenkomst, met inbegrip van de diepe en brede vrijhandelsovereenkomst. Om te waarborgen dat deze specifieke doelstellingen op deugdelijke wijze kunnen worden getoetst, moeten ze op een verifieerbare en meetbare manier worden geformuleerd. De Commissie en de EDEO moeten regelmatig controleren of aan de randvoorwaarde is voldaan en of die doelstellingen worden verwezenlijkt. Indien niet aan de randvoorwaarde wordt voldaan, de doelstellingen niet worden verwezenlijkt of de doelstellingen en beginselen van de associatieovereenkomst in het algemeen worden veronachtzaamd, moet de uitbetaling van de macrofinanciële bijstand van de Unie door de Commissie tijdelijk worden geschorst of worden ingetrokken.

Met het oog op een doeltreffende bescherming van de financiële belangen van de Unie in het kader van de macrofinanciële bijstand van de Unie, moet de Republiek Moldavië passende maatregelen ten uitvoer leggen voor de preventie en bestrijding van fraude, corruptie en andere onregelmatigheden met betrekking tot deze bijstand. De Republiek Moldavië moet de Commissie geregeld informeren over de tenuitvoerlegging van de macrofinanciële bijstand op basis van volledige openheid en strikte naleving van de financiële regels van de Unie. Daarnaast moet erin worden voorzien dat de Commissie controles verricht en de Europese Rekenkamer audits uitvoert.

De uitbetaling van de macrofinanciële bijstand van de Unie laat de bevoegdheden van het Europees Parlement en de Raad (als begrotingsautoriteit) onverlet.

De in de vorm van een subsidie verstrekte bedragen aan macrofinanciële bijstand en de bedragen van voorzieningen voor in de vorm van leningen verstrekte macrofinanciële bijstand moeten sporen met de in het meerjarig financieel kader vastgestelde begrotingskredieten.

De macrofinanciële bijstand van de Unie moet door de Commissie worden beheerd. Om ervoor te zorgen dat het Europees Parlement en de Raad de uitvoering van dit besluit kunnen volgen, moet de Commissie hen regelmatig inlichten over ontwikkelingen met betrekking tot de bijstand en hun relevante documenten daarover verstrekken.

Om eenvormige voorwaarden voor de uitvoering van dit besluit te waarborgen, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (3).

De macrofinanciële bijstand van de Unie moet onderworpen zijn aan voorwaarden, die in een memorandum van overeenstemming moeten worden vastgesteld. Deze voorwaarden moeten gekoppeld zijn aan de uitbetaling van elk van de drie tranches. Om eenvormige uitvoeringsvoorwaarden te waarborgen en ter wille van de efficiëntie moet de Commissie worden gemachtigd om met de autoriteiten van de Republiek Moldavië onderhandelingen over dergelijke voorwaarden te voeren onder toezicht van het comité van vertegenwoordigers van de lidstaten waarin Verordening (EU) nr. 182/2011 voorziet. Krachtens die verordening moet in de regel de raadplegingsprocedure worden gebruikt in alle andere gevallen dan die waarin die verordening voorziet. Gezien de mogelijk belangrijke gevolgen van bijstand van meer dan 90 miljoen EUR, is het passend dat de onderzoeksprocedure wordt gebruikt voor verrichtingen boven die drempel. Gezien het bedrag van de macrofinanciële bijstand van de Unie aan de Republiek Moldavië moet op de goedkeuring van het memorandum van overeenstemming en voor het verlagen, schorsen of intrekken van de bijstand de onderzoeksprocedure worden toegepast,

de in artikel 2 vastgestelde randvoorwaarde;

een bevredigende voortgang bij de uitvoering van een beleidsprogramma met krachtige aanpassings- en structurele hervormingsmaatregelen, ondersteund door een niet uit voorzorg getroffen kredietregeling met het IMF, en

de bevredigende uitvoering van de in het memorandum van overeenstemming vastgelegde economische beleidsvoorwaarden en financiële voorwaarden.

de Republiek Moldavië gaat regelmatig na of de uit de Uniebegroting verstrekte financiering naar behoren is gebruikt, neemt passende maatregelen ter voorkoming van onregelmatigheden en fraude, en onderneemt zo nodig gerechtelijke stappen om de uit hoofde van dit besluit verstrekte middelen waaraan geen wettige bestemming is gegeven, terug te vorderen;

de financiële belangen van de Unie worden beschermd, in het bijzonder met specifieke maatregelen met het oog op de preventie en de bestrijding van fraude, corruptie en andere onregelmatigheden in verband met de macrofinanciële bijstand van de Unie, overeenkomstig Verordening (EG, Euratom) nr. 2988/95 van de Raad (8), Verordening (Euratom, EG) nr. 2185/96 van de Raad (9) en Verordening (EU, Euratom) nr. 883/2013 van het Europees Parlement en de Raad (10);

de Commissie, met inbegrip van het Europees Bureau voor fraudebestrijding, of haar vertegenwoordigers worden uitdrukkelijk gemachtigd tot het uitvoeren van controles, waaronder controles en inspecties ter plaatse;

de Commissie en de Rekenkamer worden uitdrukkelijk gemachtigd om tijdens en na de periode waarin de macrofinanciële bijstand van de Unie beschikbaar is, audits uit te voeren, waaronder documentaudits en audits ter plaatse, zoals operationele beoordelingen;

de Unie heeft recht op vervroegde terugbetaling van de lening en/of volledige terugbetaling van de subsidie indien is vastgesteld dat de Republiek Moldavië met betrekking tot het beheer van de macrofinanciële bijstand van de Unie fraude, corruptie of een andere onrechtmatige activiteit heeft gepleegd die afbreuk doet aan de financiële belangen van de Unie.

wordt de geboekte vooruitgang bij de uitvoering van de macrofinanciële bijstand van de Unie onderzocht;

worden de economische situatie en de vooruitzichten van de Republiek Moldavië, alsook de bij de uitvoering van de in artikel 3, lid 1, bedoelde beleidsmaatregelen gemaakte vorderingen beoordeeld;

wordt het verband gespecificeerd tussen de in het memorandum van overeenstemming vastgelegde voorwaarden inzake economisch beleid, de actuele economische en budgettaire prestaties van de Republiek Moldavië en de besluiten van de Commissie tot uitbetaling van de tranches van de macrofinanciële bijstand van de Unie.