Jaarverslag van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Xvi) - Slotwet en jaarverslag ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2009; Jaarverslag - Hoofdinhoud

Dit jaarverslag i is onder nr. 3 toegevoegd aan wetsvoorstel 32360 XVI - Slotwet en jaarverslag ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2009 i.

Officiële titel	Slotwet en jaarverslag ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2009; Jaarverslag van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Xvi)
Document­datum	25-08-2011
Publicatie­datum	12-05-2010
Nummer	KST139638
Kenmerk	32360 XVI, nr. 3
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2009–2010

32 360 XVI                            Slotwet en jaarverslag Ministerie van

Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2009

Nr. 3                                                        JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN VOLKSGEZONDHEID,

WELZIJN EN SPORT (XVI)

Aangeboden 19 mei 2010

Inhoudsopgave                                                                                           blz.

B.           Jaarverslag                                                                                           5

• 1. 

  Leeswijzer                                                                                             5

• 2. 

  Aanbiedingendechargeverlening                                                     9

• 3. 

  Beleidsverslag                                                                                    13

• 4. 

  Financiële toelichting beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen                                                                          49

• 5. 

  Bedrijfsvoeringsparagraaf                                                              102

C.           Jaarrekening                                                                                    108

• 6. 

  Departementale verantwoordingsstaat                                         108

• 7. 

  Departementale saldibalans inclusief toelichting                         109

• 8. 

  Baten-lastendiensten                                                                       116

• 9. 

  Overzicht uit publieke middelen gefinancierde topinkomens                                                                                     145

D.           Bijlagen                                                                                             146

• 10. 

  Zorguitgaven (Financieel Beeld Zorg)                                           146

• 11. 

  Bijlage ZBO’senRWT’s                                                                   169

• 12. 

  Bijlage Inhuur externen                                                                   171

• 13. 

  Afkortingenlijst                                                                                 172

• 14. 

  Trefwoordenregister                                                                        176

Leeswijzer

B JAARVERSLAG

• 1. 

  LEESWIJZER

Voor u ligt het departementale jaarverslag 2009 van het ministerie van

Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het jaarverslag bestaat uit de volgende onderdelen:

+ Beleidsverslag;

+ Financiële toelichting beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen;

+ Saldibalans inclusief toelichting;

+ Diensten die een baten-lastenadministratie voeren;

+ Bedrijfsvoeringsparagraaf;

+ Diverse bijlagen, waaronder het Financieel Beeld Zorg.

Groeiparagraaf

Hieronder wordt kort aangegeven wat de belangrijkste verbeteringen in het jaarverslag zijn ten opzichte van het vorige jaar:

+ In het WGO van 11 juni 2009 over de verantwoording heeft de minister van VWS toegezegd dat er in het jaarverslag 2009 aandacht zal worden besteed aan de vermindering van de administratieve lasten. Derhalve is in het beleidsverslag, in de paragraaf over innovatie, aangegeven welke maatregelen getroffen zijn in 2009 om de administratieve lasten te verlagen.

+ In de tabel, waarin een koppeling wordt gelegd tussen de uitgaven en de kabinetsdoelstellingen (zie beleidsverslag), is met ingang van dit jaar tevens aangegeven welke tussenresultaten zijn behaald. Hiermee wordt invulling gegeven aan de motie Pechtold (Tweede Kamer, 31 951, nr. 11) en wordt de samenhang tussen het delivery-overzicht en het departementale jaarverslag vergroot.

+ De toelichting per baten-lastendienst is uitgebreid met informatie over doelmatigheid.

Experiment Verbetering verantwoording en begroting

VWS doet samen met LNV, BuiZa, VROM, WWI en JenG mee aan het experiment Verbetering verantwoording en begroting. Het experiment is gepresenteerd door de Minister van Financiën in zijn brief van 20 december 2007. Tijdens een Algemeen Overleg op 6 februari 2008 heeft de Tweede Kamer ingestemd met zijn voorstellen.

Het experiment heeft betrekking op de volgende verantwoordingsaspecten:

+ Slotwet en Jaarverslag zijn geïntegreerd. De integratie van de Slotwet in het jaarverslag blijkt allereerst uit het opnemen van de Slotwet in dit jaarverslag. De mutaties in de Slotwetstaat betreffen de budgettaire gegevens die geautoriseerd moeten worden. De toelichting op deze slotwetmutaties is expliciet opgenomen in de budgettaire tabellen bij de (niet-)beleidsartikelen. De formele toelichting van de slotwetmutaties is daardoor sterk ingekort, terwijl materieel een betere en meer samenhangende toelichting wordt gepresenteerd. + De beleidsmatige verantwoording is toegespitst op de realisatie van de (politiek) belangrijkste beleidsprioriteiten van het Kabinet in het beleidsverslag. Er wordt niet meer standaard bij alle beleidsartikelen verantwoordingsinformatie – in termen van aan de operationele doelstellingen te koppelen prestaties en effecten – over het beleid opgenomen. + De in het beleidsverslag verstrekte verantwoordingsinformatie betreft de realisatie van de doelstellingen/prioriteiten uit het Beleidsprogramma van het kabinet, aangevuld met enkele andere doelstellingen die

Leeswijzer

door de betrokken minister beleidsmatig van groot belang worden geacht. + De verantwoordingsinformatie bij de beleids- en niet-beleidsartikelen is slechts financieel van karakter.

Het beleidsverslag

In het beleidsverslag is de beleidsmatige verantwoording op hoofdlijnen over 2009 opgenomen. Hier wordt tevens verslag gedaan van de stand van zaken van de doelstellingen in het beleidsprogramma Samen werken, samen leven die betrekking hebben op onze beleidsterreinen. Aan het eind van het beleidsverslag is een overzichtstabel opgenomen, waarin de koppeling wordt gelegd tussen de kabinetsdoelstellingen, de operationele doelstellingen en de middelen.

De politieke focus is bereikt door in het beleidsverslag alleen opmerkelijke resultaten te presenteren. Daarbij is tevens aangesloten op de prioriteiten die wij in onze beleidsagenda 2009 hebben verwoord. Het beleidsverslag heeft nadrukkelijk het karakter van een uitzonderingsrapportage. Niet alle voornemens die waren aangekondigd in de begroting 2009 zijn er in opgenomen. Bij de keuze van de onderwerpen stonden namelijk de hoofdlijnen van ons beleid centraal.

Beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen

De beleidsartikelen en de niet-beleidsartikelen bevatten een volwaardige financiële toelichting. Per operationele doelstelling is een budgettaire tabel opgenomen die het verloop laat zien van de vastgestelde begroting tot aan de uiteindelijke realisatie. Hierdoor is het mogelijk om een verband te leggen tussen de budgettaire stukken (begroting, 1e suppletore wet, 2e suppletore wet en slotwet) die u gedurende het jaar heeft ontvangen. Voor de financiële toelichting op de tabellen budgettaire gevolgen van beleid in de (niet-)beleidsartikelen hebben wij de volgende criteria gehanteerd.

Programma uitgaven (beleidsuitgaven)

Alle (onderliggende) mutaties ten opzichte van de vastgestelde begroting die groter zijn dan € 3 miljoen of 3% van het vastgestelde begrotingsbedrag op het niveau van de operationele doelstelling zijn toegelicht. Kleinere mutaties zijn toegelicht indien politiek relevant.

Apparaatsuitgaven

De apparaatsuitgaven in de beleidsartikelen zijn in relatie tot de beleidsuit-gaven gering van omvang. Alleen verschillen die groter zijn dan 10% van de vastgestelde begroting zijn daarom toegelicht.

Verplichtingen

Conform voorgaande slotwetten lichten we de verplichtingenraming niet toe, omdat deze bij VWS vooral een beheersmatig karakter heeft.

Behalve beleidsartikelen bevat deze begroting ook zogenoemde niet-beleidsartikelen (artikel 98 en 99). De opbouw van deze niet-beleidsartike-len wijkt af van de hierboven genoemde beleidsartikelen. Artikel 98 bevat de uitgaven die niet specifiek aan een van de beleidsartikelen zijn toe te rekenen. Het gaat daarbij om ministerie- en zorgbrede apparaatsuitgaven, zoals voor het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), de adviesraden, de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de zorg-ZBO’s. Daarnaast verantwoorden we in artikel 98 de uitgaven aan internationale samenwer-

Leeswijzer

king en de uitgaven aan het strategisch onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Nederlands Vaccin Instituut

(NVI).

Artikel 99 ten slotte is een technisch-administratief artikel.

Saldibalans

De saldibalans, zoals vermeld in het departementaal jaarverslag van het ministerie voor Jeugd en Gezin, bestaat uit de posten uitgaven, ontvangsten, liquide middelen en saldi rekening-courant. De overige balansposten worden verantwoord in de jaarverslagen van de uitvoerende departementen (de voormalige «moederdepartementen»). In het jaarverslag van VWS wordt per balanspost in de toelichting aangegeven welk deel betrekking heeft op VWS en welk deel op Jeugd en Gezin.

Bedrijfsvoeringsparagraaf

De bedrijfsvoeringsparagraaf heeft betrekking op de bedrijfsvoering van alle onder het ministerie van VWS vallende onderdelen inclusief afzonderlijke administraties. In de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt verslag gedaan over de tekortkomingen in de bedrijfsvoering. De bedrijfsvoeringsparagraaf heeft het karakter van een uitzonderingsrapportage. De bedrijfsvoeringsparagraaf bestaat uit vier verplichte onderdelen: rechtmatigheid, totstandkoming beleidsinformatie, financieel- en materieel beheer en overige aspecten van de bedrijfsvoering.

In 2007 is bij alle departementen de kwantitatieve grens voor de rapportering in de bedrijfsvoeringsparagraaf van onrechtmatigheden en onzekerheden per artikel verhoogd. De rapporteringstolerantie is afhankelijk van de realisatie van het artikel. Er is sprake van een glijdende schaal die afneemt van 10% naar 3%. Bij onrechtmatigheden is er nog een aanvullende bepaling. Deze vereist dat wanneer de artikeltolerantie hoger is dan de 1% tolerantie die geldt voor de totale verantwoording de laagste van de twee uitkomsten wordt toegepast bij de bepaling of er sprake is van een verplichte vermelding in de bedrijfsvoeringsparagraaf. Daarnaast kunnen ook kwalitatieve overwegingen een rol spelen om onderwerpen in de bedrijfsvoeringsparagraaf op te nemen.

Financieel Beeld Zorg

In het jaarverslag zijn evenals in de begroting 2009 naast de begrotingsuitgaven ook de premie-uitgaven opgenomen. De premie-uitgaven zijn de kosten van verleende zorg die ten laste komen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze kosten zijn betaald binnen privaatrechtelijke verhoudingen tussen patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Ze maken geen deel uit van de begrotingswet en slotwet. Het verzoek tot déchargeverlening heeft dan ook alleen betrekking op de begrotingsuitgaven. Met het opnemen van de premie-uitgaven in het jaarverslag wordt geen verantwoording over de (uitkomst van het toezicht op de) rechtmatige uitvoering van de wettelijke zorgverzekeringen gegeven, maar een beleidsmatige verantwoording over alle zorguitgaven die tot het Budgettair Kader Zorg (BKZ) gerekend worden. Voor het toezicht op de wettelijke zorgverzekeringen leggen wij apart verantwoording aan u af. Deze verantwoording ontvangt u naar verwachting aan het eind van 2010, namelijk nadat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zijn wettelijk geregelde recht-matigheidsonderzoek naar de Zorgverzekeringswet en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten heeft afgerond.

De cijfers in het jaarverslag over de premie-uitgaven zijn verzameld bij een aantal gegevensleveranciers, zoals het College voor Zorgverzeke-

Leeswijzer

ringen (CVZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Over het algemeen hebben de cijfers – vanwege de vroegtijdige levering in het jaar – nog een voorlopig karakter. Eventuele wijzigingen van de cijfers worden betrokken bij budgettaire besluitvorming.

Verantwoordelijkheid, medebetrokkenheid en apparaatsuitgaven Jeugd en Gezin

Verantwoordelijkheid minister voor Jeugd en Gezin In artikel 42 Gezondheidszorg en artikel 43 Langdurige zorg zijn de uitgaven opgenomen voor de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen (jeugd-ggz) en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapten voor jeugdigen (jeugd-lvg). De minister voor Jeugd en Gezin is inhoudelijk verantwoordelijk voor deze AWBZ gefinancierde zorg.

Medebetrokkenheid minister voor Jeugd en Gezin In het constituerend beraad van 22 februari 2007 is vastgesteld dat de minister voor Jeugd en Gezin medebetrokken is bij een aantal beleidsterreinen waarvoor andere bewindspersonen primair verantwoordelijk zijn. Een en ander is vervolgens nader toegelicht (Kamerstuk 2006–2007, 31 001, nr. 3).

Medebetrokkenheid betekent dat de minister voor Jeugd en Gezin door de primair verantwoordelijke bewindspersonen op deze terreinen actief geïnformeerd wordt over, en vanuit het kabinet als eerste betrokken wordt bij beleidsonderwerpen en dossiers die raken aan de verantwoordelijkheid van de minister van Jeugd en Gezin voor een integraal jeugd- en gezinsbeleid. Ook betekent het dat de minister voor Jeugd en Gezin pro-actief alle zaken aankaart bij zijn collega-bewindspersonen, en bij bovengenoemde onderwerpen in het bijzonder, die hij in het belang van de jeugd en het gezin acht.

De minister voor Jeugd en Gezin is voor dit begrotingshoofdstuk medebetrokken bij het beleid ten aanzien van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), de AWBZ en huiselijk geweld.

Apparaatsuitgaven Jeugd en Gezin

Het programmaministerie voor Jeugd en Gezin heeft geen eigen ambtelijk apparaat. De ambtenaren zijn gehuisvest bij de departementen waar de beleidsonderwerpen voor de oprichting van het programmaministerie onder vielen. De apparaatskosten van de directie Jeugdzorg en die van de directie Jeugd en Gezin worden verantwoord in het jaarverslag van VWS (artikel 98 onder de post Personeel en materieel kernministerie). De apparaatskosten van de Inspectie Jeugdzorg zijn onder een aparte post van datzelfde artikel opgenomen.

Dechargeverlening

• 2. 

  VERZOEK TOT DECHARGEVERLENING

Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de Voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer van de Staten Generaal.

Hierbij bied ik het departementale jaarverslag over het jaar 2009 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport decharge te verlenen over het in het jaar 2009 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

+ Het gevoerde financieel en materieel beheer; + De ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties; + De financiële informatie in het jaarverslag; + De departementale saldibalans; + De totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering; + De in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering; van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken: + Het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2009; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden. + De Slotwet van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het jaar 2009; de Slotwet is geïntegreerd met het onderhavige jaarverslag in dit kamerstuk opgenomen. + Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken Slotwet is aangenomen. + Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2009 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel Jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden. + De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2009 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2009 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2009 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001). Het besluit tot dechargeverlening kan niet

Dechargeverlening

worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, A. Klink

Dechargeverlening

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

Beleidsverslag

• 3. 

  BELEIDSVERSLAG 2009

Inleiding

Sinds de start van het kabinet in 2007 hebben wij gebouwd aan onze prioriteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn en sport. In 2009 is goede vooruitgang geboekt op de beleidsterreinen van VWS. In dit jaarverslag leggen wij hier verantwoording over af. De prioriteiten zijn deze kabinetsperiode kwaliteit en veiligheid, preventie, innovatie, werken in de zorg, participatie, ethiek, oorlogsgetroffenen en sport.

In de voorgaande jaren lag de nadruk op de invoering van een nieuw zorgstelsel in de curatieve zorg en aanpassingen in de organisatie van de langdurige zorg. Hiermee is een goede stap gezet voor de financiële houdbaarheid van de zorg, voor meer ruimte voor keuzemogelijkheden van zorgcliënten en om binnen de curatieve zorg een zorgaanbod te creëren op basis van prijs en kwaliteit. Het jaar 2009 heeft in het teken gestaan van het verbeteren van de kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van zorg en het centraal stellen van de cliënt en professional. Solidariteit en vertrouwen zijn hierbij kernbegrippen.

In de curatieve zorg heeft het kabinet het afgelopen jaar de samenhang tussen de eerste- en tweedelijnszorg verbeterd, de verantwoordelijkheden van zorginstellingen en zorgverzekeraars verruimd, en de positie van cliënten en patiënten vergroot. De vrije prijzen zijn voor 34 procent van de ziekenhuiszorg gaan gelden, waarbij meer inzicht in prijs en kwaliteit wordt gegeven. Daarnaast hebben wij met veldpartijen afspraken gemaakt om te komen tot een betere governance in de zorg. Een voorbeeld hiervan is het voorstel Wet cliëntenrecht zorg (Wcz) die de positie van de cliënt aanzienlijk beoogt te versterken. Om de samenhang tussen de eerste- en tweedelijnszorg te versterken, zijn voorbereidingen getroffen om per 1 januari 2010 integrale bekostiging voor een tweetal chronische aandoeningen mogelijk te maken. Hiermee is een weg ingeslagen die moet leiden tot doelmatiger, kwalitatief betere zorg die rondom de zorgconsument is ingericht.

In de langdurige zorg is het kabinet het afgelopen jaar van start gegaan met het programma «In voor zorg», dat voortbouwt op het beleidsprogramma «Zeker van zorg, nu en straks» uit 2008. Dit programma grijpt terug op de oorspronkelijke bedoeling van de AWBZ; kwalitatief goede zorg voor kwetsbare mensen in onze samenleving. Daarmee leggen wij de nadruk op cliëntgerichte zorg en het centraal stellen van de positie van de professional. Het kwaliteitsprogramma Zorg voor Beter ondersteunt hierin.

Het kabinet heeft 74 doelstellingen geformuleerd in het kabinetsprogramma «Samen werken, samen leven». Vijf doelstellingen hebben betrekking op het beleidsterrein van VWS. In 2009 hebben wij goede vooruitgang geboekt op alle doelstellingen. De verantwoording van de kabinetsdoelstellingen is uitgewerkt binnen de thematische beleidsprioriteiten van VWS.

De financiële crisis gaat niet voorbij aan de gezondheidszorg. Met het oog op houdbare overheidsfinanciën heeft het kabinet in het aanvullend beleidsakkoord uit maart 2009 afgesproken 0,4 procent van het BBP te bezuinigen op de curatieve zorg. Voor de te treffen maatregelen is het uitgangspunt dat kwaliteit en doelmatigheid moeten samengaan. Het CPB

Beleidsverslag

heeft positief geoordeeld over de effecten op kwaliteit en doelmatigheid van de voorgenomen maatregelen, maar hierover is nog geen definitief besluit genomen. Het kabinet heeft wel besloten de bouw in de zorg te stimuleren door € 320 miljoen beschikbaar te stellen voor het versneld uitvoeren van bouwplannen zowel in de curatieve als de langdurige zorg.

In dit jaarverslag worden alleen onze beleidsprioriteiten uitgebreid toegelicht. Het jaarverslag is dus geen compleet overzicht van onze inzet en behaalde doelen. Hoewel in het beleidsverslag vooral de nadruk wordt gelegd op de verantwoording van onze beleidsprioriteiten, geven wij wel een volwaardige financiële verantwoording.

Curatieve zorg

Inleiding

Met de invoering van de Zorgverzekeringswet (Zvw) in 2006 is een begin gemaakt met een zorgstelsel dat gericht is op solidariteit, vrije keuze en toegankelijkheid. Onder de leus «meer kwaliteit, minder kosten» zijn in 2009 verdere stappen gezet voor een toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg van goede kwaliteit, waarbij meer ruimte bestaat voor eigen initiatief en keuzes.

Bronnen & toelichting

• 1. 

  VWS. De daling van de nominale premie van 2007 op 2008 is deels vertekend door de afschaffing van de no-claim en de invoering van het verplicht eigen risico. De nominale premie is gebaseerd op het concept CEP die half februari 2010 is verschenen.

• 2. 

  VWS. De ontwikkeling 2007–2008 is voor groot deel te verklaren door de overheveling van de geneeskundige ggz uit de AWBZ naar de Zvw. In de schadelastreeks 2011 zit wel de overschrijding, nog geen maatregelen.

Prestatiebekostiging

De vrijheid en verantwoordelijkheid van ziekenhuizen is in 2009 vergroot. Het B-segment, het deel van de (niet-acute) ziekenhuiszorg waar vrije prijzen voor gelden, is uitgebreid naar 34 procent van de ziekenhuiszorg. De NZa spreekt in haar jaarlijkse monitor over een gunstige prijsontwikkeling van het B-segment, waarbij kwaliteit een steeds grotere rol speelt in de onderhandelingen. Vanwege de demissionaire status van het kabinet zal het volgende kabinet een besluit nemen over de invoering van presta-tiebekostiging. Dat betekent dat in 2011 het huidige Functionele Budget (FB) van kracht blijft.

In 2009 is een begin gemaakt met het registreren van dbc’s door zorgaanbieders op basis van de nieuwe productstructuur «dbc’s op weg naar transparantie» (DOT). Het doel van DOT is een gefaseerde overgang te realiseren naar circa 3 500 stabiele en eenduidige zorgproducten. Het wordt hierdoor eenvoudiger voor verzekeraars en ziekenhuizen om onderling afspraken te maken over prijs, volume en kwaliteit van zorg. Daarnaast is in 2009 gewerkt aan de verdere verbetering van DOT en de voorbereidingen om in 2011 te gaan declareren op basis van DOT. Begin 2010

Beleidsverslag

is in overleg met de Kamer besloten om het volledig invoeren van DOT uit te stellen. Het overgrote deel van de partijen in de Kamer en de betrokken veldpartijen zien de meerwaarde van DOT en werken door aan de ontwikkeling (schaduwdraaien).

Ook voor de curatieve ggz is bekostiging op basis van dbc’s (prestatiebe-kostiging) en het invoeren van vrije prijzen waar dat verantwoord is het perspectief. In 2009 is besloten om in 2010 een aantal belangrijke stappen te zetten die de invoering van prestatiebekostiging mogelijk maken (TK 25 424, nr. 93).

Zorg voor chronisch zieken

Door onder meer de vergrijzing en nieuwe medische mogelijkheden neemt de vraag naar zorg sterk toe. Vooral het aantal chronisch zieken stijgt. Om de zorg voor chronisch zieken te verbeteren, willen wij meer samenhangende zorg organiseren rondom de zorgvraag van de patiënt. Op deze manier krijgt de patiënt zelf ook een grote verantwoordelijkheid in het verbeteren van zijn ziekteproces en kan hij eenvoudiger afspraken maken met zorgverleners en zorgverzekeraar over integrale zorg (TK 29 247, nr. 98). Om dit mogelijk te maken hebben patiënten en zorgverleners gezamenlijk zorgstandaarden voor de chronische aandoeningen COPD, diabetes en vasculair risicomanagement ontwikkeld. Op basis van deze zorgstandaarden is per 1 januari 2010 integrale bekostiging ingevoerd voor diabetes en vasculair risicomanagement. Indien de zorgstan-daard COPD tijdig wordt geautoriseerd door de betrokken partijen gaat op 1 juli 2010 integrale bekostiging voor COPD van start.

Meer kwaliteit, minder kosten

Vanuit de leus «meer kwaliteit, minder kosten» is in 2009 ook de risicoverevening (het systeem dat zorgverzekeraars compenseert voor het verzekeren van mensen met een verhoogd gezondheidsrisico) verder aangepast om zo meer financiële verantwoordelijkheid te leggen bij de zorgverzekeraars.

We zijn inmiddels in staat om een betere inschatting te maken van de kosten die verzekeraars maken. Op dit moment worden zorgverzekeraars gedeeltelijk achteraf gecompenseerd, maar dit heeft tot gevolg dat de zorgverzekeraars nu nog beperkt prikkels hebben de zorg efficiënter in te kopen. Voor 2010 geldt dat de nacalculatie op de kosten van dbc’s in het B-segment voor de somatische zorg is afgeschaft. Voor de curatieve ggz wordt een eerste stap gezet naar risicodragendheid van de zorgverzekeraar door het gedeeltelijk afbouwen van de nacalculatie voor bepaalde ggz-zorg aan 18-plussers.

Er is een begin gemaakt met de herijking van de bekostigingstelsels, waarbij niet alleen het aantal contacten (consulten, uitgifte van medicijnen, openen van dbc’s), maar ook de kwaliteit in samenhang wordt beloond. Dat zal leiden tot meer kwaliteit van de zorg, minder complicaties en daardoor lagere kosten. De functionele bekostiging bij chronisch zieken en de herijking van de prestatiebeschrijvingen bij de apothekers zijn daarvoor eerste belangrijke aanzetten.

Beleidsconclusie

Om een direct verband te krijgen tussen de kwaliteit van de geleverde zorg en de kosten die daarvoor in rekening worden gebracht, is door dit kabinet ingezet op het realiseren van de randvoorwaarden om prestatie-bekostiging in te voeren. In 2009 hebben wij goede stappen gezet om deze randvoorwaarden te ontwikkelen. Zo is gewerkt aan het vereenvoudigen van de dbc-systematiek. Ook wordt de organisatie van de zorg aangepast

Beleidsverslag

aan de nieuwe bekostigingswijze, door zorg meer integraal aan te bieden met een duidelijke rol voor de patiënt zelf. Ten slotte is in 2009 de risicoverevening verder afgebouwd, zodat meer financiële risico wordt gelegd bij de zorgverzekeraar.

Onverzekerden en wanbetalers

Solidariteit in de zorg betekent dat iedereen mee betaalt. Een meer solidair zorgstelsel betekent dus het actief aanpakken van onverzekerden en wanbetalers. In 2009 heeft het kabinet het wetsvoorstel «Actieve opsporing onverzekerden» naar de Tweede Kamer gestuurd (TK 32 150, nr. 2). Het wetsvoorstel strekt tot het opsporen en verzekeren van personen die ondanks hun verzekeringsplicht geen zorgverzekering hebben. Voordat de wet in werking treedt, worden uitgebreide voorlichtingsactiviteiten ingezet om specifieke groepen onverzekerden te bereiken. Voor de aanpak van wanbetalers is het per 1 september 2009 wettelijk mogelijk gemaakt voor zorgverzekeraars om wanbetalers in de schuldhulpverlening op te nemen. Eventueel kunnen zij een bestuursrechtelijke premie heffen die ingehouden kan worden op het inkomen. Het eerste resultaat laat een positief effect zien op het aantal wanbetalers. Op termijn levert dit een bijdrage aan mijn intentie tot beheersing van de premieontwikkeling. In oktober 2010 zal de fasegewijze verwerking van het stuwmeer van wanbetalers voltooid zijn.

Bron & toelichting

• 1. 

  2009 betreft de streefwaarde. Het CBS komt op 1 mei 2010 met de cijfers voor 1 mei 2009.

• 2. 

  Aantal wanbetalers 2009 betreft de stand per 1 september 2009. Per jaar is een geschatte reductie van 50 000 wanbetalers voorzien. Het CBS komt op 1 mei 2010 met de cijfers voor 1 mei 2009.

Beleidsconclusie

Om de solidariteit te waarborgen van ons zorgstelsel zijn in 2009 belangrijke stappen genomen, die wettelijke kaders scheppen voor de aanpak van wanbetalers en onverzekerden. Met goedkeuring door de Tweede Kamer wil het kabinet de aanpak van onverzekerden wettelijk bestendigen. De huidige aanpak van wanbetalers laat een positief eerste beeld zien. In 2010 worden de eerste resultaten gepresenteerd aan de Kamer. Momenteel bestaat geen aanleiding de aanpak van onverzekerden en wanbetalers bij te sturen.

Overige maatregelen in de curatieve zorg

De curatieve zorg is continu in beweging en wordt in overleg met zorgverleners verbeterd. In 2009 zijn op een aantal gebieden aanpassingen gedaan. Enkele resultaten uit 2009: + In het kader van de kredietcrisis is door het kabinet € 160 miljoen beschikbaar gesteld voor versnelling van bouwplannen in de curatieve zorg (TK 29 248, nr. 88). + Ten behoeve van een goede spreiding en verbetering van de prestaties

Beleidsverslag

van ambulancezorg is in 2009 € 12 miljoen geïnvesteerd in de groei van het aantal standplaatsen voor ambulances. Per 1 januari 2010 is een wet (Stb. 2008, 526) in werking getreden, waardoor zorgaanbieders vanuit collectieve middelen een bijdrage kunnen krijgen voor de geleverde medisch noodzakelijke zorg aan illegalen die de rekening niet zelf kunnen betalen (TK 29 689, nr. 259). In 2009 is het startsein gegeven voor het verplicht opstellen van fusieeffectrapportage door bestuurders van zorginstellingen, zodat inzicht wordt gegeven in de kwaliteit en bereikbaarheid van de zorg en ondersteuning. Toezicht hierop wordt geleverd door de IGZ (TK 32 012, nr. 1).

Bron & toelichting

www.nivel.nl. In 2008 is geen meting verricht.

Bij de interpretatie van de gegevens speelt mee dat er sprake is van een daling in het aantal huisartsenpraktijken in Nederland (van 4 346 in 2007 naar 4 155 in 2009). Dit wordt mede veroorzaakt door schaalvergroting, e.d.. Relatief gezien is er dan ook een sterkere stijging van het aantal samenwerkingsverbanden dan in absolute termen.

Langdurige zorg

Inleiding

Of kwetsbare mensen de zorg krijgen die zij nodig hebben, is een graadmeter voor de kwaliteit van de samenleving. Iedereen die in Nederland een onbetwistbare behoefte heeft aan langdurige zorg, moet blijvend kunnen vertrouwen op de kwaliteit en de beschikbaarheid van die zorg. Nu en in de toekomst.

De langdurige zorg is in de eerste plaats een zaak die tussen cliënten en professionals tot stand moet komen. De kwaliteit van leven wordt immers mede bepaald door de mate waarin mensen zelfstandig inhoud en vorm aan hun leven kunnen geven. Aandacht voor wat mensen ondanks hun beperkingen nog wel kunnen, is voor dit kabinet een belangrijk aandachtspunt. Doel van het beleid is de langdurige zorg meer vanuit het perspectief van de cliënt en de professional te organiseren.

Dit heeft het kabinet in 2008 in de visie op de toekomst van de langdurige zorg verwoord in de brief «Zeker van zorg, nu en straks» (TK 30 597, nr. 15). In 2009 is het kabinet verder gegaan met het invullen en verwezenlijken van deze visie, zoals onder andere staat beschreven in de brief «Nadere uitwerking toekomst van de AWBZ» (TK 30 597, nr. 73). In deze brieven beschrijft het kabinet dat het nodig is terug te keren naar de oorspronkelijke doelstelling van de AWBZ; garanderen, dat kwetsbare mensen die de zorg echt nodig hebben, deze blijven krijgen.

Beleidsverslag

Bron

• 1. 

  VWS, NZa productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens, CVZ (voorlopige) financieringslasten.

1. Cliëntgerichte zorg

Het kabinet heeft in 2009 veel bereikt om de zorg meer vanuit het perspectief van de cliënt te organiseren, door onder meer invoering van zorg-zwaartebekostiging, de uitbreiding van de regeling Volledig Pakket Thuis, het intensiveren van het stimuleringsbeleid ten aanzien van scheiden wonen en zorg en de start van het programma «In voor Zorg».

«In voor Zorg»

In de brief aan de kamer over de toekomst van de AWBZ is het programma «Yes, we care» aangekondigd (TK 30 597, nr. 73). Dit programma, inmiddels omgedoopt tot «In voor Zorg», heeft tot doel de langdurige zorg mee te ontwikkelen met veranderingen nu en in de toekomst. Dit vindt plaats door de zorgaanbieders in de langdurige zorg te stimuleren, bestaande en bewezen kennis te implementeren, zodat de langdurige zorg wint aan kwaliteit en doelmatigheid. Het programma is daarmee een logische aanvulling op de programma’s «Zorg voor beter», Nationaal Ouderenprogramma, het Transitieprogramma Langdurige zorg en het Landelijk Dementie Programma, waarin dergelijke kennis is ontwikkeld. Inmiddels is de website www.invoorzorg.nl van start gegaan. De website zorgt voor een uitwisseling van informatie over bijvoorbeeld de veranderende eisen uit de samenleving, de arbeidsmarkt en financiële en economische ontwikkelingen die relevant zijn voor de zorg. Doel is zorgorganisaties meer klant- en vraaggericht te laten werken. Dit moet in 2012 tot uitdrukking komen in een zichtbare verbetering van de kwaliteit van de langdurige zorg.

Zorgzwaartebekostiging

De invoering van de zorgzwaartebekostiging is een belangrijke stap in het versterken van de positie van de cliënt binnen de langdurige zorg. De zorgzwaartepakketten moeten zorgen voor een betere aansluiting van de zorg bij de wensen en behoeften van cliënten. Vóór de invoering van de zorgzwaartebekostiging ontvingen zorginstellingen een gemiddeld geldbedrag op basis van beschikbare capaciteit (het aantal plaatsen). Sinds dit jaar bepaalt de «zorgzwaarte» van de cliënten het budget. Het geld volgt de cliënt naar de instelling van zijn keuze. Voor cliënten die weinig zorg nodig hebben, krijgen zorginstellingen nu minder geld dan voor cliënten met een grote zorgvraag. Het zorgzwaartepakket van de cliënt krijgt een nadere uitwerking in het gesprek tussen aanbieder en cliënt over het zorgplan. In 2009 is het besluit «Zorgplanbespreking AWBZ-zorg», dat aanbieders verplicht om een bespreking te organiseren met de cliënt, in werking getreden. Hiermee heeft de cliënt zelf invloed op de zorg die hij krijgt en wordt dit niet meer alleen bepaald door de zorgaanbieder.

Beleidsverslag

Volledig pakket thuis en scheiden wonen en zorg Vaak willen mensen zo lang mogelijk in hun eigen woonomgeving verzorgd worden. Die keuzevrijheid bepaalt de kwaliteit van het leven. Het Volledig Pakket Thuis geeft de mogelijkheid zorg die doorgaans alleen binnen instellingen wordt gegeven ook bij de cliënt thuis aan te bieden. Hierdoor kunnen cliënten zelf bepalen waar zij hun zorg ontvangen en of zij de woonkosten zelf willen betalen. In 2009 is de regeling Volledig Pakket Thuis uitgebreid, waardoor aanbieders van zorg meer vrijheid hebben zorg thuis te leveren (TK 30 597, nr. 78). Op deze wijze wordt scheiden van wonen en zorg geleidelijk verder gestimuleerd. Cliënten kunnen op deze wijze hun zorg en wonen afzonderlijk van elkaar inkopen.

Bouwimpuls (wegwerken meerbedskamers)

Met het aanvullend beleidsakkoord is € 160 miljoen beschikbaar gesteld over 2009 en 2010 als bouwimpuls voor de langdurige zorg. De bouwimpuls wordt ingezet voor het wegwerken van de drie- of meerbedskamers in de verpleeghuizen en de als rood en oranje aangemerkte plaatsen in de gehandicaptenzorg. Voor de verdeling van deze middelen heeft de NZa in 2009 een beleidsregel vastgesteld. Op basis van deze beleidsregel hebben instellingen projecten voor in totaal € 339 miljoen ingediend. Na priorite-ring door de NZa zijn uiteindelijk 58 projecten gehonoreerd. Het totale investeringsbedrag dat met deze projecten is gemoeid bedraagt € 975 miljoen.

Bron

College Bouw zorginstellingen.

Dementie

De groep ouderen met dementie neemt in de komende jaren toe in lijn met de stijgende levensverwachting en de bevolkingssamenstelling. De ambitie is de kwaliteit van het leven van mensen met dementie en hun naasten te verbeteren. Ook willen wij de professional laten beschikken over voldoende instrumenten voor een goede dementiezorg (TK 25 424, nr. 68). Om dit te bereiken is het programma «Ketenzorg dementie» opgezet. Dit programma is in 2009 in 16 regio’s van start gegaan. Door een gerichte inkoop van zorg door zorgkantoren voor mensen met dementie neemt de kwaliteit van de zorg toe. Naast dit programma is ingezet op het realiseren van kleinschalige zorg speciaal voor dementerende mensen. Hiervoor is in 2009 een programma gestart dat de ontwikkeling van kleinschalige woonvormen voor de zwaardere vormen van dementie stimuleert. Dit programma is met terugwerkende kracht van start gegaan per 1 januari 2009 en is in 2010 volledig operationeel. Voor het programma, dat drie jaar duurt, is € 68,1 miljoen beschikbaar.

PGB

De regeling persoonsgebonden budget (pgb) is een belangrijke variant van zorg in natura, die mensen in staat stelt hun eigen zorgbudget te beheren en zorgverleners naar eigen keuze in te schakelen op het door hen gewenste tijdstip. Om het pgb toekomstbestendig, solide en zuiver te maken is in 2009 een groot aantal maatregelen doorgevoerd, die oneigenlijk gebruik van het pgb tegen dient te gaan. Zo kan bijvoorbeeld een pgb

Beleidsverslag

uitsluitend nog op rekening van de budgethouder worden gestort en dient de budgethouder zelf het verantwoordingsformulier te ondertekenen. Verder is een richtlijn opgesteld die indicatiestellers aangeeft hoe te handelen bij druk van bemiddelingsbureaus. Ook is een gedragscode voor pgb-bemiddelingsbureaus ontwikkeld, die de opmaat vormt voor een kwaliteitskeurmerk voor bemiddelingsbureaus.

Wtcg

Per 1 januari 2009 is de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) van kracht. De Wtcg vervangt de fiscale regeling voor buitengewone uitgaven en is bedoeld om chronisch zieken en gehandicapten te compenseren voor meerkosten die zij in het dagelijks leven hebben als gevolg van hun ziekte of handicap. Eén van de onderdelen van de Wtcg is de algemene tegemoetkoming. Dit is een bedrag van € 150 oplopend tot € 500 dat rechthebbenden jaarlijks automatisch – zonder dat zij er iets voor hoeven te doen – ontvangen op basis van leeftijd en zorggebruik.

Verantwoorde zorg

Naast het programma over ketenzorg dementie is ook het verder ontwikkelen van normen voor verantwoorde zorg het speerpunt bij het verbeteren van kwaliteit in de zorg. Deze normen geven aan welk resultaat de zorg moet hebben voor het leven van de cliënt. In 2009 zijn de indicatoren voor de gehandicaptenzorg vastgesteld. Op basis van deze normen is het Kwaliteitskader verantwoorde zorg ontwikkeld, waarmee bepaald kan worden in welke mate een instelling voldoet aan de gestelde eisen. Jaarlijks wordt aan de hand van de indicatoren de kwaliteit van zorg gemeten. Deze metingen richten zich onder andere op veiligheid en cliëntervaringen. In 2009 is gemeten voor de verpleging, verzorging en thuiszorg. De uitkomsten van deze metingen vergroten de transparantie in de zorg en geven de zorginstellingen een handvat voor concrete verbeteracties.

Beleidsconclusie

De ontwikkeling van een meer cliëntgerichte langdurige zorg ligt goed op koers. In 2010 wordt verder gegaan met de invoering van zorgzwaartebe-kostiging en moeten zorginstellingen met iedere cliënt een gesprek voeren om de zorgwensen en zorgmogelijkheden te bepalen. Cliënten hebben in 2009 meer keuzevrijheid gekregen door de uitbreiding van de regeling Volledig Pakket Thuis, het verder stimuleren van scheiden wonen en zorg, het wegwerken van meerpersoonskamers in verpleeghuizen en het stimuleren van het kleinschalige woonvormen. Verder is de pgb-rege-ling aangepast, zodat oneigenlijk gebruik wordt tegengegaan. Ten slotte wordt goede zorg bestendigd voor een groter wordende groep dementerende mensen en hun naasten. In 2009 is met 16 regio’s invulling gegeven aan het programma «ketenzorg dementie».

2. Professional centraal

Wijkverpleegkundigen

Professionals zijn het kapitaal van de zorg. Het kabinet vindt het belangrijk dat professionals voor cliënten aanspreekbaar zijn en meedenken over het totale pakket aan zorg. Sommige cliënten – met soms complexe (gezond-heids)problemen – hebben moeite zelf hun weg te vinden in de zorg. Bij ondersteuning is een extra stimulans nodig om de juiste hulp te vragen. Daarom is in 2009 geïnvesteerd in de terugkeer van de wijkverpleegkundigen. Zij moeten de belangrijke schakel worden tussen cliënt en zorgverleners.

Beleidsverslag

In dat kader is in 2009 – mede op basis van de motie-Hamer (TK 23 235, nr. 86) – het project «Zichtbare Schakel» bij ZonMw gestart. Het project richt zich in eerste instantie op de 40 aandachtswijken. In totaal zijn er tot op heden 42 projecten gehonoreerd, waarvan 26 projecten in de aandachts-wijken. Deze 26 projecten bestrijken 37 van de 40 aandachtswijken. De nu geaccordeerde projecten leiden naar verwachting tot circa 200 extra wijkverpleegkundigen (TK 30 597, nr. 114). De wijkverpleegkundigen krijgen een meer coördinerende, regisserende en signalerende rol naar de cliënten toe. Zij zijn de vraagbaak voor de cliënt en zullen daarnaast zorg dragen voor betere samenhang en samenwerking tussen huisartsen, welzijnsorganisaties en gemeenten.

Aanpak bureaucratie

Een ander belangrijk kritiekpunt van cliënt, professional en zorgaanbieder op de langdurige zorg is de bureaucratie. Het kabinet wil de langdurige zorg zo min mogelijk belasten met onnodige bureaucratie. Een belangrijke verbetering hierin is de in 2009 ingezette vereenvoudiging van de indicatiestelling. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) gaat meer indicatiestellingen overdragen aan de zorgprofessionals en de zorgaanbieders (TK 30 597, nr. 116). Het kabinet hecht aan het belang van het oordeel van de professional en de aanbieder, die de cliënt vaak al goed kent. Door hen een actieve rol te geven bij de indicatiestelling voor AWBZ-zorg, kan de zorgvraag nog beter worden afgestemd op de wensen van de cliënt. Hierdoor weet de cliënt eerder waar hij aan toe is, is er sprake van minder bureaucratische rompslomp voor de professional en aanbieder en kan de cliënt sneller in zorg worden genomen c.q. de zorg worden gecontinueerd.

Beleidsconclusie

De professional is de belangrijkste schakel om de toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg voor mensen met een zorgvraag te garanderen. Door te investeren in wijkverpleegkundigen hebben wij een belangrijke stap gezet de toegankelijkheid voor de cliënt te verbeteren. In de komende periode gaan wij de coördinerende, regisserende en signalerende rol voor de wijkverpleegkundigen verder versterken, zodat cliënten beter ondersteund kunnen worden bij het krijgen van zorg. Door professionals tevens een grotere rol te geven bij de indicatiestelling willen wij bereiken dat hun professionele oordeel meer belang krijgt in het bepalen van de zorg voor cliënten. Door de ingezette vereenvoudiging in 2009 wordt de bureaucratie rondom de indicatiestelling minder en krijgt de zorgprofessional meer invloed op de invulling van de te leveren zorg.

Preventie

Inleiding

Mensen hebben een verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid. Maar juist ook familie, scholen, gemeenten, werkgevers en de gezond-heidsector zelf hebben baat bij de gezondheid van mensen. Het tegengaan van gezondheidsschade en het boeken van gezondheidswinst is een zaak van ons allemaal.

Beleidsverslag

Bron & toelichting

CBS – Verschil in levensverwachting mannen en vrouwen wordt kleiner – Webmagazine en CBS StatLine – Gezonde levensverwachting; vanaf 1981 Verschijningsfrequentie eenmaal per jaar.

Leefstijl

Een ongezonde leefstijl draagt in belangrijke mate bij aan de ziektelast in Nederland. Een deel van de Nederlanders leeft ongezond als gevolg van bijvoorbeeld ongezond voedsel, te weinig beweging of slechte gewoontes als roken. Adequate voorlichting is van groot belang bij het stimuleren van een gezonde leefstijl.

Jaarlijks sterven ruim 19 000 Nederlanders aan aandoeningen die aan roken zijn gerelateerd. Daarnaast sterven jaarlijks duizenden mensen als gevolg van meeroken. Bovendien veroorzaakt roken hoge zorgkosten en aanzienlijke maatschappelijke kosten. In 2008 is de bescherming van de niet-roker uitgebreid door de invoering van de rookvrije horeca, sport en kunst/cultuur. In 2009 heeft de rechter bepaald dat een rookverbod niet van toepassing is op horecazaken zonder personeel. De Hoge Raad heeft op 23 februari gesteld dat de Tabakswet een toereikende wettelijke grondslag biedt voor een rookverbod in horecazaken zonder personeel en vernietigt daarmee de vrijspraken van de Gerechtshoven. Door de uitspraak is de regelgeving weer van toepassing op de gehele horeca en kan de handhaving bij horecazaken zonder personeel weer hervat worden. Wel heeft de Kamer in 2009 gevraagd om te onderzoeken of innovatieve ventilatietechnieken gezien kunnen worden als alternatief voor een afgesloten rookruimte.

In juli 2009 heeft het kabinet een voorstel tot wetswijziging van de Dranken Horecawet naar de Kamer gestuurd (TK 32 022, nr. 1). De wijziging richt zich vooral op het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren en op administratieve lastenverlichting voor ondernemers. De wijziging in combinatie met een verscherpt toezicht zal het jongeren moeilijker maken aan alcohol te komen.

Ook overgewicht is een groot probleem voor de volksgezondheid. In 2009 is gestart met de uitvoering van het programma de «gezonde wijk», gericht op de gezondheidsverbetering van inwoners van 40 aandachts-wijken. In november 2009 is het Convenant Gezond Gewicht, een vervolg op het Convenant Overgewicht, ondertekend door 27 partijen, waaronder VWS. Het Convenant heeft tot doel een gezamenlijke aanpak van overgewicht en obesitas bij kinderen en volwassenen te realiseren.

Beleidsverslag

Bronnen

• 1. 

  www.stivoro.nl. Deze indicator wordt jaarlijks gemeten

• 2. 

  Periodiek Onderzoek Leefstijl Situatie (POLS), Centraal Bureau voor de Statistiek

• 3. 

  en 4. Peilstation onderzoek en Health Behaviour of School Aged Children, Trimbos Instituut

Beleidsconclusie

Op verschillende manieren is in 2009 aandacht gevraagd voor een meer gezonde leefstijl. Het huidige preventiebeleid sluit momenteel goed aan bij de eigen verantwoordelijkheid van mensen voor hun gezondheid. Dit beleid willen wij voortzetten.

Seksuele gezondheid

Met een groot deel van de Nederlanders gaat het goed als het gaat om hun seksuele gezondheid. Er zijn echter ook aandachtspunten. Zo ontbreekt het veel jongeren nog steeds aan voldoende feitelijke kennis over seksualiteit evenals aan voldoende seksuele en relationele vorming. Ook ondervinden Nieuwe Nederlanders meer problemen op het gebied van seksuele gezondheid dan autochtone Nederlanders en doen zich nog steeds problemen voor rond loverboys, meisjesbesnijdenis, beperkingen in vrije partnerkeuze, soa/hiv-problematiek en geweld tegen homo’s (TK 32 239, nr. 1).

Ons beleid heeft zich in 2009 gericht op het bevorderen van seksuele gezondheid door goede informatievoorziening en het organiseren van goede hulpverlening. In 2009 en verder stelden wij € 7,5 miljoen per jaar beschikbaar voor instellingen die de seksuele gezondheid bevorderen en zich inzetten voor de acceptatie van seksuele gezondheid van hiv-geïnfecteerden.

Bron & toelichting

RIVM/Centrum Infectieziektebestrijding, Thermometer soa en hiv 2010

http:/www.rivm.nl/cib/binaries/thermometer2009

De indicator wordt jaarlijks geactualiseerd. Gonorroe en Chlamydia zijn de meest voorkomende soa’s.

Beleidsverslag

Beleidsconclusie

Met een groot deel van de Nederlanders gaat het goed als het gaat om hun seksuele gezondheid. Om de seksuele gezondheid van zoveel mogelijk Nederlanders te kunnen bevorderen, is een aantal aandachtspunten voor de komende jaren bepaald, waaronder de seksuele vorming bij jongens en de seksuele gezondheid bij mensen met een lage sociaaleco-nomische status (zie brief TK 32 239, nr. 1). VWS zal zich de komende jaren concentreren op de in de brief genoemde problemen.

Infectieziektenbestrijding

De wereldwijde uitbraak van de Nieuwe Influenza A (H1N1), beter bekend als de Mexicaanse griep, heeft in 2009 voor veel maatschappelijke onrust gezorgd. Het nieuwe virus heeft zich in korte tijd in Nederland verspreid en voor een griepepidemie gezorgd.

Met de publiekscampagne «grip op griep» hebben wij direct na het uitbreken van de Mexicaanse griep Nederlanders geïnformeerd over het voorkomen, herkennen en genezen van de griep. Op advies van de Gezondheidsraad zijn vervolgens in twee inentingsrondes de medische risicogroepen en het zorgpersoneel ingeënt tegen de Mexicaanse griep. De acceptatie voor de H1N1 vaccinatie lag relatief hoog met een opkomstpercentage tussen de 70 procent en 75 procent. Uitzondering hierop vormde het zorgpersoneel, waar het opkomstpercentage tussen de 40 en 50 procent lag.

Indicator

2009

• 1. 

  Percentage opgeroepen risicopatiënten dat zich tweemaal heeft laten vaccineren bij de huisartsen.                                                  70%

• 2. 

  Percentage medische risicopatiënten dat zich tweemaal heeft laten vaccineren binnen zorginstellingen.                                          68%

• 3. 

  Percentage opgeroepen kinderen (6 maanden t/m 4 jaar) dat zich tweemaal heeft laten vaccineren bij de GGD’en.                        62%

• 4. 

  Percentage opgeroepen huisgenoten van baby’s t/m 5 maanden dat zich tweemaal heeft laten vaccineren bij de                           52% GGD’en.

• 5. 

  Percentage zorgmedewerkers die in aanmerking kwamen voor vaccinatie dat zich tweemaal heeft laten vaccineren.                    43%

Bron & toelichting

RIVM-Centrum voor Bevolkingsonderzoek en de Stichting Nationaal Programma Grieppreventie (SNPG).

In totaal zijn 10,74 miljoen vaccins gedistribueerd binnen Nederland, naar de militairen op ernstmissies en naar de Nederlandse Antillen en Aruba.

Ook rond de Q-koorts is in 2009 veel onrust ontstaan. In het vierde kwartaal van 2009 is door de minister van LNV en de minister van VWS besloten over te gaan tot het ruimen van alle drachtige dieren op de besmette melkgeiten- en melkschapenbedrijven. Naast de al bestaande strategie van vaccinatie willen we hiermee verdere uitbreiding van het aantal zieken in 2010 voorkomen (TK 28 286, nr. 258).

In 2008 heeft het kabinet het besluit genomen om vaccinatie tegen het Humaan Papillomavirus (HPV) – het virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt – op te nemen in het Rijksvaccinatieprogramma. Meisjes die zijn geboren op of na 1 januari 1997 zullen de mogelijkheid krijgen om tegen HPV ingeënt te worden. Tevens is in maart 2009 een inhaalcam-pagne gestart voor meisjes geboren tussen 1993 en 1996. Het opkomst-cijfer voor de vaccinatie in deze inhaalcampagne tegen HPV viel in 2009 echter tegen. Medio november 2009 had 41 procent van de gehele doelgroep alle drie vaccinaties gehaald.

Beleidsverslag

Bron & toelichting

• 1. 

  www. nivel.nl. Het cijfer over 2008 is niet vergelijkbaar met voorgaande jaren, onder andere doordat de leeftijdsgrens van 65 naar 60 is verlaagd in het najaar 2008. De cijfers over 2009 worden in juli 2010 verwacht.

• 2. 

  Vaccinatiegraad Rijksvaccinatieprogramma Nederland. Verslagjaar 2009 – RIVM rapport 210021010. De term «verslagjaar 2009» betekent dat in 2009 de vaccinatiegraad is bepaald. De vaccinaties zelf vonden eerder plaats. De gegevens voor het verslagjaar 2010 worden in juni 2010 verwacht.

Beleidsconclusie

Naast de reguliere infectiebestrijding kende 2009 verschillende onvoorziene uitdagingen. Door de Nieuwe Influenza A (H1N1) zijn veel regulier geplande activiteiten uitgesteld. In 2010 wordt de respons op de Nieuwe Influenza A (H1N1) uitvoerig geëvalueerd door een onafhankelijke partij. Daarop vooruitlopend kan worden geconcludeerd dat de respons hoog was en de inentingsrondes in grote lijnen goed verlopen zijn. De voorwaarden hiervoor zijn geschapen door de gedegen voorbereiding op een grieppandemie door VWS en partners in de afgelopen jaren.

Kwaliteit en Veiligheid

Inleiding

Iedereen heeft recht op kwalitatief goede en veilige zorg. Voor dit kabinet hebben kwaliteit en veiligheid voor zowel curatieve als langdurige zorg de hoogste prioriteit. Veiligheid is voor de zorg een cruciaal aspect van kwaliteit. Deze onderlinge relatie komt tot uitdrukking in kabinetsdoelstelling 45.

Naast concrete doelstellingen en interventies gericht op het beter en veiliger maken van de zorg, wordt ook ingezet op het meetbaar maken van de kwaliteit van de zorg in ziekenhuizen, AWBZ-instellingen en andere zorgorganisaties. Doel is de burger goed te informeren over de kwaliteit van de zorgverlening, zodat die in staat is een zelfstandige keuze te kunnen maken over zijn zorgverlener. Daarnaast biedt het zorgorganisaties informatie over die aspecten waarop zij gericht de zorg en ondersteuning kunnen en moeten verbeteren.

Kabinetsdoelstelling 45: De kwaliteit van zorg zichtbaar verhogen in 2011

ten opzichte van 2006

Kabinetsdoelstelling 45 heeft betrekking op verschillende aspecten van de zorg. De doelstelling is daarom opgesplitst in vier afzonderlijke sub-doelstellingen:

+ 45a: de vermijdbare schade (inclusief vermijdbare sterfte) in de ziekenhuiszorg is in 2012 gehalveerd;

+ 45b: burgers kunnen op kiesBeter.nl voor 80 aandoeningen zien welke kwaliteit de ziekenhuizen bieden;

+ 45c: cliënten geven 90 procent van de zorgaanbieders in de AWBZ een voldoende voor de kwaliteit van de zorg;

Beleidsverslag

+ 45d: de rechten en plichten van patiënten en cliënten zijn in 2011

wettelijk vastgelegd en de informatie hierover is voor iedereen toegankelijk.

45a: De vermijdbare schade in de ziekenhuiszorg is in 2012 gehalveerd: Voor de reductie van vermijdbare schade met 50 procent in 2012 ten opzichte van 2006 is het programma «Voorkom schade, werk veilig» ingevoerd in ziekenhuizen. Dit programma wordt langs twee lijnen uitgevoerd. De eerste is concreet de vermijdbare schade en sterfte te halveren ten opzichte van 2006 door onder meer invoering van het veiligheidsmanage-mentsysteem (VMS). Het VMS is het systeem waarmee ziekenhuizen continu risico’s signaleren, verbeteringen doorvoeren, en het beleid vastleggen, evalueren en aanpassen. De tweede lijn is gericht op het behalen van verbeteringen op tien inhoudelijke thema’s, waarop veel winst te behalen is als het gaat om het terugdringen van onbedoelde vermijdbare schade.

Daarnaast is op andere gebieden verder gewerkt aan de patiëntveiligheid, onder meer door ontwikkeling van verschillende interventie- en meetinstrumenten en de deelname van ziekenhuizen aan de Hospital Standardized Mortality Rate (HSMR). Gebleken is dat de eerstelijnszorg in vergelijking tot de ziekenhuiszorg veiliger is (TK 31 765, nr. 9). Voor de eerstelijnszorg is in 2009 een onderzoek verricht, waarin de IGZ mogelijkheden tot verbetering heeft benoemd. Inmiddels neemt een eerste groep van Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ) vrijwillig deel aan de HSMR.

Voor het meten van de vermijdbare schade en sterfte bij ziekenhuizen heeft het onafhankelijke onderzoeksbureau Emgo/Nivel in 2007 een eerste dossieronderzoek verricht, waarmee verdere onderzoeken worden vergeleken. In 2009 zou een tweede dossieronderzoek worden gepresenteerd. Om een zorgvuldige en betrouwbare vergelijkende meting te kunnen doen, bleken meer dossiers onderzocht te moeten worden. Het Emgo/ Nivel is daarom gevraagd eind 2010 de resultaten van onderzoek naar dossiers van 2008 te presenteren en eind 2013 de eindmeting te presenteren over dossiers van 2011/2012.

Bron & toelichting

• 1. 

  VWS. Cijfer is inclusief UMC’s.

• 2. 

  Deelname aan de HSMR wordt door de IGZ gemeten. In 2008 en 2009 hebben geen metingen plaatsgevonden. In het tweede kwartaal van 2010 wordt bekend hoeveel ziekenhuizen deelnemen aan de HSMR.

In 2009 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) een rapport uitgebracht over de invoering van VMS bij 24 ziekenhuizen. Zij oordeelde dat ziekenhuizen goed op weg zijn gegaan bij de invoering van VMS, maar dat er nog wel grote verschillen binnen en tussen ziekenhuizen bestaan.

Beleidsverslag

Vooral het proactief signaleren van risico’s in 10 van de 24 onderzochte ziekenhuizen liet nog te wensen over. De betrokkenheid bij het VMS van arts-assistenten moet in alle ziekenhuizen veel beter.

Om vrijblijvendheid wat betreft veilige zorg tegen te gaan, zijn in 2009 met betrokken brancheverenigingen afspraken gemaakt over het structureel opnemen van veiligheid in richtlijnen en veiligheidsnormen en structurele verankering van patiëntveiligheid door de Raden van Bestuur van zorgorganisaties. Voor de ontwikkeling van goede richtlijnen in de zorg is in 2009 de Regieraad Kwaliteit van zorg opgericht. De Regieraad heeft als taak het agenderen, faciliteren en stimuleren van richtlijnontwikkeling en -invoering. Daarbij besteedt de Regieraad specifiek aandacht aan het cliëntperspectief, veiligheid en doelmatigheid.

Beleidsconclusie

Hoewel niet in harde cijfers is gemeten of halvering van vermijdbare schade in 2012 behaald wordt, zijn de randvoorwaarden voor een goede en veilige ziekenhuiszorg goed in ontwikkeling. Het VMS wordt goed doorontwikkeld in ziekenhuizen en met de Regieraad Kwaliteit van zorg bevorderen wij de totstandkoming van eenduidige en heldere richtlijnen ten aanzien van interventies in de zorg. In afwachting van de uitkomsten van het volgende onderzoek van het Emgo/Nivel naar de vermijdbare schade, gaan wij door met het huidige beleid.

45b: Burgers kunnen op kiesBeter.nl voor 80 aandoeningen zien welke kwaliteit de ziekenhuizen bieden:

De keuzevrijheid bij cliënten hangt nauw samen met goede informatie over de kwaliteit van de geleverde dienst. Voor de zorg is dit niet anders. Tevens zorgt inzicht in de kwaliteit van zorg voor een permanente druk bij zorgverleners om de kwaliteit te verbeteren en geeft het zorgverzekeraars de mogelijkheid op basis van kwaliteit in te kopen. KiesBeter.nl geeft betrouwbare en objectieve informatie over de kwaliteit van de geleverde zorg van onder andere ziekenhuizen. In 2009 heeft 93 procent van de ziekenhuizen voor ten minste 10 aandoeningen informatie geleverd over de kwaliteit van hun zorg. Daarnaast is een tweede set van 14 aandoeningen ontwikkeld, waarvan naar verwachting in 2010 13 openbaar worden gemaakt op kiesBeter.nl. In 2010 wordt een derde tranche van 27 indicatorsets in ontwikkeling genomen (oplevering in 2011). In 2009 is besloten via welke route versneld de resterende 30 aandoeningen worden gemeten. Gestreefd wordt om in 2011 informatie over alle 80 aandoeningen beschikbaar te hebben via kiesBeter.nl. Uitloop hiervan naar 2012 is niet uitgesloten. Daarnaast komen alle aandoeningen in het jaardocument Maatschappelijke Verantwoording beschikbaar in 2012.

Bron

RIVM, www.kiesBeter.nl

Beleidsverslag

Beleidsconclusie

Mede door versnelling van de ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren voor de laatste 30 aandoeningen zal uiterlijk in 2012 over alle ziekenhuizen voor 80 aandoeningen informatie over de kwaliteit van de geleverde zorg beschikbaar zijn op kiesBeter.nl.

45c: Cliënten geven 90 procent van de zorgaanbieders in de AWBZ een voldoende voor de kwaliteit van de zorg:

Voor de langdurige zorg geldt – net als voor de curatieve zorg – dat inzicht in de geleverde kwaliteit een goede basis geeft voor een permanente verbetering van de zorg door zorginstellingen. Daarom heeft dit kabinet ingezet op het ontwikkelen van heldere en objectieve zorginhoudelijke kwaliteitsindicatoren voor de sectoren Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT), de Gehandicaptenzorg (GZ) en de Geestelijke Gezondheidszorg (ggz). Naast de inhoudelijke indicatoren worden binnen elke deelsector ook cliëntervaringsmetingen gehouden op basis van een CQ-index. Samen geven deze indicatorensets een goed beeld van de kwaliteit van de zorg in de AWBZ. Vanaf het jaarverslag 2009 zijn deze zorginstellingen in de VVT- en GZ-sector verplicht om de gegevens voor het Jaardocument aan te leveren; de gegevens kunnen ook op kiesBeter.nl worden geplaatst. Zorginstellingen in de GZ zijn verplicht vanaf het verslagjaar 2010 de gegevens aan te leveren, zowel zorginhoudelijk als cliëntervaringen. Vanaf 2011 is voor de hele langdurige zorg (VVT, de langdurige ggz en de GZ) kwaliteitsinformatie beschikbaar. Met deze publicatievormen (Jaardocument verplicht; kiesBeter.nl niet verplicht) is voor iedereen inzichtelijk hoe het staat met de kwaliteit van de langdurige zorg.

Bron

Kwaliteitskader verantwoorde zorg.

Beleidsconclusie

De sector GZ heeft in de voorbereidingen vertraging opgelopen. Toch is de verwachting dat voor deze sector in 2011 zowel de informatie over zorginhoudelijke indicatoren als de cliëntervaringsmetingen beschikbaar is voor de burger. Voor de sectoren VVT en ggz zal de kwaliteitsinformatie in 2011 beschikbaar zijn.

45d: De rechten en plichten van patiënten en cliënten zijn in 2011 wettelijk vastgelegd en de informatie hierover is voor iedereen toegankelijk: Het kabinet versterkt de juridische positie van de cliënt. Ook de plichten van de cliënt ten opzichte van de zorgverlener worden wettelijk vastgelegd. In 2009 heeft de Raad van State geadviseerd over het voorstel voor de Wet cliëntenrechten zorg (Wcz). Tevens zijn in 2009 de eerste zorginstellingen aangesloten bij de onpartijdige geschillencommissie. Deze geschillencommissie moet patiënten en cliënten laagdrempelige ondersteuning geven in geval van ontevredenheid over de geleverde zorg. Ter versterking van de patiënten-, gehandicapten-, en ouderenorganisaties

Beleidsverslag

(pgo) is in 2009 een nieuwe subsidiesystematiek ingevoerd (TK 29 214, nrs. 36 en 39). Op basis van de nieuwe subsidieregeling zijn in 2009 240 instellingssubsidies verleend. In het kader van de eerste tranche projectsubsidies (voor de periode 2009–2012) zijn 112 aanvragen gehonoreerd.

Beleidsconclusie

In 2010 wordt de Wcz voorgelegd aan de Tweede Kamer. Indien de Kamer akkoord gaat met het wetsvoorstel, zullen de rechten en plichten van patiënten in 2011 wettelijk vastgelegd zijn. Ter ondersteuning van die wettelijke verankering is de verwachting dat in 2011 de deelname door zorgaanbieders aan de onpartijdige geschillencommissie geregeld is.

Kabinetsdoelstelling 48: Verbeteren en versterken van de palliatieve zorg Mensen moeten waardig kunnen sterven. Het verbeteren en versterken van de palliatieve zorg is een speerpunt van het kabinet. Om dit te bereiken ziet het kabinet scherp toe op voldoende deskundigheid bij verzorgenden, artsen en verpleegkundigen, zodat patiënten in hun terminale fase goede zorg krijgen. Het waarborgen van de toegankelijkheid en beschikbaarheid van palliatieve zorg is naast de kwaliteit van de zorg een tweede lijn waarlangs het kabinet de palliatieve zorg een duidelijke plaats wil geven binnen de zorg.

Het kabinet investeert vanaf 2008 structureel € 10 miljoen extra in het versterken en verbeteren van palliatieve zorg. Dit heeft vanuit het veld het beeld opgeleverd dat momenteel geen knelpunten bestaan en iedereen die palliatieve zorg nodig heeft, dit ook krijgt. Daarnaast is ter versterking van de samenwerking tussen regio’s het zorgprogramma «Netwerkzorg op maat» in 2009 van start gegaan. Dit programma moet leiden tot een beter overzicht van de aard en omvang van de vraag en het beschikbare aanbod in Nederland.

Ten slotte zijn in 2009 kwaliteitsindicatoren in gebruik genomen door een eerste groep van hospices en bijna-thuis-huizen, waardoor bijgehouden kan worden hoe de kwaliteit van de geleverde zorg is.

Bron & toelichting

VWS. De middelen uit de subsidieregeling palliatieve terminale zorg zijn bedoeld als tegemoetkoming in de kosten die organisaties maken voor de coördinatie van vrijwilligers die ingezet worden in palliatief terminale situaties. De regeling is nadrukkelijk niet bedoeld om het aantal zorginzetten groter te maken. De verdeling van de middelen vindt plaats op basis van het aantal zorginzetten in de periode voorafgaand aan de aanvraag. In dit kader kan het aantal zorgplaatsen als kengetal dienen in de monitoring van de regeling, maar zijn daar niet primair voor bedoeld en dient niet om het succes van de regeling aan af te meten.

Beleidsconclusie

De zorg voor terminale patiënten is in Nederland goed geregeld. Mede door de structurele investering, goede samenwerking in het land en extra aandacht voor kwaliteitsrichtlijnen wordt de palliatieve zorg verbeterd en versterkt. Het huidige beleid wordt voortgezet om de voorwaarden te scheppen toegankelijke, beschikbare en kwalitatief goede palliatieve zorg in Nederland te blijven waarborgen.

Beleidsverslag

Innovatie

Inleiding

Innovatie is één van de zes pijlers van het kabinetsbeleid en voor VWS onder andere uitgewerkt in kabinetsdoelstelling 46. Kennis en innovatie zijn nodig om knelpunten in de zorg te kunnen oplossen, die ontstaan door onder meer de groeiende en veranderende vraag, krapte op de arbeidsmarkt en het beter benutten van nieuwe technologie voor de zorg. In de kamerbrief «Innovatie in preventie en zorg» (TK 31 200, nr. 116) van februari 2008 hebben wij onze visie op het innovatiebeleid beschreven. Dat beleid is gericht op het ontwikkelen van een gunstig innovatieklimaat, dat uiteindelijk moet leiden tot «meer handen aan het bed».

Kabinetsdoelstelling 46: Meer patiëntgerichte zorg door vernieuwing zorgconcepten en innovatie:

Met nieuwe zorgconcepten en innovatie wil dit kabinet het werken in de zorg aantrekkelijk houden. In 2009 hebben wij daarom gewerkt aan het verder verminderen van administratieve lasten in de zorg, het verder ontwikkelen van het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) en het stimuleren van innovaties via het Zorginnovatieplatform (ZIP).

Vermindering regeldruk

Door de regeldruk te verminderen worden de administratieve lasten van zorginstellingen verlaagd. Met dit doel is in 2007 rijksbreed een programma opgezet onder coördinatie van het ministerie van Financiën en Economische Zaken, waarbij ieder departement een eigen programma heeft opgesteld. De stand per ultimo 2009 laat zien dat de genomen maatregelen aan het einde van deze kabinetsperiode leiden tot een vermindering van de administratieve lasten voor bedrijven tot ca. 28 procent ten opzichte van de stand in 2007, terwijl de vermindering voor burgers circa 26 procent in uren en 80 procent in kosten bedraagt.

In 2009 zijn diverse maatregelen getroffen met als doel de administratieve lasten verder te verlagen. Zo leidt een wijziging van de horeca- en dran-kenwet tot vermindering van de administratieve lasten, is de zorgregis-tratie in de AWBZ verder aangescherpt en hebben we het gebruik van ICT-innovaties ondersteund. Voorbeelden hiervan zijn het Elektronisch Cliënten Dossier (ECD) en het project «E-awareness», speciaal gericht op bestuurders in de langdurige zorg (TK 29 515, nr. 295).

De huidige maatschappelijke opbrengsten van alle verbeteringen zijn bevestigd door het toenemende gebruik van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JVM). Zorginstellingen gebruiken steeds vaker het JVM als standaard voor gegevensuitwisseling, zodat zij een dubbele vraag naar informatie en overlap daarin voorkomen. Ook het «adviescollege toetsing administratieve lasten» (Actal) heeft in 2009 aangegeven verheugd te zijn over de wijze waarop VWS structurele aandacht voor de vermindering regeldruk gewaarborgd heeft in de organisatie. VWS en Actal hebben per 1 januari 2010 een convenant gesloten. Dit convenant houdt in dat de voorafgaande toetsing («Actal toets») omgezet wordt in een steekproefsgewijze analyse achteraf.

ICT in de Zorg: EPD

Het is belangrijk dat zorgverleners veilig en betrouwbaar relevante medische gegevens met elkaar kunnen delen. Dat maakt de kans op medische fouten kleiner en ondersteunt de samenwerking tussen artsen beter. Het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) helpt hierbij. In 2009 is het wetsvoor-

Beleidsverslag

stel voor het EPD aangenomen door de Tweede Kamer en wacht nu op behandeling door de Eerste Kamer.

Voor het volledig functioneren van het EPD is aansluiting van alle zorgaanbieders in de curatieve zorg op het Landelijk Schakelpunt (LSP) nodig. Het totaal aan te sluiten zorgaanbieders is 6 416: 4 321 huisartspraktijken, 52 huisartsendienstenstructuren, 1 948 apotheken en 95 ziekenhuizen. Vanaf 9 juli 2009 is het Landelijk Schakelpunt (LSP) opengesteld voor nieuwe aansluitingen. Sinds de openstelling zijn 574 zorgaanbieders aangesloten op het LSP. De aangesloten zorgaanbieders kunnen via het Schakelpunt gegevens uitwisselen. In 2009 zijn ruim 490 zorgaanbieders aangesloten op het LSP.

Bron

Voortgangsrapportage ICT inzake de invoering van het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD).

Zorginnovatieplatform

Het Zorginnovatieplatform (ZIP) wil innovaties versnellen die bijdragen aan een duurzaam gezondheidssysteem en daarmee het welzijn en de welvaart van de bevolking verhogen. De thema’s voor deze innovaties en de wijze waarop het ZIP deze wil ondersteunen zijn neergelegd in een visiedocument. In 2009 is onder meer de tijdelijke regeling Zorginnovatievouchers van start gegaan. Met deze voucher kunnen bedrijven financiële ondersteuning krijgen voor de ontwikkeling van onder meer nieuwe zorg-producten. Daarnaast is de tijdelijke regeling Zorginnovatieprestatiecontracten (ZIPC) in november 2009 van start gegaan, waardoor gezamenlijke innovatieplannen van bedrijven en organisaties ontwikkeld en uitgevoerd kunnen worden. De ZIPC-regeling loopt tot maart 2010. Ten slotte is een eerste ronde van opschalingsprojecten van start gegaan. In dit kader zijn negen projecten gehonoreerd voor een bedrag van in totaal € 6,7 miljoen.

Beleidsconclusies

Kabinetsdoelstelling 46 ligt niet geheel op koers. De administratieve lasten zijn momenteel al sterk verlaagd. Door de structurele aandacht voor de administratieve lastendruk voor zorgorganisaties blijft deze verlaging ook de komende periode gewaarborgd. De aansluiting van zorgverleners op het LSP heeft in 2009 enige vertraging opgelopen. De verwachting is dat met een extra stimulans het kabinet weer op koers komt te liggen. De ontwikkeling van innovatieve producten voor de zorg komt met de inzet vanuit het ZIP goed van de grond, zodat steeds meer zorgorganisaties en bedrijven hiervan kunnen profiteren.

Beleidsverslag

Werken in de zorg

Inleiding

De zorgsector is al jarenlang de belangrijkste banenmotor van Nederland. In de periode 1995–2008 is de werkgelegenheid in de zorg met ruim 50 procent toegenomen: een groei van bijna 400 000 werknemers. Over 2009 laat de werkgelegenheid in de zorg, ondanks de financiële crisis, een groei zien van circa 2 procent. Als gevolg van de economische crisis is de arbeidsmarkt verruimd, ook die van de zorg. Daardoor zijn de zorgvaca-tures in 2009 sneller ingevuld. Ook is het aantal inschrijvingen voor zorg-opleidingen bij ROC’s en hogescholen met 7 000 toegenomen; de aantrekkingskracht van de zorgsector is dus groter geworden in 2009.

Op de langere termijn dreigen echter flinke tekorten op de arbeidsmarkt in de zorgsector. De zorgvraag zal de komende jaren stijgen door de vergrijzing, maar ook door de intensiteit van behandelingen. Het onlangs verschenen advies van het ZorgInnovatiePlatform (TK 29 282, nr. 90) laat zien dat bij ongewijzigd beleid de zorg tot 2025 een extra beroep op de arbeidsmarkt zal doen van 470 000 werknemers, terwijl de totale beroepsbevolking in Nederland in die periode slechts stijgt met 20 000 personen.

Voor VWS betekent dit dat er de komende jaren hard gewerkt moet worden om een goed arbeidsmarktbeleid in de zorg te stimuleren. In 2009

zijn wij verder gegaan op de bij Arbeidsmarktbrief 2007 «Werken aan de zorg» (TK 29 282, nr. 46) ingeslagen weg. Dat betekent dat langs drie sporen activiteiten ontwikkeld zijn (TK 29 282, nr. 91):

+ innovatie van zorgprocessen;

+ investeren in behoud van personeel;

+ vergroten van de instroom van nieuw personeel.

Ten behoeve van de zorgsector is in 2009 hard gewerkt aan het verlagen van de ervaren werkdruk bij zorgverleners. Dit is onder meer gedaan door het toepassen van innovatieve werkprocessen, verlaging van de administratieve lasten en het ondersteunen van het personeelsbeleid bij zorginstellingen door bijvoorbeeld het programma «Excellente Zorg».

Bron

CBS statline, www.azwinfo.nl, Regiomarge, Vernet.

De vacaturegraad in zorg en welzijn is het aantal openstaande vacatures per 1 000 werknemers.

Om de instroom van nieuwe zorgverleners te stimuleren is in samenwerking met de ministeries van OCW en SZW, zorginstellingen, het UWV, gemeenten en scholen een landelijk vervolg gegeven aan de in 2007 opgestarte pilots. Deze samenwerkingsprojecten zijn gericht op het werven en opleiden van nieuwe medewerkers voor de zorg. Ten slotte is ter bevordering van de instroom van nieuw zorgpersoneel en de positieve

Beleidsverslag

reactie uit het veld besloten de omvang en reikwijdte van het stagefonds in 2009 te vergroten tot € 99 miljoen.

Beleidsconclusie

In het afgelopen jaar hebben wij op arbeidsmarktbeleid onze doelstellingen behaald en invulling kunnen geven aan ons voorgenomen beleid, zoals verwoord in de Arbeidsmarktbrief 2007 «Werken aan de zorg». In 2010 wordt verder gegaan op de ingeslagen weg: stagefonds, levensfase-bewust personeelsbeleid, stimuleren regionaal arbeidsmarktbeleid. Daarnaast is het van groot belang om samen met de betrokken sectoren het opleiden van gespecialiseerde verpleegkundigen en medisch ondersteunend personeel te stimuleren, via een structurele regeling. Het stagefonds is tot nog toe succesvol gebleken. In 2010 volgt een evaluatie van het stagefonds om te bezien of het stagefonds na 2011 wordt doorgezet.

Participatie

Inleiding

In onze samenleving moet iedereen kunnen meedoen. Voor veel mensen is dit vanzelfsprekend. Sommige mensen hebben door ongevraagde en onvoorziene omstandigheden hulp nodig. Voor hen moet die ondersteuning beschikbaar zijn.

Het kabinet wil de weerbaarheid, het respect en de autonomie van deze kwetsbare mensen versterken, zodat zij zolang mogelijk zelfstandig mee kunnen doen in de samenleving en eigen keuzes kunnen maken. Mensen moeten zich prettig en vertrouwd voelen in hun directe omgeving.

Kabinetsdoelstelling 35 Uitbreiden van het aantal vrijwilligers en ten minste behoud van het aantal mantelzorgers:

Vrijwilligers en mantelzorgers maken het mogelijk dat mensen kunnen meedoen in de samenleving. Zij zorgen voor ondersteuning, sociale binding en geven het goede voorbeeld aan actief burgerschap. Door maatschappelijke ontwikkelingen als de vergrijzing zijn zij nu en in de toekomst nog belangrijker. Daarom heeft dit kabinet het uitbreiden van het aantal vrijwilligers en het behoud van het aantal mantelzorgers als speerpunt gekozen.

In 2009 heeft het kabinet een subsidie beschikbaar gesteld van € 5 miljoen voor landelijke vrijwilligersorganisaties, zodat die organisaties hun vrijwilligers trainingen kunnen aanbieden. Tevens is met BZK en de VNG een convenant afgesproken, dat verzekeringen regelt voor vrijwilligers. Hiervoor is € 4 miljoen structureel uitgetrokken door het kabinet. Met de verzekering lopen vrijwilligers minder risico’s om op te draaien voor mogelijke kosten als gevolg van hun werkzaamheden. Ook vrijwilligersorganisaties kunnen met de verzekering makkelijker mensen werven en de administratieve lastendruk wordt verlicht. Daarnaast hebben VWS en OCW in 2009 € 10 miljoen extra beschikbaar gesteld aan gemeenten voor de uitvoering van het convenant makelaarsfunctie maatschappelijke stage en vrijwilligerswerk. In totaal was hiervoor in 2009 € 15 miljoen beschikbaar.

In 2009 zijn basisfuncties lokale vrijwilligerswerk en mantelzorg ontwikkeld ter ondersteuning van gemeentelijke Wmo-plannen (TK 30 169, nr. 19). Om actief mantelzorg en vrijwilligerswerk op de kaart te zetten, wordt in 2010 een nulmeting onder alle gemeenten gehouden om vast te stellen in welke mate zij de basisfuncties al gebruiken. Vervolgens kunnen

Beleidsverslag

alle gemeenten desgewenst advies krijgen over de implementatie van de basisfuncties.

Bron

• 1. 

  De Toekomst van mantelzorg, SCP oktober 2009 en Blijvend in Balans; een Toekomstverkenning van Informele Zorg, SCP juni 2007.

• 2. 

  Toekomstverkenning Vrijwillige Inzet 2015, SCP juni 2007 en Vrijwillige Inzet 2008, CBS april 2009.

Beleidsconclusie

In 2009 zijn initiatieven genomen die een goede bijdrage moeten leveren aan de groei van het aantal vrijwilligers en het behoud van het aantal mantelzorgers. Wel moet het samenspel tussen de informele zorg door vrijwilligers en mantelzorgers en de formele zorg in de komende periode versterkt worden (TK 30 169, nr. 20). Een goed samenspel draagt bij aan de zelfredzaamheid en autonomie van kwetsbare mensen. Ook moet dit mantelzorgers, vrijwilligers én professionals in staat stellen hun werkzaamheden zo goed mogelijk en met maximale voldoening uit te voeren. In 2011 worden de eerstvolgende resultaten bekend van het POLS-onder-zoek van het CBS naar de ontwikkeling van het aantal vrijwilligers en mantelzorgers.

Kabinetsdoelstelling 47 Betere hulp en opvang voor tienermoeders: Het aantal tienermoeders en onbedoeld zwangere meisjes neemt de laatste jaren gestaag af bij vooral allochtone bevolkingsgroepen (bron: CBS). Veel tienermoeders zijn in staat – veelal met behulp van familie of vrienden – goed voor hun kind en zichzelf te zorgen. Sommige van deze meisjes hebben specifieke hulp nodig om hen voor te bereiden op een zelfstandig bestaan met kind. Om deze meisjes een toekomst te geven in onze samenleving, zet dit kabinet in op het verbeteren van de hulp en opvang van tienermoeders. Deze kabinetsdoelstelling maakt onderdeel uit van het bredere weerbaarheidsprogramma «Beschermd en Weerbaar» (TK 28 345, nr. 51).

In 2008 en 2009 is specifiek ter invulling van het amendement-Wiegmanvan Meppelen Scheppink (TK 31 474 XVI, nr. 7) voor de hulp en opvang van tienermoeders € 4 miljoen geïnvesteerd in projecten van onder meer het Fiom en de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK). Met die projecten wordt de kwaliteit van de hulp en opvang voor tienermoeders verbeterd. De overige € 6 miljoen die via het genoemde amendement voor tienerouders zijn vrijgekomen, zijn in 2008 eenmalig toebedeeld aan de centrumgemeenten voor vrouwenopvang via de specifieke uitkering vrouwenopvang. Daarnaast is vanaf 2008 € 650 000 structureel toegevoegd aan de specifieke uitkering vrouwenopvang voor de hulp en opvang van tienermoeders.

Beleidsconclusie

Binnen het programma «Beschermd en Weerbaar» is onder meer het aantal opvangplaatsen voor vrouwen toegenomen. Hier hebben tienermoeders ook baat bij. Daarnaast zijn projecten ter verbetering van de kwaliteit van de hulp en opvang voor tienermoeders uitgevoerd. Het

Beleidsverslag

behalen van de kabinetsdoelstelling ligt ook in het succes van het programma «Beschermd en Weerbaar», waar deze doelstelling expliciet onderdeel van uitmaakt. Daarin wordt de komende periode meer nadruk gelegd op een goede ketenbenadering, zodat hulp beter op maat kan worden gegeven, ook aan tienermoeders.

«Beschermd en Weerbaar»

45 procent van de mensen in Nederland krijgt op een of andere manier te maken met huiselijk geweld. Geweld in afhankelijkheidrelaties is vaak onzichtbaar. Geweld komt in allerlei vormen voor, zoals eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking. Het effect op het slachtoffer is vaak erg groot en levenslang. Zij die te maken hebben met geweld in een afhankelijkheidsrelatie en degenen die een groot risico lopen, moeten goed worden opgevangen. Daarbij is het van belang hun weerbaarheid te vergroten en hun zelfrespect terug te krijgen, zodat zij uiteindelijk weer de regie over hun eigen leven krijgen. Dat is het doel van het programma «Beschermd en Weerbaar».

Goede en voldoende opvang voor vrouwen én mannen die slachtoffer zijn van geweld is vanaf 2007 conform de doelstelling toegenomen tot 3 069 plaatsen (cijfers Trimbos). Ook is afgelopen jaar gestart met de uitvoering van het Verbeterplan Vrouwenopvang «Naar passende, goede en snelle hulpverlening». Momenteel worden in dit kader voor specifieke doelgroepen pilots uitgevoerd. Doel is uiteindelijk om preventie en vroegsig-nalering te versterken door onder meer de Jeugdgezondheidszorg en de GGD en binnen de huidige opvangstructuur specifieke hulp te kunnen bieden aan verschillende doelgroepen, zoals mannen, slachtoffers van eergerelateerd geweld of slachtoffers van vrouwelijke genitale verminking (TK 28 345, nr. 90).

Bron

Voortgangsrapportage Maatschappelijke Opvang, kamerstuk 29 325, nr. 25

Ook is op 1 januari 2009 de Wet tijdelijke huisverbod ingegaan. Ter ondersteuning van die wet zijn de steunpunten huiselijk geweld versterkt, zodat crisisinterventie mogelijk is. Hiervoor is € 8,6 miljoen beschikbaar gesteld. In 2009 zijn op basis van de nieuwe wet 2 107 huisverboden opgelegd. Daarnaast is door de extra structurele investering van € 10 miljoen vanaf 2009 in de steunpunten huiselijk geweld de (telefonische) ondersteuning aan slachtoffers en burgers sterk toegenomen: van 6 740 hulpvragen in 2007 naar 11 455 hulpvragen in 2008.

Ten slotte is door inspanningen van dit kabinet het onderwerp vrouwelijke genitale verminking (VGV) op de Europese agenda gezet met steun van het Europees Parlement. Het doel is meer kennis uitwisselen over dit

Beleidsverslag

ernstige probleem en een gezamenlijke aanpak ontwikkelen, om zo vrouwelijke genitale verminking voorgoed uit te bannen.

Beleidsconclusie

De uitvoering van het programma «Beschermd en Weerbaar» is in volle gang gezet. Extra investeringen beginnen hun vruchten af te werpen, zo blijkt uit bijvoorbeeld de toegenomen hulp bij de steunpunten huiselijk geweld. Ook de opvang voor slachtoffers van geweld in afhankelijkheidsrelaties verbetert. Onder meer de lopende pilots zorgen voor een effectieve hulp aan slachtoffers en dragen bij aan het herwinnen van eigen regie, zelfrespect en eergevoel.

Het samenhangende beleid van meer preventie, voldoende opvang en goede hulp wordt het komende jaar voortgezet. Zo moet in 2011 ten behoeve van vroegsignalering van geweld in afhankelijkheidsrelaties de wettelijke verplichting bestaan voor hulpverleners voor het gebruik van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Tevens moeten de huidige pilots uiteindelijk onderdeel gaan uitmaken van een structureel opvangstelsel voor slachtoffers van geweld in afhankelijkheidsrelaties.

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Het kabinet streeft naar het verhogen van de participatie van mensen en de betrokkenheid van burgers bij de samenleving. Het is belangrijk dat mensen contacten met familie, vrienden en buren kunnen onderhouden en winkels, dienstverleners of recreatieve en culturele voorzieningen kunnen bezoeken. In 2007 is de Wmo in werking getreden met als doel mensen te laten meedoen in de samenleving. De gemeente wordt verantwoordelijk voor de maatschappelijke ondersteuning. Elke gemeente bepaalt zelf hoe ze deze maatschappelijke ondersteuning organiseert voor haar burgers.

In 2009 is het derde tussenrapport van de evaluatie van de Wmo door het Sociaal Cultureel Plan (SCP) gepresenteerd. Hieruit bleek dat de algemene prestaties van gemeenten positief worden beoordeeld. Alleen op het gebied van de mantelzorg kunnen gemeenten de ondersteuning verbeteren. Hierop is in het kader van kabinetsdoelstelling 35 actie ondernomen.

Ten slotte is in 2009 de samenhang in uitvoering onderzocht van verschillende wetten die gericht zijn op (het bevorderen van) participatie. Dit zijn naast de Wmo de Wet Werk en Bijstand (Wwb), de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) en de Wet investeren in jongeren (WIJ) (TK 29 538, nr. 108). Hieruit blijkt dat gemeenten al in toenemende mate verbindingen leggen in de uitvoering van de participatiewetten. Wij willen deze ontwikkeling verder ondersteunen, bijvoorbeeld door het programma «Welzijn-NieuweStijl» dat in het najaar 2009 is gepresenteerd.

Beleidsverslag

Bronnen

• 1. 

  Onderzoek Sociaal Cultureel Planbureau in kader van monitoring en evaluatie Wmo. (Deze indicator is geherformuleerd naar een percentage)

• 2. 

  Rapportage benchmark cliënten Wmo SGBO 2008 juni 2008

• 3. 

  Movisie

Beleidsconclusie

Ten behoeve van het versterken van de kracht van mensen om mee te doen in de samenleving wordt de Wmo op verschillende punten verbeterd. In de kamerbrief «Naast elkaar en met elkaar» (TK 30 169, nr. 22) staan activiteiten die hier een goede bijdrage aan kunnen leveren. Ook wordt actief gezocht naar verbindende factoren tussen de Wmo en andere participatiewetten in de uitvoering door gemeenten. Deze ontwikkeling wordt extra ondersteund door de visie «Welzijn-nieuwe-stijl». In de komende periode willen wij daarom doorgaan op deze ingeslagen weg.

Gelijke behandeling van mensen met een handicap Mensen met een handicap mogen zich niet belemmerd voelen door sociale of fysieke drempels. Het kabinet versterkt de rechtspositie van gehandicapten. Het uitgangspunt is gelijke behandeling. De Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronisch zieken (Wgbh/cz) biedt rechtsbescherming aan mensen die op grond van handicap ongelijk worden behandeld. In 2009 is de Wgbh/cz uitgebreid naar wonen en ook naar het primair en voortgezet onderwijs, zodat ook kinderen en jongeren een beroep op deze wet kunnen doen.

Beleidsconclusie

Via de Wtcg, de uitbreiding van de Wgbh/cz en de verbetering van de toegankelijkheid van het openbaar vervoer is de positie van gehandicapten in ons land de afgelopen periode sterk verbeterd. Dit beleid is succesvol en wordt voortgezet.

Ethiek

Orgaandonatie

In Nederland is een groot tekort aan orgaandonoren. Om dit tekort terug te dringen, is in 2008 door de Coördinatiegroep Orgaandonatie het Masterplan Orgaandonatie opgesteld. De voorstellen op het vlak van voorlichting, de praktijk in ziekenhuizen en donatie bij leven heeft dit kabinet overgenomen.

Zo is eind 2009 de publiciteitscampagne «Nederland zegt ja» gestart (www.jaofnee.nl) om de bekendheid van het donorschap te vergroten en meer donoren te werven. Daarnaast is een subsidieregeling gekomen voor gemaakte onkosten in geval van donatie bij leven. In vier ziekenhuisregio’s zijn pilots gestart die betrekking hebben op een betere organisatie van het donatieproces in de ziekenhuizen. Het is nu nog te vroeg om de

Beleidsverslag

resultaten van deze acties te meten; de eerste resultaten komen in de loop van 2010 beschikbaar.

Om de doelstelling van 25 procent meer transplantaties (ten opzichte van het driejaarlijks gemiddelde 2005–2007) in een periode van vijf jaar te kunnen realiseren, heeft het kabinet in 2008 besloten tot invoering van het ATS-systeem. Dit systeem voorziet onder andere in een toevoeging van een extra keuzemogelijkheid die de voorkeur weergeeft voor donatie, maar geeft ook ruimte aan nabestaanden. Op verzoek van de Tweede Kamer is in 2009 aanvullend onderzoek gedaan naar de effectiviteit van dit systeem.

Bron

Jaarlijkse meting van de Nederlandse Transplantatie Stichting. http://www.transplantatiestichting.nl

Besluit afbreking zwangerschap

Conform de afspraak uit het coalitieakkoord is in 2009 de aanpassing van het Besluit afbreking zwangerschap (BAZ) aan de Eerste en Tweede Kamer ter behandeling aangeboden (TK 31 700 XVI, nr. 162).

Oorlogsgetroffenen

Kern van het kabinetsbeleid op dit terrein is het garanderen van de kwaliteit en continuïteit van de uitvoering van ondersteuning aan oorlogsgetroffenen, ondanks de gestaag kleiner wordende doelgroep door demografische oorzaken. Dit doel is in 2009 een stuk dichterbij gebracht; met ingang van 2009 is de uitkeringssystematiek grondig vereenvoudigd en is samen met het ministerie van SZW een wetsvoorstel voorbereid dat voorziet in een overdracht van het cliëntbeheer van de Pensioen- en Uitke-ringsraad (PUR) naar de Sociale Verzekeringsbank per 1 januari 2011. Het project Gerichte Benadering is succesvol afgerond. Doel van het project was om – nu de organisaties en de expertise nog beschikbaar zijn – een groep van circa 35 000 potentiële – met name Indische – gerechtigden gericht (op naam) te wijzen op de mogelijkheden en onmogelijkheden van het wettelijk stelsel van pensioenen en uitkeringen. Het programma Erfgoed van de Oorlog is gericht op behoud en ontsluiting van erfgoedmateriaal uit en over de Tweede Wereldoorlog en het bevorderen van publieksgerichte toepassingen die met behulp van dit materiaal kunnen worden gemaakt. Het programma is gestart in 2007 en wordt in 2010 afgerond met een afsluitende conferentie waarin alle resultaten worden gepresenteerd. In de kamerbrief van 22 oktober 2008 is de Kamer geïnformeerd over de resultaten van het voorlichtingsbeleid (TK 20 454, nr. 93).

In 2009 vond de vierde en laatste subsidieronde plaats. In totaal zijn 191 projectaanvragen gehonoreerd, afkomstig van ca. 140 verschillende organisaties. Hiervan waren 103 projecten gericht op behoud of toegankelijkheid van erfgoedmateriaal, 48 op het vastleggen van mondelinge getuigenissen (oral history) en 40 projecten waren gericht op het ontwikkelen van

Beleidsverslag

een publieksgerichte toepassing, zoals informatieve websites en documentaires.

Naast deze projectaanvragen werd in 2009 ook het stelsel van digitale kerncollecties verder ontwikkeld. Dit zijn «nationale collecties» waarin langs digitale weg erfgoedmaterialen bijeen gebracht worden die fysiek bij veel verschillende erfgoedbeherende instellingen zijn ondergebracht. In 2009 zijn twee televisieseries gepresenteerd, die met een financiële bijdrage door Erfgoed van de Oorlog gerealiseerd konden worden. Het betrof «De Oorlog» en «13 in de Oorlog» (jeugdserie).

Sport

In juli heeft het kabinet een standpunt geformuleerd over het Olympisch Plan 2028 (TK 30 234, nr. 25). Het kabinet ondersteunt de doelen van het plan om Nederland in 2016 op een vijftal terreinen op «Olympisch niveau» te krijgen. Pas daarna gaat het kabinet nadenken over het uitbrengen van een bid om de Olympische Spelen 2028 te organiseren. In 2009 is wel gestart met een verkenning, die meer inzicht zal moeten geven in de maatschappelijke kosten en opbrengsten van een dergelijk evenement.

Om jongeren te stimuleren meer te sporten en te bewegen is de Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur ingesteld. Dit initiatief heeft onder meer als doel om sportverenigingen te versterken door het aanstellen van school-, cultuur- en sportmedewerkers. In 2009 zijn in de tweede ronde 98 gemeenten aangesloten. Gemeenten ondervonden problemen bij het rond krijgen van de co-financiering en bij het vinden van capabele medewerkers. Daarom heeft een aanpassing van de Impuls plaats gevonden (TK 30 234, nr. 32). Het normbedrag per fte is verhoogd en de mogelijkheden voor cofinanciering zijn verruimd.

Nederlanders sporten en bewegen meer dan in de afgelopen jaren, maar nog steeds bewegen veel Nederlanders te weinig. Medio 2008 is de «Impuls Nationaal Actieplan Sport en Bewegen» in 44 gemeenten van start gegaan. De Impuls is in 2009 goed op gang gekomen en de eerste resultaten zijn overwegend positief. In 2010 zal deze Impuls worden uitgebreid naar ruim 100 gemeenten.

Bron & toelichting

De gegevens maken onderdeel uit van het standaardonderzoek Ongevallen en Bewegen in Nederland (OBiN), uitgevoerd door onder meer TNO. De cijfers over 2009 worden in de zomer 2010 verwacht.

Om onze sporttalenten de laatste stap naar de internationale top te laten maken zijn in 2009 nog eens 20 specifieke talentcoaches aangesteld. Ook is extra geïnvesteerd in de vier Centra voor Topsport en Onderwijs (CTO)

Beleidsverslag

in Amsterdam, Eindhoven, Heerenveen en Arnhem. Daarnaast zijn aansprekende topsportevenementen ondersteund, waaronder het WK Judo, het WK Honkbal, het WK Squash, het EK Hockey, de start van de Vuelta en het EK Volleybal. Daarbij konden onze nationale toppers voor eigen publiek excelleren.

De bestaande activiteiten om meer gehandicapten te laten sporten, in zowel het speciaal onderwijs als ook in woonvoorzieningen en bij de reguliere sportverenigingen, zijn voortgezet. Daarnaast is eind 2009, in samenwerking met Gehandicaptensport Nederland en het Fonds Gehandi-captensport, een structurele oplossing gevonden voor de vervoersproble-matiek van gehandicapte teamsporters.

Bronnen

De bronnen zijn de World Sports Nations Index van NOC*NSF en de Medaillespiegels van de meest recente Olympische Spelen. In de World Sports Nations Index zijn de uitslagen verwerkt van alle medaille-evenementen van de laatst gehouden Wereld Kampioenschappen.

Beleidsconclusie

De uitvoering van het sportbeleid van VWS ligt op schema. De uitvoering van de Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur blijft een aandachtspunt. In overleg met het ministerie van OCW, de VNG en de betrokken gemeenten worden afspraken gemaakt over het bereiken van de doelstelling van 2 250 fte combinatiefuncties in 2012. Eventuele bezuinigingen ten gevolge van de economische recessie en de mogelijke wisseling van colleges als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen zijn daarbij een extra aandachtspunt.

Financieel Beeld op Hoofdlijnen

Het jaar 2009 heeft in het teken gestaan van de economische recessie die onder andere het gevolg is van de financiële crisis. De gevolgen voor de zorg, met een aandeel van tien procent in de Nederlandse economie, zijn zichtbaar geworden door zorginstellingen die in financieel zwaar weer terecht zijn gekomen. VWS heeft deze zorginstellingen waar mogelijk ondersteund.

VWS heeft met het stimuleringspakket uit het Aanvullend Beleidsakkoord (TK 31 070, nr. 24) maatregelen getroffen om de gevolgen van de economische crisis voor de zorginstellingen te beperken. Zo is in 2009 een bouwimpuls van in totaal € 320 miljoen over verschillende zorginstellingen verdeeld. In 2010 worden deze middelen onder meer ingezet voor het vervangen van bestaande gebouwen, het financieren van nieuwbouw en het wegwerken van meerpersoonskamers in de langdurige zorg. Naast de bouwimpuls is ook de rentenorm voor langlopende leningen verhoogd door de NZa, zodat zorginstellingen een hogere vergoeding kunnen ontvangen voor leningen die ingezet worden voor de financiering van

Beleidsverslag

bouwprojecten. Ook is een eenjarige staatsgarantie afgegeven voor zorginstellingen in de curatieve zorg om het lenen van middelen te vereenvoudigen.

In budgettair opzicht heeft het kabinet in 2009 te maken gehad met veel tegenvallers. De totale overschrijding uit de actualisatie ten opzichte van de ontwerpbegroting 2009 bedraagt circa € 1,9 miljoen. In de curatieve zorg was de overschrijding circa € 1,6 miljoen. Voor de langdurige zorg was in 2009 een overschrijding van circa € 0,3 miljoen zichtbaar.

In 2009 zijn ook belangrijke maatregelen getroffen ter compensatie van de structurele overschrijdingen. Zo is een maatregel in gang gezet voor de medisch specialisten, die moet zorgen dat het inkomen van de specialist niet te sterk stijgt. Binnen de ggz is een maatregel getroffen om de sterk stijgende tarieven te beperken. Verder is een prikkel tot doelmatig voorschrijven van geneesmiddelen door huisartsen geïntroduceerd voor met name maagzuurremmers en cholesterolverlagers. Doelmatig voorschrijven is daar waar dit medisch mogelijk is het voorschrijven van een patent-loos (algemeen) geneesmiddel, dan wel het actief «omzetten» van een gepatenteerd naar een patentloos middel. In de langdurige zorg wordt sterk ingezet op het verbeteren van de organisatie van de zorgverlening. Werkmethoden van zorginstellingen die meer kwaliteit leveren tegen lagere kosten worden zoveel mogelijk verspreid onder andere zorginstellingen, zodat op termijn de gehele sector meer kwaliteit levert tegen lagere kosten.

Realisatie van de kabinetsdoelstellingen

Beleidsverslag

Beleidsverslag

Kabinetsdoelstelling

• 48. 

  Verbeteren en versterken palliatieve zorg

43.3.3              21400               17 866 Deindicatorenset is afgerond en gereed voor gebruik; Voor 7 richtlijnen over palliatieve zorg wordt wetenschappelijk bewijs ontwikkeld;

Het kwaliteitsinstrument «Zorgpad voor de Stervensfase» is uitgerold, er is inzicht in goede voorbeelden in de thuissituatie, er is een hulpmiddel ontwikkeld waarmee verzorgenden zorgproblemen tijdig kunnen signaleren, en initiatieven om de netwerk-zorg te verbeteren zijn in kaart gebracht.

TK 29 509, nr. 19

Toelichting tabel

De bedragen in deze tabel illustreren het financieel belang van een kabi-netsdoel of -project. De begroting is ingericht op beleidsartikelen en niet op kabinetsdoelen. Deze bedragen zijn daarom indicatief en niet 1 op 1 uit de departementale administratie te herleiden. Het is in dit overzicht mogelijk dat een bedrag ten goede komt aan meerdere doelstellingen en dus meerdere keren wordt genoemd.

Doelstelling 45a

– Raming van de Regieraad Kwaliteit en Veiligheid is op jaarbasis. De regieraad is echter later (mei 2009) van start gegaan. Dit heeft geleid tot een lagere realisatie.

– Er is minder geld uitgegeven dan oorspronkelijk geraamd, onder andere omdat bij het project van het Netwerk Eerstelijns Beroepsorganisaties en de Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn (NEO/ LVG) «Zorg voor veilig» vertraging is opgetreden. Deze vertraging is opgetreden omdat – als gevolg van de ontwikkelingen in de eerstelijns-zorg op het terrein van patiëntveiligheid – het projectvoorstel moest worden aangepast.

Doelstelling 45b/45c

– Voor het programma Zichtbare Zorg (ZiZo) zijn naar aanleiding van het werkplan 2010 aanvullende middelen beschikbaar gesteld.

Doelstelling 46

– De implementatie van het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) heeft in 2009 een vlucht genomen en tot aanzienlijk meer activiteiten en kosten geleid dan oorspronkelijk geraamd.

– Naar aanleiding van motie Wiegman is € 10 miljoen van het innovatiebudget ingezet voor het stagefonds. Tevens is € 24,9 miljoen aan premiemiddelen aan het stagefonds toegevoegd. Een additionele € 8,4 miljoen is na de voorjaarsbesluitvorming aan het stagefonds toegevoegd.

Doelstelling 47

– Op grond van het coalitie akkoord, enveloppe sociale samenhang, is er

Beleidsverslag

€ 1 miljoen aanvullend beschikbaar gekomen voor hulp en opvang van tienermoeders. Via de specifieke uitkeringen is er € 0,65 miljoen aan een centrumgemeente uitgekeerd voor extra opvangplaatsen tienermoeders. Tevens is er voor € 2,26 miljoen aan projectsubsidies verleend voor diverse activiteiten met betrekking tot tienermoeders.

Doelstelling 48

– Als gevolg van de oorspronkelijke toerekeningwijze is niet het volledige budget voor tegemoetkoming huisvestingslasten uitgegeven. Dit is voor 2010 via een wijziging in de regeling opgelost.

– Er zijn minder kwaliteitsprojecten gerealiseerd als gevolg van discussie in het platform palliatieve zorg over de inhoud van een aantal projecten. Daarnaast zijn er minder projecten aangevraagd en zijn projecten later van start gegaan. Hierdoor is een deel van de verplichtingen doorgeschoven naar 2010.

• 1. 

  Begroting

De bedragen in onderstaande tabel illustreren het financieel belang van de beleidsprioriteiten van het ministerie van VWS.

Preventie

Preventieprogramma’s ZonMw: 3e en 4e Proefprogramma preventie in het basispakket van de Zorgver-zekeringswet: Stoppen met roken

Depressiepreventie en zelfmanagement van chronisch zieken Beweegkuur

ZonMw Disease Management Nationaal Programma Diabetes

Curatieve Zorg

Vereenvoudiging dbc systematiek

Stimuleren projecten patiëntveiligheid ggz (Actieprogramma veilige zorg ggz)

41.3.4

41.3.1 41.3.4 46.3.1 41.3.4 41.3.4

42.3.3 42.3.2

25 200

16 200

400 1 900 3 000

1 200

2 500

2 679

979 1 700

26 948

16 450

78

900

5 320

2 100

2 100

2 147

979 1 168

Langdurige zorg

Invoeren zorgzwaartebekostiging Palliatieve zorg

Kwaliteit en veiligheid

Ontwikkelen en onderhouden kwaliteitsindicatoren (Project Zichtbare zorg) en ontwikkelen CQ-index

Kiesbeter.nl

Veiligheidsprogramma ziekenhuizen Regieraad kwaliteit en veiligheid Actieprogramma veilige zorg 1e lijn en ggz Landelijke campagne patiëntveiligheid ZonMw programma Zorg voor beter Subsidies PGO-organisaties

Geschillencommissie zorginstellingen

Innovatie

Algemeen innovatiebeleid (zorgbreed), waaronder het ZorgInnovatieplatform ICT in de Zorg

43.3.3 43.3.3

42.3.1 43.3.1 98.3.4 42.3.1 43.3.1 42.3.2 42.3.2 42.3.2 98.3.4 43.3.3 42.3.1 43.3.1 43.3.1

42.3.2 42.3.2

25 900

4 500 21 400

62 043

3 300

4 222

2 350

1 600

3 450

2 000

5 400 39 556

165

98 782

29 000

69 782

21 816

3 950 17 866

66 690

8 727

4 178

2 592 908

1 841

2 000 6 620

40 472

170

106 071

22 443

83 628

Beleidsverslag

Beleidsprioriteit

Werken in de zorg

Arbeidsmarktbeleid inclusief stagefonds

Participatie

Uitbreiding vrijwilligers en behoud mantelzorgers – begroting

VWS

Maatschappelijke stages met OCW – Gemeentefonds

Mantelzorgcompliment

Actieprogramma Beschermd en weerbaar, waaronder hulp en opvang tienermoeders

Bevorderen seksuele gezondheid

Allochtonen en seksuele gezondheid

Forfaits chronisch zieken en gehandicapten

Tegemoetkoming specifieke zorgkosten

Sport

Impuls brede scholen, sport en cultuur

Nationaal Actieplan Sport en Bewegen

Talentontwikkeling, waaronder Centra voor Topsport en

Onderwijs

Werkplan gehandicaptensport in Nederland

Medische ethiek

Ethisch verantwoord handelen in de gezondheidszorg Masterplan orgaandonatie

Oorlogsgetroffenen

Programma Erfgoed van de Oorlog

Toelichting tabel

Preventie

– Lagere uitgaven stoppen met roken dan geraamd. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat er minder deelnemers aan de proefimplementatie hebben deelgenomen dan oorspronkelijk geraamd en er geen BTW verschuldigd was.

– Bij 1e suppletore begroting 2009 is extra geld beschikbaar gesteld voor de uitvoering van pilots beweegkuur en voor de voorbereiding van de landelijke uitrol.

– De € 0,9 miljoen die was geraamd onder depressiepreventie en zelfmanagement van chronisch zieken is besteed en verantwoord via ZonMw programma Disease management.

– Het programma Nationaal Programma Diabetes is in 2009 gestart. Daarom was de liquiditeitsbehoefte in dit eerste jaar lager dan verwacht.

Curatieve zorg

– De projectkosten van ggz Nederland met betrekking tot het actieprogramma Veilige zorg ggz zijn lager uitgevallen dan oorspronkelijk geraamd. Door een onderzoek, dat als nulmeting was verondersteld, heeft men een heroriëntering van meetgegevens moeten maken om op andere wijze resultaten te kunnen presenteren. Hierdoor is nog geen nader onderzoek uitgevoerd. Als gevolg van het vertragen van de uitrol van het plan patiëntveiligheid is de instap van nieuwe instellingen als vervolg op de pilot vertraagd. Dit heeft tot gevolg dat scho-

Beleidsverslag

ling is uitgesteld en het onderdeel «Agressie in de zorg» naar 2010 is doorgeschoven.

Langdurige zorg

– De kosten voor de ontwikkeling van extramurale zorgzwaartepakketten zijn lager uitgevallen dan begroot, doordat veel werkzaamheden worden verricht door CIZ en niet door adviesbureaus.

– Er zijn minder kwaliteitsprojecten gerealiseerd als gevolg van discussie in het platform palliatieve zorg over de inhoud van een aantal projecten. Daarnaast zijn er minder projecten aangevraagd en zijn projecten later van start gegaan. Hierdoor is een deel van de verplichtingen doorgeschoven naar 2010. Verder is – als gevolg van de oorspronkelijke toerekeningwijze – niet het volledige budget voor tegemoetkoming huisvestingslasten uitgegeven. Dit is voor 2010 via een wijziging in de regeling opgelost.

Kwaliteit en veiligheid

– Raming van de Regieraad Kwaliteit en Veiligheid is op jaarbasis. De regieraad is echter later (mei 2009) van start gegaan. Dit heeft geleid tot een lagere realisatie.

– Er is minder geld uitgegeven dan oorspronkelijk geraamd, onder andere omdat bij het project van het Netwerk Eerstelijns Beroepsorganisaties en de Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn (NEO/ LVG) «Zorg voor veilig» vertraging is opgetreden. Deze vertraging is opgetreden omdat – als gevolg van de ontwikkelingen in de eerstelijns-zorg op het terrein van patiëntveiligheid – het projectvoorstel moest worden aangepast.

Innovatie & werken in de zorg

– De implementatie van het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) heeft in 2009 een vlucht genomen en tot aanzienlijk meer activiteiten en kosten geleid dan oorspronkelijk geraamd.

– Naar aanleiding van motie Wiegman is € 10 miljoen van het innovatiebudget ingezet voor het stagefonds. Tevens is € 24,9 miljoen aan premiemiddelen aan het stagefonds toegevoegd. Een additionele € 8,4 miljoen is na de voorjaarsbesluitvorming aan het stagefonds toegevoegd.

Participatie

– Lagere uitgaven dan geraamd als gevolg van een lager aantal verstrekte mantelzorgcomplimenten. Zoals reeds eerder gemeld aan de Kamer was de verwachting dat er in 2009 een aanzienlijke onderuitputting zou optreden bij het mantelzorgcompliment. Om een grotere benutting te realiseren, zijn de criteria voor toekenning van het mantelzorgcompliment per 1 augustus 2009 verruimd.

– Er is meer uitgegeven aan bevorderen seksuele gezondheid dan geraamd als gevolg van opdrachtverlening aan ZonMw voor een leefstijlcampagne seksualiteit (€ 0,8 miljoen). Voorts is het ZonMw programma seksuele gezondheid (€ 0,15 miljoen) uitgebreid.

– De uitgaven voor allochtonen en seksuele gezondheid waren lager in 2009, doordat de uitvoering van een aantal projecten vertraging heeft opgelopen.

– Forfaits chronisch zieken en gehandicapten worden in 2010 voor het eerst toegekend.

– Tegemoetkoming specifieke zorgkosten wordt in 2010 voor het eerst toegekend.

Beleidsverslag

Sport

– Een aantal gemeenten uit de 2e tranche heeft aangegeven nog niet in 2009 te kunnen beginnen met de Impuls brede scholen, sport en cultuur. Deze gemeenten zullen in 2010 instromen.

– De lagere uitgaven Nationaal Actieplan Sport en Bewegen hebben een combinatie van oorzaken. Projecten, waaronder beweegvriendelijke omgeving, zijn later van start gegaan dan verwacht. Andere projecten hebben in de uitvoering vertraging opgelopen, waardoor financiering is uitgesmeerd over langere periode. En tot slot bleken weer andere projecten bij de afrekening minder geld te hebben gekost dan geraamd, waardoor het openstaande laatste voorschot van 10% niet is uitbetaald.

– Tijdens de Olympische Spelen 2008 in Beijing heeft de staatssecretaris van VWS toegezegd de volledige financiering van de Centra voor Topsport en Onderwijs (CTO’s) voor haar rekening te nemen. Als gevolg daarvan is € 0,7 miljoen extra beschikbaar gesteld aan de 4 CTO’s.

– De hogere uitgaven voor het werkplan gehandicaptensport in Nederland hebben meerdere oorzaken. Het gezamenlijk werkprogramma van Gehandicaptensport Nederland en NOC*NSF kostte meer dan geraamd (circa € 0,3 miljoen), de vervoersregeling voor Gehandicapte teamsporters moest worden verlengd (circa € 0,4 miljoen) en de afronding van de Organisatorische Integratie kostte iets meer inspanning (€ 0,1 miljoen).

Medische ethiek

– De Rijksbijdrage financiering Abortusklinieken 2009 is verhoogd met € 0,32 miljoen voor de nominale bijstellingen 2009 en met € 0,35 miljoen voor kosten voor opleidingen en consulten waaruit geen behandeling voortvloeit. Tevens heeft er een nabetaling van € 0,208 miljoen plaatsgevonden in verband met de definitieve vaststelling van de Rijksbijdrage 2008.

Oorlogsgetroffenen

– De uitgaven in het kader van het Programma Erfgoed van de Oorlog concentreerden zich in het kasjaar 2009. Om subsidieaanvragen te kunnen honoreren zijn middelen die oorspronkelijk gepland waren voor 2008 en 2010 verschoven naar 2009. Bovendien zijn extra middelen ter beschikking gesteld in de loop van 2009.

Beleidsverslag

• 2. 

  Budgettair Kader Zorg

Bron

Deze tabel wordt toegelicht in het Financieel Beeld Zorg.

Beleidsartikelen/Artikel 41

• 4. 

  FINANCIËLE TOELICHTING BELEIDSARTIKELEN EN NIET BELEIDSARTIKELEN

BELEIDSARTIKEL 41 VOLKSGEZONDHEID

41.1 Algemene doelstelling

Een goede volksgezondheid, waarbij mensen gezond leven en zo min mogelijk bloot staan aan bedreigingen van hun gezondheid.

41.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikelen/Artikel 41

Programma-uitgaven

De algemene doelstelling van dit beleidsartikel is vertaald in zes operationele doelstellingen:

• 1. 

  Meer mensen kiezen voor een gezonde leefstijl;

• 2. 

  Het voorkomen van gezondheidsschade door onveilig voedsel en onveilige producten;

• 3. 

  Het voorkomen van gezondheidsschade door ongevallen;

• 4. 

  De vermijdbare ziektelast neemt af door een goede bescherming tegen infectieziekten en chronische ziekten;

• 5. 

  Er is een doelmatig systeem van openbare gezondheidszorgvoorzieningen dat bijdraagt aan een betere volksgezondheid;

• 6. 

  Het bevorderen van ethisch verantwoord handelen in de gezondheidszorg en bij het wetenschappelijk onderzoek.

Per operationele doelstelling worden de belangrijkste verschillen tussen begroting en realisatie verklaard. Daarbij is aangegeven of deze verschillen al bij 1e en 2e suppletore begroting voorgelegd waren, dan wel dat ze in de slotwetmutaties zijn begrepen.

• 1. 

  Meer mensen kiezen voor een gezonde leefstijl

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)

44 468

Mutaties 1e suppletore begroting: 1. Overige mutaties

616

Stand 1e suppletore begroting

43 852

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking naar het RIVM (€ 3,4 miljoen van OD 1 en € 0,4                            – 3 359 miljoen van OD 2) in verband met de financiering van het Centrum Gezond Leven (€ 2,0 miljoen, geraamd op OD 4) en de uitvoering van de Voedselconsumptiepeiling (€ 1,7 miljoen, geraamd op OD 5).

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                              2703

Stand 2e suppletore begroting

43 196

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Lagere uitgaven aan heroïnebehandeling, omdat de gemeenten                       – 1 274 Leiden, Nijmegen en Haarlem geen units hebben gerealiseerd en de nieuwe behandelunit in de gemeente Rotterdam twee maanden later dan gepland operationeel was.

• 2. 

  Lagere uitgaven aan drugspreventie, waaronder het project Resul-                     – 911 taten scoren. Voor een deel gaat het om activiteiten die zijn gerealiseerd voor lagere bedragen, deels zijn geplande activiteiten en/of uitgaven niet meer in 2009 gerealiseerd.

• 3. 

  Lagere uitgaven aan proefimplementatie stoppen met roken, vooral                   – 322 omdat er minder deelnemers waren dan oorspronkelijk geraamd en er geen BTW verschuldigd was.

• 4. 

  Lagere uitgaven aan aanpak overgewicht. Voor een deel gaat het om                 – 235 activiteiten die zijn gerealiseerd voor lagere bedragen, deels zijn geplande activiteiten en/of uitgaven niet meer in 2009 gerealiseerd.

• 5. 

  Overige mutaties                                                                                                           –1151

Stand realisatie 2009

39 303

Beleidsartikelen/Artikel 41

• 2. 

  Het voorkomen van gezondheidsschade door onveilig voedsel en onveilige producten

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                              80 110

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Hogere uitgaven omdat de voorlichting aan consumenten op grond                      900

van de Europese Global Harmonized System Verordening (EU-GHS) voor de indeling en etikettering van stoffen en preparaten een jaar eerder dan gepland van start gaat.

• 3. 

  Het voorkomen van gezondheidsschade door ongevallen

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                                4 587

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking van artikel 46 OD 1 ten behoeve van programma bles-                      750 surepreventie 2008–2011. Uit het budget voor sportblessurepreventie wordt in 2009 € 750 000 en in 2010 en 2011 € 800 000 toegevoegd aan de instellingssubsidie van de stichting Consument & Veiligheid.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                                   35

Beleidsartikelen/Artikel 41

• 4. 

  De vermijdbare ziektelast neemt af door een goede bescherming tegen infectieziekten en chronische ziekten

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragen x € 1 000)

299 725

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 41 OD 6 in verband met de uitvoering van                    – 770 projecten op het terrein van ethisch verantwoord handelen. Het betreft ondermeer de kwaliteitsverbetering abortushulpverlening en ethische vragen met betrekking tot vruchtbaarheidstechnieken.

• 2. 

  Overboeking van artikel 42 OD 1 ten behoeve van het Landelijk                               942 systeem Perinatale Audit. De Tweede Kamer heeft via een motie bepaald dat de perinatale audit in de keten zwangerschap en geboorte wordt ontwikkeld en landelijk wordt geïmplementeerd.

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                                 264

Stand 1e suppletore begroting

Stand 2e suppletore begroting

300 161

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Door de invoering van een nieuw kostprijsmodel is de financie-                           3 500 ringssystematiek voor het NVI gewijzigd. Gevolg is dat enkele posten die eerst vanuit de eigenaar werden gefinancierd (artikel 98 apparaatuitgaven) nu vanuit het opdrachtgeversbudget (artikel 41 OD 4) worden gefinancierd.

• 2. 

  Reservering voor uitgaven ter beheersing van de Nieuwe Influenza                213 595 A (Mexicaanse griep). Het gaat om uitgaven in verband met de aanschaf en toediening van vaccins, distributie van antivirale middelen, alsmede voorlichting en communicatie.

• 3. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling.                                              6207

• 4. 

  In het voorjaar van 2009 is in verband met de HPV-vaccinatie                               7 392 (Humaan Papillomavirus) voor 2009 € 40 miljoen vanuit de premiemiddelen overgeheveld. De uitgaven voor de aanschaf van vaccins zijn hoger uitgevallen dan toen was geraamd. Daarom wordt aanvullend € 7,4 miljoen van de premiemiddelen naar de begroting van VWS overgeheveld.

• 5. 

  Desaldering inzake Respiratoir Syncytieel Virus (RSV)-vaccin. De                    – 12 329 uitgaven voor het RSV-project zijn in 2009 lager dan geraamd. Er is vertraging in de ontwikkeling van het vaccin, waardoor de daarmee gemoeide uitgaven naar latere jaren verschuiven.

• 6. 

  Gereserveerde middelen om screeningsprogramma’s op peil te                        – 4 832 houden voor technologische en demografische ontwikkelingen komen dit jaar niet volledig tot besteding. Deze middelen worden ingezet ter dekking van de algehele begrotingsproblematiek.

• 7. 

  Overboeking binnen artikel 41 (van OD 1 en 2) in verband met de                        2 077 financiering van het Centrum Gezond Leven.

• 8. 

  Overboeking van artikel 42 OD 1. Betreft bijdrage aan het RIVM                              327 voor de oprichting van het Landelijk Bureau Perinatale Screening.

• 9. 

  Overige mutaties                                                                                                           –2506

513 592

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Bij de 2e suppletore begroting is een reservering gemaakt voor de                – 12 412 uitgaven ter beheersing van de Nieuwe Influenza A (Mexicaanse griep): de levering van de vaccins is vertraagd. Het resterende bedrag dat nodig is om de vertraagde leveringen te kunnen betalen, wordt doorgeschoven naar 2010.

• 2. 

  Bij de 2e suppletore begroting is een reservering gemaakt voor de                – 19 894 uitgaven ter beheersing van de Nieuwe Influenza A (Mexicaanse griep): de uitgaven voor distributie van antivirale middelen, alsmede voorlichting en communicatie zijn lager dan geraamd. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door de milde vorm waarin deze griep zich heeft voorgedaan.

Beleidsartikelen/Artikel 41

• 3. 

  Bij de 2e suppletore begroting is een reservering gemaakt voor de uitgaven ter beheersing van de Nieuwe Influenza A (Mexicaanse griep): betreft de uitvoeringskosten van de vaccinatiecampagne voor kinderen van 6 maanden tot en met 4 jaar en huisgenoten van kinderen tot en met 5 maanden. Deze kosten waren niet geraamd. Voorts betreft het de meerkosten van de vaccinatie van de overige doelgroepen.

• 4. 

  Overige mutaties

8 274

912

Stand realisatie 2009

488 648

• 5. 

  Er is een doelmatig systeem van openbare gezondheidszorgvoorzieningen dat bijdraagt aan een betere volksgezondheid

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)

150 530

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Programma’s ZonMw. Overboeking van artikel 43 OD 3. Het betreft                  12 551 een technische mutatie voor de uitvoering van meerjarige onderzoeksprogramma’s van ZonMw, zoals het Nationaal Programma Ouderenzorg, Zorg voor Beter en projecten op het gebied van pallia-tieve zorg.

• 2. 

  Inhouden bevoorschotting ZonMw.                                                                        –30000

• 3. 

  Overboekingen van Jeugd en Gezin (€ 1,93 miljoen) en Wonen,                          2 930 Werk en Integratie (€ 1 miljoen) voor het uitvoeren van het programma «Diversiteit in het Jeugdbeleid».

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                              1623

Stand 1e suppletore begroting

137 634

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking van Jeugd en Gezin naar VWS in verband met                                 4100 projecten vrijwilligerswerk. De motie Slob (Tweede Kamer 2008– 2009, 31 700, nr. 17) heeft hiervoor middelen vrijgemaakt op de begroting van Jeugd en Gezin. Uitvoering van deze projecten vindt plaats door ZonMw.

• 2. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling.                                              3665

• 3. 

  Zorgverleners kunnen een beroep doen op de tolk- en vertaaldien-                     4 681 sten en dit beroep neemt toe. Derhalve wordt de raming bijgesteld.

• 4. 

  Overboeking van artikel43OD 3 in verband met het ZonMw                                 3191 programma Zichtbare schakel. Het doel van dit programma is het verbeteren van een integrale aanpak tussen wonen, zorg en welzijn door de inzet van wijkverpleegkundigen. Te beginnen in de 40 aandachtswijken.

• 5. 

  Overboeking van het programmaministerie voor Jeugd en Gezin in                    1 000 verband met de bijdrage aan de campagne tegen alcoholgebruik door kinderen.

• 6. 

  Overboeking naar het RIVM in verband met de uitvoering van de                        1 682 Voedselconsumptiepeiling vanuit OD 1 en 2.

• 7. 

  Overige mutaties                                                                                                              2391

Stand 2e suppletore begroting

158 344

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Aanvullende overboeking van het programmaministerie voor Jeugd                  1 900 en Gezin naar VWS in verband met projecten vrijwilligerswerk.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                              2111

Stand realisatie 2009

162 355

Beleidsartikelen/Artikel 41

• 6. 

  Het bevorderen van ethisch verantwoord handelen in de gezondheidszorg en bij het wetenschappelijk onderzoek

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                              14 599

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking van artikel 41 OD 4 in verband met de uitvoering van                         770 projecten op het terrein van ethisch verantwoord handelen. Het betreft ondermeer de kwaliteitsverbetering abortushulpverlening en ethische vragen met betrekking tot vruchtbaarheidstechnieken.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                              –112

Apparaatsuitgaven

Beleidsartikelen/Artikel 41

Ontvangsten

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)

21 223

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Desaldering inzake het Respiratoir Syncytieel Virus (RSV-vaccin). De                  1 430

verrichte uitgaven voor dit RSV-project waren in 2008 lager dan geraamd. Het niet bestede bedrag is doorgeschoven naar 2009. De uitgaven en de ontvangsten zijn in 2008 met dit bedrag verlaagd. Na de doorwerking van het beleidsakkoord wordt het bedrag evenredig gesplitst over 2009 en 2010.

Stand 1e suppletore begroting

22 653

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Desaldering inzake Respiratoir Syncytieel Virus (RSV)-vaccin. De                    – 12 329 uitgaven voor het RSV-project zijn in 2009 lager dan geraamd. Er is vertraging in de ontwikkeling van het vaccin, waardoor de daarmee gemoeide uitgaven naar latere jaren verschuiven.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                                 400

Stand 2e suppletore begroting

10 724

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Lagere ontvangsten bestuurlijke boetes wegens een te hoge raming               – 3 572 en wijzigingen in de uitoefening van het toezicht. Het nieuwe inter-ventiebeleid van de VWA is gebaseerd op een risicogerichte aanpak en zogenaamde «compliance assistance».

• 2. 

  Hogere ontvangsten ZonMw dan geraamd als gevolg van in het                          1 239 verleden te hoog verstrekte subsidievoorschotten.

• 3. 

  Hogere ontvangsten dan geraamd bij de programmatische preven-                    4 358 tieprogramma’s als gevolg van in het verleden te hoog verstrekte subsidievoorschotten op basis van de subsidieregeling Publieke Gezondheid.

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                                 184

Stand realisatie 2009

12 933

41.3 Slotwetmutaties

De slotwetmutaties zijn, uitgesplitst naar operationele doelstelling en ontvangsten toegelicht in paragraaf 41.2 budgettaire gevolgen van beleid.

Beleidsartikelen/Artikel 41

In deze paragraaf worden de onderwerpen vermeld waarvoor deze begrotingswet de wettelijke basis vormt. Dit betreft voor artikel 41:

In 2009 is een subsidie verstrekt aan de Dr. Frans Wong abortuskliniek in Amsterdam voor een bedrag van € 286 579 (kamerstukken 32 123 XVI nr. 80 en 112).

41.4 Overzicht uitgevoerde evaluatieonderzoeken

Toelichting

• 3. 

  Oplevering van dit onderzoek was voorzien in 2009, maar is vertraagd. Het verzamelen van de onderzoeksgegevens duurde langer dan gepland. De verwachting is dat het rapport in april 2010 zal worden opgeleverd.

• 9. 

  De evaluatie heeft plaatsgevonden. Echter door de uitbraak van de

Beleidsartikelen/Artikel 41

Nieuwe Influenza A (H1N1) en de onrust rond de Q-koorts is de verdere afhandeling blijven liggen. 14. In 2009 is een kosten- en batenanalyse uitgevoerd van de inzet van tolk- en vertaaldiensten. In verband met de aankomende aanbesteding van de tolk- en vertaaldiensten worden de resultaten niet openbaar gemaakt.

Beleidsartikelen/Artikel 42

BELEIDSARTIKEL 42 GEZONDHEIDSZORG

42.1 Algemene doelstelling

Een goed werkend en innoverend zorgstelsel gericht op een optimale combinatie van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid voor de burger.

42.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Programma-uitgaven

De algemene doelstelling van dit beleidsartikel is vertaald in drie operationele doelstellingen:

• 1. 

  De positie van de burger in het zorgstelsel wordt versterkt;

• 2. 

  Zorgaanbieders realiseren het door de burger gewenste zorgaanbod;

• 3. 

  Zorgaanbieders bieden alle burgers een betaalbaar verzekerd pakket van noodzakelijke zorg aan.

Per operationele doelstelling worden de belangrijkste verschillen tussen begroting en realisatie verklaard. Daarbij is aangegeven of deze verschillen al bij 1e en 2e suppletore begroting voorgelegd waren, dan wel dat ze in de slotwetmutaties zijn begrepen.

Beleidsartikelen/Artikel 42

• 1. 

  De positie van de burger in het zorgstelsel wordt versterkt

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                                   1 382

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 41 OD 4 ten behoeve van het Landelijk                            – 942 systeem Perinatale Audit. De Tweede Kamer heeft via een motie bepaald dat de perinatale audit wordt ontwikkeld en landelijk wordt geïmplementeerd.

• 2. 

  Overboeking van artikel 98 apparaatskosten IGZ. Deze middelen zijn                       371 bestemd voor de uitvoering van het project «Consumenteninformatie: etalage + bij 18 aandoeningen». Dit project stelt consumenten/patiënten in staat om geïnformeerde keuzes te maken voor wat betreft ziekenhuiszorg.

• 3. 

  Om een goede implementatie van de perinatale audit te kunnen                              330 realiseren is training van de beroepsgroepen (eerste- en tweedelijn) noodzakelijk.

Stand1esuppletore begroting                                                                                                1141

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  In het kader van het programma Zichtbare Zorg wordt subsidie                                491 verstrekt aan de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) en de Consumentenbond voor het ontwikkelen van indicatoren in het kader van de CQ-index voor ziekenhuizen.

• 2. 

  Subsidiebijdrage aan het Koninklijk Nederlands Genootschap voor                         203 Fysiotherapie (KNGF) in het kader van de ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren.

• 3. 

  Overboeking naar artikel 41 OD 4. Betreft bijdrage aan het RIVM                           – 327 voor de oprichting van het Landelijk Bureau Perinatale Screening.

Stand2esuppletore begroting                                                                                                1508

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overige mutaties                                                                                                                     24

Stand realisatie 2009                                                                                                                  1532

• 2. 

  Zorgaanbieders realiseren het door de burger gewenste zorgaanbod

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragen x € 1 000)                                         1 234 576

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking van premiemiddelen naar de VWS-begroting voor                          9 598 een drietal éénpitters (Stichting PALGA € 2,9 miljoen; Stichting HIV monitoring € 2,5 miljoen en Stichting PVP € 4,2 miljoen). Met de NZa is afgestemd dat, gezien de aard van de werkzaamheden (registratie-/coördinatieactiviteiten) van deze éénpitters, een financiering via de begroting gewenst is. Eénpitters leveren nu eenmaal geen feitelijke zorg. Aanvullende reden voor deze overheveling is dat in de huidige situatie het benodigde bedrag via de budgetten van de ziekenhuizen aan de éénpitters toekomt. De systematiek van functiegerichte bekostiging zou per 1 januari 2009 aflopen en daarmee ook de mogelijkheid van financiering middels deze constructie.

• 2. 

  Van de uitgavenmeevaller bij het opleidingsfonds in 2008 is bij                            8 400 Najaarsnota 2008 besloten € 8,4 miljoen toe te voegen aan de begroting 2009 voor mogelijke knelpunten.

Beleidsartikelen/Artikel 42

• 3. 

  Bij het opleidingsfonds is de afgelopen jaren sprake geweest van                  – 10 000 onderuitputting. Deze wordt structureel verondersteld. Van de geraamde onderuitputting in 2009 wordt een bedrag van € 8,4 miljoen ingezet voor het stagefonds.

• 4. 

  Betreft een technische mutatie.In2008is een deel vande                                     2711 geplande betaling aan BSIK- projecten niet tot uitbetaling gekomen. Het in 2008 niet tot betaling gekomen bedrag van € 5,4 miljoen wordt evenredig verdeeld over de jaren 2009 en 2010. De financiering hiervan vindt plaats uit het FES.

• 5. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling.                                              2198

• 6. 

  Desaldering van de uit het Programma Implementatie Agenda                             1 200 ICT-Beleid (PRIMA) budget beschikbaar gestelde middelen voor het project «Opschaling teleconsultatie en telecollaboratie in de Oncologie».

• 7. 

  Verhoging budget om uitvoering van het in de Arbeidsmarktbrief                        2 250 verwoorde arbeidsmarktbeleid mogelijk te maken.

• 8. 

  Variabele kosten UZI-middelen. Dit budget is bestemd voor de                             3 700 variabele kosten van het CIBG in het kader van invoering van het burgerservicenummer en het Elektronisch Patiënten Dossier.

• 9. 

  Innovatiefonds Revalidatiegeneeskunde. Betreft uitvoering van                           2 000 amendement nr. 98 van de leden Koser Kaya en Van der Veen ten behoeve van een Innovatiefonds voor de revalidatiegeneeskunde. Het fonds dient ter overbrugging, totdat innovatieprikkels in de dbc’s zijn ingebouwd en bekostiging in de revalidatiegeneeskunde via de dbc’s verloopt.

• 10. 

  Eindejaarsmarge 50 cent Medische specialisten. In 2008 is een                             3 200 subsidie voor kwaliteitsbeleid verstrekt aan de Orde van Medisch Specialisten. Vanwege de trage start van projecten was het niet mogelijk om het gehele subsidiebedrag in 2008 te besteden. Een uitloop van de subsidieverplichting naar 2009 was hierdoor noodzakelijk.

• 11. 

  Eindejaarsmarge: IJsselmeerziekenhuizen. In de overeenkomst met                   2 000 de IJsselmeerziekenhuizen is vastgelegd dat een achtergestelde Rijkslening van € 2,0 miljoen wordt verstrekt ter realisering van de doorstart van het ziekenhuis. Deze middelen zijn in 2009 ter beschikking gesteld.

• 12. 

  Tijdelijke voorziening 1e lijnszorgcentra in grote nieuwbouwwijken.                    3 000 De minister heeft gehoor gegeven aan de motie Van Gerven door een tijdelijke regeling voor gezondheidscentra in Vinex-gebieden te ontwikkelen. Deze subsidie voorziet in een tegemoetkoming van de aanloopkosten van de startende geïntegreerde eerstelijns gezondheidszorgvoorzieningen in grootschalige nieuwbouwwijken. Hierdoor wordt de totstandkoming van geïntegreerde eerstelijns gezondheidszorgvoorzieningen gestimuleerd en worden startende centra financieel ondersteund zodat deze zich na de opstartfase financieel zelfstandig in stand kunnen houden.

• 13. 

  Door het traject van wetswijziging van de Wet op de Orgaandona-                         600 tie heeft de feitelijke doelgroepaanschrijving in 2008 niet plaatsgevonden. De aanschrijving vindt in 2009 plaats.

• 14. 

  Veilige toepassing medische technologie. Betreft de uitvoering van                       550 activiteiten naar aanleiding van het rapport «Risico’s van medische technologie onderschat».

• 15. 

  De subsidie aan het KNMP met betrekking tot het opschonen van                       2 040 apothekersystemen (OZIS) is in 2008 later verleend dan gepland. Hierdoor zijn in 2008 minder kosten gemaakt en zijn de middelen benodigd in 2009.

• 16. 

  Vanaf 2004 worden middelen door middel van een subsidie                                  2 792 beschikbaar gesteld voor investeringen die het Nederlands Kanker Instituut (NKI) pleegt voor de (ver)nieuwbouw. Hiervoor is budget gereserveerd in het bouwprogramma van de sector ziekenhuizen. Na oplevering van de verschillende bouwonderdelen worden de kapitaallasten voor deze investeringen jaarlijks aan de instellingssubsidie van het NKI toegevoegd. De middelen hiervoor zijn overgeheveld uit het bouwprogramma van sector ziekenhuizen (premiemiddelen) naar de begroting.

Beleidsartikelen/Artikel 42

• 17. 

  In het Transitieakkoord farmaceutische zorg is afgesproken dat er in 2008 € 10 miljoen beschikbaar zou komen voor een snelle en complete ontsluiting van medicatiegegevens ten behoeve van landelijke informatie-uitwisseling. Zoals reeds vermeld in de 2e suppletore wet van 2008, is hiervoor in totaal niet € 10 miljoen maar € 8,6 miljoen benodigd. Van dit bedrag heeft € 1,8 miljoen betrekking op 2009 en € 0,8 miljoen op 2010. De financiering hiervan vindt plaats via de begroting van VWS. Voorgesteld wordt om hiervoor geld over te hevelen van de premiemiddelen naar de begroting.

• 18. 

  Kredietfaciliteit IJsselmeerziekenhuizen.

• 19. 

  Met de sociale partners is overeengekomen om middelen voor scholing en opleiding uit de premie over te hevelen naar het stagefonds (€ 24,9 miljoen). De onderuitputting opleidingsfonds (€ 8,4 miljoen) wordt in 2009 grotendeels ingezet voor de verhoging van de vergoeding per stageplaats in sectoren waarbij de overgehevelde budgetten niet toereikend zijn om de met sociale partners overeengekomen vergoeding mogelijk te maken. (V&V-sector en thuiszorg).

• 20. 

  Desaldering Top Instituut Pharma (FES). Het budget wordt verschoven naar 2011 (kasschuif), omdat de inschatting is dat de vermoedelijke kasuitputting in de jaren 2010 en 2011 meer zal bedragen dan in 2009.

• 21. 

  Overige mutaties

1 800

12 500 33 310

8 330

2 695

Stand 1e suppletore begroting

1 312 790

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking naar de premiemiddelen op artikel 42 voor bijdrage                   – 10 150 aan de medische specialisten. Het betreft gelden voor kwaliteitsbeleid medisch specialisten.

• 2. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling.                                            30458

• 3. 

  Van de voor verlening van medisch noodzakelijke zorg aan                              – 33 000 illegalen beschikbare middelen blijft in 2009 € 33 miljoen over. Een deel van deze ruimte (€ 19,5 miljoen) is te herleiden tot een meevaller op de voor ziekenhuiszorg beschikbaar gestelde middelen; mede als gevolg van de dbc-systematiek wordt voor vergoeding in aanmerking komende zorg later gedeclareerd dan verwacht en komt het merendeel pas in 2010 tot betaling. Het restant van de onderschrijding (€ 13,5 miljoen) heeft betrekking op de voor AWBZ-zorg beschikbaar gestelde middelen. Conform afspraak met het CVZ zullen ggz-instellingen de in 2009 verleende zorg pas in 2010 declareren.

• 4. 

  De uitgaven voor een moderne beroepen- en opleidingsstructuur                    – 7 600 zijn lager dan geraamd als gevolg van vertraagde opstart van een aantal projecten en het goedkoper uitvallen van een aantal opdrachten en subsidies.

• 5. 

  Overige mutaties                                                                                                                –64

Stand 2e suppletore begroting

1 292 434

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 41 OD 5 in verband met ZonMw-program-                    – 452 ma Participatie en Gezondheid. Doel van het programma is het ondersteunen van bedrijven en andere instellingen bij het maken van keuzen voor maatregelen, gericht op preventie van uitval van werknemers uit het arbeidsproces; op een duurzaam gezonde werkomgeving en op het bevorderen van re-integratie.

• 2. 

  Overboeking van SZW in verband met bijdrage voor ZonMw-pro-                          352 gramma «Participatie en Gezondheid»

• 3. 

  Overboeking van artikel 98 apparaatsuitgaven. Betreft de website                          239 Gezonde Scepsis, een initiatief van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik.

• 4. 

  Lagere uitgaven opleidingsfonds. Het totale benodigde budget om                – 14 357 de in te vullen opleidingsplaatsen in 2009 te financieren is ruim € 14 miljoen lager uitgekomen dan geraamd. Dit is onder meer het gevolg van de gemiddeld genomen latere instroom in het jaar waardoor het aantal te financieren opleidingsplaatsen uitgedrukt in fte lager uitkomt.

Beleidsartikelen/Artikel 42

• 5. 

  De indiening van de subsidieaanvragen (in totaal voor € 2,3                              – 3 600 miljoen) voor Gezondheidscentra in de Vinexlocaties is in 2009 vertraagd. Hierdoor was er in 2009 geen gelegenheid om een groot deel van de subsidieaanvragen af te handelen. Voorts is een aantal verplichtingen op het gebied van kwaliteit en patiëntveiligheid (voor € 0,7 miljoen) niet (geheel) betaald. Deze betalingen zijn doorgeschoven naar 2010. Daarnaast zijn er op deze doelstelling minder uitgaven (€ 0,6 miljoen) gerealiseerd omdat trajecten die, in samenwerking met het veld (via De Nieuwe Praktijk en het LOVE), stonden gepland vertraging hebben opgelopen. Bij de LOVE-partijen ging bijvoorbeeld veel energie uit naar de plannen van het kabinet met betrekking tot de integrale aanpak van chronisch zieken. Hierdoor is aan andere activiteiten, zoals servicegerichtheid Eerstelijns Zorg, versterking ondernemerschap, verbinding preventie-curatie, minder prioriteit gegeven.

• 6. 

  Van de voor verlening van medisch noodzakelijke zorg aan                                – 2 323 illegalen beschikbare middelen blijft in aanvulling op de reeds bij 2e suppletore wet gemelde onderuitputting nog eens € 2,3 miljoen over. Een deel van deze ruimte is te herleiden tot een meevaller op de voor ziekenhuiszorg beschikbaar gestelde middelen; mede als gevolg van de dbc-systematiek wordt voor vergoeding in aanmerking komende zorg later gedeclareerd dan verwacht en komt het merendeel pas in 2010 tot betaling. Het restant van de onderschrijding heeft betrekking op de voor AWBZ-zorg beschikbaar gestelde middelen. Conform afspraak met het CVZ zullen ggz-instellingen de in 2009 verleende zorg pas in 2010 declareren.

• 7. 

  De onderuitputting van ruim € 2 miljoen is veroorzaakt door het                      – 2 156 saldo dat is ontstaan door: – Lagere uitgaven in verband met een late start van projecten waardoor het geraamde budget niet meer volledig kon worden besteed; onderzoek en experimenten orgaandonatie (€ 0,6

miljoen), medicatieveiligheid (€ 0,5 miljoen), heroriëntatie hulpmiddelen, (€ 0,2 miljoen), niet tot betaling gekomen verplichtingen (€ 0,1 miljoen), – Lagere uitgaven door lagere kosten dan geraamd in 2009;

(kwaliteitstrajecten geneesmiddelenafgifte, beoordeling geneesmiddelen en diverse kleinere posten op het terrein van geneesmiddelen en hulpmiddelen (€ 1,4 miljoen). – Hogere uitgaven dan geraamd in verband met een schadevergoeding naar aanleiding van een gerechtelijke uitspraak over de vergoeding van een geneesmiddel (€ 0,8 miljoen).

• 8. 

  Verrekening FES middelen. De onderuitputting van de door het                        – 1 739 Fonds Economische Structuurversterking gefinancierde BSIK-projecten wordt voornamelijk veroorzaakt, doordat voor de projecten Neuro-Bsik, Cyttron en Carim geen gebruik is gemaakt van de mogelijkheid om de laatste bevoorschotting op te vragen. In de geraamde bedragen was rekening gehouden met de mogelijkheid die de regeling biedt aan projecten om in het jaar van afsluiting van het project het volledig toegekende bedrag op te vragen.

• 9. 

  Overige mutaties                                                                                                           –2393

Stand realisatie 2009

1 266 005

• 3. 

  Zorgverzekeraars bieden alle burgers een betaalbaar verzekerd pakket van noodzakelijke zorg aan

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragen x € 1 000)

5 926 202

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  In het kader van het aanvullend koopkrachtpakket is de raming                        100 000

voor de Zorgtoeslag verhoogd met € 100 miljoen voor 2009 (nota van wijziging).

Beleidsartikelen/Artikel 42

• 2. 

  Overboeking naar artikel 98, beheer en toezicht stelsel, ten                                 – 4 000 behoeve van door het CVZ uit te voeren werkzaamheden ter voorbereiding op de invoering van de regeling ten behoeve van de aanpak van wanbetalers.

• 3. 

  Bijstelling raming Zorgtoeslag naar aanleiding van het Centraal                      149 364 Economisch Plan van het CPB.

• 4. 

  Overboeking naar het ministerie van BZK. Betreft een jaarlijkse                         – 4 090 bijdrage in de centrale exploitatiekosten C2000 (communicatiesysteem voor ambulancediensten, brandweer, marechaussee en politie).

• 5. 

  Aanvullende instellingssubsidie dbc-Onderhoud. Dbc-Onderhoud                       3 050 is de organisatie die verantwoordelijk is voor een goed werkende dbc-systematiek. Afgelopen jaren zijn steeds meer structurele taken en verantwoordelijkheden bij deze organisatie belegd.

• 6. 

  Desaldering bronheffing wanbetalers vanuit het Zorgverzekerings-                   28 200 fonds. De uitgaven zijn noodzakelijk voor de uitvoeringskosten van het CVZ, CJIB, UWV, SVB, Rechtbanken en SKGZ ten behoeve van de invoering van de regelgeving om het aantal wanbetalers terug te dringen (zie ook ontvangsten artikel 42).

• 7. 

  Overige mutaties                                                                                                              2265

Stand 1e suppletore begroting

6 200 991

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Ramingsbijstelling Zorgtoeslag naar aanleiding van de Macro                       – 317 216 Economische Verkenningen.

• 2. 

  In 2008 zijn middelen overgeheveld vandepremie naar de                                   8500 begroting voor de Functioneel Leeftijd Ontslag (FLO)-akkoorden met de B3 ambulancediensten. In 2009 is het noodzakelijk dit weer te doen.

• 3. 

  Betreft meevaller uitvoeringskosten aanpak wanbetalers. Doordat                 – 26 300 de onlangs in de Eerste Kamer aanvaarde wet ten aanzien van structurele maatregelen wanbetalers zorgverzekering later in werking treedt dan eerder werd voorzien, zijn de uitvoeringskosten aanpak wanbetalers in 2009 lager dan geraamd. Hier tegenover staat een tegenvaller in de geraamde opbrengsten bestuursrechtelijke premie van € 35,3 miljoen.

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                           –2581

Stand 2e suppletore begroting

5 863 394

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Verrekening met de Belastingdienst. De Belastingdienst heeft in                      334 852 2009 in totaal € 4 070 miljoen aan voorschotten met betrekking tot de jaren 2009 en 2010 en nabetalingen voor de definitieve tegemoetkomingen 2006 t/m 2008 uitbetaald. Dit leidt tot een bijstelling van de geraamde uitgaven Zorgtoeslag van € 334,9 miljoen.

• 2. 

  Een aantal voor 2009 geplande onderzoeken ten behoeve van                              – 567 verbetering van de risicoverevening is niet (meer) uitgevoerd.

• 3. 

  In de raming van de kosten voor de aanpak van onverzekerden                         – 2 200 was rekening gehouden met uitgaven voor GBA-berichten. Als gevolg van de nieuwe financieringssystematiek van de GBA zijn deze niet bij de Sociale Verzekeringsbank in rekening gebracht.

• 4. 

  Een deel van de project- en uitvoeringskosten in het kader van de                       – 731 wet wanbetalers is lager uitgekomen, c.q. doorgeschoven naar

2010.

• 5. 

  Hogere uitgaven (€ 4,9 miljoen) als gevolg van betalingen aan de                       4 443 private ambulance-instellingen ten behoeve van de overgangsregeling VUT. Daarnaast zijn voor diverse dbc ggz projecten minder uitgaven (€ 0,5 miljoen) gerealiseerd dan oorspronkelijk geraamd, omdat in de loop van 2009 is besloten de invoering van prestatie-bekostiging in de curatieve ggz uit te stellen.

• 6. 

  Overige mutaties                                                                                                              –430

Stand realisatie 2009

6 198 761

Beleidsartikelen/Artikel 42

Apparaatsuitgaven

Ontvangsten

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragenx€1000)                                              32942

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Desaldering bronheffing wanbetalers vanuit het Zorgverzekerings-                   28 200 fonds (zie ook 42.3.3).

• 2. 

  Inkomsten als gevolg van een boeteregeling die geregeld is bij de                      7 200 invoering van de regelgeving om het aantal wanbetalers terug te dringen.

• 3. 

  Desaldering BSIK projecten (FES). In 2008 is de laatst geplande                           2 711 betaling aan het project BSIK niet tot uitbetaling gekomen. In 2009 wordt het bedrag opnieuw opgevoerd. De financiering hiervan vindt plaats uit het FES. Meerjarige doorwerking van de Slotwet 2008. In 2008 is de laatst geplande betaling van € 0,421 miljoen aan het project BSIK niet tot uitbetaling gekomen. De uitgaven en de ontvangsten zijn in 2008 met dit bedrag verlaagd. Ná de doorwerking van het beleidsakkoord wordt het bedrag evenredig gesplitst over 2009 en 2010.

• 4. 

  Desaldering van de uit het Programma Implementatie Agenda                             1 200 ICT-Beleid (PRIMA) budget beschikbaar gestelde middelen voor het project «Opschaling teleconsultatie en telecollaboratie in de Oncologie».

• 5. 

  Desaldering Top Instituut Pharma (FES). Het budget wordt verscho-                 – 8 330 ven naar 2011 (kasschuif), omdat de inschatting is dat de vermoedelijke kasuitputting in de jaren 2010 en 2011 meer zal bedragen dan in 2009.

• 6. 

  Overige mutaties                                                                                                              1020

Stand1esuppletore begroting                                                                                             64943

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Betreft een tegenvaller in de geraamde opbrengsten bestuursrech-                – 35 300 telijke premie van € 35,3 miljoen. Doordat de onlangs in de Eerste Kamer aanvaarde wet ten aanzien van structurele maatregelen wanbetalers zorgverzekering later in werking treedt dan eerder werd voorzien, treedt er een tegenvaller op in de voor 2009 geraamde opbrengsten bestuurlijke premie. Hier tegenover staat een meevaller in de geraamde uitvoeringskosten van € 26,3 miljoen.

• 2. 

  Terugontvangsten opleidingsfonds. De hogere terugontvangsten                      38 900 zijn het gevolg van de vaststelling van de subsidieverlening eerste en tweede tranche 2008.

Beleidsartikelen/Artikel 42

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                              2734

Stand2esuppletore begroting                                                                                             71277

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Verrekening met de Belastingdienst met betrekking tot de                                 434 238 Zorgtoeslag. Deze ontvangsten betreffen zowel verrekeningen van verstrekte voorschotten als terugvorderingen op definitief vastgestelde tegemoetkomingen.

• 2. 

  Ontvangstenmeevaller opleidingsfonds. Hogere terugontvangsten                   24 396 zijn het gevolg van de vaststelling van de subsidieverlening eerste en tweede tranche 2008. Het gaat om een aanvulling op de 2e suppletore wet gesignaleerde meevaller.

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                           –1913

Stand realisatie 2009                                                                                                            527 998

42.3 Slotwetmutaties

De slotwetmutaties zijn, uitgesplitst naar operationele doelstelling en ontvangsten toegelicht in paragraaf 42.2 budgettaire gevolgen van beleid.

In deze paragraaf worden de onderwerpen vermeld waarvoor deze begrotingswet de wettelijke basis vormt. Dit betreft voor artikel 42:

Er is subsidie verleend aan de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) voor het project geschillenbehandeling stuwmeer wanbetalers. De SKGZ is een onafhankelijke en onpartijdige organisatie voor problemen tussen consumenten en hun ziektekostenverzekeraar. De subsidie bedraagt totaal € 3 341 050, waarvan € 569 992 betrekking heeft op 2009.

Er is subsidie verleend ten behoeve van de overgangsregeling Functioneel Leeftijd Ontslag (FLO) 2009 aan de zogenaamde B3 ambulancediensten voor een bedrag van € 5 688 421 en er is subsidie verstrekt aan een aantal private ambulance instellingen ten behoeve van de overgangsregeling VUT voor een totaal bedrag van € 4 762 395. Voor een specificatie van deze bedragen zie onderstaand overzicht.

Beleidsartikelen/Artikel 42

42.4 Overzicht uitgevoerde evaluatieonderzoeken

Onderzoek Onderwerp

Nummer AD of OD

Afgerond         Vindplaats

Beleidsdoorlichting

• 1. 

  IBO ggz

Effectenonderzoek ex post 2. Doelmatiger geneesmid-delengebruik

Overig evaluatieonderzoek 3. Evaluatie CBOG

• 4. 

  Monitor Cure, waarin opgenomen de monitor zorgverzekeringsmarkt

• 5. 

  Evaluatie risicoverevening door internationale experts

• 6. 

  Monitor Farmacie

• 7. 

  Inkoopvoordelen en praktijkonderzoek

• 8. 

  Eerste evaluatie Verplicht eigen risico

• 9. 

  Beleidsrapportages ggz

• 10. 

  Monitor zorgverzeke-ringsmarkt

• 11. 

  Monitor overheveling ggz en invoering dbc’s

• 13. 

  Wetsevaluatie Zorgverze-keringswet (Zvw) 2006

• 14. 

  Wetsevaluatie Wet Marktordening gezondheidszorg

42.3.2 42.3.2

42.3.2 42.3.3

42.3.3

42.3.3

2009 2008

2009 2009

2009

2007

2010 2010

2010 2010

2010

2009

www.minfin.nl

Tweede Kamer, vergaderjaar 2008–2009, 29 477, nr. 92 Tweede Kamer, vergaderjaar 2008–2009, 29 477, nr. 105

Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 29 689, nr. 271 Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 25 424, nr. 93 Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 29 689, nr. 282 en 32 123 XVI

Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 29 689, nr. 282

Start

Beleidsartikelen/Artikel 42

Toelichting

• 2. 

  Het onderzoek doelmatiger geneesmiddelengebruik is later van start gegaan en als gevolg daarvan zal het onderzoek in het voorjaar van 2010 worden afgerond in plaats van in 2009.

• 5. 

  De evaluatie risicoverevening door internationale experts is later van start gegaan als gevolg van noodzakelijke prioriteitstelling.

Beleidsartikelen/Artikel 43

Beleidsartikel 43 Langdurige zorg

43.1 Algemene doelstelling

Zorgen dat voor mensen met een langdurige of chronische aandoeningen van lichamelijke, verstandelijke of psychische aard zorg van goede kwaliteit beschikbaar is en dat deze zorg tegen voor de samenleving aanvaardbare maatschappelijke kosten wordt geleverd.

43.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Programma-uitgaven

De algemene doelstelling van dit beleidsartikel is vertaald in vier operationele doelstellingen:

• 1. 

  De positie van de burger in het zorgstelsel wordt versterkt;

• 2. 

  Voor iedere cliënt is de voor hem of haar noodzakelijke zorg beschikbaar; de cliënt kan uit een kwalitatief voldoende zorgaanbod kiezen;

• 3. 

  De zorg is effectief en veilig en wordt door de cliënt positief ervaren (kwalitatief goede zorg);

• 4. 

  De kosten van de zorg zijn maatschappelijk aanvaardbaar.

Per operationele doelstelling worden de belangrijkste verschillen tussen begroting en realisatie verklaard. Daarbij is aangegeven of deze verschillen al bij de 1^e en 2^e suppletore begroting voorgelegd waren, dan wel dat ze in de slotwetmutaties zijn begrepen.

Beleidsartikelen/Artikel 43

• 1. 

  De positie van de burger in het zorgstelsel wordt versterkt

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                                 61 438

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 98, IGZ voor het uitvoeren van het werk-                     – 3 250 plan 2009 van het programma Zichtbare Zorg (ZiZo). Totaal is € 4,7 miljoen overgeboekt, waarvan € 1,2 miljoen via artikel 43 OD 3 en € 0,250 via artikel 42 OD 2.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                               2115

Stand1esuppletore begroting                                                                                              60303

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Overige mutaties                                                                                                                –527

Stand2esuppletore begroting                                                                                              59776

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 98 apparaatsuitgaven IGZ. Het betreft                             – 700 aanvullend budget 2009 voor het programma ZiZo.

• 2. 

  Het geraamde budget voor het ZonMw-programma Patiëntveilig-                         – 750 heid bleek in 2009 niet nodig.

• 3. 

  Lagere uitgaven dan geraamd voor het Jaardocument Maatschappe-                  – 875 lijke verantwoording (DigiMV) circa € 0,2 miljoen, VWS Informatie Adressen (VIA) circa € 0,3 miljoen en ontsluiten gegevens departement € 0,4 miljoen.

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                                   262

Stand realisatie 2009                                                                                                               57713

• 2. 

  Voor iedere cliënt is de voor hem of haar noodzakelijk zorg beschikbaar; de cliënt kan uit een kwalitatief voldoende zorgaanbod kiezen

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragenx€1000)                                            146 601

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Meerkosten indicatiestelling CIZ als gevolg van pakketmaatregelen                  21 421 AWBZ (onder andere uitvoeren van extra indicaties in 2009).

• 2. 

  Aanvulling op de instellingssubsidie CIZ. Het betreft onder andere                    11 200 middelen voor de vereenvoudiging indicatiestelling door het CIZ.

Stand1esuppletore begroting                                                                                           179 222

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling.                                              4412

• 2. 

  Betreft diverse werkzaamheden rond de indicatiestelling, zoals het                     6 300 wegwerken van non-indicaties, herindicaties ADL-clusterbewoners (voor 1-1-2010) wegens het beëindigen van de subsidieregeling, aansluiting van de bureaus jeugdzorg op het CIZ (aanmeldfunctio-naliteit) en informatieverstrekking aan gemeenten in het kader van de pakketmaatregelen AWBZ.

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                                 260

Stand2esuppletore begroting                                                                                           190 194

Beleidsartikelen/Artikel 43

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Een deel van de voor het project Pakketmaatregelen 2009 van het CIZ beschikbaar gestelde middelen zal in 2010 tot besteding komen.

• 2. 

  Overboeking van artikel 43 OD 4. Het betreft een subsidie aan het CIZ ten behoeve van werkzaamheden met het oog op de invoering van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg).

• 3. 

  Subsidie aan het CIZ (zie 2.) komt gedeeltelijk pas in 2010 tot betaling in het kader van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg).

• 4. 

  Overboeking van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in verband met het project Gezamenlijke beoordeling.

• 5. 

  Subsidie aan het CIZ voor het project Wegwerken intramurale non-indicaties.

• 6. 

  Overboeking naar de Sociale Verzekeringsbank in het kader van uitvoering van de TOG-regeling.

• 7. 

  Overige mutaties

2 142 782

• - 

  440 600

1 448

• - 

  518

• - 

  61

Stand realisatie 2009

186 967

• 3. 

  De zorg is effectief en veilig en wordt door de cliënt positief ervaren (kwalitatief goede zorg)

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragen x € 1 000)

164 612

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Programma’s ZonMw. Overboeking naar artikel 41, OD 5. Het                          – 12 551 betreft een technische mutatie voor de uitvoering van meerjarige onderzoeksprogramma’s van ZonMw, zoals het Nationaal Programma Ouderenzorg, Zorg voor Beter en projecten op het gebied van palliatieve zorg.

• 2. 

  Kasschuif vanwege de uitloop van het Nationaal Ouderenpro-                           – 9 305 gramma ZonMw naar 2012.

• 3. 

  Overboeking naar artikel 98, IGZ voor het uitvoeren van het                               – 1 200 werkplan 2009 van het programma Zichtbare Zorg (ZiZo). Totaal is € 4,7 miljoen overgeboekt, waarvan € 1,2 miljoen via artikel 43, OD 3 en € 0,250 via artikel 42, OD 2.

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                           –1190

Stand 1e suppletore begroting

140 366

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking van het programmaministerie van Wonen, Werk en                      10 000 Integratie (WWI) in het kader van de uitvoering van de motie

Hamer (Tweede Kamer, 2007–2008, 31 700, nr. 15). Betreft onder andere het programma Zichtbare Schakel. Het doel van dit programma is het verbeteren van een integrale aanpak tussen wonen, zorg en welzijn. Te beginnen in de 40 aandachtswijken.

• 2. 

  Voor het opvangen van de pakketmaatregelen per 1 januari 2009 is                  15 000 er in 2009 een bedrag van € 50 miljoen beschikbaar gesteld.

Hiervan gaat € 15 miljoen naar MEE voor kortdurende ondersteuning van cliënten die hun recht op begeleiding uit de AWBZ verliezen. Deze middelen worden via de VWS-begroting aan MEE toegekend via een projectsubsidie.

• 3. 

  Kasschuif naar aanleiding van de motie Hamer, onder andere het                     – 6 808 programma Zichtbare Schakel. Het doel van dit programma is het verbeteren van een integrale aanpak tussen wonen, zorg en welzijn. Te beginnen in de 40 aandachtswijken. Voor de jaren 2009–2012 wordt vanuit het programmaministerie van WWI jaarlijks € 10 miljoen beschikbaar gesteld. Als gevolg van aanloop in de planning ontstaat in de jaren 2009–2012 een onderbesteding en in het jaar 2013 een knelpunt van € 11,9 miljoen. Door middel van deze kasschuif kan dit knelpunt in 2013 worden opgevangen.

Beleidsartikelen/Artikel 43

• 4. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling                                               4130

• 5. 

  Het beroep dat gedaan wordt door cliënten op de werkzaamheden                – 11 200 van de MEE-organisaties door de pakketmaatregelen AWBZ is minder groot dan verwacht (€ 4 miljoen). Daarnaast zullen de uitgaven voor cliëntondersteuning in het kader van de invoering van de ZZP’s lager uitvallen, doordat cliëntorganisaties niet in staat waren hiervoor een gezamenlijk projectplan in te dienen (€ 7,2 miljoen).

• 6. 

  Overheveling naar de premie-uitgaven (artikel 43) ten behoeve van               – 18 000 de Stimuleringsregeling Kleinschalig wonen. De Stimuleringsregeling Kleinschalig wonen zal worden uitgewerkt in een beleidsregel van de NZa (Nederlandse Zorgautoriteit). De beleidsregel zal ingaan met terugwerkende kracht op 1 januari 2009. De middelen voor deze regeling staan gereserveerd op de VWS-begroting en worden voor de dekking van de beleidsregel naar de premiemidde-len overgeboekt.

• 7. 

  Overboeking naar artikel 41 OD 5 in verband met het ZonMw                            – 3 191 programma Zichtbare Schakel.

• 8. 

  Overige mutaties                                                                                                              –730

Stand 2e suppletore begroting

129 567

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Een deel van de voor het project Ondersteuning pakketmaatrege-                    – 2 483 len 2009 van MEE beschikbaar gestelde middelen zal in 2010 tot besteding komen.

• 2. 

  Overboeking van artikel 43 OD 3 in verband met het ZonMw-                            – 1 472 programma Zorg voor Beter.

• 3. 

  Syntens is in januari 2010 gestart met haalbaarheidsstudies in het                   – 1 500 kader van de stimuleringsregeling Kleinschalig wonen. Als gevolg hiervan zijn de hiervoor in 2009 gereserveerde middelen niet tot besteding gekomen.

• 4. 

  Projecten op het gebied van onder andere zorgzwaartebekostiging                  – 1 792 en kwaliteitsverbetering palliatieve zorg zijn niet of op een later moment tot besteding gekomen.

Stand realisatie 2009

122 320

• 4. 

  De kosten van de zorg zijn maatschappelijk aanvaardbaar

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragen x € 1 000)

5 031 785

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  In de VWS-begroting 2009 is voor de uitvoeringskosten van het                         15 000 CAK voor de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) structureel € 15 miljoen aan de premiemiddelen op artikel 43 toegevoegd. Omdat de Wtcg geen premie-uitgaven betreft, is het wenselijk dat het CAK de beheerskosten vanuit de VWS-begroting betaald krijgt. In verband hiermee wordt structureel € 15 miljoen vanuit premie artikel 43 naar begroting artikel 43 overgeboekt.

• 2. 

  Uitvoeringskosten Wtcg. Betreft onder andere aanpassing van de                     12 000 uitvoeringskosten CAK naar aanleiding van het amendement Omzigt ten behoeve van een te ontwikkelen ICT-systeem waarmee inzicht verkregen kan worden in het zorggebruik op grond van de Zvw, Wmo en de AWBZ-indicatie, kosten van een landelijke campagne ten behoeve van de doelgroepen Wtcg en de kosten van de taskforce ter verbetering van de huidige afbakening van de groep chronisch zieken en gehandicapten.

• 3. 

  Betreft bijstelling van de raming van de Rijksbijdrage BIKK                              – 21 500 (Bijdrage in de Kosten van Kortingen) naar aanleiding van het Centraal Economisch Plan van het CPB.

Beleidsartikelen/Artikel 43

• 4. 

  Samenhangend met het toegenomen gebruik van de fiscale Buitengewone Uitgavenregeling is het beroep op de Tegemoetkoming Buitengewone Uitgaven (TBU) toegenomen. Derhalve wordt de raming van de TBU voor 2009 en 2010 opgehoogd met respectievelijk € 80 en € 50 miljoen.

• 5. 

  Overige mutaties

80 000

837

Stand 1e suppletore begroting

5 118 122

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Betreft bijstelling van de raming van de Bijdrage in de Kosten van                    39 900 Kortingen (BIKK) naar aanleiding van de actuele ramingen van het

CPB, de Macro Economische Verkenningen.

• 2. 

  Betreft een bijstelling van de raming van de Tegemoetkoming                           48 062 Buitengewone Uitgaven (TBU). De tegemoetkoming buitengewone uitgaven (TBU) kende in 2008 een forse overschrijding. Uit nadere analyse daarvan blijkt dat in 2009 en 2010 ook hogere uitgaven bij deze regeling zijn te verwachten.

• 3. 

  Overboeking van het ministerie van Binnenlandse Zakenen                                     260 Koninkrijksrelaties (BZK) in het kader van het interdepartementale programma Stroomlijning indicatieprocessen (STIP).

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                              1748

Stand 2e suppletore begroting

5 208 092

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 43 OD 2. Het betreft een subsidie aan het                      – 782 CIZ ten behoeve van werkzaamheden met het oog op de invoering van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg).

• 2. 

  Overboeking naar artikel 98. Dit betreft uitgaven voor voorlichting                        – 55 en communicatie als gevolg voor de invoering van de Wtcg.

• 3. 

  Onderuitputting in de uitgaven voor Wtcg, voornamelijk doordat                     – 1 018 een aantal voor in 2009 geplande onderzoeken is doorgeschoven naar 2010. Daarnaast is een groot deel van het beoogde communicatieplan doorgeschoven naar 2010.

• 4. 

  Met het oog op de invoering vandeWtcg is het CAKin 2009                             –9140 gestart met de voorbereiding en inrichting van het proces. Daartoe zijn aan het CAK extra middelen ter beschikking gesteld. Een deel van de activiteiten en de daartoe samenhangende kosten is doorgeschoven naar 2010.

• 5. 

  Het beroep opde TBU isgroter gebleken dan verwacht. Ten                               27454 opzichte van de uitgavenraming is een overschrijding van het budget opgetreden van ruim € 27 miljoen.

• 6. 

  Overige mutaties                                                                                                           –1095

Stand realisatie 2009

5 223 456

Apparaatsuitgaven

Beleidsartikelen/Artikel 43

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overige mutaties                                                                                                                 144

Stand realisatie 2009                                                                                                                4505

Ontvangsten

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Het betreft ontvangsten op basis van vaststellingen in 2009 van door                  1 038 de Stichting Fonds PGO in de jaren t/m 2008 verleende subsidies aan PGO-organisaties.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                               1156

Stand realisatie 2009                                                                                                                  2194

43.3 Slotwetmutaties

De slotwetmutaties zijn, uitgesplitst naar operationele doelstelling, apparaatsuitgaven en ontvangsten toegelicht in paragraaf 43.2 budgettaire gevolgen van beleid.

In deze paragraaf worden de onderwerpen vermeld waarvoor deze begrotingswet de wettelijke basis vormt.

Beleidsartikelen/Artikel 43

Voor artikel 43 betreft dit:

Er is voor een totaal bedrag van € 509 130 subsidie verleend aan negen stichtingen Bureau Jeugdzorg ten behoeve van de herindicatie AWBZ. Voor een specificatie van dit bedrag zie onderstaand overzicht.

Bij 2e suppletore begrotingswet is een bedrag van € 15 miljoen beschikbaar gekomen die bestemd is voor de subsidiering van MEE instellingen in het kader van de pakketmaatregelen AWBZ per 1 januari 2009. In 2009 zijn voor een bedrag van circa € 10,9 miljoen projectsubsidies aan MEE-organisaties verleend. Voor een specificatie van dit bedrag zie onderstaand overzicht.

Beleidsartikelen/Artikel 43

43.4 Overzicht uitgevoerde evaluatieonderzoeken

Beleidsartikelen/Artikel 44

Beleidsartikel 44 Maatschappelijke ondersteuning

44.1 Algemene doelstelling

Alle burgers participeren in de samenleving.

44.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Programma-uitgaven

De algemene doelstelling van dit beleidsartikel is vertaald in vier operationele doelstellingen:

• 1. 

  Burgers worden gestimuleerd actief te participeren in maatschappelijke verbanden;

• 2. 

  Burgers bieden anderen vrijwillige ondersteuning en kunnen gebruik maken van (organisaties van) vrijwillige ondersteuning;

• 3. 

  Burgers met beperkingen kunnen gebruik maken van (algemene) voorzieningen en professionele ondersteuning;

• 4. 

  Burgers met (psycho)sociale problemen kunnen gebruik maken van tijdelijke ondersteuning.

Per operationele doelstelling worden de belangrijkste verschillen tussen begroting en realisatie verklaard. Daarbij is aangegeven of deze verschillen al bij 1e en 2e suppletore begroting voorgelegd waren, dan wel dat ze in de slotwetmutaties zijn begrepen.

Beleidsartikelen/Artikel 44

• 1. 

  Burgers kunnen actief participeren in maatschappelijke verbanden

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overboeking naar artikel 98 apparaatsuitgaven in verband met                              – 597 evaluatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) door het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).

• 2. 

  Lagere uitgaven dan geraamd op grond van de subsidieregeling                       – 6 226 mobiliteitsbevordering en de subsidieregeling werkgelegenheidsbe-vordering (het in dienst nemen van alfahulpen door thuiszorgorganisaties bevorderen). Deze regelingen zijn in 2009 van kracht geworden. Daar komt bij dat op 1 januari 2010 de wetswijziging Wmo in verband met de alfahulpen in werking is getreden. Vanaf die datum mogen bij natura geen alfahulpen meer worden ingezet. De thuiszorginstellingen moesten de gunning van de opdracht voor de levering van thuiszorg afwachten, daardoor is het in dienst nemen van de alfahulpen laat op gang gekomen. Hierdoor is de onderuitputting ontstaan. De subsidieaanvragen zijn laat op gang gekomen en de ingediende aanvragen overschrijden nu het in de regeling opgenomen subsidieplafond.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                                  –60

Stand realisatie 2009                                                                                                               27065

• 2. 

  Burgers bieden anderen vrijwillige ondersteuning en kunnen gebruik maken van (organisaties van) vrijwillige ondersteuning

Stand vastgestelde begroting 2009 (bedragenx€1000)                                              80708

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking van Financiën in verband met vrijwilligersverzeke-                          4 000 ring.

• 2. 

  Overboeking naar het Gemeentefonds in verband met vrijwilligers-                 – 4 000 verzekering.

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                                 583

Stand1esuppletore begroting                                                                                             81291

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Lagere uitgaven dan geraamd als gevolg van een lager aantal te                    – 30 000

verstrekken mantelzorgcomplimenten. Deze middelen worden ingezet ter dekking van de algehele begrotingsproblematiek. Zoals reeds eerder gemeld aan de Tweede Kamer was de verwachting dat er in 2009 een aanzienlijke onderuitputting zou optreden bij het mantelzorgcompliment. Om een grotere benutting te realiseren, zijn de criteria voor toekenning van het mantelzorgcompliment per 1 augustus 2009 verruimd.

Beleidsartikelen/Artikel 44

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                                 979

Stand2esuppletore begroting                                                                                             52270

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Van het resterende bedrag na de 2e suppletore begroting voor de                    – 3 979

mantelzorgers ad € 36,9 miljoen (inclusief loonbijstelling) is uiteindelijk een bedrag van € 2,4 miljoen niet tot uitputting gekomen. Oorspronkelijk was hiervoor € 65 miljoen beschikbaar. Tevens zijn er lagere uitgaven, omdat er minder subsidies zijn aangevraagd en verleend voor deskundigheidsbevordering van vrijwilligers (€ circa 0,5 miljoen) en omdat er minder subsidies zijn aangevraagd en verleend voor om de lokale ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers te versterken (circa € 1,1 miljoen).

Stand realisatie 2009                                                                                                              48291

• 3. 

  Burgers met beperkingen kunnen gebruik maken van (algemene) voorzieningen en professionele ondersteuning

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                                 85 812

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Van de beschikbare middelen voor dure woningaanpassingen wordt              – 12 000 vooralsnog een bedrag van € 12 miljoen overgeboekt naar het Gemeentefonds voor de Wmo.

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                                  –87

Stand1esuppletore begroting                                                                                              73725

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Overboeking naar het Gemeentefonds. Dure woningaanpassingen                    – 6 000 vormen een onderdeel van de Wmo en uiteindelijk zal het gehele budget voor dure woningaanpassingen aan het Gemeentefonds worden toegevoegd. Vanaf 2009 is er per saldo structureel € 18 miljoen overgeboekt. De hier genoemde € 6 miljoen maakt daarvan onderdeel uit.

• 2. 

  Ramingsbijstelling uitgaven bovenregionaal vervoer op grond van                   – 3 000 recente gegevens van gebruikers Valys. Deze middelen worden ingezet ter dekking van de algehele begrotingsproblematiek.

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                                –417

Stand2esuppletore begroting                                                                                              64308

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overboeking naar het Gemeentefonds voor dure woningaanpas-                       – 2 164 singen.

• 2. 

  Overboeking naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Konink-                     – 45 rijksrelaties (BZK). Het betreft Taakgroep handicap Lokale Samenleving.

• 3. 

  Overige mutaties                                                                                                                   854

Stand realisatie 2009                                                                                                               62953

Beleidsartikelen/Artikel 44

• 4. 

  Burgers met (psycho)sociale problemen kunnen gebruik maken van tijdelijke ondersteuning

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)                               396 470

Mutaties 1e suppletore begroting:

• 1. 

  Budget voor de invoering en implementatie van een meldcode voor                    1 000 de signalering van huiselijk geweld en kindermishandeling.

• 2. 

  Schuif compensatiemiddelen verdeelsleutel Maatschappelijke                               2 000 Opvang. In 2009 wordt er van de beschikbare middelen voor de voorfinanciering van de nieuwe verdeelsleutel voor de Maatschappelijke Opvang een bedrag van € 2 miljoen meer beschikbaar gesteld dan oorspronkelijk geraamd. In voorgaande jaren zijn minder middelen beschikbaar gesteld.

• 3. 

  Van de voor 2008 beschikbaar gestelde € 10 miljoen voor betere                          3 000 hulpverlening aan en opvang van tienermoeders en betere preventie van onbedoelde zwangerschappen bij tieners (motie Wiegman-Van Meppelen Scheppink) mag in 2009 een bedrag van € 3 miljoen worden uitgegeven.

• 4. 

  Overige mutaties                                                                                                               2574

Stand1esuppletore begroting                                                                                            405 044

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Technische mutatie. Betreft toedeling loonbijstelling.                                             10 847

• 2. 

  Overige mutaties                                                                                                             –3329

Stand2esuppletore begroting                                                                                            412 562

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Overboeking van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en                                  54 Cultuur (OCW) in verband met samenwerking rondom het thema seksualisering.

• 2. 

  Lagere uitgaven doordat er minder subsidies zijn aangevraagd en                     – 3 244 verleend dan het voor de verschillende instrumenten beschikbaar gestelde budget. Het betreft tienermoeders, zwerfjongeren en mensenhandel. Daarnaast is er minder uitgegeven voor Beschermd & Weerbaar en de meldcode.

Stand realisatie 2009                                                                                                             409 372

Apparaatsuitgaven

Beleidsartikelen/Artikel 44

Ontvangsten

Stand vastgestelde ontwerpbegroting 2009 (bedragen x € 1 000)

Mutaties 1e suppletore begroting: 1. Overige mutaties

Stand 1e suppletore begroting

Mutaties 2e suppletore begroting:

• 1. 

  Ontvangst wegens te hoge bevoorschotting aan de Sociale Verzeke-                    3 000

ringsbank (SVB). Op basis van minder verstrekte mantelzorgcomplimenten zijn de uitvoeringskosten naar beneden bijgesteld.

Stand2esuppletore begroting                                                                                                3000

Slotwetmutaties:

• 1. 

  Diverse ontvangsten als gevolg van te hoog verstrekte subsidievoor-                   5 356

schotten in voorgaande jaren. Het betreft onder andere de regeling voor behoud van thuiszorgmedewerkers voor de zorg (circa € 4,8 miljoen).

Stand realisatie 2009                                                                                                                  8356

44.3 Slotwetmutaties

De slotwetmutaties zijn, uitgesplitst naar operationele doelstelling en ontvangsten toegelicht in paragraaf 44.2 budgettaire gevolgen van beleid.

0

0

0

Beleidsartikelen/Artikel 44

44.4 Overzicht uitgevoerde evaluatieonderzoeken

Toelichting

• 6. 

  De trendstudie Deelname aan vrijwilligersWerk, POLS (CBS) is in 2008 (afgerond 2009) uitgevoerd en wordt in 2010 (afgerond 2011) herhaald.