Raad Justitie en Binnenlandse Zaken, 13-14 oktober 2022 - Voornaamste resultaten - Hoofdinhoud
Voornaamste resultaten
Justitie (donderdag 13 oktober)
Justitiële respons en de strijd tegen straffeloosheid in Oekraïne
De ministers maakten de balans op van de justitiële respons en de strijd tegen de straffeloosheid voor misdrijven gepleegd in verband met de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Dit omvat steun voor het onderzoek naar en de vervolging van oorlogsmisdaden en de andere zeer ernstige misdrijven, en maatregelen voor de volledige uitvoering van de individuele en economische sancties.
De voorbije week zijn we getuige geweest van nog gruwelijkere en willekeurige aanvallen van Rusland op Oekraïense burgers en civiele infrastructuur. Het zijn de meest recente in een lange lijst van gruweldaden die Rusland in heel Oekraïne heeft begaan. De EU staat pal achter het Oekraïense volk en zal nauw met de Oekraïense autoriteiten en de internationale gemeenschap samenwerken om de verantwoordelijken voor de rechter te brengen.
Pavel Blažek, Tsjechisch minister van Justitie
De autoriteiten van 6 EU-lidstaten en Oekraïne hebben, met de steun van Eurojust, een gemeenschappelijk onderzoeksteam opgericht (of zich er later bij aangesloten) om de uitwisseling van informatie en bewijsmateriaal te vergemakkelijken en strafrechtelijke onderzoeken naar de in Oekraïne gepleegde misdrijven te steunen. De rol van Eurojust is ook uitgebreid, zodat het agentschap nu bewijsmateriaal kan bewaren, opslaan en analyseren. De lidstaten verstrekken nog eens € 7 miljoen ter ondersteuning van het Internationaal Strafhof, en forensische steun aan Oekraïne voor het verzamelen van bewijsmateriaal.
Om ervoor te zorgen dat de sancties worden uitgevoerd, heeft de Commissie een taskforce voor bevriezing en inbeslagneming opgericht. Naar verwachting zal de Raad op 24 oktober een besluit aannemen waarbij schending van de EU-sancties wordt toegevoegd aan de lijst van "EU-misdrijven". De Commissie zal dan een voorstel kunnen indienen om de nationale wetgeving hierover te harmoniseren.
Steun bij het onderzoeken en vervolgen van oorlogsmisdaden (achtergrondinformatie)
Beperkende EU‑maatregelen tegen Rusland vanwege Oekraïne (sinds 2014) (achtergrondinformatie)
Justitiële opleiding
De ministers spraken over justitiële opleiding en over de gevolgen daarvan voor de toegang tot de rechter in het kader van de rechtsstaat. Hierbij werd gewezen op het belang en de rol van opleiding voor een betere kwaliteit van de rechterlijke macht en bij het versterken van de onafhankelijkheid ervan.
De ministers benadrukten dat er nationale opleidingsinstellingen bestaan en dat rechters deelnemen aan Europese opleidingen en uitwisselingen. Ze bespraken hoe ervoor kan worden gezorgd dat veel rechters zich bij- en nascholen en deelden bestaande nationale maatregelen om de deelname aan justitiële opleiding te monitoren en het effect en de doeltreffendheid ervan te beoordelen.
De ministers gaven ook aan of er op nationaal niveau verbanden bestaan tussen de deelname aan justitiële opleiding en de loopbaanontwikkeling van rechters. Ze verklaarden geen spanningsveld te hebben opgemerkt tussen de deelname van rechters aan justitiële opleidingen en hun onafhankelijkheid.
Justitiële opleiding en de gevolgen voor de toegang tot de rechter (nota van het voorzitterschap)
Infographic - Wat doet de EU tegen milieucriminaliteit?
Zie volledige infographicMilieucriminaliteit
De ministers evalueerden de geboekte vooruitgang met de ontwerprichtlijn milieucriminaliteit. Tijdens de gesprekken op technisch niveau is door de deskundigen aanzienlijke vooruitgang geboekt met een wetgevingstekst die door een gekwalificeerde meerderheid van de lidstaten kan worden gesteund. Een grote meerderheid kon ermee instemmen dat de sanctieniveaus voor ernstige en minder ernstige misdrijven door natuurlijke personen worden vastgesteld op respectievelijk 5 en 3 jaar. Andere aspecten, waaronder het maximumniveau van de sancties voor rechtspersonen, zijn nog niet beslist.
Het voorzitterschap wil tijdens de zitting van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken van december tot een Raadsstandpunt over deze tekst komen.
Richtlijn milieucriminaliteit (voortgangsverslag)
Richtlijn milieucriminaliteit (partieel Raadsstandpunt)
Europees Openbaar Ministerie
De Commissie en de Europees hoofdaanklager informeerden de ministers over de recentste ontwikkelingen met betrekking tot de werking van het Europees Openbaar Ministerie (EOM). Het EOM ging in juni 2021 van start en opende in zijn eerste jaar 929 onderzoeken, vaardigde 28 tenlasteleggingen uit, verkreeg 4 veroordelingen, en kon voor € 259 miljoen aan bevriezingsbeslissingen opleggen. Binnen de Raad wordt gewerkt aan de betrekkingen van het EOM met derde landen en internationale organisaties, en aan het proces voor de benoeming van 8 nieuwe Europese aanklagers in juli 2023.
De Commissie en de Europees hoofdaanklager wezen ook op een mogelijke uitbreiding van het mandaat van het EOM, om schendingen van EU-sancties te kunnen vervolgen. Hierover moet grondig worden nagedacht.
Europees Openbaar Ministerie (achtergrondinformatie)
Europees Openbaar Ministerie (website)
Grondrechten in tijden van crisis
Tijdens de lunch bespraken de ministers en de directeur van het Bureau voor de grondrechten de handhaving van de grondrechten in tijden van crisis. Ze beoordeelden de veerkracht van de mensenrechteninfrastructuur (met name nationale instellingen, de rechterlijke macht en het maatschappelijk middenveld) in het licht van crises. Ze bespraken ook welke verdere stappen moeten worden genomen om deze veerkracht te vergroten.
Bescherming en bevordering van de mensenrechten (achtergrondinformatie)
Overige punten
Onder "diversen" informeerde het voorzitterschap de ministers over een aantal wetgevingsvoorstellen en bracht het verslag uit over de workshop over grensoverschrijdende bescherming van kwetsbare volwassenen van 20 september.
De Commissie presenteerde haar wetgevingspakket over wettelijke aansprakelijkheid in verband met het gebruik van artificiële intelligentie en aansprakelijkheid voor producten met gebreken. Ook informeerde zij de ministers over het eerste verslag over de toepassing van de richtlijn gegevensbescherming, evenals over de recentste ontwikkelingen op het gebied van gegevensbescherming tussen de EU en de VS.
Tot slot nam de Raad zonder debat de A-punten van wetgevende en niet-wetgevende aard aan.
Overzicht van de huidige wetgevingsvoorstellen
Binnenlandse Zaken (vrijdag 14 oktober)
Schengengebied
De ministers bespraken de stand van zaken in het Schengengebied, met bijzondere aandacht voor het beheer van de buitengrenzen, in het licht van de migratiesituatie. Ze zegden een reeks acties op korte tot middellange termijn toe inzake grenzen, terugkeer, invoering van IT-systemen, nieuwe wetgeving, externe dimensie en secundaire bewegingen.
Een doeltreffend beheer van onze buitengrenzen is cruciaal om de uitdagingen op het gebied van migratie en veiligheid in de Schengenruimte aan te pakken. Hiervoor moeten we de technologische mogelijkheden optimaal benutten, ten volle gebruikmaken van Frontex en met onze partners en buren blijven samenwerken om irreguliere grensoverschrijdingen terug te dringen. Vandaag herhaalden de ministers dat zij vastbesloten zijn een sterk systeem voor grensbeheer op te zetten dat bestand is tegen alle huidige en toekomstige uitdagingen.
Vít Rakušan, Tsjechisch minister van Binnenlandse Zaken
De Raad keurde conclusies goed over de cyclus voor het meerjarig strategisch beleid inzake Europees geïntegreerd grensbeheer. De Commissie wordt verzocht bijzondere aandacht te besteden aan recente verschijnselen (zoals de instrumentalisering van migranten en hybride dreigingen), de opkomst van nieuwe smokkelmethoden, pandemieën, en gewapende conflicten in de buurlanden van de EU.
De Raad keurde donderdag zonder debat ook een samenwerkingsovereenkomst inzake grensbeheer tussen Frontex en Noord-Macedonië goed. Er zullen gezamenlijke operaties mogelijk zijn, en met de toestemming van Noord-Macedonië zullen Frontex-grensbeheerteams in dat land kunnen worden ingezet.
Versterken van de EU-buitengrenzen (achtergrondinformatie)
Het voorzitterschap informeerde de ministers over de uitbreiding van het Schengengebied zonder binnengrenscontroles, en met name over de stand van zaken voor Bulgarije, Kroatië en Roemenië. Bulgarije en Roemenië hebben, zonder afbreuk te doen aan hun follow-up van de evaluaties van 2011, vrijwillig deskundigen van de lidstaten en de Commissie uitgenodigd om ter plaatse na te gaan hoe zij het Schengenacquis toepassen. Deze oefening is momenteel aan de gang. Wat Kroatië betreft, verzocht de Raad het Parlement in juni 2022 om advies over een ontwerpbesluit over de volledige uitvoering van het Schengenacquis.
Infographic - Refugees from Ukraine in the EU
Zie volledige infographicRussische agressie tegen Oekraïne
De ministers bespraken de situatie van Oekraïense vluchtelingen in de EU en van intern ontheemden. Ze evalueerden noodplannen en inspanningen om tijdens de winter te zorgen voor warme, veilige en waardige levensomstandigheden voor Oekraïners, met name in de EU.
Daarnaast zal de tijdelijke bescherming, die in maart 2022 voor één jaar werd geactiveerd, automatisch worden verlengd tot maart 2024. De Commissie verzocht de ministers om maximale flexibiliteit wat betreft tijdelijke bescherming voor Oekraïners die voor korte bezoeken naar Oekraïne terugkeren, alsook voor degenen die na vrijwillig vertrek toch besluiten terug te keren naar de EU.
Ook werd gesproken over de gevolgen van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne voor de interne veiligheid, waaronder de toegenomen risico's van mensenhandel, illegale handel in vuurwapens en andere ernstige criminaliteit. De EU-coördinator voor terrorismebestrijding informeerde de ministers over zijn bezoek aan Oekraïne eind september. De ministers kwamen overeen een veiligheidsdialoog met Oekraïne op te starten om de samenwerking met de Oekraïense autoriteiten te activeren.
Opvang van vluchtelingen (achtergrondinformatie)
Bestrijding van georganiseerde criminaliteit door de EU (achtergrondinformatie)
Daarnaast nam de Raad op donderdag zonder debat een pakket wetswijzigingen aan om de cohesiemiddelen flexibeler te gebruiken om Oekraïense vluchtelingen te helpen en de gevolgen van de Russische oorlog tegen Oekraïne aan te pakken.
Asiel en migratie
Het voorzitterschap gaf een stand van zaken over de asiel- en migratiedossiers. Het presenteerde een concept voor een betere migratiesolidariteit en -crisisrespons in de EU, waaronder een juridisch bindend maar flexibel solidariteitsmechanisme. De lidstaten steunden de voortzetting van de werkzaamheden op technisch niveau op basis van de beginselen in het voorstel.
Het voorzitterschap informeerde de ministers ook over recente contacten met het Parlement om zo snel mogelijk onderhandelingen over een aantal wetgevingsdossiers te starten.
Hervorming EU-asielstelsel (achtergrondinformatie)
Migratiebeleid van de EU (achtergrondinformatie)
Tijdens de lunch bespraken de ministers de recente ontwikkelingen op de migratieroute van de Westelijke Balkan, waar dit jaar een sterke toename van het aantal migranten te zien was. Het ging met name over het visumbeleid van de Westelijke Balkan en de gevolgen van het zich niet aansluiten bij visumvrije regelingen voor de migratie- en asielsituatie in de buurlanden van de EU. Ook werd gewezen op belangrijke gebieden voor samenwerking met de partners in de Westelijke Balkan, zoals grensbeheer, terugkeer, de bestrijding van migrantensmokkel en het aanmoedigen van volledige afstemming op het EU-visumbeleid.
Overige punten
Het voorzitterschap gaf de ministers een update over de lopende wetgevingsvoorstellen.
Overzicht van de huidige wetgevingsvoorstellen
De Commissie en eu-LISA brachten de ministers op de hoogte van de vorderingen met de uitvoering van interoperabiliteit. De Commissie informeerde de ministers ook over het eerste verslag over de toepassing van de richtlijn gegevensbescherming bij rechtshandhaving.
De Commissie informeerde de ministers daarnaast over haar werkzaamheden wat betreft de veerkracht van kritieke infrastructuur in de EU.
Informatie over de zitting
Zitting nr. 3899
Luxemburg
13 oktober 2022
09:30
Vooraf (documenten)
Lijst van A-punten, Niet-wetgevingswerkzaamheden
Lijst van A-punten, wetgevingsberaadslagingen
Achtergrondnota Dit document is momenteel alleen beschikbaar in de volgende talen:
Na afloop (documenten)
Deelnemerslijst Dit document is momenteel alleen beschikbaar in de volgende talen:
Deelnemerslijst Dit document is momenteel alleen beschikbaar in de volgende talen: