Mr. H. (Harm) Smeenge

foto Mr. H. (Harm) Smeenge
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Fotoarchief Eerste Kamer
Met dank overgenomen van Parlement.com.

Vooraanstaand liberaal politicus uit Drenthe, die bijna 50 jaar onafgebroken deel uitmaakte van het parlement en een nationale figuur werd. Als afgevaardigde voor Meppel pleitbezorger voor de belangen van de binnenschippers, waarvoor hij ook opkwam als voorzitter van de schippersvereniging Schuttevaer. Was verder actief op het gebied van het ambachtsonderwijs en in de Zuiderzee-vereniging. Populair Kamerlid in eigen provincie; zeer werkzaam en sociaal voelend. Joviaal en ongekunsteld in de omgang en uitstekend op de hoogte van wat er leefde in de Drentse samenleving. Zijn dochter was een bekend voorvechtster van vrouwenrechten en de moeder van Harm van Riel i.

Liberalen, Liberale Unie, Vooruitstrevende Kamerclub, Vrijzinnig-Democratische Kamerclub (1897-1901), LSP
functie(s) in de periode 1886-1935: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer

1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Harm (Harm)

geboorteplaats en -datum
Assen, 25 mei 1852

overlijdensplaats en -datum
Assen, 9 mei 1935

2.

Partij/stroming

stroming(en)
Takkiaan, 1894

partij(en)
  • Liberale Unie, tot april 1921
  • Liberale Staatspartij "De Vrijheidsbond", vanaf april 1921

lid tussentijds gevormde fractie(s)
  • kiesrecht-Kamerclub, van september 1893 tot maart 1894
  • Vooruitstrevend-Liberale Kamerclub, van september 1893 tot maart 1894
  • Vooruitstrevend-Liberale Kamerclub, van 2 december 1902 tot juni 1905

3.

Hoofdfuncties/beroepen

  • advocaat te Assen, van 1877 tot 1879
  • beëdigd klerk ter griffie, Arrondissementsrechtbank te Assen
  • griffier kantongerecht te Meppel, van 1 oktober 1879 tot 1 juni 1890
  • leraar staathuishoudkunde, Rijks Hogere Burgerschool te Meppel, van 1881 tot 1900
  • lid gemeenteraad van Meppel, omstreeks 1885 tot 1 juni 1890
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 5 april 1886 tot 18 mei 1886 (voor het kiesdistrict Assen)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 juli 1886 tot 17 augustus 1887 (voor het kiesdistrict Assen)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 september 1887 tot 27 maart 1888 (voor het kiesdistrict Assen)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1888 tot 26 mei 1890 (voor het kiesdistrict Meppel)
  • kantonrechter te Hoogeveen, van 1 juni 1890 tot 1 augustus 1900
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 26 juni 1890 tot 20 maart 1894 (voor het kiesdistrict Meppel)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 mei 1894 tot 28 augustus 1900 (voor het kiesdistrict Meppel)
  • griffier Gerechtshof te Amsterdam, van 1 september 1900 tot 1 mei 1929
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 18 september 1900 tot 17 september 1918 (voor het kiesdistrict Meppel)
  • lid Provinciale Staten van Noord-Holland, van 3 juli 1907 tot 1 juli 1913 (voor het kiesdistrict Amsterdam II)
  • lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 21 september 1920 tot 9 mei 1935 (1920-1923 voor Drenthe)

4.

Partijpolitieke functies

overzicht
  • vicevoorzitter Liberale Kiesvereeniging te Meppel, tot 1 januari 1888
  • lid hoofdbestuur Liberale Unie, van 18 mei 1889 tot 22 juni 1895
  • lid hoofdbestuur Liberale Unie, van 1912 tot 1920
  • lid algemeen bestuur, Liberale Staatspartij "De Vrijheidsbond", van 1921 tot 1923

5.

Nevenfuncties

  • brandmeester bij brandspuit nr. 3 te Meppel, van november 1885 tot april 1886
  • lid College van Regenten Gevangenis te Meppel, vanaf 23 september 1886 (nog in 1890)
  • voorzitter schippersvereniging "Schuttevaer", van 1891 tot 9 mei 1935
  • voorzitter Vereniging schoolfonds voor schipperskinderen "Schuttevaer"
  • lid Staatscommissie tot onderzoek van de afsluiting en droogmaking der Zuiderzee (Staatscommissie-Lely), van 1892 tot 14 april 1894
  • lid Staatscommissie inzake de werkliedenverzekering (Staatscommissie-Pijnacker Hordijk), van juli 1895 tot augustus 1898
  • lid algemeen bestuur Zuiderzee-vereeniging, van 1897 tot 1901
  • lid bestuur Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van nijverheid, departement Amsterdam, van 1901 tot 1902
  • lid dagelijks bestuur Zuiderzee-vereeniging, van 1901 tot 1906
  • lid Staatscommissie voor de binnenschipperij (Staatscommissie-Van Dedem), van 28 mei 1905 tot januari 1912
  • lid hoofdbestuur Vereniging voor Volksonderwijs, van oktober 1905 tot 1921
  • lid commissie van toezicht op het lager onderwijs te Amsterdam, omstreeks 1906 tot 1907
  • ondervoorzitter Zuiderzee-vereeniging, van 1906 tot 1935
  • lid Comité voor het verkrijgen van een scheepvaartwater van de Rijn door de Gelderse Vallei naar de Zuiderzee, 1908
  • lid bestuur Vereeniging voor Doofstommenonderwijs te Amsterdam, omstreeks 1913
  • lid Zuiderzeeraad, van 31 maart 1919 tot 9 mei 1935
  • voorzitter Vereniging voor Volksonderwijs, van 1921 tot november 1931
  • ondervoorzitter Staatscommissie aanvullend onderwijs voor de rijpere jeugd (Staatscommissie-Van Wijnbergen), van 7 maart 1927 tot 24 maart 1930
  • voorzitter Vereeniging tot bevordering van vakopleiding van handwerklieden in Nederland
  • voorzitter Commissie voor het onderwijs aan schippers- en kramerskinderen, vanaf augustus 1928
  • lid Nationaal Crisiscomité, vanaf 1932

afgeleide functies, presidia etc. (24/25)
  • voorzitter Commissie voor de Verzoekschriften (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van mei 1889 tot september 1901
  • voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk VIII (Oorlog) 1896 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk VIIb (Financiën) 1897 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk VIII (Oorlog) 1899 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van april 1901 tot juni 1901
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1906 tot mei 1906
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1909 tot november 1909
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk VIIb (Financiën) 1912 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1913 tot november 1913
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk X (Landbouw, Nijverheid en Handel) 1914 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk IX (Waterstaat) 1916 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van juli 1917 tot september 1917
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van maart 1920 tot juni 1920
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 18 december 1923 tot 19 maart 1924
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 19 juni 1924 tot september 1925
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 18 juli 1926 tot 21 september 1926
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 22 maart 1927 tot 22 juni 1927
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 20 december 1927 tot 27 maart 1928
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 18 september 1928 tot 18 december 1928
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 18 juni 1929 tot 18 september 1929
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 16 december 1930 tot 17 maart 1931
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 20 december 1932 tot 9 mei 1933
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 28 maart 1934 tot 28 juni 1934
  • lid Centrale Afdeling (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 19 maart 1935 tot 25 juni 1935

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

primair onderwijs
  • lagere school te Assen

voortgezet onderwijs
  • gymnasium te Assen, van 1864 tot 1872

academische studie
  • Romeins en hedendaags recht (gepromoveerd op stellingen), Hogeschool te Groningen, van 19 oktober 1872 tot 8 juni 1877

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Kwam in het bijzonder op voor de belangen van de binnenscheepvaart. Hield zich verder onder meer bezig met aangelegenheden inzake de spoorwegen, onderwijs, posterijen en ambtenarenzaken.
  • Sprak in de Eerste Kamer over uiteenlopende onderwerpen, vooral op het gebied van onderwijs, waterstaat, handel en binnenlands bestuur

opvallend stemgedrag (2/7)
  • Stemde in 1923 als enige liberaal Eerste Kamerlid tegen de ontwerp-Arbeidsgeschillenwet
  • Stemde in 1931 als enige liberaal vóór de ontwerp-Tarwewet

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • Tegenstander van de samenvoeging van gemeenten
  • Werd bij zijn overlijden door veel dagbladen 'een nationale figuur' genoemd

uit de privésfeer
  • Oprichter van het Harm Smeenge-fonds voor de oprichting van ambachtsscholen in Drenthe
  • In 1938 werd in het Wilhelminapark in Meppel een door S. de Clerq te zijner nagedachtenis ontworpen monument met plaquette met zijn beeldtenis (van J.F. ter Hall) onthuld
  • Zijn dochter was voorzitster van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht

verkiezingen (5/13)
  • Werd in 1917 bij enkelvoudige kandidaatstelling gekozen
  • Was in 1918 nummer twee op de kandidatenlijst in de kieskringen in de noordelijke provincies en werd niet gekozen
  • Versloeg in 1919 bij de periodieke verkiezing van een Eerste Kamerlid in Provinciale Staten van Drenthe in de vierde stemmingsronde jhr. H.G. van Holthe tot Echten met 23 tegen 12 stemmen
  • Versloeg in 1922 bij de verkiezing van Eerste Kamerleden in Provinciale Staten van Drenthe in de derde stemmingsronde J.R. Slotemaker de Bruïne met 15 tegen 11 stemmen. Op Jhr. W.C. de Jonge (sdap) werden acht stemmen uitgebracht.
  • Werd in 1923, 1926 en 1932 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep II: Gelderland, Overijssel, Groningen en Drenthe

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
  • "Harm Sik" (nadat hij in eigen kring geld had ingezameld om arme kolonisten op een heideontginning ieder een geit (de koe van de armen) te kunnen geven. In Drenthe heet een geit "sik".)
  • "Harm Schuttevaer" (bijnaam in schipperskringen)
  • "Oeze Haarm" (bijnaam in Drenthe)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • Mr. Antonio, "Mr. Smeenge", Parlementaire Portretten, Nieuwe Reeks, De Telegraaf, 15 december 1900
  • G. Puchinger, interview met H. van Riel, in: "Hergroepering der partijen? (1968), 69-72
  • G. Voerman, "Smeenge, Harm (1852-1935)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel IV, 463
  • H. van Felius en H.J. Metselaars, "Noordhollandse Statenleden 1840-1919"
  • Onze Afgevaardigden, 1897, 1901, 1905, 1909, 1913
  • "Het Vaderland", 9 en 14 mei 1935
  • "Nieuwsblad van het Noorden", 9 mei 1935
  • Wie is dat? 1932

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

archivalia
archief-Smeenge, Nationaal Archief

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.