Dr. J. (Jan) van den Tempel - Hoofdinhoud

SDAP-Tweede Kamerlid en minister. Aanvankelijk schildersgezel en vakbondsbestuurder. Fractievoorzitter in de Amsterdamse gemeenteraad. Kwam in 1915 als opvolger van Vliegen i voor een Amsterdams district in de Tweede Kamer. Selfmade man, die tijdens zijn Kamerlidmaatschap promoveerde tot doctor in de economie. In de SDAP-fractie een belangrijk woordvoerder op het gebied van sociale zaken; hield zakelijke, zelfs wat droge redevoeringen. In 1939 in het kabinet-De Geer II i samen met Albarda de eerste socialistische minister. Bracht de door zijn voorganger Romme i ingediende wet op de kinderbijslag in het Staatsblad. Behoorde in de Londonse kabinetten tot de krachtdadiger figuren.

SDAP
functie(s) in de periode 1915-1945: lid Tweede Kamer, minister

• - 

  J. van den Tempel, van 1 augustus 1877 tot 23 juni 1927
• - 

  Dr. J. van den Tempel, vanaf 23 juni 1927 (nadat hij aan de Handels-Hogeschool te Rotterdam was gepromoveerd)

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), tot 9 februari 1946
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

• - 

  eerste secretaris NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen), van 11 mei 1909 tot 1 december 1915
• - 

  lid gemeenteraad van Amsterdam, van 6 september 1910 tot 1 september 1919 (gekozen in district II)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 10 november 1915 tot 9 augustus 1939 (1915-1918 voor het kiesdistrict Amsterdam IX)
• - 

  lid Provinciale Staten van Noord-Holland, van 4 juli 1916 tot 1 juli 1919 (voor het kiesdistrict Amsterdam II)
• - 

  lid gemeenteraad van Amsterdam, van 2 september 1927 tot 6 juni 1932
• - 

  minister van Sociale Zaken, van 10 augustus 1939 tot 23 februari 1945
• - 

  minister van Handel, Nijverheid en Scheepvaart ad interim, van 17 november 1941 tot 8 januari 1942 (na het aftreden van minister Steenberghe)
• - 

  minister van Landbouw en Visserij ad interim, van 17 november 1941 tot 8 januari 1942 (na het aftreden van minister Steenberghe)

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid Scheidsgerecht voor Spoorwegpersoneel (voor 1939)
• - 

  lid bestuur Gooireservaat (voor 1939)
• - 

  lid raad van beheer van de ILO (Internationale Arbeidsorganisatie), van 1940 tot 1945
• - 

  leider delegatie naar de eerste arbeidsconferentie te Parijs (oprichtingsvergadering ILO), omstreeks 1945

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Interpelleerde in 1920 minister Ruijs de Beerenbrouck over de salariëring van rijkspersoneel, in het bijzonder personeel der Posterijen
• - 

  Interpelleerde in 1921 minister Aalberse over de bestrijding van de werkloosheid en de ondersteuning van werkloze arbeiders
• - 

  Interpelleerde in 1922 minister Aalberse over de werkloosheid en hare bestrijding
• - 

  Interpelleerde in 1931 de ministers Verschuur en Ruijs de Beerenbrouck over de verlenging van de uitkeringsduur der werklozenkassen, de voorwaarden bij het toekennen van subsidie voor werkverschaffing en de bijdragen van gemeenten aan steunregelingen. Deze interpellatie was het eerste grote debat over de economische crisis, die zich vanaf 1929 was gaan aftekenen.
• - 

  Interpelleerde in 1931 minister Verschuur over de maatregelen ter verbetering van de economische toestand en in het bijzonder betreffende voorzieningen in de nood der werkloze arbeiders in de aanstaande wintermaanden

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Was in Londen samen met minister Van Boeijen verantwoordelijk voor de opvang van Nederlandse vluchtelingen en Engelandvaarders
• - 

  Stelde in 1943 een commissie in onder leiding van A.A. van Rhijn belast met het ontwerpen van een stelsel van sociale zekerheid
• - 

  Kwam in Londen met diverse voorstellen (besluiten) voor socialezekerheidswetgeving (m.n. een nieuwe Werkloosheidswet) en arbeidsbemiddeling. Omdat daarbij geen rekening was gehouden met ontwikkelingen in bezet Nederland (o.a. oprichting van de Stichting van de Arbeid) werden deze uiteindelijk niet ingevoerd.

• - 

  Bracht in 1939 de Kinderbijslagwet in het Staatsblad, die voor loontrekkenden een kinderbijslag in het leven riep voor hun kinderen tot 15 jaar (vanaf het derde kind). Het wetsvoorstel was in 1938 ingediend en in juni 1939 in de Tweede Kamer verdedigd door minister Romme.
• - 

  Bracht in 1939 de Inentingswet in het Staatsblad, die ouders maande hun kinderen voor het tweede jaar te laten inenten tegen pokken. In de wet was een regeling voor weigering op grond van medische of religieuze bezwaren opgenomen.
• - 

  Vaardigde in juli 1944 een Besluit (Stb. E 51) uit over de arbeidsbemiddeling en scholing, herscholing en omscholing, waarmee het Rijksarbeidsbureau werd belast
• - 

  Vaardigde in september 1944 het Buitengewoon Besluit Werkloosheidsverzekering (Stb. E 72) en het Buitengewoon Besluit Werklozenzorg (Stb. E 79) uit

• - 

  In Londen tegenstander van het verplaatsen van de regering naar Nederlands-Indië en van het na de bevrijding tijdelijk uitschakelen van het parlement
• - 

  Verbleef als minister diverse malen langere tijd in de Verenigde Staten vanwege bijeenkomst van onder andere de ILO (Internationale Arbeidsorganisatie)
• - 

  De kritische reactie van de koningin op zijn plannen voor naoorlogse kinderopvang in Engeland en zijn bezwaren tegen plannen voor de naoorlogse bestuursvoorziening en de rol van het Militair Gezag daarin waren voor hem op 9 september 1943 reden zijn ontslag in te dienen. Hij trok dit onder druk van zijn collega's en na een gesprek met de koningin op 24 september weer in.
• - 

  Diende op 24 januari 1945, een dag na de collectieve ontslagaanvrage van het gehele kabinet, samen met Albarda afzonderlijk zijn ontslag in als minister vanwege de door Gerbrandy gevolgde procedure bij het ontslag van minister Burger. Was vanaf eind december 1944 ernstig ziek (longontsteking) waardoor hij geen directe rol speelde bij de besprekingen in het kabinet rond deze crisis.
• - 

  Werd op 28 juni 1955 herdacht in de Tweede Kamer. Namens het kabinet sprak daarbij minister Donker.

• - 

  Versloeg in 1915 bij een tussentijdse verkiezing in het district Amsterdam IX na herstemming V.H. Rutgers (arp)
• - 

  Versloeg in 1917 J.F. Baerveldt (comité anti-grondwetsherziening) en D. Wijnkoop (sdp)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  L. de Jong, "Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog", deel I, 623-624
• - 

  Th. van der Linden en G. Harmsen, "Tempel, Jan van den", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel VIII, 280
• - 

  H.P.H. Nusteling, "Tempel, Jan van den (1877-1955)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 559
• - 

  Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
• - 

  P. Hofland, "Leden van de raad. De Amsterdamse gemeenteraad 1814-1941"
• - 

  H. van Felius en H.J. Metselaars, "Noordhollandse Statenleden 1840-1919"

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.