D.J. (David) Wijnkoop - Hoofdinhoud

Communistische voorman in de eerste helft van de twintigste eeuw. Zoon van een opperrabbijn. Brak in 1909 met de SDAP en was met Ceton medeoprichter van de SDP i, waaruit de Communistische Partij Holland ontstond. Leider van de communisten in de jaren rond de Eerste Wereldoorlog. Agiteerde fel tegen de sociaaldemocraten en organiseerde in Amsterdam demonstraties tegen SDAP-wethouder Wibaut i. Trad in 1925 uit de CPH, maar keerde daarin later terug.

Revolutionair-Communistisch, CPH, CPH-Wijnkoop, CPN
functie(s) in de periode 1918-1941: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), van 1899 tot 1909
• - 

  SDP (Sociaal-Democratische Partij), vanaf 1909
• - 

  CPH (Communistische Partij Holland), van 1919 tot 1925
• - 

  CPH-Wijnkoop (Communistische Partij Holland-Wijnkoop), van 1926 tot 30 september 1930
• - 

  CPH (Communistische Partij Holland), van 30 september 1930 tot 1935
• - 

  CPN (Communistische Partij van Nederland), vanaf 1935

• - 

  inspecteur Arbeidersverzekeringsbank "De Centrale", van 1904 tot 1907 (ontslag na conflict met directeur F.W.N. Hugenholtz)
• - 

  redacteur dagblad "De Tribune", van 19 oktober 1907 tot april 1916 (medeoprichter)
• - 

  bezoldigd propagandist SDP, van 1909 tot 1916
• - 

  hoofdredacteur dagblad "De Tribune", van 1916 tot 1925
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1918 tot 15 september 1925
• - 

  fractievoorzitter CPH Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1919 tot 1925
• - 

  lid gemeenteraad van Amsterdam, van 2 september 1919 tot 30 juli 1940 (uit de raad verwijderd door de Duitsers vanwege zijn Joodse afkomst)
• - 

  redacteur "Communistische Gids", van 1926 tot 1930
• - 

  lid Provinciale Staten van Noord-Holland, van 5 juli 1927 tot 4 juli 1939
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1929 tot 7 mei 1941

• - 

  voorzitter SDAP afdeling Amsterdam III, 1891
• - 

  voorzitter SDAP federatie Amsterdam, vanaf 1903
• - 

  lid partijbestuur SDAP, van 1905 tot 1906
• - 

  voorzitter SDP afdeling Amsterdam, van 1909 tot 1916
• - 

  voorzitter SDP/CPH, van 1912 tot 1924
• - 

  executieve Komintern, vanaf 1924
• - 

  fractievoorzitter CPH gemeenteraad van Amsterdam, van 1919 tot 1940

• - 

  redacteur "Propia Cures" (moest aftreden na kritiek op zijn artikel over de verloving van de Koningin)
• - 

  medewerker tijdschrift "De Globe"
• - 

  stakingsleider
• - 

  lid Comité van Verweer in Twente, 1903
• - 

  lid bestuur Bestuursbond te Amsterdam, van 1902 tot 1906
• - 

  medewerker "Volksdagblad", 1939

• - 

  Openbare "Hendrik Westerschool", Weesperplein te Amsterdam

• - 

  Openbaar "Barlaeus Gymnasium" te Amsterdam, tot 1895

• - 

  letteren (kandidaats), Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van september 1895 tot 14 april 1899 (liet studie onvoltooid wegens zijn sociale activiteiten o.i.v. Domela Nieuwenhuis)

• - 

  Interpelleerde in 1930 minister Donner over huiszoekingen bij communisten
• - 

  Interpelleerde in 1931 minister Donner over het weren van De Tribune uit openbare leeszalen en uit de stationsboekhandel
• - 

  Diende in 1931 een initiatiefvoorstel in over bestrijding van de nadelige gevolgen voor arbeiders van de economische crisis; het voorstel werd in 1932 ingetrokken
• - 

  Stelde in februari 1932 met De Visser een motie voor waarin om aftreden van de regering en ontbinding van de Kamer werd gevraagd. Vanwege onvoldoende ondersteuning kwam de motie niet in behandeling
• - 

  Interpelleerde in 1932 minister Beelaerts van Blokland over de Nederlandse houding ten aanzien van de toestand in Shanghai
• - 

  Interpelleerde in 1932 minister Reymer over de lonen van het spoorwegpersoneel en de voorgenomen loonkortingen daarop
• - 

  Interpelleerde in 1935 minister Van Lidth de Jeude over de inmenging der regering in het conflict bij de particuliere mijnen
• - 

  Interpelleerde in 1938 minister Patijn over de erkenning van de koning van Italië als keizer van Ethiopië
• - 

  Interpelleerde in 1939 minister Goseling over de medewerking van Nederland aan voorziening in de nood van Spaanse kinderen en andere Spaanse vluchtelingen
• - 

  Interpelleerde in 1939 minister-president Colijn over de oorzaak van het aftreden van de minister van Financën en de daaruit ontstane gevolgen

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Dankzij de steun van de Communistische Internationale wist de minderheid de strijd met Wijnkoop c.s. te winnen. Op 30 september 1930 legde hij in de Tweede Kamer een verklaring af dat hij was teruggekeerd in de CPH, sectie van de derde Internationale.
• - 

  De Tweede Kamervoorzitter ontnam hem op 25 oktober 1929 het woord toen hij bij de vaststelling van spreektijden afweek van het onderwerp
• - 

  De Tweede Kamervoorzitter ontnam hem op 19 november 1931 het woord toen hij zich bij de behandeling van de begroting van Buitenlandse Zaken 1932 beledigend uitliet over de minister
• - 

  Op Prinsjesdag 1932 verstoorde hij met zijn fractiegenoot Lou de Visser in de Ridderzaal de orde door na het uitspreken van de Troonrede antimonarchistische leuzen te roepen. De overige Kamerleden overstemden hen door luidkeels het Wilhelmus aan te heffen. In 1934 gebeurde hetzelfde waarna hij met zijn twee partijgenoot hardhandig uit de Ridderzaal werd verwijderd.
• - 

  De Tweede Kamervoorzitter ontnam hem op 16 november 1932 het woord toen hij bij de algemene beschouwingen over de begroting 1933 toen hij zich herhaaldelijk beledigend uitliet over de regering

• - 

  Op het gymnasium werd hij statutair niet toegelaten als lid van de schoolvereniging 'Disciplina Vitae Scipio' omdat hij een jood was
• - 

  Zat van juli 1940 tot 7 mei 1941 ondergedoken in Amsterdam

• - 

  Nadat D. Fock op 7 oktober 1920 zijn aftreden als Tweede Kamervoorzitter had aangekondigd vanwege zijn benoeming tot Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië zei hij: "Ik hoop, dat het Indië gegeven zal zijn zich tijdens uw bestuur los te rukken van de heerschappij van Nederland."
• - 

  Wijnkoop leefde als onderduiker onder de naam De Vries. Na zijn begrafenis stonden rechercheurs van politie de persoonsbewijzen van de bezoekers te controleren. Zij zeiden "een zekere De Vries" te zoeken. Die was evenwel zojuist begraven.

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  W.H. Vliegen, "Die onze kracht ontwaken deed", deel II, 320
• - 

  A.J. Koejemans, "David Wijnkoop, een mens in de strijd voor het socialisme" (1967)
• - 

  A.A. de Jonge, "Wijnkoop, David (1876-1941)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 667
• - 

  A.F. Mellink, "Wijnkoop, David Joseph", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel I, 155
• - 

  P. Hofland, "Leden van de raad. De Amsterdamse gemeenteraad 1814-1941"

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.