Mr. A.A.M. (Dries) van Agt - Hoofdinhoud

CDA-voorman, jurist en premier van KVP-huize. Stond als hoogleraar strafrecht bekend als vernieuwingsgezind en bracht als minister van Justitie belangrijke wetten tot stand. Vicepremier in het kabinet-Den Uyl i. Kwam in de kabinetten-Biesheuvel en -Den Uyl diverse malen in politieke problemen, onder meer door discussies over de vrijlating van de Drie van Breda, de abortuskwestie en de affaire-Menten i. Werd in 1977 de eerste leider van het CDA en was daarna vijf jaar premier. Was toen de politieke tegenvoeter van PvdA-leider Den Uyl i; even populair bij zijn achterban als verguisd door zijn tegenstanders. Stapte na de verkiezingen van 1982 op als politiek leider. Nadien Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant en EG-ambassadeur. Relativeerde de politiek en zichzelf, maar was tactisch sterk. Formuleerde zorgvuldig en viel op door zijn kleurrijke en soms archaïsche taalgebruik.

KVP, CDA
functie(s) in de periode 1971-1987: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, minister, minister-president, viceminister-president, Commissaris van de Koning(in), politiek leider

• - 

  KVP (Katholieke Volkspartij), tot 11 oktober 1980
• - 

  CDA (Christen-Democratisch Appèl), van 11 oktober 1980 tot 21 juni 2021

• - 

  hoogleraar strafrecht en strafprocesrecht, Katholieke Universiteit Nijmegen, van 1 oktober 1968 tot 6 juli 1971
• - 

  raadsheer-plaatsvervanger Gerechtshof te Arnhem, van januari 1971 tot 6 juli 1971
• - 

  minister van Justitie, van 6 juli 1971 tot 8 september 1977
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 23 januari 1973 tot 22 april 1973
• - 

  minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk ad interim, van 24 april 1973 tot 11 mei 1973 (in verband met ziekte van minister Engels)
• - 

  viceminister-president, van 11 mei 1973 tot 8 september 1977
• - 

  fractievoorzitter CDA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 26 mei 1977 tot 19 december 1977
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 8 juni 1977 tot 19 december 1977
• - 

  minister-president en minister van Algemene Zaken, van 19 december 1977 tot 4 november 1982
• - 

  fractievoorzitter CDA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 27 mei 1981 tot 24 augustus 1981
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 10 juni 1981 tot 9 september 1981
• - 

  minister van Buitenlandse Zaken, van 29 mei 1982 tot 4 november 1982
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 september 1982 tot 16 juni 1983
• - 

  Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, van 16 juni 1983 tot 1 april 1987 (benoemd bij K.B. van 16 mei 1983)
• - 

  ambassadeur van de Europese Gemeenschap te Tokio, van 1 april 1987 tot januari 1990
• - 

  ambassadeur van de Europese Gemeenschap te Washington, van januari 1990 tot 1 april 1995 (benoemd in augustus 1989)

• - 

  informateur, van 10 april 1973 tot 23 april 1973 (samen met W. Albeda)
• - 

  kabinetsformateur, van 8 december 1977 tot 19 december 1977
• - 

  kabinetsformateur, van 2 september 1981 tot 11 september 1981
• - 

  kabinetsformateur, van 25 mei 1982 tot 29 mei 1982

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid International Board of Regents "Bethlehem University", vanaf 2001
• - 

  gasthoogleraar "Kwansei Gakuin University" te Nishinomiya, 2004
• - 

  voorzitter Stichting "The Rights Forum", van 2009 tot 2015
• - 

  voorzitter adviesraad, Stichting "International Forum for Justice and Peace" (stichting die zich inzet voor de Palestijnen)

• - 

  beschermheer Stichting Service Médical
• - 

  erevoorzitter Canon Foundation, Amstelveen
• - 

  erelid Juridische Faculteitsvereniging Nijmegen, maart 2019
• - 

  erevoorzitter Stichting "The Rights Forum", vanaf 2015

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Bracht in oktober 1980 samen met minister Van der Klaauw een officieel bezoek aan de Volksrepubliek China om over internationale politieke vraagstukken en over verbetering van de economische betrekkingen te spreken. Het was het eerste bezoek van een Nederlandse premier aan China.
• - 

  Bracht in april 1981 in het kader van het Nederlandse EU-voorzitterschap samen met minister Van der Klaauw een bezoek aan de Verenigde Staten, onder meer om over een Europees initiatief over het Midden-Oosten te spreken
• - 

  In zijn tweede kabinet ontstond nog voor het afleggen van de regeringsverklaring een crisis over het te voeren financiële beleid, die na bemiddeling door De Galan en Halberstadt kon worden opgelost
• - 

  Tijdens zijn tweede kabinet werd (21 november 1981) in Amsterdam de eerste grote anti-kruisrakettendemonstratie gehouden
• - 

  Onenigheid over de financiering van het werkgelegenheidsbeleid in het kabinet leidde op 12 mei 1982 tot het uittreden van de PvdA-ministers en tot een kabinetscrisis

• - 

  Speelde een belangrijke rol bij de afwikkeling van de gijzelingen door Zuid-Molukse jongeren in 1975 en 1977 (13.756 & 14.610)
• - 

  Onder zijn verantwoordelijkheid vaardigde het Openbaar Ministerie in oktober 1976 richtlijnen uit voor het opsporings- en strafvervolgingsbeleid inzake strafbare feiten van de Opiumwet. Hierbij wordt de basis gelegd voor een gedoogbeleid, waarbij nadruk komt te liggen op vervolging van de grootschalige handel in harddrugs.
• - 

  Verdedigde in 1977 in de Tweede Kamer samen met regeringscommissaris W. Snijders met succes wetsvoorstellen tot vaststelling van de boeken 3, 5 en 6 van het nieuwe Burgerlijk Wetboek (3.770, 4.572 & 7.729)
• - 

  Verdedigde in 1982 als minister van Buitenlandse Zaken, samen met staatssecretaris Van Houwelingen, het besluit tot verlenging met een maand van de Nederlandse deelname van de VN-missie in Zuid-Libanen (Unifil). Verlenging was nodig vanwege een Israëlische invasie in Libanon.
• - 

  Verdedigde 1982 het besluit om de diplomatieke betrekkingen met het (militaire) regime in El Salvador niet te verbreken, hoewel een rapport concludeerde dat geregelde troepen verantwoordelijk waren voor de dood in El Salvador van vier Nederlandse journalisten. De betrekkingen waren en bleven wel minimaal.

• - 

  Bracht in 1976 samen met minister Boersma een wet (Stb. 295) tot stand over het in het Burgelijk Wetboek opnemen van een ontslagverbod bij huwelijk, zwangerschap en bevalling. (12.403)
• - 

  Bracht in 1976 wetten tot invoering van Boek 2 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek tot stand. Hierdoor wijzigt het verenigingsrecht en het recht betreffende rechtspersonen. De bepalingen over N.V.'s en B.V.'s gaan over het Wetboek van Koophandel naar het Burgerlijk Wetboek. Ook stichtingen, alsmede de bepalingen over jaarrekeningen en enquête vallen onder het NBW. Voor het verkrijgen van rechtspersoonlijkheid door een vereniging is niet langer goedkeuring van de overheid vereist. Alleen verenigingen die zijn ingeschreven in het verenigingsregister hebben volledige rechtsbevoegdheid. (11.005)
• - 

  Bracht in 1976 samen met minister Vorrink een wijziging (Stb. 424) van de Opiumwet tot stand, waardoor er in het strafrecht onderscheid wordt gemaakt tussen soft- en harddrugs. Het bezit van hennepproducten voor eigen gebruik wordt als overtreding (en niet als misdrijf) beschouwd. Amfetaminen komen onder de werking van de Opiumwet te vallen. (13.407)
• - 

  Bracht in 1976 een wet (Stb. 484) tot herziening van het Wetboek van Strafrecht en Wetboek van Strafvordering tot stand over de tenuitvoerlegging van vermogensstraffen. Het werd onder meer mogelijk de opgelegde boete in termijnen of gedeelten te voldoen, het werd eenvoudiger om geldboetes op saldi van bank- en girorekeningen te verhalen, en teksten werden gemoderniseerd. De duur van de vervangende hechtenis werd beperkt. (13.386)
• - 

  Bracht in 1978 als minister van Algemene Zaken samen met minister Wiegel de Wet openbaarheid van bestuur (Stb. 581) tot stand, die alle documenten van de rijksoverheid, provincies en gemeenten openbaar verklaart, tenzij er gegronde redenen zijn ze geheim te houden. Het wetsvoorstel was in 1975 ingediend door de ministers Den Uyl en De Gaay Fortman en in 1977 in de Tweede Kamer door Den Uyl verdedigd. (13.418)

• - 

  Kreeg op 10 april 1973 samen met ARP-senator W. Albeda het verzoek te onderzoeken hoe op zo kort mogelijke termijn een kabinet kon worden gevormd, dat in voldoende mate steun in de volksvertegenwoordiging kon ondervinden. Van Agt en hij wisten de impasse in de formatie te doorbreken. Zij stelden in hun eindconclusie op 22 april als basis voor de vorming van een kabinet-Den Uyl de portefeuilleverdeling 10-6 (10 progressief, 6 christendemocraten) voor. Verder zou zowel het confessionele programma als het progressieve verkiezingsprogramma basis worden voor het kabinetsbeleid. Over geschilpunten moesten in een pre-constituerend kabinetsberaad procedurele afspraken worden gemaakt. Als formateurs werden Burger en Ruppert voorgesteld.
• - 

  Kreeg op 8 december 1977 de opdracht een kabinet te vormen dat mocht vertrouwen in voldoende mate steun van de volksvertegenwoordiging te ondervinden. Slaagde er op 18 december in deze formatie succesvol af te ronden, nadat CDA en VVD hadden ingestemd met regeerakkoord, verdeling van posten en personele invulling.
• - 

  Kreeg op 2 september 1981 de opdracht om, uitgaande van de conclusies van de heer De Gaay Fortman, een kabinet te vormen, dat zich verzekerd wist van een zo breed mogelijke steun in de volksvertegenwoordiging. Op basis van een door CDA, PvdA en D66 gesloten regeerakkoord voltooide hij daarna de formatie.
• - 

  Kreeg op 8 september 1982 de opdracht een tussenkabinet te formeren. Dat lukte hem op 7 september, waarbij hijzelf de portefeuille Buitenlandse Zaken op zich nam

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Maakte op 13 oktober 1982 bekend niet langer beschikbaar te zijn voor een premierschap of ministerschap. Naar hij verklaarde, vanwege het afnemen van zijn vitaliteit: "Teveel, (....), om fris en vief van start te kunnen gaan voor weer een tour de force van in beginsel vier jaar."
• - 

  Trad als Commissaris van de Koningin nogal solistisch op, waardoor de samenwerking met de gedeputeerden moeizaam verliep. Dit, en de betrekkelijke kleinschaligheid van de problemen in Brabant, deden hem besluiten al binnen de eerste ambtstermijn te vertrekken als Commissaris.
• - 

  Zijn aantreden als EG-ambassadeur in de Verenigde Staten liep enige vertraging op, omdat hij (als eerste EG-ambassadeur) zijn geloofsbrieven op het Witte Huis aan president Bush wilde overhandigen
• - 

  Voerde op 12 juni 2013 in de Tweede Kamer het woord als initiatiefnemer van het burgerinitiatief 'Sloop de Muur', dat pleit voor sancties tegen Israël omdat de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in strijd is met het internationaal recht
• - 

  Zegde in juni 2021 het lidmaatschap van het CDA op, vanwege de houding van de partij in de Palestijnse kwestie

• - 

  Rinus Peijnenburg was op de lagere school een twee jaar oudere schoolgenoot van hem
• - 

  Op de middelbare school was Hans Gruijters een klasgenoot van hem
• - 

  In Nijmegen studiegenoot van Fons van der Stee
• - 

  Had als ambtenaar op Justitie de jurist-historicus C. (Cees) Fasseur als naaste collega
• - 

  Overleed op een zelfgekozen moment samen met zijn vrouw

• - 

  Zei in 1976 tijdens het eerste Menten-debat: "Als ik niet weiger een vraag te beantwoorden en ik beantwoord haar toch niet, dan kan de verklaring daarvoor geen andere zijn dan dat ik het niet weet."
• - 

  Toen de PPR in 1977 het CDA had uitgesloten als toekomstige regeringspartner zei hij: "Het jochie dat een tijdje mocht meedoen met het voetballen van de grote knullen heeft met luid misbaar het speelveld verlaten. Wij zwaaien het ventje vriendelijk uit."
• - 

  Nadat hij in 1980 bij de algemene beschouwingen door maag- en darmproblemen een dag verhinderd was geweest, verontschuldigde hij zich toen hij hersteld was met de woorden: "Ik maakte even een ontregeling van mijn fysiek functioneren door, een biologische recessie zogezegd van, naar ik u kan verzekeren, louter conjuncturele aard."
• - 

  Was soms op cruciale momenten 'ziek'. Bijvoorbeeld in 1981 nadat De Gaay Fortman tot informateur was benoemd, in dat zelfde jaar tijdens de algemene beschouwingen nadat van verschillende kanten kritiek was geuit op zijn optreden tijdens het debat, en in 1982 kort voor zijn terugtreden als politiek leider.
• - 

  Toen hem na zijn vertrek als premier werd gevraagd hoe men hem zou herinneren, zei hij: "als een clair obscur, dat straks in de herinnering zal vervagen als het veelkleurig loofbos onder de melancholieke nevels van de herfst".

• - 

  Was bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1972 nummer twee op de KVP-lijsten in Oost- en Noord-Nederland

• - 

  formateur, 18 juli 1977 (geweigerd)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  A. Koster, "De eenzame fietser, insiders over de politieke loopbaan van Dries van Agt" (2007)
• - 

  P. Bootsma, P.G.T.W. van Griensven en J. van Merriënboer, "Van Agt. Biografie" (2008)
• - 

  Hans Goslinga, "'Amice, mijn corpus is in staking gegaan'", Trouw, 10 februari 2024
• - 

  John Kroon, "Steeds linkser in een land dat rechtser werd", NRC 10 en 11 februari 2024
• - 

  Jaap Stam, "Oud-premier Dries van Agt: een ongrijpbare paradijsvogel 1931-2024", De Volkskrant, 10 februari 2024
• - 

  Johan van Merriënboer, "Geen rotjongen. Dries van Agt (1931-2024)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2024, 139

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.