Letland - Hoofdinhoud

De republiek Letland is een land in Noordoost-Europa. Het land grenst aan Estland, Litouwen, Rusland en Wit-Rusland. Letland ligt aan de Oostzee, als middelste van de drie Baltische staten.

In 1991 herwon Letland de sinds 1918 bestaande onafhankelijkheid, die in 1940 verloren was gegaan. Tot 1991 maakte het land deel uit van de Sovjet-Unie. Op 1 mei 2004 werd Letland, inmiddels een democratische republiek, lid van de Europese Unie.

Bekende sporters uit Letland zijn de wielrenner Romans Vainsteins en de turner Igors Vihrovs. Populaire artiesten zijn popzangeres Linda Leen en musicus Raymond Pauls. Van augustus 2004 tot maart 2015 was de Let Mariss Jansons chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Letland nam in 2004 deel aan het EK-voetbal met als sterspeler Maris Verpakovskis. Verreweg de populairste sporten zijn ijshockey en basketbal. In 2021 was er in Tokio goud bij het 3x3 basketball voor mannen.

Sinds 2019 wordt Letland geregeerd door het centrumrechtse kabinet-Kariņš. Premier Kariņš is lid van de parij Vienotība. Het kabinet-Kariņš trad aan op 23 januari 2019 en volgde het eveneens centrumrechtse kabinet-Kucinskis op, dat sinds 2016 regeerde. Eerst was dit de kleinste partij in de vijfkoppige coalitie. Sinds de verkiezingen van 2022 is Vienotība de grootste partij in een driekoppig kabinet, met 26 zetels.

In het parlement zijn steeds veel middelgrote partijen vertegenwoordigd, waardoor een tamelijk gefragmenteerd politiek beeld bestaat. Er vinden veel kabinetswisselingen plaats. De meest instabiele periode was 2006-2007. Na de verkiezingen van 2006 kon het kabinet van premier Kalvitis doorregeren, maar in 2007 viel zijn kabinet. Ivars Godmanis van de centrumrechtse 'Letse Weg', die in 1990 de eerste premier was na de onafhankelijkheid, vormde toen een crisiskabinet. Het land raakte spoedig echter in een ernstige economische en politieke crisis, waarbij ook rellen ontstonden. Na dreigende parlementsontbinding en verwerping van een vertrouwensmotie trad dit kabinet in februari 2009 af. Sinds 1998 hebben de kabinetten in Letland steeds een centrumrechtse signatuur.

Letland is één keer voorzitter geweest van de de Raad van de Europese Unie, van januari - juni 2015. De eerstvolgende keer dat het land de Raad mag voorzitten is in 2028. De Letse politicus Valdis Dombrovskis is Eurocommissaris voor handel.

Letland is een parlementaire republiek, waarin de president hoofdzakelijk ceremoniële functies heeft en de feitelijke regeringsmacht bij het kabinet ligt. De president wordt voor vier jaar door het parlement gekozen en mag maximaal twee termijnen in functie blijven. Het kabinet moet het vertrouwen krijgen van het parlement om te kunnen regeren.

Het parlement bestaat uit één Kamer, de Saeima, en telt 100 leden. Het parlement heeft controlerende en wetgevende taken. Zowel kabinet, parlementscommissies, vijf parlementsleden als eentiende van de kiezers kunnen wetsvoorstellen indienen.

Kiesstelsel

Iedere vier jaar worden er parlementsverkiezingen gehouden op basis van evenredige vertegenwoordiging in combinatie met districten. Er geldt een kiesdrempel van vijf procent.

Partijen

Jarenlang was de sociaaldemocratische partij SDPS (Sociāldemokrātiskā partija "Saskaņa) de grootste partij in het parlement. Vanwege het pro-Russische karakter van de partij wilden niet veel partijen met hen samenwerken. De tegenhanger van de SDPS is de nationalistische partij NA (Nacinala Apviebina). Middelgrote partijen zijn de populistische partij KPV (Kam pieder valsts?), de conservatieve JKP (Jauna Konservativa Partija) en de liberale AP (Attistibai/Par). De drie laatstgenoemde partijen zijn recent opgericht en deden in 2018 voor het eerst mee aan de verkiezingen. De liberaal-conservatieve JV (Jauna Vientotiba) was bij de verkiezingen van 2018 de kleinste partij, maar leverde wel de premier van Letland, Krišjānis Kariņš.

Bij de verkiezingen van 2022 stortte de SDPS in elkaar en verloor de partij alle zetels in het parlement. De Russischgezinde partij had te maken met interne geschillen over de Russische invasie van Oekraïne, waardoor zowel etnische Letten als etnische Russen werden vervreemd van de partij. De JV-partij van de zittende premier Krišjānis Kariņš werd voor het eerst de grootste partij in het parlement. Kariņš sprak zijn steun uit voor Oekraïne en hoopte met dezelfde coalitie door te kunnen regeren. Uiteindelijk vormde zijn partij een coaltie met de nationalistische NA-partij en nieuwkomer AS (Apvienotais saraksts), een centrumpartij.