Mededeling afvalstrategie - Hoofdinhoud

Titel

Mededeling van de Commissie; Naar een thematische strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling

Datum Raadsdocument

5 juni 2003

Nr Raadsdocument

10113/03

Nr. Commissiedocument

COM(2003)301 def

Eerstverantwoordelijk ministerie

VROM i.o.m. EZ, FIN, LNV

Behandelingstraject in Brussel

Consultatie belanghebbenden tot 30 november 2003

Achtergrond, korte inhoud en doelstelling van het voorstel

De mededeling beoogt een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een thematische strategie voor afval-preventie en -recycling en vormt het vertrekpunt voor een inspraakproces voor belanghebbenden. In de mededeling worden de volgende beleidstekorten in Europees afvalbeleid en regelgeving genoemd:

• - 

  implementatie van bestaande regelgeving door lidstaten schiet te kort;
• - 

  onvoldoende resultaten op het gebied van afvalpreventie;
• - 

  versnipperd beleid en regelgeving voor recycling;
• - 

  onvoldoende harmonisatie van nationaal afvalbeleid en -regelgeving;
• - 

  regelgeving kent aantal onduidelijkheden en is te complex. De mededeling geeft een aanzet voor een strategie om de beleidstekorten aan te pakken.

Op de volgende punten wordt inbreng van belanghebbenden (lidstaten, decentrale overheden, bedrijfsleven en milieubeweging) gevraagd:

Doelstellingen voor afvalpreventie

Geconstateerd wordt dat voordat doelstellingen kunnen worden bepaald, beter inzicht in de totale afvalproductie, de verklarende factoren en effectieve instrumenten nodig is. Dit dient in samenhang met verwante beleidsterreinen te gebeuren, zoals milieubeleid voor producten, industrie en gevaarlijke stoffen. Aan belanghebbenden wordt onder andere advies gevraagd over hoe doelstellingen te bepalen en welke effectieve instrumenten ingezet kunnen worden.

Doelstellingen voor afvalrecycling

Aan belanghebbenden wordt gevraagd voor- en nadelen aan te geven van verschillende typen doelstellingen, te weten doelstellingen op EU-niveau, nationaal niveau, materiaal of afvalproductgericht, bindend of indicatief.

Instrumenten voor afvalrecycling

Gesteld wordt dat het gebruik van economische en marktconforme instrumenten het beste perspectief biedt voor het stimuleren van afvalrecycling. De Commissie heeft het voornemen om het gebruik van het instrument stortbelasting tussen de lidstaten te gaan coördineren. De visie van belanghebbenden wordt onder andere gevraagd op de instrumenten producenten-verantwoordelijkheid, stortverboden, verhandelbare certificaten en diftar1.

Level playing field voor afvalrecycling

Verschillende mogelijkheden worden voorgelegd om de harmonisatie van beleid- en regelgeving in de lidstaten te verbeteren, zoals vergroten van

de reikwijdte van de Richtlijn IPPC (96/61), kwaliteitseisen in de bijlagen

IIA en IIB van de Kaderrichtlijn afval (75/442) over afvalverwerkings-

processen en richtlijnen met milieu-eisen voor de verwerking van speci-

fieke afvalcategorieën.

Verduidelijken en vereenvoudigen regelgeving

De vraag wordt gesteld op welke punten de Europese afvalregelgeving

vereenvoudigd kan worden. Inbreng wordt gevraagd voor vereenvoudi-

ging van het begrip afvalstof, nuttige toepassing, verwijdering, in- en

uitvoer van afval en gebruik van algemene regels in plaats van vergun-

ningen.

Rechtsbasis van het voorstel

n.v.t. (mededeling)

Besluitvormingsprocedure en rol Europees Parlement: n.v.t. (mededeling)

Instelling nieuw Comitologie-comité

n.v.t. (mededeling)

Subsidiariteit en proportionaliteit

n.v.t. (mededeling)

Consequenties voor de EU-begroting

geen

Financiële, personele en administratieve consequenties voor de rijksoverheid, decentrale overheden en/of bedrijfsleven en burger

Geen gevolgen voor de Rijksbegroting voorzien.

Het per saldo effect op de administratieve lasten is nog niet goed in te schatten. Hiervoor moet bijvoorbeeld duidelijk zijn welke instrumenten uiteindelijk worden gekozen. In deze aanloopfase tot een strategie is dat nog niet bekend. Het streven van Nederland is de administratieve lasten in de afvalmarkt te verminderen, ook omdat dit de markt voor nuttige toepassing kan versterken. Het belangrijkste instrument is harmonisatie, een belangrijk onderdeel in de mededeling. In een geharmoniseerde afvalmarkt kan de sturing van in- en uitvoer van afval vervallen (geen eco-dumping risico's meer) en kunnen bezwaar- en beroepsprocedures als gevolg van verschillen tussen regelgeving in lidstaten worden voorkomen. Verder levert verbetering van nuttige toepassing van afval, het belangrijkste doel van het Nederlandse en Europese afvalbeleid, minder administratieve lasten op. Het veroorzaakt immers minder milieudruk en vereist derhalve minder regelgeving en handhaving. Zo zijn op dit moment vele niet-gevaarlijke afvalstoffen al vrijgesteld van vergunningen voor in- en uitvoer. Dit zal in de toekomst alleen maar toenemen. Verbetering van de implementatie van bestaande regelgeving, een speerpunt van de mededeling, zal voor verschillende lidstaten een toename van administratieve lasten veroorzaken. Voor andere landen, waaronder Nederland, geldt dat echter niet, omdat de meeste regelingen al zijn geïmplementeerd (zoals richtlijnen storten, verbranden, autowrakken, wit- en bruingoed, enz.). Ook de voorgestelde nieuwe regelingen (bio-afval, stortverboden, bouw- en sloopafval, stortbelasting) zijn grotendeels een Europese vertaling van regelgeving die in veel lidstaten, waaronder Nederland, al (jaren) praktijk is.

Consequenties voor nationale en decentrale regelgeving/beleid, (informatie over het inschakelen van nationale agentschappen/zelfstandige bestuursorganen e.d., implementatie en uitvoering, notificatie en handhaving en/of sanctionering)

Uit deze mededeling volgen geen directe consequenties voor de nationale regelgeving.

Voorgestelde implementatietermijn (bij richtlijnen) dan wel voorgestelde datum inwerking treding (bij verordeningen en beschikkingen) met commentaar t.a.v. haalbaarheid

n.v.t.

Nederlandse belangen en eerste algemene standpuntbepaling

Korte en middellange termijnbeleid.

De afvalmarkt internationaliseert in hoog tempo en uitspraken van het Europees Hof van Justitie perken de beleidsruimte voor lidstaten om zelf afvalbeleid en -regelgeving te maken steeds verder in. Beide ontwikkelingen maken harmonisatie van afvalbeleid en -regelgeving tussen lidstaten noodzakelijk om een continue, toereikende en hoogwaardige afvalverwijderingsstructuur te kunnen blijven garanderen. Nederland heeft daarom in het Landelijk afvalbeheerplan 2002­2012 ingezet op het realiseren van een gelijk speelveld voor afvalbeheer in de EU met een hoog milieubeschermingsniveau. Immers, de aanzuigende werking van goedkope en laagwaardige afvalverwerking zijn niet meer aan de orde als in de hele EU vergelijkbare afvalregelgeving geldt. De mededeling biedt aangrijpingspunten om de realisatie van bovenbeschreven Nederlandse beleidslijn dichter bij te brengen. De algemene reactie op de mededeling is daarom positief.

Lange termijnbeleid

In het lopende project «Toekomstig afvalbeleid» ontwikkelt VROM een nieuwe lange termijnvisie op het afvalbeleid. In deze visie zou de (afval)markt uiteindelijk zelf voor vrijwel alle afval een nuttige toepassing moeten vinden, zonder gedetailleerde wetgeving of sturing door de overheid (zoals gesloten landsgrenzen, extra administratieve verplichtingen voor afval of andere marktbeperkingen zoals aanbiedingsen acceptatieverplichtingen, geen vrije toetreding, enz.). Europese randvoorwaarden aan die markt moeten zorgen dat vrijwel alle afval wordt hergebruikt of omgezet in waardevolle grond- en brandstoffen. Ook op dit punt blijkt dat de onderwerpen uit de mededeling uitstekende aangrijpingspunten biedt om met deze Nederlandse beleidslijn verder te komen.