Mededeling inzake importregime bananen - Hoofdinhoud

Titel

Communication from the Commission on the modification of the

European Community's import regime for bananas

Datum Raadsdocument

4 juni 2004

Nr Raadsdocument

10 187/04

Nr. Commissiedocument

COM(2004) 399

Eerstverantwoordelijk ministerie

Ministerie van LNV i.o.m. EZ, FIN, BZ-OS, BZ

Behandelingstraject in Brussel

Comité Spécial Agriculture, Comité 133,

Landbouw- en Visserijraad

Achtergrond, korte inhoud en doelstelling van het voorstel

In deze mededeling geeft de Commissie een overzicht van het EU invoer-

regime voor bananen en de aanpassing daarvan.

Naar aanleiding van een WTO-panel is in 2001 een overeenkomst gesloten

tussen de EU en de VS/Ecuador op basis waarvan in de EU uiterlijk per

1 januari 2006 de invoer van bananen moet plaatsvinden op basis van

invoertarieven (tariff only-systeem) in plaats van het huidige systeem van

tariefcontingenten. In die overeenkomst is ook voorzien dat tijdig onder-

handelingen worden geïnitieerd op basis van artikel XXVIII van de GATT.

In dit artikel zijn de voorwaarden opgenomen voor een WTO-lid bij wijzi-

ging van aangegane verplichtingen.

In de mededeling vermeldt de Commissie dat het de Raad heeft verzocht

om haar mandaat te verlenen om de onderhandelingen te beginnen voor

de overgang naar het tariff only-systeem. In die onderhandelingen zal de

Commissie trachten om de belangen van de Europese bananenprodu-

centen en die van de ACS-landen (landen in Afrika, het Caribische gebied

en de Stille Oceaan) veilig te stellen. Daarbij streeft zij naar een vergelijkbaar niveau van bescherming en garandeert zij dat de EU bananenpro-

ductie gehandhaafd wordt. In de tweede helft van 2004 zal de Commissie

een rapport presenteren over het functioneren van de Gemeenschappe-

lijke Marktordening (GMO) voor Bananen en mede op basis van het gewij-

zigde invoerregime, een wijzigingsvoorstel voor de marktordening

bananen presenteren.

Met het ontstaan van de interne markt in 1992 is de bananenmarkt van de

Europese Unie sterk gereguleerd. Invoer vindt plaats op basis van tarief-

contingenten waarvoor sterke tariefreducties gelden.

Er zijn drie tariefcontingenten van kracht, te weten:

• - 

  Contingent A 2 200 000 ton met een invoerrecht van 75/ton (0 voor

ACS landen)

• - 

  Contingent B 453 000 ton met een invoerrecht van 75/ton (0 voor

ACS landen)

• - 

  Contingent C 750 000 ton met een invoerrecht van 0 (dit is volledig

gereserveerd voor ACS landen)

De contingenten A en B zijn opengesteld voor alle herkomsten; contingent

C is speciaal gereserveerd voor de ACS landen. Voor invoer van bananen

buiten de contingenten geldt een invoerrecht van 680/ton. Voor de ACS

landen is een preferentie van toepassing van 300/ton. Europese produ-

centen van bananen (met name op de Canarische Eilanden en de Franse

overzeese gebieden) ontvangen financiële steun die overeenkomt met het

verschil tussen een door de EU forfaitair vastgestelde referentieopbrengst

en de gemiddelde productieopbrengst van bananen in de EU. Hoe lager

de waargenomen gemiddelde productieopbrengst, hoe hoger de finan-

ciële steun. Voor 2003 bedroeg deze steun ca. 300/ton, hetgeen overeen-

komt met zo'n 10 000 per ha.

In het kader van de toetreding van de 10 nieuwe lidstaten per 1 mei 2004

zijn de contingenten voor dit jaar met 300 000 ton verhoogd om daarmee

een voldoende aanbod te waarborgen voor de uitgebreide Unie en met

name voor de toetreders. De Raad heeft de Commissie op 22 maart 2004

mandaat gegeven om op basis van artikel XXIV.6 van de GATT compensa-

tie-onderhandelingen te voeren met de handelspartners naar aanleiding

van de uitbreiding van de EU.

Rechtsbasis van het voorstel

n.v.t.

Besluitvormingsprocedure en rol Europees Parlement: n.v.t.

Instelling nieuw Comitologie-comité

n.v.t.

Subsidiariteit en proportionaliteit

n.v.t.

Consequenties voor de EU-begroting

De GMO bananen behelst vijf soorten maatregelen: compenserende steun

(een premie per ton afzet) voor de telers van de EU, een eenmalige premie

per ha voor stopzetting teelt door telers van de EU, tariefcontingenten

voor de afzet van bananen geproduceerd door de telers van derde landen

en de ACS-staten, tijdelijke steun voor beginfase van telersverenigingen

en steun voor operationele programma's. De eerste drie maatregelen

worden gefinancierd uit het EOGFL-Garantie en de laatste twee uit het

EOGFL-Oriëntatie.

De invoering van een tariff only-systeem kan op korte termijn voorname-

lijk de eerste drie steunmaatregelen beïnvloeden. Uiteraard is alles afhan-

kelijk van de hoogte van het tarief dat zal worden vastgesteld. Indien er

door het tariff only-systeem meer/minder ingevoerd zou worden zal de

EU-prijs dalen/toenemen en zal de compensatie toenemen/dalen. Door

meer/minder invoer zouden ook meer/minder EU-telers kunnen stoppen

en dus meer/minder stopzettingspremie worden uitgekeerd. Een hoger/

lager invoertarief kan de inkomsten van de EU doen toenemen/afnemen,

maar deze inkomsten worden uiteraard ook beïnvloed door de hoeveel-

heid invoer. Al deze factoren maken dat het kostenplaatje van het

bananenregime kan veranderen. Momenteel kost het bananenregime

onder EOGFL-Garantie ca. 290 miljoen (hierbij zij opgemerkt dat EOGFL-

Garantie uitgaven tot 2013 geplafonneerd zijn door het Akkoord van

Brussel, ER van oktober 2002).

Aan de Commissie zal nadere informatie worden gevraagd over de moge-

lijke budgettaire consequenties voor de EU van de invoering van het tariff

only-systeem.

Financiële, personele en administratieve consequenties voor de rijksover-

heid, decentrale overheden en/of bedrijfsleven en burger: Geen.

Consequenties voor nationale en decentrale regelgeving/beleid,

(informa-

tie over het inschakelen van nationale agentschappen/zelfstandige

bestuursorganen e.d., implementatie en uitvoering, notificatie en handha-

ving en/of sanctionering): Geen.

Voorgestelde implementatietermijn (bij richtlijnen) dan wel voorgestelde

datum inwerking treding (bij verordeningen en beschikkingen) met

commentaar t.a.v. haalbaarheid: n.v.t.

Consequenties voor ontwikkelingslanden

Met betrekking tot de ACS-bananen moet de Commissie de verplichtingen

die voortvloeien uit de Cotonou-overeenkomst respecteren en op basis

daarvan speciale aandacht besteden aan de mogelijke gevolgen van de

wijziging van het invoersysteem voor de ACS-producenten van bananen,

met als uitgangspunt het handhaven van het huidige preferentieniveau.

Overigens zij opgemerkt dat op grond van de EBA-regeling (Everything

but Arms) de invoer van bananen uit alle MOL's (minst ontwikkelde

landen) vanaf 2006 volledig vrij zal zijn.

Voor de niet-ACS ontwikkelingslanden die bananen produceren (landen in

Zuid-Amerika) is enerzijds de hoogte van het tarief van belang en ander-

zijds de hoogte van de tariefpreferentie voor de ACS-landen. Een te hoog

douanetarief zou leiden tot hogere prijzen op de Europese markt en dat

zou tot gevolg hebben dat er minder bananen geconsumeerd zouden

worden in de EU, en de export van de Zuid-Amerikaanse producenten

naar de EU dus zou afnemen; een te grote tariefpreferentie voor de

ACS-landen zou tot gevolg hebben dat er een te groot verschil ontstaat

met het effectieve, daadwerkelijk van toepassing zijnde douanerecht,

waardoor prijsverschillen en dus grotere concurrentie tussen de beide

categorieën landen zou ontstaan. In dat kader vrezen de zgn. dollarlanden

met name de zich ontwikkelende productie in Kameroen en Ivoorkust.

Overigens moet worden opgemerkt dat indien de dollarlanden als gevolg

van het tarievensysteem benadeeld zouden worden, zij, conform de

WTO-bepalingen, gecompenseerd moeten worden door de EU.

Nederlandse belangen en eerste algemene standpuntbepaling

Nederland staat positief tegenover deze mededeling. Nederland zal

instemmen met het verlenen van een mandaat aan de Commissie om de

onderhandelingen te voeren voor de overgang naar het tariff only-

systeem.

Nederland hecht veel waarde aan vrij handelsverkeer van bananen en is

derhalve voorstander van een spoedige invoering van het tariff only-

systeem. De regeling voor de invoer van bananen op basis van contin-

genten is in het verleden regelmatig aanleiding geweest tot politieke en

handelsproblemen en vormt een belemmering voor het vrije handelsver-

keer. Bij de toepassing van het tariff only-systeem, dat conform de over-

eenkomst tussen de EU en de VS/Ecuador uiterlijk 1 januari 2006 van

kracht moet zijn, is er sprake van verbeterd handelsverkeer van bananen.

Daarnaast meent Nederland dat een nieuw invoerregime voor bananen ­

met het oog op de aanpassing van de marktordening ­ rekenschap moet

geven aan het streven naar een Gemeenschappelijk Landbouwbeleid dat

marktgerichter, duurzamer en minder handelsverstorend is.

Nederland is het met de Commissie eens dat rekening gehouden dient te

worden met de belangen van de ACS-landen. Nederland is echter, con-

form het verdrag van Cotonou, van mening dat ook in dit kader gestreefd

moet worden naar duurzame levensvatbare en concurrerende productie.

Handhaving van het bestaande niveau van preferenties is in dat kader

geen doel maar hooguit een tijdelijk middel. Een lagere tariefpreferentie

voor ACS-landen kan ook worden gecompenseerd door middel van meer

maatregelen om de productie en marketing van bananen te verbeteren of

om diversificatie te bevorderen.

Aan de Commissie zal nadere informatie worden gevraagd over de moge-

lijke budgettaire consequenties voor de EU van de invoering van het tariff

only-systeem.