Historische dag Libië - Hoofdinhoud
'Dit is pas het einde van het begin', zei VN Secretaris-Generaal Ban-Ki-Moon over de situatie in Libië na de dood van kolonel Gadhafi. Zo is het maar net. Want gisteren beleefden Libië en de Arabische wereld een historische dag. Een dag waarop een definitief einde kwam aan de wurggreep waarmee Gadhafi meer dan veertig jaar lang zijn land en zijn volk in bedwang hield. Geen familie of er is wel minstens een slachtoffer te vinden van Gadhafi’s terreur. Zeseneenhalf miljoen mensen leefden in terreur, terwijl hij en zijn entourage baadden in luxe.
Het is jammer dat Gadhafi zich niet meer zal moeten verantwoorden voor zijn daden. Het zou voor de opbouw van de Libische rechtsstaat en voor de verdere ontwikkeling van de internationale rechtsorde van grote betekenis zijn geweest als hij terecht gestaan zou hebben en zijn volk en de wereld een volledig beeld hadden gekregen van de misdaden waarvan hij verdacht werd. Ook daarom is het goed dat de VN aandringt op een onderzoek naar de omstandigheden van Gadhafi’s dood. Nederland zou de VN daarin volledig moeten steunen.
Libië krijgt nu de unieke kans en democratische rechtsstaat op te bouwen. Dat is een uitdaging zonder weerga voor een land dat geen enkele ervaring daarmee heeft, waarvan de weinige instituties die bestaan geheel werden aangestuurd door Gadhafi en waar vele, vele clans en stammen met vaak tegenstrijdige belangen en onderling wantrouwen, moeten proberen samen het land vorm te geven. Er is niets om mee te beginnen, behalve de wetenschap dat de olie- en gasexport een goed financiële basis kunnen vormen.
Het gaat er dus om dat de Libiërs er in slagen in gezamenlijkheid en met respect voor de vele, vele onderlinge verschillen, een werkende rechtsstaat op te bouwen. Hierbij staat niet alleen de toekomst van Libië op het spel, maar ook de toekomst van de wijde Arabische regio, waar vele volkeren zich een ander bestuur toewensen dan de (semi-)dictaturen waarin zij leven. Als Libië vervalt in chaos en burgeroorlog, zal dit de zaak van democratie en menselijke waardigheid verzwakken en de positie van de dictators versterken.
Maar het zal ook instabiliteit aan de grenzen van Europa verhogen en daarmee problemen voor de lidstaten van de EU opleveren, zoals grote vluchtelingenstromen, onrust op de energiemarkt en bovenal de kans op nieuw islamitisch terrorisme. Er staat dus ook voor ons veel op het spel.
Om al deze redenen zal de EU ook snel en duidelijk haar steun moeten aanbieden bij de opbouw van de Libische rechtsstaat en bij het herstellen en versterken van de Libische economie. Nederland mag daarbij niet achterblijven.