Herdenking Sierplein - Hoofdinhoud

Het was een mooie herdenking op het Sierplein. Veel betrokken buurtbewoners. Oud en jong, van diverse afkomst en verschillende religies. Ik mocht er een toespraak houden. Dit is de tekst:

Vandaag herdenken we, zoals ieder jaar op 4 mei, de oorlogsslachtoffers. De slachtoffers van de Tweede wereldoorlog, en die van de oorlogen die daarna over de hele wereld zijn en worden uitgevochten.

We staan stil bij al die de mensen die werden onderdrukt, mishandeld, verkracht en vermoord. Omdat ze in verzet kwamen, omdat ze in de weg zaten, of simpelweg omdat ze waren wie ze waren.

Vermoord worden omdat je bent wie je bent. Het gebeurde in de Tweede Wereldoorlog met Joden, met Roma, met homoseksuelen.

Het gebeurde daarvoor - de Indianen in Noord-Amerika, Oekrainers en Tartaren in Rusland, Armeniers in het Ottomaanse Rijk- en het gebeurde daarna - Tutsi's in Rwanda, Bosniers in Servie- Onvoorstelbare haat tussen bevolkingsgroepen, vaak aangewakkerd door op macht beluste leiders. Onvoorstelbare aantallen slachtoffers ook.

Vandaag proberen we het onbevattelijke even te bevatten, en staan we bij ze stil.

Mensen worden niet alleen vermoord omdat ze zijn wie ze zijn; ze worden ook op andere manieren misbruikt en onderdrukt.

In veel conflictgebieden worden vrouwen en meisjes, maar ook mannen, systematisch verkracht. Een vreselijke oorlogsmidsdaad, die mensen berooft van al hun waardigeid, en niet zelden leidt tot uitstoting uit hun gemeenschap. De verhalen van slachtoffers van dergelijke verkrachtingen, zoals die onder andere bij het Internationaal Strafhof in Den Haag worden verteld, zijn hartverscheurend. Ook bij deze slachtoffers staan we vandaag stil.

Ook bij de slachtoffers van onderdrukking wil ik met u stil staan. Van mensen die niet vrij zijn om te zeggen wat ze willen; te geloven wat ze willen; te leven zoals ze willen. Homoseksuelen die gestraft worden voor hun seksuele voorkeur; volken die hun eigen taal niet mogen spreken; vrouwen die zich aan strenge kledingvoorschriften moeten houden of worden gedwongen met hun verkrachter te trouwen; meisjes die niet naar school mogen en worden uitgehuwelijkt.

Daar waar onderdrukking is, is verzet. We zagen het in de Tweede Wereldoorlog waar mensen onderduikers in huis namen, verzetskranten publiceerden en tijdens de Februaristaking de straat op gingen om te protesteren tegen de razzia's. We zagen en zien het in de landen in Noord-Afrika, waar nog dagelijks mensen de straat op gaan om te strijden voor hun vrijheid. We zien het in landen waar mensenrechtenactivisten opkomen de burgerrechten; landen waar vrouwenrechtenactivisten opkomen voor vrouwenrechten. In verzet komen is risicovol. Velen worden vermoord, gevangen gezet of verdwijnen. Ook bij hen die in verzet komen staan we vandaag stil. Zij verdienen onze steun, en ons respect.

Tot slot wil ik met u even stil staan bij onszelf.

Wij leven in een vrij land. We mogen zeggen wat we willen. We mogen geloven wat we willen. We mogen dragen wat we willen. We mogen houden van wie we willen en trouwen met wie we willen.

Of niet?

Ook in Nederland ligt de beperking van onze vrijheid op de loer. De sociale druk van de eigen familie of gemeenschap kan groot zijn. Maar ook vanuit politiek en overheid word onze vrijheid om te zijn wie we willen zijn soms bedreigd.

Laten we de vrijheid die we hebben koesteren. Onze vrijheid kan alleen bestaan wanneer we de vrijheid van anderen respecteren, en net zo waardevol achten.

Laten we de vrijheid ook doorgeven aan onze kinderen. Door hen vrijheid te geven, en door hen te leren de vrijheid van anderen te respecteren.

Je kinderen de vrijheid te geven te zijn wie ze willen zijn, te houden van wie ze willen houden, te dragen wat ze willen dragen, te geloven wat ze willen geloven... gemakkelijk is het niet. Maar we moeten het wel doen. Want tegen onderdrukking en onvrijheid is maar één recept, en dat is vrijheid. Laten we die koesteren, en doorgeven.