EU-Ombudsman: EU-instellingen moeten verder werken aan integriteit - Hoofdinhoud

EU-instellingen moeten blijven streven naar de ‘gouden standaard’ op het gebied van ethiek, transparantie, verantwoording en effectiviteit. Dat was de boodschap van Emily O’Reilly i, de Ombudsman van de Europese Unie, die woensdag 2 maart in debat ging met de Raadswerkgroep Statuut.

Deze Raadswerkgroep die onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van BZK valt, gaat over de arbeidsvoorwaarden van EU-ambtenaren en de interne organisatie van de EU-instellingen. Om de discussie hierover wat breder te trekken dan enkel salarissen en pensioenen, besloot het Voorzitterschap een thematische discussie te agenderen over good governance - wat heeft de Europese publieke dienst nodig om optimaal en integer te functioneren? Hiervoor stuurde BZK een uitnodiging aan de Ombudsman, om als EU-waakhond haar visie te geven op dit thema.

In haar speech ging O’Reilly in op het belang van duidelijke regelingen voor de bescherming van klokkenluiders en het tegengaan van belangenverstrengeling bij (voormalige) topambtenaren. De EU-instellingen zijn sinds 2014 verplicht hierover interne regels vast te stellen, maar de Ombudsman stelde teleurgesteld vast dat lang niet alle instellingen dit gedaan hebben.

Waarmee zij overigens niet wilde zeggen dat het slecht gesteld is met het niveau van de Europese ambtenarij. Daarnaast haalde O’Reilly een aantal positieve voorbeelden aan, zoals de Europese Commissie, die niet alleen een klokkenluidersregeling heeft geïmplementeerd, maar ook jaarlijks publiceert over commerciële activiteiten van oud-topambtenaren. De Ombudsman vindt dat andere instellingen, zoals de Raad en het Parlement, dit voorbeeld moeten volgen.

Op de speech volgde een levendig debat met de lidstaten en de Europese Commissie. Sommige landen vroegen zich af op basis van welke criteria wordt beoordeeld of een vertrekkend ambtenaar een nieuwe baan mag aannemen, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven. De Ombudsman legde uit dat integer gedrag niet volledig in regels te vatten is. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat overheden met minder regels doorgaans beter scoren op het gebied van integriteit en publiek vertrouwen. Naast duidelijke richtsnoeren heeft een publieke dienst dus ook behoefte aan een bestuurlijke cultuur van openheid en integer handelen.