Europese migratieagenda: aanhoudende inspanningen nodig ter ondersteuning van de voortgang - Hoofdinhoud

In de aanloop naar de Europese Raad i van maart brengt de Commissie vandaag verslag uit over de voortgang van de Europese migratieagenda. Zij geeft voorts een overzicht van andere belangrijke maatregelen die moeten worden genomen overeenkomstig onder meer het stappenplan van de Commissie van december 2017, dat uiterlijk in juni 2018 tot een breed akkoord over migratie moet leiden.

De daling van het aantal irregulier binnenkomende migranten heeft zich in de loop van 2017 en de eerste maanden van 2018 doorgezet. We zijn ons blijven inzetten om levens te redden, de onderliggende oorzaken aan te pakken, de Europese buitengrenzen te beschermen en de samenwerking met internationale partners te versterken. De situatie is echter nog precair. Daarom blijven voor een duurzame, doeltreffende respons op het migratievraagstuk meer gezamenlijke inspanningen van de lidstaten en de EU nodig, met name extra financiële middelen.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: „In het verslag van vandaag presenteren we de vooruitgang die sinds november is geboekt dankzij onze sterke gezamenlijke inzet voor een breed migratiebeheer. We moeten er de vaart in houden en onder meer streven naar overeenstemming over de hervorming van het asielstelsel. Sommige kwesties zijn zeer dringend: zo moeten de lidstaten snel de financiële bijdragen leveren die zij hebben toegezegd. Migratiebeheer heeft voor de Europese burgers een hoge prioriteit. Alleen door onze brede collectieve inzet kunnen we aan die verwachtingen voldoen.”

Hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Federica Mogherini i: „De strategie om samen met een aantal landen, VN-organisaties en de Afrikaanse Unie de migratie te beheren, levert resultaten op. Met de gezamenlijke taskforce van de Afrikaanse Unie, de Europese Unie en de Verenigde Naties hebben we ruim 15 000 mensen geholpen om naar huis terug te keren en een nieuw leven te beginnen. Daarnaast hebben we meer dan 1 300 vluchtelingen geëvacueerd uit Libië. Om deze wereldwijde uitdaging aan te pakken, zijn samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid het allerbelangrijkst.”

Commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap Dimitris Avramopoulos i: „Nu het aantal binnenkomende migranten bijna 30% lager is dan in 2014, het jaar vóór de crisis, is het moment gekomen om een tandje bij te zetten, in plaats van af te remmen. We kunnen het niet riskeren om op onze lauweren te rusten. We moeten vaker en sneller optreden als het gaat om terugkeer, grensbeheer en uitbreiding van de legale mogelijkheden, zoals met name hervestiging vanuit Afrika maar ook vanuit Turkije.”

Er vonden in 2017 205 000 irreguliere grensoverschrijdingen plaats, 28% minder dan in 2014, het jaar voor de crisis begon. De druk op de nationale migratiesystemen neemt af, maar is nog steeds hoog: in 2017 hebben 685 000 mensen om asiel verzocht.

Levens redden en de onderliggende oorzaken aanpakken

Langs de route door het centrale Middellandse Zeegebied hebben we onze werkzaamheden geïntensiveerd. De nadruk ligt daarbij sterk op levens redden, migranten op de reisroutes beschermen, vrijwillige terugkeer bevorderen en re-integratie in de landen van herkomst stimuleren.

• - 

  Sinds februari 2016 zijn meer dan 285 000 migranten gered door de EU-operaties in het Middellandse Zeegebied. In 2017 zijn ruim 2 000 migranten gered in de woestijn nadat zij door smokkelaars waren achtergelaten.
• - 

  De gezamenlijke taskforce van de AU, de EU en de VN, opgezet in november 2017, heeft meer dan 15 000 migranten geholpen om uit Libië terug te keren naar hun land van herkomst, in samenwerking met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Daarnaast zijn ruim 1 300 vluchtelingen geëvacueerd uit Libië via het nieuwe door de EU gefinancierde noodtransitmechanisme van de UNHCR. Deze mensen moeten nu snel in Europa worden hervestigd. We gaan door met onze gezamenlijke inspanningen om migranten die in detentie worden gehouden, te evacueren, een einde te maken aan de verschrikkelijke omstandigheden waarin zij worden vastgehouden, en de netwerken te ontmantelen die zich schuldig maken aan mensenhandel en mensensmokkel.
• - 

  Het EU-trustfonds voor Afrika speelt een cruciale rol bij de aanpak van de onderliggende oorzaken. Migranten en vluchtelingen die onderweg zijn, krijgen door middel van 147 programma's bescherming in de Sahel, het gebied rond het Tsjaadmeer, de Hoorn van Afrika en Noord-Afrika en mensenhandel en mensensmokkel worden bestreden. Daarvoor is 2,5 miljard euro nodig. Voor de financiering van dit belangrijke werk is er echter nog een tekort van meer dan 1 miljard euro.
• - 

  Het plan voor externe investeringen en het Europees Fonds voor duurzame ontwikkeling heeft veel belangstelling gekregen van de financiële partnerinstellingen en de particuliere sector. De respons op de eerste oproep om investeringsvoorstellen in te dienen in het kader van het garantiefonds, was veelbelovend. Zeer waarschijnlijk zullen echter meer bijdragen van de lidstaten nodig zijn om aan de grote vraag te kunnen voldoen.

Met de verklaring EU-Turkije worden nog steeds resultaten geboekt: het aantal irregulier en via gevaarlijke routes binnenkomende migranten ligt 97% lager dan in de periode voordat de verklaring van kracht werd. De Commissie begint vandaag met het mobiliseren van de tweede tranche van 3 miljard euro voor de Vluchtelingenfaciliteit voor Turkije. De eerste tranche was eind 2017 volledig aanbesteed (zie het persbericht).

Versterking van het beheer van de buitengrenzen

Het Europees Grens- en kustwachtagentschap ondersteunt de nationale grenswachten met momenteel 1 350 deskundigen die op alle migratieroutes zijn ingezet, maar om de lopende operaties te kunnen blijven uitvoeren, zijn meer medewerkers en meer materieel nodig. Tegelijkertijd zijn werkzaamheden gaande om de strategie voor Europees geïntegreerd grensbeheer verder te ontwikkelen. Dit hangt samen met het feit dat de buitengrenzen van de EU gemeenschappelijke grenzen zijn en dus collectieve en gezamenlijke actie van de nationale en de Europese autoriteiten vereisen. Het verslag van vandaag bevat de belangrijkste elementen voor de ontwikkeling van deze strategie. De autoriteiten van de lidstaten en het Europees Grens- en kustwachtagentschap moeten nu op basis daarvan aan de slag.

Resultaten op het gebied van terugkeer en overname

Er wordt flinke vooruitgang geboekt door betere samenwerking op het gebied van terugkeer met de landen van herkomst. Sinds de afgelopen zomer zijn praktische akkoorden op het gebied van terugkeer gesloten met drie nieuwe landen van herkomst, terwijl met verschillende andere partnerlanden besprekingen aan de gang zijn. De Commissie stelt vandaag ook voor een nieuw mechanisme in te voeren, op grond waarvan strengere voorwaarden voor de behandeling van visumaanvragen gelden als een partnerland onvoldoende medewerking verleent op het gebied van overname (zie het persbericht). Steeds meer terugkeeroperaties krijgen ondersteuning van het Europees Grens- en kustwachtagentschap, maar de lidstaten moeten ervoor zorgen dat deze operaties er toe leiden dat migranten daadwerkelijk terugkeren. Sinds medio oktober 2017 heeft het agentschap steun verleend aan 135 terugkeeroperaties voor ongeveer 4 000 personen.

Herplaatsing bijna voltooid, tijd voor een nieuwe impuls voor hervestiging

Na meer dan twee jaar is de succesvolle herplaatsingsregeling van de EU bijna voltooid. Bijna 34 000 personen (ruim 96% van de geregistreerde aanvragers) zijn herplaatst, met medewerking van bijna alle lidstaten. De overbrenging van de resterende aanvragers (149 in Griekenland en 933 in Italië ) is in voorbereiding. De in juli 2015 goedgekeurde EU-regeling voor hervestiging is in 2017 met succes afgerond. In totaal zijn 19 432 kwetsbare personen veilig naar Europa gebracht, terwijl de hervestiging in het kader van de verklaring EU-Turkije nog aan de gang is. De nieuwe hervestigingsregeling van de Commissie is gericht op de hervestiging van ten minste 50 000 vluchtelingen. Door 19 lidstaten zijn al bijna 40 000 plaatsen toegezegd.

Volgende stappen

De zeer diverse maatregelen die de EU in het kader van haar migratiebeleid neemt, moeten ook in de toekomst worden voortgezet. Daarvoor is adequate financiering nodig met hogere bijdragen uit de EU-begroting en versterkte steun van de lidstaten van de EU.

• - 

  Hervorming van het Dublinsysteem: er moet harder worden gewerkt om in juni 2018 een brede overeenkomst over een duurzaam migratiebeleid te kunnen sluiten. Leidraad daarbij is het stappenplan dat de Commissie in december 2017 heeft vastgesteld.
• - 

  Gezamenlijke taskforce van de AU, de EU en de VN: mensen blijven hulp krijgen om uit Libië te vertrekken en samen met de Libische autoriteiten wordt ervoor gezorgd dat migranten niet langer systematisch worden opgesloten.
• - 

  EU-trustfonds voor Afrika: om de programma's in de drie geografische onderdelen te kunnen blijven ondersteunen, zijn adequate bijdragen van de lidstaten nodig om eventuele financieringstekorten aan te vullen.
• - 

  Plan voor externe investeringen: van de lidstaten wordt aanvullende financiering verwacht om de effectiviteit en het bereik van het plan voor externe investeringen te vergroten.
• - 

  Buitengrenzen: er moet meer haast worden gemaakt met de voorbereiding van de technische en operationele strategie voor het Europees geïntegreerd grensbeheer. Binnen de Europese grens- en kustwacht moeten de lidstaten met spoed voor extra financieringsbijdragen zorgen, zowel voor expertise als voor technische uitrusting.
• - 

  Terugkeer: er moet harder worden gewerkt aan de sluiting van nieuwe overnameovereenkomsten, maar tegelijkertijd moeten de lidstaten goed gebruik maken van de al bestaande overeenkomsten door er snel voor te zorgen dat meer mensen terugkeren in het kader van de operaties van de Europese grens- en kustwacht.
• - 

  Hervestiging: de lidstaten zouden zo snel mogelijk moeten beginnen met hervestiging via de nieuwe regeling voor prioritaire landen. Vluchtelingen die uit Libië zijn geëvacueerd, moeten in het kader van het noodtransitmechanisme met spoed worden hervestigd.
• - 

  Verklaring EU-Turkije: de tweede tranche van 3 miljard euro van de Vluchtelingenfaciliteit voor Turkije moet worden vrijgemaakt. De Griekse autoriteiten moeten zich er sterker voor inzetten dat de terugkeerregeling betere resultaten oplevert, onder meer door de geplande wijzigingen van de asielwetgeving door te voeren. Er moet ook meer worden gedaan om de opvangvoorzieningen in de hotspots te verbeteren. De Raad moet ervoor zorgen dat de vrijwillige regeling voor humanitaire toelating in werking treedt, zodat de hervestiging vanuit Turkije doorgang kan vinden.

Chronologisch overzicht

Op 13 mei 2015 presenteerde de Europese Commissie de Europese migratieagenda, een verreikende strategie om het hoofd te bieden aan de dringende problemen van de crisis en om de EU de instrumenten aan te reiken waarmee zij irreguliere migratie, legale migratie, grensbeheer en asielzaken op de middellange en lange termijn beter kan beheren.

De mededeling van vandaag geeft een overzicht van de ontwikkelingen sinds november 2017 en van de vooruitgang die in het kader van het stappenplan van december 2017 is bereikt in de richting van een alomvattend akkoord over migratie.

Meer informatie

Voortgangsverslag over de uitvoering van de Europese migratieagenda

Bijlage 1: EU-trustfonds voor Afrika

Bijlage 2: Vluchtelingenfaciliteit voor Turkije

Bijlage 3: Europees Grens- en kustwachtagentschap

Bijlage 4: Herplaatsing

Bijlage 5: Hervestiging

Bijlage 6: Belangrijkste elementen voor de ontwikkeling van de strategie voor Europees geïntegreerd grensbeheer

Tweede jaarverslag over de Vluchtelingenfaciliteit voor Turkije

Persbericht: EU-faciliteit voor vluchtelingen in Turkije: Commissie bepleit extra middelen voor Syrische vluchtelingen

Persbericht: Commissie komt met voorstellen voor een krachtiger, efficiënter en veiliger visumbeleid in de EU

Factsheet over de Verklaring EU-Turkije na twee jaar

Factsheet over de EU-vluchtelingenfaciliteit voor Turkije

Factsheet over de route door het centrale Middellandse Zeegebied: migranten beschermen en irreguliere migratiestromen beheren

IP/18/1763