Enquête door Europese Commissie: burgers bezorgd over inmenging in Europese verkiezingen - Hoofdinhoud

Het colloquium over de grondrechten dat de Europese Commissie i ieder jaar organiseert, is dit keer gewijd aan het thema „Democratie in de EU”. Gezien de bezorgdheid over inmenging in het verkiezingsproces is dat bijzonder relevant.

Vandaag worden de resultaten gepubliceerd van een nieuwe Eurobarometer-enquête over de verwachtingen die de Europeanen hebben van de Europese verkiezingen van mei 2019. Een belangrijke vraag is wat hen kan motiveren om te gaan stemmen. Er blijkt uit dat een meerderheid van de EU-burgers bezorgd is dat het verkiezingsproces wordt verstoord door desinformatiecampagnes, datalekken en cyberaanvallen.

Het Colloquium over de grondrechten 2018 brengt politici, onderzoekers, journalisten, ngo's en activisten bijeen om te bespreken hoe onze democratieën veerkrachtiger en inclusiever kunnen worden gemaakt, hoe het maatschappelijk middenveld kan worden ondersteund en hoe vrije en eerlijke verkiezingen kunnen worden gewaarborgd.

Frans Timmermans i, eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie: “Ons onderzoek toont aan dat mensen echt bezorgd zijn over desinformatie. Het is een goede zaak dat steeds meer burgers kritisch staan tegenover de informatie die hun wordt aangeboden en zich goed bewust zijn van de duistere krachten die graag zouden manipuleren wat ze lezen en denken, en waarvoor ze uiteindelijk stemmen. Voor de legitimiteit van onze Europese democratie is het van essentieel belang dat burgers gebruik maken van hun stemrecht. En dat is precies waarom we met zijn allen, instellingen en lidstaten van de EU, onze verkiezingen dienen te beschermen en onze democratie moeten versterken.”

Věra Jourová i, EU-commissaris voor Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid: “Deze enquête bevestigt dat de Europeanen weten dat er bij de aanstaande verkiezingen geen sprake zal zijn van „business as usual”. Ze verwachten maatregelen die ervoor zorgen dat de verkiezingen eerlijk en veilig verlopen. Ze verwachten meer informatie over de EU en nieuwe gezichten in de politiek. We werken aan de bestrijding van illegale gegevensmanipulatie en desinformatie, en aan het veerkrachtiger maken van onze verkiezingen. We hebben echter ook de volledige medewerking nodig van de regeringen en alle politieke partijen van de EU. Alleen samen kunnen we iets doen aan de bezorgdheid van de mensen."

Wat willen de Europeanen van de Europese verkiezingen

Bij de Europese verkiezingen van 2014 is 42% van de Europeanen gaan stemmen. De vandaag gepubliceerde cijfers geven een indicatie van wat nodig is voor een grotere opkomst:

• - 

  43% van de respondenten wil meer informatie over de EU en de invloed daarvan op hun dagelijks leven;
• - 

  31% wil meer jonge kandidaten.

De Commissie-Juncker i streeft er actief naar om de EU dichter bij de mensen te brengen. Al vanaf het aantreden van deze Commissie streven de Europese commissarissen naar meer communicatie met de burgers: er zijn ruim duizend burgerdialogen gehouden.

Er is een aantal op de jongere generaties gerichte informatiecampagnes gehouden, zoals EU Protects en EU and Me. In de aanloop naar de verkiezingen zal de Europese Commissie samen met het Europees Parlement voorlichtingscampagnes organiseren om de mensen te motiveren naar de stembus te gaan.

Bezorgdheid over verkiezingen

Uit de cijfers van vandaag blijkt dat de mensen in Europa zich zorgen maken over inmenging in de verkiezingen:

• - 

  61% is bezorgd over manipulatie van verkiezingen door cyberaanvallen,
• - 

  59% is bezorgd over beïnvloeding van verkiezingen door buitenlandse actoren en criminele groepen,
• - 

  67% is bezorgd dat persoonsgegevens die online staan, kunnen worden gebruikt om mensen met gerichte politieke reclame te benaderen.

De overgrote meerderheid (74-81%) is het echter eens over de aanpak van deze bedreigingen:

• - 

  meer transparantie op sociale media, zodat onder meer blijkt wie er achter een onlineadvertentie schuilgaat,
• - 

  voor alle politieke partijen gelijke mogelijkheden voor toegang tot online diensten om de aandacht van de kiezers te trekken,
• - 

  recht op antwoord op sociale media voor kandidaten of politieke partijen,
• - 

  invoering van dezelfde sperperiode als voor de traditionele media geldt.

Aanpak

De Europese Commissie heeft in september een aantal concrete maatregelen voorgesteld om ervoor te zorgen dat de verkiezingen voor het Europees Parlement komend jaar vrij, eerlijk en veilig verlopen. Die maatregelen zijn onder andere meer transparantie bij politieke onlinereclame en de mogelijkheid sancties op te leggen wanneer illegaal gebruik wordt gemaakt van persoonsgegevens om de uitslag van de Europese verkiezingen doelbewust te beïnvloeden.

De Europese Commissie heeft verder een Europees electoraal samenwerkingsnetwerk opgezet, dat in januari 2019 voor het eerst bijeenkomt. De Commissie verzoekt de lidstaten zo snel mogelijk een vertegenwoordiger voor dit netwerk te benoemen. Op het colloquium over de grondrechten zal gekeken worden naar mogelijke oplossingen met het oog op de eerste vergadering van het netwerk.

De Europese Commissie neemt een reeks maatregelen met betrekking tot desinformatie. Grote technologiebedrijven hebben vorige maand een praktijkcode over desinformatie ondertekend, die moet zorgen voor meer transparantie bij gesponsorde politieke onlinereclame. De Europese Commissie en de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) leggen momenteel de laatste hand aan een gezamenlijk actieplan over desinformatie, dat ervoor moet zorgen dat de EU en de lidstaten gecoördineerd reageren op de dreiging van desinformatie. Het actieplan zal de komende weken worden goedgekeurd.

Achtergrond

In 28 EU-landen zijn voor de Eurobarometer-enquête over democratie en verkiezingen 27 474 interviews bij de respondenten thuis afgenomen.

De maatregelen ter bescherming van de Europese verkiezingen leggen de nadruk op:

• - 

  gegevensbescherming: betere bescherming van persoonsgegevens in het kader van de verkiezingen
• - 

  transparantie: garanties voor de transparantie van politieke onlinereclame
• - 

  cyberbeveiliging: bescherming van de verkiezingen tegen cyberaanvallen
• - 

  samenwerking: betere nationale en Europese samenwerking bij mogelijke bedreigingen voor de verkiezingen voor het Europees Parlement
• - 

  passende sancties: waarborgen dat iedereen zich aan de verkiezingsregels houdt

Meer informatie

Eurobarometer over democratie en verkiezingen: verslag en factsheets

Staat van de Unie 2018: Vrije en eerlijke Europese verkiezingen

Colloquium over de grondrechten 2018

IP/18/6522