Nieuwe regels voor de bescherming van klokkenluiders

Met dank overgenomen van Europees Parlement (EP) i, gepubliceerd op dinsdag 16 april 2019, 2:30.
  • Inbreuk op EU i-recht rapporteren in nieuw systeem
  • Klokkenluiders kunnen intern en extern melding maken
  • Bescherming tegen vergelding door werkgever

Europees Parlement i neemt nieuwe regels aan voor de bescherming van klokkenluiders in de EU ©AP Images/European Union-EP

Op dinsdag zijn er nieuwe EU-regels aangenomen om klokkenluiders die informatie openbaren over illegale of schadelijke activiteiten beter te beschermen.

De nieuwe regels, waarover in een eerder stadium reeds een akkoord is bereikt met de lidstaten, werden aangenomen met 591 stemmen voor, 29 tegen en 33 onthoudingen. Ze bevatten nieuwe, EU-brede normen voor de bescherming van klokkenluiders die inbreuken op het EU-recht onthullen. Dit geldt voor een breed spectrum aan activiteiten, inclusief overheidsopdrachten, financiële diensten, het witwassen van geld, product- en transportveiligheid, nucleaire veiligheid, volksgezondheid en consumenten- en gegevensbescherming.

Veilige kanalen voor melding

Om de veiligheid van potentiële klokkenluiders en de vertrouwelijkheid van de informatie te verzekeren, zijn er volgens de nieuwe regels twee mogelijkheden. De informatie kan intern worden voorgelegd aan de verantwoordelijke juridische afdeling of direct aan de bevoegde nationale autoriteiten evenals aan de betreffende relevante EU-instanties.

In gevallen waar geen passende actie is ondernomen naar aanleiding van de melding van de klokkenluider, of als er geen dreigend gevaar voor het publiek belang of het risico op vergelding wordt geconstateerd, wordt de melder alsnog beschermd als deze ervoor kiest om de informatie openbaar te maken.

Maatregelen tegen vergelding

De nieuwe wet verbiedt expliciet vergeldingsmaatregelen en introduceert bescherming die ervoor zorgt dat klokkenluiders niet kunnen worden geschorst, in functie teruggezet, geïntimideerd of worden geconfronteerd met andere vormen van vergelding. Degenen die klokkenluiders helpen zoals adviseurs, collega´s en familieleden worden ook beschermd.

Lidstaten moeten verzekeren dat klokkenluiders toegang hebben tot uitgebreide, onafhankelijke informatie en kosteloos advies over de beschikbare procedures en tot juridische bijstand tijdens processen. Gedurende juridische processen kunnen zij ook financiële en psychologische bijstand ontvangen.

Quote

Rapporteur Virginie Rozière i (S&D, Frankrijk): “recente schandalen zoals LuxLeaks, de Panama Papers en Foodball leaks hebben de precaire situatie waarin klokkenluiders zich tegenwoordig bevinden blootgelegd. In aanloop naar de Europese verkiezingen heeft het Europees Parlement een sterk gezamenlijk signaal afgegeven waarbij de zorgen van de burgers zijn gehoord. We hebben voor sterke regels gezorgd die de veiligheid van klokkenluiders en anderen die zich uitspreken verhogen.”

Vervolgstappen

De nieuwe wet moet worden goedgekeurd door de EU-lidstaten, die vervolgens twee jaar de tijd hebben om te voldoen aan de regels.

Achtergrondinformatie

Recente schandalen, van de zogeheten LuxLeaks tot de Panama Papers en Cambridge Analytica, illustreren het belang van de onthullingen van klokkenluiders voor het ontdekken en voorkomen van inbreuken op het EU-recht die schadelijk zijn voor het algemeen belang en het welzijn van de maatschappij. Het ontbreken van een effectieve bescherming van klokkenluiders op EU-niveau kan van negatieve invloed zijn op de uitwerking van EU-beleid in de lidstaten maar kan ook overslaan naar andere landen en de gehele EU.

Op dit moment bieden slechts 10 EU-lidstaten passende juridische bescherming voor klokkenluiders (Frankrijk, Hongarije, Ierland, Italië, Litouwen, Malta, Nederland, Slowakije, Zweden en het Verenigd Koninkrijk). In de overige landen is er slechts gedeeltelijke bescherming of gelden de regels alleen voor specifieke sectoren of categorieën werknemers.

Een studie die in 2017 werd uitgevoerd voor de Europese Commissie schatte de kosten van een slechte bescherming van klokkenluiders - alleen al als het gaat om overheidsopdrachten - tussen de €5,6 en 9,6 miljard euro op jaarbasis voor de gehele EU.


1.

Relevante EU dossiers