De rechter als manager: hoe maken we de rechtspraak klaar voor de toekomst?, Den Haag - Hoofdinhoud

datum	11 juni 2019 20:00
plaats	Den Haag
locatie	Nieuwspoort
aanwezigen	C.J.L. (Chris) van Dam i, H.C. (Henk) Naves e.a.
organisatie	Montesquieu Instituut (MI) i

Hoe maken we de Nederlandse rechtspraak klaar voor de toekomst? De Nederlandse rechtspraak moet moderniseren, maar welke problemen hebben prioriteit en wat zijn de juiste oplossingen? Willen we dat de rechter ook manager wordt? Kom op dinsdag 11 juni naar het ProDemos Politiek Café en praat mee met Chris van Dam, Tweede Kamerlid (CDA) en voormalig officier van justitie en Henk Naves, voorzitter Raad voor de rechtspraak.

Nederlandse rechtspraak in zwaar weer

De Nederlandse rechtspraak staat nog steeds bovenaan internationale ranglijsten zoals de EU Justice Scoreboard en de Rule of Law Index. Maar vanuit Nederlands perspectief verkeert de rechtspraak al geruime tijd in zwaar weer. De rechtspraak moet in rap tempo moderniseren, maar kampt tegelijk met een tekort aan medewerkers en financiering. De oplossingen die de Raad voor de Rechtspraak en het ministerie van Justitie en Veiligheid hiervoor aandragen, vallen niet in goede aarde bij veel rechters. Ook over de oorzaken van de problemen bij de rechtspraak verschillen de meningen flink. Wat nu?

In het Politiek Café op 11 juni bespreken we hoe de Nederlandse rechtspraak in rustiger vaarwater terechtkomt. Welke problemen spelen er? Wat zijn mogelijke oplossingen hiervoor? Welke belangen spelen er, in de politiek, in de organisatie van de rechtspraak en in de maatschappij? En vormen deze spanningen een bedreiging voor onze onafhankelijke rechtspraak, zoals een groep bezorgde rechters in 2018 schreef in een brandbrief aan de Tweede Kamer?

Financiering en werkdruk

Een van de grootste problemen is de bekostiging van de Nederlandse rechtspraak. De rechtspraak ontvangt jaarlijks van het Ministerie van Justitie en Veiligheid een bijdrage per afgehandelde zaak. De hoogte van deze jaarlijkse bijdrage wordt bepaald door de met de minister afgesproken ‘prijs per product’ te vermenigvuldigen met het aantal zaken dat in dit jaar wordt verwacht. Dat betekent dat hoe meer zaken de rechtbanken afhandelen, hoe meer geld zij krijgen.

De laatste jaren loopt het aantal rechtszaken echter af. Dit heeft o.a. te maken met de groei van mediaton. Hierdoor kunnen zaken makkelijker afgehandeld worden buiten de rechtszaal. Daarnaast zien sommige critici de 2011 verhoogde griffierechten als een barrière voor burgers om naar de rechter te stappen. Tegelijk zijn de rechtszaken die er wel komen steeds complexer. Hierdoor verzwaart de werklast van rechters en komt de werkdruk bij de hele rechtspraak hoger te liggen.

De rechter als manager

In deze situatie, zo vinden veel betrokkenen, is de rechter een soort manager geworden, die moet presteren, in plaats van een onpartijdige beslisser in conflicten. Dat modernisering nodig is, daar zijn alle partijen het wel over eens, al was het alleen al omdat de rechtspraak nog veelvuldig de fax gebruikt. Ook het beter betrekken van burgers bij de rechtspraak heeft prioriteit, zeker nu die burgers via internet een stuk mondiger zijn geworden.

Aan de andere kant wringt de ‘New Public Management’ richtlijn waaraan de rechtspraak zich zou moeten houden op sommige belangrijke punten. In de New Public Management richtlijn staan efficiency en effectiviteit centraal en wordt er gedacht in termen van ‘producten’ en ‘klanten’. Volgens de commissie die in 2018 de ‘visitatie gerechten’ uitvoerde (€ via Blendle) kunnen niet alle rechtsstatelijke en maatschappelijke taken van de rechtspraak op die manier worden uitgevoerd. Vooraf moeten aangeven hoe lang een zaak zal duren is immers erg lastig. Ook doet het, zo vinden critici, af aan de zorgvuldigheid die rechters hoog in het vaandel hebben staan. Daarnaast mogen rechters geen leidinggevende boven zich hebben die zelf geen rechter is. Kunnen we van rechters vragen om manager te zijn? En moeten we dat eigenlijk wel willen?

Over deze vragen en meer gaat het Politiek Café van 11 juni.

Sprekers

Te gast in het Politiek Café zijn:

• - 

  Henk Naves, voorzitter Raad voor de rechtspraak.
• - 

  Chris van Dam, Tweede Kamerlid voor het CDA en woordvoerder Justitie en Veiligheid. Van Dam werkte vóór het Kamerlidmaatschap 12 jaar bij de politie en was 19 jaar officier van justitie.
• - 

  Wieger Kop, voorzitter van de Stichting Jonge Balie Nederland, is deze avond de columnist.

Moderator van de avond is Victor Vlam.

Praktische informatie

• - 

  Wanneer: dinsdag 11 juni 2019, 20.00-21.30 uur
• - 

  Waar: ProDemos, Hofweg 1, Den Haag
• - 

  Toegang: gratis, aanmelden via ons online reserveringssysteem

Democratie in Debat

Het Politiek Café is onderdeel van Democratie in Debat, een debatreeks over de politieke actualiteit. Democratie in Debat is een samenwerkingsverband van ProDemos, Filmhuis Den Haag, het Montesquieu Instituut en Internationaal Perscentrum Nieuwspoort. Elke maand organiseren zij in politiek Den Haag het Actualiteitendebat, Film & Debat en het Politiek Café.

Het Montesquieu Instituut is het kenniscentrum voor parlementaire democratie en begeeft zich op het snijvlak van democratie, politiek en parlementaire besluitvorming in zowel Nederland als Europa

Het instituut werkt samen met andere wetenschappelijke instellingen in Nederland en Europa en streeft ernaar om de beschikbare kennis op dit terrein tijdig en hanteerbaar onder handbereik van ambtenaren, bestuurders, journalisten, politici, wetenschappers én belangstellende burgers te brengen.