Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 35350 XVII - Wijziging begroting Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking 2019 (Najaarsnota) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	26-11-2019
Publicatie­datum	25-11-2019
Nummer	KST35350XVII2
Kenmerk	35350 XVII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2019-

2020

35 350 XVII

Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en

Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikelen 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2019 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. 

  de departementale begrotingsstaat voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII)

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, S.A.M. Kaag

kst-35350-XVII-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2019

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  Leeswijzer Begroting

De voorliggende Tweede suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Eerste suppletoire begroting 2019 van hoofdstuk XVII van de begroting van het Rijk.

In onderdeel 2 staan tabellen met toelichting over de belangrijkste mutaties op de begroting voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

Onderdeel 3 bevat per beleidsartikel een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Na de tabel «budgettaire gevolgen van beleid» wordt een toelichting op de mutaties gegeven. Hierbij worden per artikel de mutaties die groter of gelijk zijn aan de ondergrenzen in onderstaande staffel conform de Rijksbegrotingsvoorschriften toegelicht. De wijzigingen van de verplichtingen worden alleen toegelicht wanneer ze groter zijn dan 10% ten opzichte van de vorige stand op artikelniveau.

De budgetten zijn op het niveau van artikelonderdeel verdeeld over een aantal financiële instrumenten. Bij de uitvoering van BHOS-beleid wordt het meest effectieve instrument of uitvoerende organisatie geselecteerd. De keuze van het instrument is niet vooraf bekend en is daarom bij het opstellen van de begroting niet altijd goed te bepalen. Dit verklaart waarom de budgetten op instrumentniveau in deze suppletoire begroting veelvuldig wijzigen.

Tabel: Ondergrenzen conform Rij'ksbegrotingsvoorschriften

• 2. 

  Overzicht belangrijkste mutaties 2019

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

In dit wetsvoorstel is een aantal begrotingswijzigingen opgenomen wat leidt tot een verhoging van de geraamde uitgaven van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) met EUR 27 miljoen in 2019.

Hieronder vindt u een overzicht van de meest in het oog springende wijzigingen in de uitgaven ten opzichte van de Eerste suppletoire begroting 2019 voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Toelichting

Artikel 1

Artikelonderdeel 1.2 Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspo-sitie en economische naamsbekendheid

De verlaging van het uitgavenbudget met EUR 14 miljoen heeft meerdere oorzaken. De organisatie van de Global Entrepreneurship Summit bleef ruim binnen het budget en de liquiditeitsbehoefte voor Netherlands in Business (voorheen Werkplaats) viel lager uit. Uitgaven van de voor Invest NL International bestemde programmafondsen via Development Accelerator (FMO) vielen lager uit vanwege de tragere start van deze nieuwe vraaggestuurde projecten. Tot slot is een betaling aan het Ministerie van LNV voor Centra voor Kennis en Technologie uitgesteld.

Artikelonderdeel 1.3 Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden

Er is een verlaging van het uitgavenbudget met EUR 11,4 miljoen. Voornaamste oorzaak is een later dan geplande start van het programma Challenge Fund for Youth Employment.

Artikel 4

Artikelonderdeel 4.1 Humanitaire hulp

Vanwege humanitaire noden is het budget verhoogd met EUR 10,6 miljoen vanuit de onderbesteding op artikelonderdeel 4.3 Veiligheid en rechtstaatontwikkeling. De intensivering wordt gebruikt voor het ophogen van de bijdragen aan UNHCR, ICRC, Soedan Humanitarian Fund, Jemen Humanitarian Fund en mogelijk UNRWA.

Artikelonderdeel 4.3 Veiligheid en rechtstaatontwikkeling

Het budget wordt neerwaarts bijgesteld met EUR 15,5 miljoen, voornamelijk vanwege tegenvallers in de uitvoering van activiteiten van de posten Kabul (Afghanistan), Kampala (Oeganda) en Juba (Zuid-Soedan). De neerwaartse bijstelling wordt binnen het beleidsartikel gebruikt ter dekking van hogere uitgaven op humanitaire hulp en voor het overige voor het terugbrengen van het saldo op beleidsartikel 5.4 Nog te verdelen.

Artikel 5

Artikelonderdeel 5.4 nog te verdelen i.v.m. wijzigingen BNI en/of toereke-ningen

Het budget voor 5.4 «nog te verdelen» wordt met EUR 70 miljoen teruggebracht tot EUR - 45 miljoen. Het betreft een saldo van teruggaven op diverse artikelen op de BHOS-begroting waaronder Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden (artikel 1.3) en Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling (4.3). Voorts komt EUR 30 miljoen ODA-budget terug van de begroting van Buitenlandse Zaken. Het betreft onder andere budget uit het Europees ontwikkelingsfonds, apparaat en het stabiliteits-fonds. Onderdeel van het saldo is ook een overheveling naar de begroting van Justitie en Veiligheid van EUR 19,5 miljoen voor eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen vanwege een hogere instroomraming van asielzoekers voor 2019. Tot slot is het ODA-budget verhoogd met EUR 30 miljoen als gevolg van een per saldo positieve BNI-bijstelling zoals gemeld bij de Miljoenennota.

• 3. 

  Toelichting per beleidsartikel

Beleidsartikel 1 Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen

Verplichtingen

Extra verplichtingenruimte is er voor infrastructuurontwikkeling subsidies (met name DRIVE, Develop 2 Build, PPFIAF). Daarnaast zijn er nieuwe meerjarige programma's in de financiële sector (een programma in de MENA-regio door IFC, twee programma's met de AfDB en een programma met UNCDF). Ook voor duurzame productie is er een nieuw programma (het FarmFit-Fonds van IDH). Verhoging van de verplichtingen wordt verder gebruikt voor de bestrijding van kinderarbeid (voor het Fonds Bestrijding Kinderarbeid via RVO en voor een subsidie aan het partnerschap van Coalitie Stop Kinderarbeid, UNICEF Nederland en Save the

Children Nederland). Daar staat een verlaging tegenover van de verplichtingen nu GES binnen de geraamde kosten kon worden gerealiseerd.

Uitgaven

Artikel 1.1

Geen toelichting.

Artikel 1.2

De verlaging van het uitgavenbudget met EUR 14 miljoen heeft meerdere oorzaken. De organisatie van de Global Entrepreneurship Summit bleef ruim binnen het budget en de liquiditeitsbehoefte voor Netherlands in Business (voorheen Werkplaats) viel lager uit. Uitgaven van de voor Invest NL International bestemde programmafondsen via Development Accelerator (FMO) vielen lager uit vanwege de tragere start van deze nieuwe vraaggestuurde projecten. Een betaling aan het Ministerie van LNV voor Centra voor Kennis en Technologie is uitgesteld. Ook zijn uitgaven verschoven naar komende jaren.

Artikel 1.3

Er is een verlaging van het uitgavenbudget met EUR 11 miljoen. Voornaamste oorzaak is een later dan geplande start van het programma Challenge Fund for Youth Employment. Ook zijn er verschuivingen tussen een aantal instrumenten. Het betreft een verhoging voor Nexus onderwijs en werk en verlagingen op Infrastructuurontwikkeling en Werkgelegenheid. Meer aanlooptijd bleek nodig voor de start van lokale PSD-activiteiten. Hieruit zijn de hogere bestedingen voor lopende en nieuwe activiteiten (AFAWA, UNCDF) voor de financiële sector gefinancierd.

Beleidsartikel 2 Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor artikel 2 neemt toe met EUR 192,5 miljoen voor 2019. Dit wordt veroorzaakt door de verhoging van het budget voor artikelonderdeel 2.2 «Water» met EUR 37 miljoen. Deze vloeit voort uit nieuwe programmeringen voor onder andere Aqua for All (een grootschalig en innovatief sanitatieprogramma), de medefinanciering van een WASH-programma in Niger, de overbruggingsfase voor het FINISH-programma met WASTE en de innovatieve financiering van het Valuing Water Initiative.

Naast de verhoging voor het artikelonderdeel «Water» zijn ook de verplichtingen voor 2019 voor artikelonderdeel 2.1 «Voedselzekerheid» verhoogd (EUR 85,5 miljoen) onder andere voor programma's voor de groei van de agrarische sector, waaronder een additionele bijdrage aan CABI. Ook zijn verplichtingen voor kennis en capaciteitsopbouw aangegaan, bijvoorbeeld voor de nieuwe fase van het CGIAR-programma en een verhoging van de bijdrage aan het Young-Experts programma.

Verder is het verplichtingenbudget voor 2019 voor artikelonderdeel 2.3 «Klimaat» verhoogd met EUR 70 miljoen. Deze verhogingen zijn bestemd voor nieuwe programmeringen en intensiveringen op klimaat in het algemeen, zoals het Least Developed Countries Fund. Daarnaast is de verhoging bestemd voor additionele verplichtingen op het gebied van hernieuwbare energie, zoals voor de Clean Cooking Alliance.

Uitgaven

Geen toelichting

Beleidsartikel 3 Sociale vooruitgang

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget op artikel 3 «Sociale vooruitgang» daalt per saldo met EUR 35 miljoen in 2019. Deze verlaging komt vooral doordat geplande nieuwe verplichtingen voor 2019 nu in 2020 zullen worden aangegaan, onder andere doordat identificatie van nieuwe activiteiten vertraging heeft opgelopen.

Uitgaven

Artikelonderdeel 3.1 Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten en hiv/aids

Geen toelichting

Artikelonderdeel 3.2 Vrouwenrechten en gendergelijkheid Geen toelichting

Artikelonderdeel 3.3 Maatschappelijk middenveld

Het uitgavenbudget voor artikelonderdeel 3.3 «Versterking Maatschappelijk Middenveld» daalt met EUR 4,2 miljoen. Deze verlaging is het resultaat van een lagere liquiditeitsbehoefte voor 2019 bij de strategische partnerschappen.

Artikelonderdeel 3.4 Onderwijs

Geen toelichting

Beleidsartikel 4 Vrede en veiligheid voor ontwikkeling

Verplichtingen

Het belangrijkste deel van ophoging van het verplichtingenbudget wordt veroorzaakt door een verplichting voor humanitaire hulp van de Dutch Relief Alliance, die oorspronkelijk gebudgetteerd stond voor 2018, maar pas in 2019 is gematerialiseerd (EUR 120 miljoen). Voor de realisatie van de voor 2019 begrote programma's is dus ophoging van het verplichtingenbudget nodig. Daarnaast is het verplichtingenbudget verhoogd vanwege verschillende ophogingen voor opvang in de regio en migratie-samenwerking (in verband met meerjarig subsidiekader Migratie in Ontwikkeling en bijdrage IOM) en voor programma's voor veiligheid en rechtstaatontwikkeling (Mali regionaal access to justice programma, Wereldbank decentralisatie programma, anticorruptie programma en antiradicaliseringsprogramma, Ethiopië opzet van een meerjarig programma ter ondersteuning van vredesprocessen en politieke governance). De ophoging van het verplichtingenbudget leidt niet tot een ophoging van het kasbudget voor 2019 voor beleidsartikel 4.

Uitgaven

Artikelonderdeel 4.1 Humanitaire hulp

Vanwege humanitaire noden is het budget verhoogd met EUR 10,6 miljoen vanuit de onderbesteding op artikelonderdeel 4.3 Veiligheid en rechtstaatontwikkeling. De intensivering wordt gebruikt voor het ophogen van de bijdragen aan UNHCR, ICRC, Soedan Humanitarian Fund, Jemen Humanitarian Fund en mogelijk UNRWA. De precieze uitwerking vindt op dit moment nog plaats. Het budget hiervoor is daarom opgenomen onder het saldo van het instrument bijdragen noodhulpprogramma's. Met betrekking tot UNRWA heeft Nederland in juli 2019 besloten de Algemene Vrijwillige Bijdrage voor UNRWA voorlopig aan te houden (Kamerbrief 26.150, nr. 181 betreffende Nederlandse bijdrage UNRWA). Nederland gaat niet over tot betaling van financiële bijdragen (van zowel de Algemene Vrijwillige Bijdrage als de reguliere eindejaarsbijdrage) totdat de VN opheldering heeft gegeven over de aantijgingen en toereikend heeft opgetreden. Zoals eerder bij uw Kamer onderstreept, vindt het kabinet de hulpverlening die UNRWA biedt van essentieel belang voor de humanitaire situatie op de grond en stabiliteit in de regio. De organisatie verleent de basisvoorzieningen aan vijf miljoen Palestijnse vluchtelingen in de regio.

Artikelonderdeel 4.2 Opvang in de regio Geen toelichting

Artikelonderdeel 4.3 Veiligheid en rechtstaatontwikkeling

Het budget wordt neerwaarts bijgesteld met EUR 15,5 miljoen, voornamelijk vanwege tegenvallers in de uitvoering van activiteiten van de posten Kabul (Afghanistan), Kampala (Oeganda) en Juba (Zuid-Soedan). Deze tegenvallers hebben betrekking op vertragingen in de uitvoering van lopende projecten, projectvoorstellen die onvoldoende aan kwaliteitseisen voldoen of die later dan gepland worden aangeleverd. De neerwaartse bijstelling wordt binnen het beleidsartikel gebruikt ter dekking van hogere uitgaven op humanitaire hulp en voor het overige voor het terugbrengen van het saldo op beleidsartikel 5.4 Nog te verdelen i.vm. wijzigingen BNI en/of toerekeningen.

Artikelonderdeel 4.4 Noodhulpfonds

Geen toelichting

Beleidsartikel 5 Versterkte kaders voor ontwikkeling

nennota    2e

2019    supple- toire begroting 2019

Verplichtingen Geen toelichting Uitgaven

Artikelonderdeel 5.1 Multilaterale samenwerking

Voornaamste reden is minder uitgaven voor kapitaalaanvulling AfDB en een verlaging voor speciale multilaterale activiteiten.

Artikelonderdeel 5.2 Overig armoedebeleid

De verhoging is het saldo van een nadelige koersontwikkeling enerzijds en lagere uitgaven voor algemene ODA-activiteiten op de posten anderzijds.

Buitenlandse Zaken werkt met een vooraf vastgestelde wisselkoers ten opzichte van buitenlandse valuta (de corporate rate). Deze koers wordt samen met de presentatie van de begroting vastgesteld. Omdat bij betalingen in buitenlandse valuta gedurende het jaar echter een verschil ontstaat als gevolg van de werkelijk geldende koers, ontstaat er een saldo dat op dit artikelonderdeel wordt verantwoord.

Artikelonderdeel 5.4 nog te verdelen i.v.m. wijzigingen BNI en/of toereke-ningen

Het budget voor 5.4 «nog te verdelen» wordt met EUR 70 miljoen teruggebracht tot EUR - 45 miljoen. Het betreft een saldo van teruggaven op diverse artikelen op de BHOS-begroting waaronder Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden (artikel 1.3) en Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling (4.3). Voorts komt EUR 30 miljoen ODA-budget terug van de begroting van Buitenlandse Zaken. Het betreft onder andere budget uit het Europees ontwikkelingsfonds, apparaat en het stabiliteits-fonds. Onderdeel van het saldo is ook een overheveling naar de begroting van Justitie en Veiligheid van EUR 19,5 miljoen voor eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen vanwege een hogere instroomraming van asielzoekers voor 2019. Tot slot is het ODA-budget verhoogd met EUR 30 miljoen als gevolg van een per saldo positieve BNI-bijstelling zoals gemeld bij de Miljoenennota.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2019-2020, 35 350 XVII, nr. 2 13