Het bubbelparadijs - Hoofdinhoud

Gisteren plaatste ik een prikkelende/onaardige/ironische/sarcastische/cynische (doorhalen wat volgens jou niet van toepassing is) tweet over Maurice de Hond. Die riep veel reactie op, zowel positief als negatief en daarmee staat hij direct in mijn lijstje van toptweets, als je tenminste alleen uitgaat van dat soort effecten. Maar omdat ik denk dat je overal van kunt leren, hier nog een korte (zelf)reflectie in drie bubbels.

• 1. 

  de bubbel van de ironische schrijver

Over smaak valt niet te twisten. Of juist wel natuurlijk. Ik geef onmiddellijk toe dat de formulering niet aardig was. En kennelijk zagen velen er ook de ironie niet in. Niet de suggestie dat je een geloofwaardige peiling kunt hebben met een selecte achterban, niet de gedachte dat je allerlei nuttige en bizarre correlaties kunt berekenen als je wilt. Maar goed, als je een grap moet uitleggen, is ie mislukt, heb ik vroeger al geleerd, dus fair enough. Kennelijk zat ik al schrijvend te veel in mijn eigen bubbel. En als ik daarmee Maurice de Hond beledigd heb, bied ik graag mijn excuses aan. Dat wil niet zeggen dat er geen serieuze ondertoon in zat. Die was er wel degelijk. Daarom is verwijzing naar ironie niet genoeg, want dat is alleen de vorm…

• 2. 

  de bubbel van de media en deskundologen

Mijn serieuze punt ging over de wijze waarop een klein kringetje van hele en halve deskundigen de talkshows langs loopt om daar hun verhaal te doen. Kennelijk hebben de redacties weinig fantasie en een nog korter lijstje van deskundigen die ze kunnen bellen. En dat terwijl de universiteiten tal van echte deskundigen hebben op allerlei grote en kleine onderwerpen. Wetenschappers die ook onafhankelijk staan ten opzichte van de overheid en het overheidsbeleid en die inhoudelijk en kritisch analyseren. Daar hebben we er gelukkig ook een paar van gezien.

Maar was dan bijvoorbeeld het RIVM altijd geloofwaardig? Misschien niet. Misschien werd af en toe iets te veel kabinetsbeleid als wetenschap verkocht. En misschien is het achteraf ook wel een stuk makkelijker praten dan op het hoogtepunt van de crisis. Maar zet daar dan serieuze epidemiologen en andere wetenschappers tegenover. Niets mis met een kritisch en publiek debat over wezenlijke zaken.

De grote vraag voor mij is wat het toevoegt om in plaats daarvan een paar BN-ers de boel te laten duiden (ik heb geleerd van gisteren en noem geen namen). Sinds wanneer is een journalist/presentator de grote deskundige? Sinds wanneer is een sociaal geograaf een epidemioloog? Niet voor niets reageerde Ab Osterhaus in het gewraakte Op1-gesprek telkens op De Hond in de trant van: het klopt wel wat je zegt en het is ook geen nieuwe ontdekking, maar het is veel complexer dan dat. Juist daarom wil ik graag de echte deskundigen horen.

Terzijde: mij stoort het dan weer wel dat De Hond ook dit weekend op zijn blog met instemming een brief van een volger uit Phuket plaatst: “Er landen al sinds Nov-Dec dagelijks duizenden Chinezen toeristen in Phuket. Jan, Feb volle bak. Bijna niemand in Phuket droeg half maart een masker. We hadden zeker geen gebrek aan Chinezen. Verspreiding van het virus bijna nul (of wel een verspreiding maar zonder enig symptoon, dat weten we niet). 2 weken geleden ging hier alles dicht. Doden aantal was nog steeds 0. Lockdown, mag mijn huis bijna niet meer uit, masks op straat zijn verplicht. Geen alcohol verkoop. Bijna alles is dicht. Kom mijn wijk niet meer uit of in. Toen zag ik jouw quote: “luchtvochtigheid boven de 80% het virus zich niet kan verspreiden”. Ik weet niet of het waar is maar ik neem het nu even aan alas “waar”. In Phuket komen we bijna nooit onder de 80% luchtvochtigheid. https://weather-and-climate.com/uploads/average-relative-humidity-thailand-phuket.png Da’s buiten op straat. Overdracht kans is of daalt dus naar nul. En toch zitten we al twee weken in een Lockdown.” Nu kan ik googlen dus ik vergelijk Phuket met Indonesië waar juist een snelle toename van besmettingen en overlijdens te betreuren is terwijl de luchtvochtigheid er deze maanden hoger is. Daar zou ik dan graag echt deskundige uitleg van willen krijgen. Ik ben geen epidemioloog, laat staan sociaal geograaf, maar ik ben empirisch genoeg geschoold om vragen te stellen bij zo’n correlatie. En ik weet genoeg van communicatie om het problematisch te vinden om zo’n lezersbrief op je blog te verspreiden en daarmee een individuele ervaring en opvatting te gebruiken als bewijsvoering voor een opinie (zelfs als die op zich best zou kunnen kloppen).

• 3. 

  de bubbel van de volger

Als derde vielen mij de reacties op. Niet alleen het aantal maar ook de enorme polarisatie. Het aantal likes was in mijn tijdlijn nog wel anderhalf keer zo hoog als het aantal likes voor de begijpelijkerwijs getergde reactie van De Hond:Wie kaatst, kan de bal verwachten. Geen probleem wat mij betreft. Mij trof echter vooral die zwart-wit splitsing tussen de likers. In een heel aantal gevallen zag ik in de bio’s van de mensen aanwijzingen dat het hier om twee compleet verschillende publieken zonder wederzijdse vrienden / volgers. Ik heb er geen totale twitter-netwerk-analyse op losgelaten, maar mijn steekproef riep wel in elk geval dit beeld op. Als ik de bio’s moet geloven, lijkt het erop is dat hier ook een politieke tweedeling achter schuil gaat. En op dat punt verwijs ik graag instemmend naar Maurice de Hond die dat fenomeen vaker en consistent heeft beschreven. De reactie op mijn tweet zijn daarmee een mooie illustratie van een zorgelijke polarisatie.

Ik heb de indruk dat op dit moment de saamhorigheid die in de eerste weken van de crisis duidelijk voelbaar was, aan het verdwijnen is. Het groeiende verzet tegen thuisblijven, de complotdenkers die Corona en 5G zien als onderdelen van een groot intrige, de zoektocht naar obscure publicaties waarin “de waarheid” te vinden zou zijn, de groeiende twijfel aan bestuurders en wetenschappers, het afnemende draagvlak voor strikte maatregelen, zijn voor mij allemaal tekenen dat we weer aan het verharden zijn in onze onderlinge verhoudingen in het publieke domein en dat we ons terugtrekken in onze eigen bubbels. Een beetje terug naar business as usual in dat opzicht. Dat is in elk geval wat mij zorgen baart, zeker als ik er zelf onbedoeld aan heb bijgedragen.

__ATA.cmd.push(function() { __ATA.initDynamicSlot({ id: 'atatags-26942-5e9e36a332bf9', location: 120, formFactor: '001', label: { text: 'Advertenties', }, creative: { reportAd: { text: 'Deze advertentie rapporteren', }, privacySettings: { text: 'Privacy instellingen', } } }); });