EU-burgerschap: nieuwe enquête laat zien dat EU-burgers hun rechten inmiddels beter kennen

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op donderdag 9 juli 2020, 8:00.

Vandaag maakt de Europese Commissie i de resultaten bekend van een nieuwe Eurobarometer-enquête over EU-burgerschap en democratie. Deze laat zien dat een grote meerderheid van de Europeanen (91%) bekend is met de term “burger van de Europese Unie”. De bekendheid met de term is het hoogst sinds 2007 en ligt aanmerkelijk hoger dan de 87% die in 2015 werd geregistreerd. De meeste Europeanen zijn goed geïnformeerd over hun kiesrecht op zowel nationaal als Europees niveau. De Europese Commissie start vandaag ook een openbare raadpleging over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten.

Vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie Věra Jourová i: “Het doet mij plezier dat meer en meer Europeanen bekend zijn met hun rechten als EU-burger: het recht om in een andere lidstaat te verblijven, om gelijk te worden behandeld ongeacht hun nationaliteit, of het recht om te stemmen en zich kandidaat te stellen bij de Europese verkiezingen. Mensen moeten echter ook weten hoe deze rechten kunnen worden beschermd als zij niet worden nageleefd. Ik wil de Europese burgers de mogelijkheid geven om volledig te kunnen profiteren van wat Europa te bieden heeft.”

Commissaris voor Justitie en Consumentenzaken Didier Reynders i: “Het bevorderen van het EU-burgerschap en van de deelname aan het democratische leven staat nog steeds hoog op de prioriteitenlijst van de Commissie. Het is daarom zeer bemoedigend te zien dat een overweldigende meerderheid van de Europeanen weet wat het concreet inhoudt om een burger van de Europese Unie te zijn. De Europese Commissie is tevens vastbesloten ervoor te zorgen dat burgers alle rechten kunnen blijven uitoefenen die het EU-burgerschap hun verleent. Dat geldt met name in deze tijden van COVID-19, nu we extra waakzaam moeten zijn om de rechten van de burgers te beschermen.”

Belangrijkste bevindingen van de enquête over EU-burgerschap en democratie

  • Grote bekendheid met de rechten van het EU-burgerschap

Volgens de enquête zijn meer dan zes op de tien Europeanen (65%) bekend met de term “burgerschap van de Europese Unie” en weten zij wat die inhoudt, terwijl bijna een op de drie (26%) ervan heeft gehoord. Burgers zijn zich met name bewust van het recht om een klacht in te dienen bij de instellingen van de Europese Unie (89%), het recht om in een andere lidstaat van de EU te verblijven (85%) en het recht om bij verblijf in een andere lidstaat op dezelfde manier te worden behandeld als een burger van die lidstaat (81%). Hoewel steeds meer Europeanen weten wat zij kunnen doen wanneer hun rechten als EU-burger niet worden gerespecteerd, is slechts 37% van mening goed op de hoogte te zijn. Dit komt neer op een stijging van 11 procentpunt ten opzichte van de 26% in 2015. Tot slot zei 92% van de respondenten dat zij zich tot een EU-delegatie zouden wenden als zij hulp nodig hadden in een land buiten de EU zonder consulaat of ambassade van hun eigen land.

  • Algemene voordelen van vrij verkeer in de EU

Gevraagd naar hun mening over vrij verkeer, zei 84% van de respondenten het vrije verkeer van EU-burgers binnen de Europese Unie te zien als gunstig voor de economie van hun eigen land. Dit is 13 procentpunten meer dan in 2015, toen 71% van de burgers de voordelen van het vrije verkeer onderkende. Deze Eurobarometer-enquête is uitgevoerd voordat in verband met COVID-19 lockdownmaatregelen werden ingevoerd in de meeste lidstaten.

  • Goede kennis van het kiesrecht in de EU

De Eurobarometer bevatte ook vragen over het kiesrecht van EU-burgers. Iets meer dan zeven op de tien respondenten (71%) weten dat een Europese burger die in een ander EU-land woont dan het land van zijn/haar herkomst, actief en passief kiesrecht heeft bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. Gevraagd naar de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019, zeiden verreweg de meeste respondenten dat zij meer geneigd zouden zijn geweest om te gaan stemmen als er meer of betere informatie over de verkiezingen en over de impact van de EU op het dagelijkse leven zou zijn gegeven.

Openbare raadpleging over het EU-burgerschap

De Europese Commissie start vandaag ook een openbare raadpleging over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten. Deze raadpleging is bedoeld om informatie, ervaringen en standpunten te verzamelen over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten. Daarover zal in het volgende verslag over het EU-burgerschap worden bericht. In verband met de COVID-19-pandemie bevat deze raadpleging ook vragen over de gevolgen die de noodmaatregelen hebben voor de aan het EU-burgerschap verbonden rechten. De raadpleging staat tot 1 oktober 2020 open voor alle burgers en organisaties.

Volgende stappen

De feedback die is verkregen door de Eurobarometer over het EU-burgerschap en de democratie, de openbare raadpleging die vandaag is gestart, en een bredere raadpleging van belanghebbenden (die in de tweede helft van 2020 van start moet gaan) zal worden meegenomen in het volgende verslag over het EU-burgerschap. In dat verslag zullen concrete maatregelen worden gepresenteerd om de aan het EU-burgerschap verbonden rechten, met inbegrip van democratische participatie, onder meer in een grensoverschrijdende context te bevorderen.

Het verslag over het EU-burgerschap 2020 vormt een aanvulling op het Europees actieplan voor democratie, dat net als het verslag tegen eind 2020 moet worden vastgesteld. Het is de bedoeling hiermee bij te dragen aan versterking van de veerkracht van de democratieën van de EU.

Achtergrond

Overeenkomstig artikel 25 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie moet de Commissie om de drie jaar een verslag over het EU-burgerschap publiceren. Dit verslag betreft de toepassing van de bepalingen inzake non-discriminatie en burgerschap en schetst nieuwe prioriteiten op dit gebied. In overeenstemming met de politieke beleidslijnen van de Commissie 2019-2024 zal het komende verslag over het burgerschap een extra impuls geven aan de prioriteiten van de Commissie, waaronder het bevorderen, versterken en beschermen van de democratie in de Europese Unie.

Meer informatie

Flash Eurobarometer 485: Burgerschap en democratie in de Europese Unie — verslag, bijlage en infografiek

Openbare raadpleging over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten

Website over het EU-burgerschap

Verslag 2017 over het EU-burgerschap