Commissie beoordeelt en stelt hervormingsprioriteiten vast voor de landen die willen toetreden tot de EU

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op dinsdag 6 oktober 2020.

Vandaag heeft de Commissie haar mededeling over het EU-uitbreidingsbeleid en het uitbreidingspakket 2020 aangenomen: de jaarverslagen, waarin de uitvoering van fundamentele hervormingen in de Westelijke Balkan en Turkije wordt beoordeeld, worden gepresenteerd samen met duidelijkere en preciezere aanbevelingen en richtsnoeren voor de volgende stappen die van deze partners worden verwacht, in overeenstemming met de verbeterde methode voor de uitbreiding.

De hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid en vicevoorzitter van de Europese Commissie, Josep Borrell i, zei het volgende: “De burgers van de Westelijke Balkan maken deel uit van Europa en behoren tot de Europese Unie i. De verslagen over het uitbreidingspakket die vandaag worden gepresenteerd, bevatten een grondige beoordeling die de te volgen koers aangeeft, waarbij wordt benadrukt wat reeds is bereikt en voor welke punten nog veel werk moet worden verzet. "

Bij de presentatie van het jaarlijkse uitbreidingspakket zei Olivér Várhelyi i, EU-commissaris voor Nabuurschap en Uitbreiding, het volgende: “Van bij het aantreden van deze Commissie heb ik ernaar gestreefd ervoor te zorgen dat bij zowel onze partners in de Westelijke Balkan als de EU-lidstaten het vertrouwen in het toetredingsproces wordt hersteld. Uit onze strenge maar billijke beoordelingen die vandaag worden gepresenteerd blijkt waar de landen met de hervormingen staan, met duidelijkere richtsnoeren en aanbevelingen voor de toekomstige stappen. De dynamische uitvoering van deze richtsnoeren en aanbevelingen zal de vorderingen op de weg naar de toetreding tot de EU versnellen en resulteren in duurzame resultaten. Tegelijkertijd hebben wij een economisch en investeringsplan gepresenteerd om het langdurige herstel van onze partners op de Westelijke Balkan te bevorderen en hun economische convergentie met de EU te versnellen.”

Westelijke Balkan

Een geloofwaardig uitbreidingsbeleid is een geostrategische investering in vrede, veiligheid en economische groei in heel Europa. Dit geldt des te meer in tijden van toenemende mondiale uitdagingen en verdeeldheid. Dit solide, op verdiensten gebaseerde perspectief van volwaardig EU-lidmaatschap voor de Westelijke Balkan is zowel politiek, economisch als op het gebied van veiligheid in het belang van de Europese Unie zelf. In de mededeling van de Commissie “Bevordering van het toetredingsproces - Een geloofwaardig EU-perspectief voor de Westelijke Balkan”, die de lidstaten in maart 2020 hebben onderschreven, worden concrete voorstellen gedaan om het toetredingsproces te versterken door het voorspelbaarder, geloofwaardiger en dynamischer te maken, met een sterkere politieke sturing. In de aangescherpte aanpak wordt het belang benadrukt van een op verdiensten gebaseerd toetredingsproces waarin zowel de Europese Unie als de Westelijke Balkan rotsvast geloven en waarbij zij elkaar vertrouwen en duidelijke verbintenissen aangaan, met een nog sterkere nadruk op fundamentele hervormingen.

Het gebrek aan geloofwaardige vooruitgang op het gebied van de rechtsstaat blijft een belangrijk struikelblok, dat vaak gepaard gaat met een gebrek aan politieke wil. In de gehele Westelijke Balkan hebben de hervormingen te lijden onder de trage verandering in de justitiële cultuur, waarbij onvoldoende blijk wordt gegeven van gehechtheid aan het beginsel van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. De corruptie wordt minder doortastend aangepakt en de resultaten die de meeste partners hebben behaald, voldoen nog lang niet aan de vereisten voor lidmaatschap, terwijl er op het gebied van de vrijheid van meningsuiting en mediapluriformiteit vorig jaar zeer geringe vooruitgang is geboekt.

Voor het eerst maakt de Commissie een overkoepelende beoordeling van de toetredingsonderhandelingen met zowel Montenegro als Servië en stippelt zij te volgen koers uit. Op basis hiervan zouden na de publicatie van het jaarlijkse pakket verslagen van de Commissie de intergouvernementele conferenties moeten kunnen plaatsvinden, die fora voor politieke dialoog over de hervormingen moeten bieden waar de balans wordt opgemaakt van het algemene toetredingsproces en de planning voor het komende jaar wordt uiteengezet, waaronder de opening en sluiting van hoofdstukken en eventuele corrigerende maatregelen.

Wat Albanië en Noord-Macedonië betreft, kijkt de Commissie uit naar de eerste intergouvernementele conferenties die zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de onderhandelingskaders door de Raad, zullen worden bijeengeroepen. De Commissie bevestigde verdere vooruitgang bij de uitvoering van hervormingen in Albanië en Noord-Macedonië. Albanië heeft reeds beslissende vooruitgang geboekt en voldoet bijna aan de voorwaarden die de Raad met het oog op de eerste intergouvernementele conferentie heeft vastgesteld.

Van Bosnië en Herzegovina wordt verwacht dat het werk maakt van 14 belangrijke prioriteiten uit het advies van de Commissie over zijn verzoek om toetreding tot de EU, waarbij het tot dusver slechts enkele stappen heeft gezet. Wat Kosovo betreft, is beperkte vooruitgang geboekt met de EU-gerelateerde hervormingen, en het is belangrijk dat de Kosovaarse autoriteiten zich dubbel zo hard inzetten om vooruitgang te boeken op het Europese traject, onder meer door de uitvoering van de stabilisatie- en associatieovereenkomst.

De Commissie heeft vandaag ook een uitgebreid economisch en investeringsplan voor de Westelijke Balkan vastgesteld, dat tot doel heeft het langdurige herstel van de regio te bevorderen, een groene en digitale transitie op gang te brengen, regionale economische samenwerking te stimuleren, een impuls te geven aan de economische groei en hervormingen te ondersteunen die nodig zijn om vooruitgang te boeken op weg naar EU-lidmaatschap.

Turkije

Turkije blijft een belangrijke partner voor de Europese Unie, maar drijft echter steeds verder van de Europese Unie af, met ernstige achteruitgang op het gebied van de democratie, de rechtsstaat, de grondrechten, en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Zoals de Raad in 2018 en 2019 heeft aangegeven, zijn de toetredingsonderhandelingen met Turkije feitelijk tot stilstand gekomen en kan het openen of sluiten van verdere hoofdstukken niet in overweging worden genomen. In het vandaag gepresenteerde verslag wordt bevestigd dat de onderliggende feiten die tot deze beoordeling hebben geleid, nog steeds van kracht zijn, ondanks het feit dat de Turkse regering herhaaldelijk heeft uitgesproken vast te houden aan toetreding tot de EU. De dialoog en de samenwerking met Turkije zijn voortgezet, met name wat betreft het aanpakken van de migratievraagstukken, ondanks de bezorgdheid over de gebeurtenissen aan de Grieks-Turkse grens in maart 2020. In de verslagen wordt ook geschetst hoe het buitenlands beleid van Turkije steeds meer botst met de prioriteiten van de EU in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid.

Volgende stappen

Het is nu aan de Raad om de aanbevelingen van de Commissie in overweging te nemen en besluiten te nemen over de te treffen maatregelen.

Achtergrondinformatie

Uitbreidingsproces

De huidige uitbreidingsagenda heeft betrekking op de partners van de Westelijke Balkan en Turkije. De toetredingsonderhandelingen zijn geopend met Montenegro (2012), Servië (2014) en Turkije (2005). In maart 2020 kwamen de lidstaten overeen toetredingsonderhandelingen te openen met Noord-Macedonië en Albanië. Bosnië en Herzegovina (lidmaatschap aangevraagd in februari 2016) en Kosovo (stabilisatie- en associatieovereenkomst in april 2016 in werking getreden) zijn potentiële kandidaten.

Het EU-toetredingsproces is nog steeds gebaseerd op vaste criteria en eerlijke en consistente voorwaarden en het beginsel van de eigen merites. De toetreding tot de EU vereist de uitvoering van complexe hervormingen in een uitdagende omgeving; het is een doelstelling die alleen op de lange termijn kan worden bereikt. Om verdere vooruitgang te boeken op het pad van het toetredingsproces moeten de kandidaat-lidstaten in eerste instantie sneller echte en duurzame resultaten boeken op cruciale terreinen: de rechtsstaat, de hervorming van justitie, de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad, veiligheid, grondrechten, de werking van de democratische instellingen en de hervorming van het openbare bestuur, economische ontwikkeling en concurrentievermogen.

Verdere vooruitgang op het gebied van verzoening, goede nabuurschapsbetrekkingen en regionale samenwerking zijn eveneens cruciaal.

De verslaglegging in het uitbreidingspakket van dit jaar weerspiegelt ook de voorstellen voor de versterkte aanpak van het toetredingsproces. De beoordelingen en aanbevelingen voor de partners, met name de toekomstgerichte richtsnoeren voor specifieke hervormingsprioriteiten, zijn nog duidelijker en nauwkeuriger. De verslagen bieden meer transparantie, onder meer over de stand van zaken van de toetredingsonderhandelingen en de mate waarin fundamentele hervormingen worden doorgevoerd. Er worden vergelijkende overzichten verstrekt over de geboekte vooruitgang inzake fundamentele kwesties, alsook externe indices ter aanvulling van de beoordelingen van de Commissie. De lidstaten werden verzocht om grotere inbreng. Zij werden tijdens het proces geraadpleegd en leverden input en expertise, onder meer via hun ambassades ter plaatse. In de verslagen zijn ook beoordelingen opgenomen van de openlijke politieke inzet van de autoriteiten voor het strategische doel van EU-toetreding.

Meer informatie

Mededeling van de Commissie

Gedetailleerde conclusies en aanbevelingen per partner:

Albanië: MEMO; verslag; infografiek

Bosnië en Herzegovina: MEMO; verslag; infografiek

Kosovo: MEMO; verslag; infografiek

Montenegro: MEMO; verslag; infografiek

Noord-Macedonië: MEMO; verslag; infografiek

Servië: MEMO; verslag; infografiek

Turkije: MEMO; verslag; infografiek

Meer algemene informatie

Mededeling van de Europese Commissie van februari 2020 “Bevordering van het toetredingsproces - Een geloofwaardig EU-perspectief voor de Westelijke Balkan”

Factsheet - Het EU-toetredingsproces van de Westelijke Balkan

Factsheet - EU-betrokkenheid bij de Westelijke Balkan