Het is nog niet te laat voor duurzame landbouw: Minister Schouten is nu aan zet! - Hoofdinhoud

Het was een ongebruikelijke actie: Green Deal-Eurocommissaris Timmermans schoof aan naast zijn collega-Commissaris van Landbouw tijdens de onderhandelingen over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van Europa. Alsof Timmermans daarmee het signaal wilde afgeven dat hij scherp in de gaten houdt of de onderhandelende partijen - het Europees Parlement en Europese landbouwministers - wel voldoende rekening houden met de ambitieuze klimaatdoelen.

Ondertussen verklaarde Timmermans dat hij het wetsvoorstel van de Europese Commissie nog altijd kan terugtrekken, als het resultaat van de onderhandelingen niet in lijn is met de Europese Green Deal. Waar deze uitspraak bij sommige landbouwministers in het verkeerde keelgat schoot, kreeg het ook bijval van andere.

Wat de PvdA betreft is het nu het moment voor minister van landbouw Schouten om een sterke positie aan te nemen in Europese Raad en de toekomst van het Europese landbouwbeleid de juiste duurzame richting in te duwen.

Het verwerpelijke aan het huidig systeem is dat inkomenssteun vooral toegekend wordt op basis van de hoeveelheid grond of dieren die iemand bezit. De grootste ontvangers uit deze subsidiepot zijn vaak multinationals of oligarchen, zoals de premier van Tsjechië, Andrej Babis. Deze laatste ontvangt elk jaar tientallen miljoenen zonder ook maar één stap in de modder te zetten.

Het Europees landbouwbeleid dateert uit 1962. Het werd toen het in leven geroepen om voedselzekerheid te creëren voor de Europese Unie, met de verschrikkelijke hongerwinter nog vers in het geheugen. De afgelopen decennia groeide het uit tot één van de grootste subsidiepotten ter wereld. Voor de komende zeven jaar gaat het om bijna 400 miljard euro, een derde van de totale EU-begroting.

Bovendien houdt het huidige systeem een falende markt in stand. Kijk bijvoorbeeld naar onze Nederlandse melkveehouders. Tussen 2015 en 2019 ontvingen zij een gemiddelde melkprijs van 32,50 eurocent per liter melk. Onderzoek toonde aan dat de gemiddelde kostprijs (inclusief arbeid) in diezelfde periode steeg van 44,69 naar 48,51 eurocent. Dit verschil in prijs wordt gecompenseerd met Europese landbouwsubsidies. Maar zelfs met deze subsidies hebben Nederlandse boeren zeer kleine winstmarges, waardoor zij vaak genoodzaakt zijn om op te schalen om hun hoofd boven water te houden.

Waar twintig jaar geleden een melkveehouderij in Nederland gemiddeld 56,5 koeien had, is dat nu bijna 100. Boeren krijgen geen eerlijke prijs voor hun product, wat we corrigeren met subsidies en op die manier in stand houden. Dit leidt dan weer tot onnodige schaalvergroting met als gevolg veel lokale stikstofuitstoot, slechte bodemkwaliteit, een verlies van biodiversiteit en extra druk op dierenwelzijn en volksgezondheid.

We betalen in feite drie keer de rekening van dit falende beleid: één keer in de supermarkt, één keer via landbouwsubsidies en één keer in schadecompensatie op vlak van milieu en klimaat.

Het verzet tegen het huidige landbouwsubsidiesysteem is groeiende. Niet alleen vanuit milieuorganisaties, maar ook binnen de politiek. Vorige week schreven landbouwministers van Duitse deelstaten een brief aan de Europese Commissie met het verzoek om voet bij stuk te houden als het gaat om het vergroenen van het Europees landbouwbeleid. Dit verzet verdient steun van Landbouwminister Schouten.

Laat ook de Nederlandse provincies zich, in navolging van hun Duitse collega’s, roeren in het debat. Zij zijn uiteindelijk verantwoordelijk voor een groot deel van de uitvoering, en weten wat nodig is en wat werkt om landbouw lokaal te vergroenen. De strijd is nog niet gestreden, zoals Timmermans al liet doorschemeren. Dit is het moment om de onderhandelingen in de juiste richting te sturen.

Mohammed Chahim, Europarlementariër

Jeroen Recourt, Senator

William Moorlag, Tweede-kamerlid

Hetty Janssen, Statenlid Friesland

Lianne Schuuring, Statenlid Limburg

Evelyn Hijink, Statenlid Zuid-Holland

Peter Hermans, Statenlid Overijssel

Annet Krijgsman, Statenlid Utrecht

Eddy Heerschop, Statenlid Zeeland

Edith van Dijk, Statenlid Noord-Brabant

Martijn de Kort, Statenlid Noord-Brabant

Aukelien Jellema, Statenlid Noord-Holland

Richard Joling, Statenlid Groningen

Karin Jeurink, Statenlid Gelderland

Jos Schomaker, Statenlid Drenthe

Abassin Nessar, Burgerlid Statencommissie Flevoland

Namens de PvdA