Commissie verzoekt om commentaar op ontwerpvoorstel uitvoering van steunmaatregelen groene en digitale transitie - Hoofdinhoud

De Commissie nodigt de lidstaten en alle andere belanghebbende partijen uit om opmerkingen te maken over een aantal voorgestelde wijzigingen van de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV). Met de voorgestelde herziening wordt beoogd rekening te houden met de mogelijke wijzigingen in verschillende pakketten staatssteunrichtsnoeren, die momenteel worden herzien.

Ook is het de bedoeling het draagvlak voor de groene en digitale transitie in de EU verder te bevorderen. De nieuwe regels zullen helpen de juiste basis te leggen voor een duurzame economie nu het herstel op gang komt in de nasleep van de coronapandemie. De lidstaten en alle andere belanghebbenden kunnen op de raadpleging antwoorden tot en met 8 december 2021.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager i, belast met het mededingingsbeleid: “Ons voorstel wil de lidstaten meer mogelijkheden bieden om steunmaatregelen uit te voeren ter ondersteuning van de groene en digitale transitie zonder dat deze vooraf moeten worden aangemeld bij en goedgekeurd door de Commissie. Daardoor zullen de lidstaten gemakkelijker en sneller tot financiering kunnen overgaan, zonder dat dit leidt tot buitensporige concurrentieverstoringen op de eengemaakte markt. Wij moedigen alle overheden, bedrijven en andere belanghebbenden aan deel te nemen aan deze belangrijke raadpleging.”

De AGVV verklaart specifieke categorieën steunmaatregelen verenigbaar met het Verdrag, mits deze aan bepaalde voorwaarden voldoen, en stelt deze categorieën vrij van het vereiste van voorafgaande aanmelding bij en goedkeuring door de Commissie.

Door bepaalde steun vrij te stellen van de verplichting tot voorafgaande aanmelding bij en goedkeuring door de Commissie worden de zaken een pak eenvoudiger. De lidstaten kunnen dan snel steun ter beschikking stellen indien aan de voorwaarden voor beperking van de concurrentie in de eengemaakte markt wordt voldaan. Het is belangrijk het juiste evenwicht te vinden tussen het verlenen van een groepsvrijstelling die aan duidelijke criteria moet voldoen om potentiële concurrentieverstorende aspecten van steun te beperken, en andere staatssteun die door de Commissie moet worden beoordeeld voordat de steun ten uitvoer kan worden gelegd.

De in de AGVV neergelegde regels vormen een aanvulling op de regels van de staatssteunrichtsnoeren waarin wordt vastgesteld onder welke voorwaarden de Commissie oordeelt dat niet onder een groepsvrijstelling vallende en daarom aan de aanmeldingsplicht onderworpen staatssteunmaatregelen verenigbaar met de eengemaakte markt zijn. Samen vormen deze twee reeksen regels een alomvattend rulebook voor bepaalde gebieden van het staatssteunrecht.

De Commissie stelt daarom een aantal gerichte wijzigingen van de AGVV voor om rekening te houden met de wijzigingen in de verschillende richtsnoeren inzake staatssteun die momenteel worden herzien (namelijk de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen, de richtsnoeren inzake staatssteun op het gebied van klimaat, energie en milieu, de richtsnoeren risicofinanciering en het kader voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie).

Het doel van de lopende herziening van deze richtsnoeren en van de voorgestelde herziening van de AGVV is het bevorderen van overheidsfinanciering die bijdraagt tot de verwezenlijking van de huidige EU-prioriteiten, met name de Green Deal en de Europese industrie- en digitale strategieën. Ook moet worden gewaarborgd dat de staatssteunregels de meest recente markt- en technologische ontwikkelingen weerspiegelen.

In dit verband stelt de Commissie een aantal wijzigingen in de AGVV voor op gebieden waar ook de overeenstemmende staatssteunrichtsnoeren herzien worden. Het gaat met name om:

Steun voor milieubescherming en energie

• - 

  Verruiming van de mogelijkheden voor de lidstaten om steun te verlenen aan verschillende soorten “groene” projecten, zoals de vermindering van de CO₂-uitstoot, de rehabilitatie van natuurlijke habitats en ecosystemen, de bescherming en het herstel van de biodiversiteit, schone of emissievrije voertuigen en oplaad- en tankinfrastructuur.
• - 

  Invoering van nieuwe “groene” voorwaarden waaraan moet worden voldaan voor grote energie-intensieve ondernemingen om in het kader van de energiebelastingrichtlijn steun met groepsvrijstelling te krijgen in de vorm van verlaagde belastingtarieven. Zo wordt bereikt dat de steun zal leiden tot meer energie-efficiëntie en hogere investeringen in projecten die een aanzienlijke vermindering van de broeikasgasemissies van de begunstigde onderneming opleveren.
• - 

  Aandacht voor de groeiende rol van de opslag bij de integratie van hernieuwbare energie in het elektriciteitsnet, door ruimere vrijstellingen te verlenen voor investerings- en exploitatiesteun voor hernieuwbare energie, zodat deze ook gelden voor opslagprojecten die rechtstreeks zijn aangesloten op nieuwe of bestaande productievoorzieningen voor hernieuwbare energie.
• - 

  Bevordering van investeringen in groene waterstof door groepsvrijstelling te verlenen aan investeringssteun voor groene waterstofprojecten en investeringen in waterstofinfrastructuur. In dit verband zal ook exploitatiesteun voor kleinschalige installaties ter bevordering van groene waterstof van de aanmeldingsverplichting worden vrijgesteld.
• - 

  Stimulansen voor ambitieuze renovatieprojecten voor gebouwen door de invoering van een “groene bonus” (d.w.z. hogere steunintensiteiten met een groepsvrijstelling) voor steun ter verbetering van de energieprestatie van gebouwen. De bonus zal van toepassing zijn wanneer verbeteringen van de energieprestaties leiden tot een aanzienlijke vermindering van de vraag naar primaire energie.

Steun voor risicofinancieringsinvesteringen

• - 

  Duidelijker en meer gestroomlijnde regels inzake risicofinancieringssteun, in overeenstemming met de parallelle herziening van de richtsnoeren risicofinanciering, bijvoorbeeld door de regels voor de subsidiabiliteit van dergelijke steun in het kader van de AGVV te verduidelijken.
• - 

  Verruiming van het toepassingsgebied voor de steun aan startende ondernemingen, zodat het ook steun omvat in de vorm van overdracht van intellectuele-eigendomsrechten (IER) van een onderzoeksorganisatie waar de onderliggende intellectuele-eigendomsrechten zijn ontwikkeld, naar kleine en innovatieve ondernemingen die een nieuw product of een nieuwe dienst op de markt moeten brengen.

Steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie

• - 

  Eenvoudiger voorwaarden voor de toekenning van steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie zonder voorafgaande aanmelding en goedkeuring, bijvoorbeeld door de invoering van de mogelijkheid om indirecte kosten van O&O-projecten te berekenen door middel van een vereenvoudigde kostenbenadering alsmede door de invoering van nieuwe verenigbaarheidsregels voor steun voor test- en experimenteerinfrastructuur (soms ook “technologie-infrastructuur” genoemd).

Regionale steun

• - 

  Afstemming van de voorwaarden op de nieuwe richtsnoeren regionale steun, bijvoorbeeld door uitbreiding van de mogelijkheid om exploitatiesteun te verlenen om ook in dunbevolkte gebieden ontvolking te voorkomen of te verminderen (tot nu toe alleen mogelijk voor zeer dunbevolkte gebieden).

Volgende stappen

Naast de vandaag van start gaande raadpleging zal het ontwerpvoorstel ook worden besproken op twee vergaderingen tussen de Commissie en de lidstaten: de eerste zal plaatsvinden aan het einde van de raadplegingsperiode en de tweede na de herziening van het ontwerp op basis van de input die tijdens de openbare raadpleging is gegeven. Zo krijgen zowel de lidstaten als andere belanghebbenden voldoende gelegenheid om opmerkingen over het ontwerpvoorstel van de Commissie te maken.

Het voorliggende voorstel en alle bijzonderheden over de openbare raadpleging zijn hier te vinden:

Het is de bedoeling de herziene AGVV in de eerste helft van 2022 goed te keuren.

Achtergrond

Op grond van artikel 108, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) moeten de lidstaten alle staatssteun bij de Europese Commissie aanmelden en mogen zij die steun pas na goedkeuring van de Commissie uitvoeren. Krachtens de EU-machtigingsverordening inzake staatssteun kan de Commissie bepaalde categorieën staatssteun verenigbaar met de eengemaakte markt verklaren en vrijstellen van de aanmeldingsverplichting van het Verdrag.

De algemene groepsvrijstellingsverordening biedt de lidstaten de mogelijkheid om bepaalde steunmaatregelen rechtstreeks en met volledige rechtszekerheid uit te voeren. De algemene groepsvrijstellingsverordening van 2014 stelde de lidstaten in staat om een breed scala van steunmaatregelen zonder voorafgaande goedkeuring van de Commissie ten uitvoer te leggen omdat het niet waarschijnlijk is dat zij de mededinging verstoren. Deze verordening is verschillende malen gewijzigd om de regels te vereenvoudigen en het toepassingsgebied ervan uit te breiden. Als gevolg daarvan wordt nu meer dan 97 % van alle staatssteunmaatregelen door de lidstaten ten uitvoer gelegd zonder dat voorafgaande goedkeuring door de Commissie nodig is. Dit strookt met de insteek van de Commissie om te focussen op meer en snellere resultaten, en minder te doen waar zij geen meerwaarde kan bieden.

In het kader van de lopende herziening van de mededingingsregels die deze geschikt moeten maken voor de veranderende marktomstandigheden, is de Commissie in januari 2019 begonnen met een evaluatie van bepaalde staatssteunregels, die waren vastgesteld in het kader van het pakket voor de modernisering van het staatssteunbeleid van 2014. Deze evaluatie, die de vorm had van een geschiktheidscontrole, had onder meer betrekking op de richtsnoeren staatssteun inzake regionale steun, steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie, risicofinancieringssteun en steun ten behoeve van milieubescherming en energie. Blijkens de evaluatie zijn het systeem en de regels voor het toezicht op staatssteun over het algemeen geschikt voor het beoogde doel. Toch zouden de afzonderlijke regels enigszins moeten worden aangepast, ook om rekening te houden met de Green Deal en de industrie- en digitale strategieën, en verder gestroomlijnd. Daarom werkt de Commissie nu aan een herziening van de desbetreffende staatssteunrichtsnoeren en de overeenkomstige AGVV-regels.

Het voorstel van vandaag volgt op de recente wijziging van de AGVV die de Commissie in juli 2021 heeft aangenomen om de desbetreffende staatssteunregels in overeenstemming te brengen met de financieringsregels van het nieuwe meerjarig financieel kader. De Commissie stelt nu een aantal verdere aanpassingen van de AGVV voor.