Vragen en antwoorden: Commissie herstart herziening economische governance van de EU - Hoofdinhoud
Wat stelt de Commissie vandaag voor?
De Europese Commissie i stelt een mededeling voor waarmee het publieke debat over de herziening van het EU-kader voor economische governance wordt herstart en de balans wordt opgemaakt van de veranderde omstandigheden in de nasleep van de COVID-19-crisis.
Met deze mededeling nodigt de Commissie alle belanghebbenden uit na te denken over de werking van de economische governance en hun visie te geven over manieren om de doeltreffendheid ervan te verbeteren.
Het doel van het publieke debat is ruim vóór 2023 een brede consensus te bereiken over de te volgen koers.
Waarom herstart de Commissie nu het publieke debat over de toekomst van de economische governance van de EU?
In februari 2020 heeft de Commissie een mededeling gepresenteerd over de herziening van de economische governance, waarin de aandacht werd gevestigd op een aantal sterke en zwakke punten in het kader voor economische governance, en opende zij een publiek debat op basis van de bevindingen van de mededeling.
Dit debat werd kort daarna opgeschort omdat de aandacht moest worden toegespitst op de onmiddellijke uitdagingen die de COVID-19-pandemie meebracht. De Commissie heeft toen beloofd het debat opnieuw te openen zodra de economie aan de beterende hand was.
Bijna twee jaar nadat de Commissie haar eerdere bevindingen publiceerde, zijn de belangrijkste conclusies nog steeds geldig en relevant. In het hervatte debat moeten deze worden gecombineerd met de lessen die uit de crisis zijn getrokken. Zo kan worden nagedacht over een kader voor economische governance dat de lidstaten ten volle kan ondersteunen om de macro-economische uitdagingen na COVID aan te pakken.
Welk effect heeft de COVID-19-pandemie gehad op de economie van de EU?
De COVID-19-pandemie heeft in 2020 tot een ongekende krimp van de economische activiteit in de EU geleid. Door de ernstige recessie en de noodzakelijke, krachtige beleidsrespons zijn de tekorten en schuldquotes in alle lidstaten toegenomen en zullen zij in 2021 en 2022 naar verwachting ver boven het niveau van vóór de pandemie blijven. Op de arbeidsmarkt heeft de crisis voor bepaalde economische sectoren ernstige gevolgen gehad, hoewel de werkgelegenheid over het algemeen slechts licht is gekrompen dankzij de beleidsrespons op nationaal en Europees niveau.
Over het algemeen heeft de crisis een aantal reeds bestaande kwetsbaarheden verergerd. De interne onevenwichtigheden in verband met de hoge overheids- en particuliere schuld zijn toegenomen. De dynamische trends in de huizenprijzen van vóór de pandemie zetten zich voort en de hypotheekschuld blijft in sommige landen aanzienlijk groeien. In landen die het meest afhankelijk zijn van inkomsten uit het toerisme zijn de tekorten op de lopende rekening toegenomen. Tegelijkertijd is de correctie van de overschotten op de lopende rekening tot stilstand gekomen. In de toekomst kunnen er zich nieuwe onevenwichtigheden voordoen als gevolg van de structurele transformaties die door de COVID-19-crisis zijn versneld.
Na deze sterke economische krimp zet het herstel door. Dankzij krachtige gecoördineerde beleidsondersteuning, een succesvolle vaccinatiecampagne en de daarop volgende geleidelijke versoepeling van de aan de pandemie gerelateerde beperkingen, is de economie in het voorjaar van 2021 krachtig beginnen te groeien. Afgaande op de economische ontwikkelingen in de zomer zou het derde kwartaal van 2021 opnieuw een robuuste groei kennen, niet in het minst dankzij de heropening van de samenleving en de hervatting van het reizen. De economische bedrijvigheid zal naar verwachting een aantal kwartalen blijven aanhouden, waardoor de economie van de EU overgaat van herstel in expansie. Verwacht wordt dat ten minste 19 lidstaten dit jaar hun bbp-niveau van 2019 bereiken, terwijl alle andere lidstaten dat niveau volgens de verwachting in de loop van volgend jaar zouden bereiken.
Hoe heeft de EU geprobeerd om de economische gevolgen van de COVID-19-pandemie te verzachten?
Een uitzonderlijk ruime en gecoördineerde beleidsrespons is erin geslaagd de economische schade als gevolg van de COVID-19-crisis in Europa aanzienlijk te beperken. Zowel op nationaal als op EU-niveau is de respons op de crisis snel en krachtdadig geweest.
Het ging daarbij om maatregelen zoals de activering van de algemene ontsnappingsclausule van het stabiliteits- en groeipact, de vaststelling van een tijdelijke kaderregeling voor staatssteun, de corona-investeringsinitiatieven en de invoering van nieuwe noodinstrumenten zoals SURE, het instrument voor tijdelijke steun om het risico op werkloosheid in noodsituaties te beperken. Daardoor konden de lidstaten een ongezien bedrag aan begrotingssteun verstrekken. Het monetaire beleid vormde een aanvulling op de inspanningen van het begrotingsbeleid.
Door deze gezamenlijke en gecoördineerde beleidsrespons is de impact van de COVID-19-crisis op de werkloosheid, de economische en sociale verschillen, de insolventie van ondernemingen en de niet-renderende leningen veel beperkter geweest dan oorspronkelijk werd verwacht.
In de volgende jaren zal de vuurkracht van het nieuwe meerjarig financieel kader en NextGenerationEU, en met name de herstel-en veerkrachtfaciliteit (RRF), de lidstaten helpen om een duurzaam herstel te verwezenlijken, hun economieën en samenlevingen veerkrachtiger te maken en de groene en de digitale transitie te ondersteunen.
Wat zijn de gevolgen van de COVID-19-pandemie voor de toekomst van het kader voor de economische governance?
De COVID-19-crisis heeft verder duidelijk gemaakt voor welke uitdagingen het kader voor economische governance staat en heeft een aantal daarvan nog relevanter gemaakt.
De overheidsschuldquotes zijn verder gestegen, hetgeen de uitdaging van een geleidelijke, volgehouden en groeivriendelijke afbouw daarvan tot een prudent niveau duidelijk in de verf zet.
De overheidsinvesteringen moeten de komende jaren duurzaam op een hoog niveau blijven, hetgeen duidelijk maakt hoe belangrijk een goede samenstelling van de overheidsfinanciën is om een duurzame en inclusieve groei te waarborgen.
Anticyclische discretionaire begrotingsmaatregelen, samen met tijdelijke EU-instrumenten voor begrotingssteun, zijn zeer doeltreffend gebleken om de gevolgen van de COVID-19-crisis tijdig en efficiënt op te vangen. Dit toont dat het belangrijk is om in normale tijden begrotingsruimte te creëren waarvan in tijden van crisis gebruik kan worden gemaakt.
De doeltreffende beleidsrespons heeft het belang van sterke beleidscoördinatie onderstreept, onder meer tussen verschillende beleids- en financieringsinstrumenten en tussen de EU en het nationale niveau.
De snelle evolutie van de crisis heeft laten zien hoe moeilijk het is indicatoren te gebruiken die niet waarneembaar zijn, en te proberen regels op te stellen die in alle mogelijke omstandigheden bruikbaar zijn.
Verschillende bronnen van macro-economische onevenwichtigheden die vóór de crisis bestonden, zijn sterker geworden en er ontstaan ook nieuwe, wat laat zien dat het belangrijk is de verschillen tijdig te voorkomen en weg te werken.
De hervatte herziening moet de eerdere conclusies van de Commissie in de mededeling van februari 2020 aanvullen met de nieuwe lessen zijn getrokken uit de COVID-19-crisis.
Welke lessen zijn getrokken uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit?
Bij de herziening van het kader voor economische governance kunnen nuttige lessen worden getrokken uit de succesvolle beleidsrespons van de EU op de COVID-19-crisis, met name de herstel- en veerkrachtfaciliteit en het beheer daarvan.
De lidstaten hebben bij het opstellen van hun nationale herstel- en veerkrachtplannen, die investeringen en hervormingen omvatten, rekening gehouden met de landspecifieke omstandigheden en beleidsprioriteiten. Op basis van die plannen heeft de Commissie met de lidstaten constructieve en intense beleidsdialogen gevoerd, die niet alleen op nationaal niveau, maar ook op het niveau van de Unie hebben geleid tot een beter inzicht in de uitdagingen en de beleidsprioriteiten.
De aanpak van de herstel- en veerkrachtfaciliteit, die transparant is en gericht is op toezeggingen, illustreert mooi hoe vertrouwen en nationale betrokkenheid kunnen worden gecreëerd. Door rekening te houden met de lessen uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit kan bij de herziening van de economische governance worden nagedacht over de manier waarop nationale betrokkenheid, wederzijds vertrouwen, resultaten voor de voornaamste doelstellingen en wisselwerking tussen economische en budgettaire aspecten het beste kunnen worden gewaarborgd.
Wat zijn de voornaamste onderwerpen die tijdens het publieke debat aan bod zullen komen?
Er zijn in de online-enquête elf grote onderwerpen voor het publieke debat opgenomen. De balans wordt opgemaakt van de reeds bestaande kwetsbaarheden en de nieuwe uitdagingen die door de crisis aan het licht zijn gebracht, en de onderwerpen voor het publieke debat zijn aangevuld met twee extra vragen (nr. 6 en nr. 11), terwijl een andere vraag iets anders werd geformuleerd (nr. 9).
Het gaat om de volgende vragen:
-
-Hoe kan het kader worden verbeterd om in alle lidstaten duurzame overheidsfinanciën te waarborgen, om bestaande macro-economische onevenwichtigheden weg te werken en te voorkomen dat er nieuwe ontstaan?
-
-Hoe kan het kader ervoor zorgen dat een verantwoordelijk begrotingsbeleid wordt gevoerd dat houdbaarheid op lange termijn kan waarborgen, en tegelijk macro-economische stabilisering op korte termijn mogelijk maakt?
-
-Hoe kan het kader de lidstaten stimuleren om essentiële hervormingen en investeringen door te voeren die nodig zijn om de Green Deal te verwezenlijken en de huidige en toekomstige economische, sociale en milieugerelateerde uitdagingen zoals de dubbele transitie aan te gaan, zonder dat dit ten koste gaat van waarborgen tegen risico's voor de schuldhoudbaarheid?
-
-Hoe kan het EU-kader worden vereenvoudigd en de transparantie van de uitvoering worden verbeterd?
-
-Hoe kan het toezicht worden gericht op de lidstaten met de meest dringende beleidsuitdagingen en zorgen voor kwalitatieve dialoog en inzet?
-
-In welk opzicht kunnen het ontwerp, het beheer en de werking van de herstel-en veerkrachtfaciliteit nuttige inzichten leveren voor economische governance door grotere betrokkenheid, wederzijds vertrouwen, handhaving en wisselwerking tussen de aspecten van economisch, budgettair en werkgelegenheidsbeleid?
-
-Is er marge om de nationale begrotingskaders te versterken en de interactie met het begrotingskader van de EU te verbeteren?
-
-Hoe kan het kader zorgen voor een doeltreffende handhaving? Welke rol moeten financiële sancties, reputatiekosten en positieve prikkels spelen?
-
-Hoe kan het kader, met inbegrip van het stabiliteits- en groeipact, de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden en, in ruimere zin, het Europees Semester, in de context van de verregaande gevolgen van de COVID-19-crisis en de in reactie daarop ingezette tijdelijke beleidsinstrumenten het beste zorgen voor een passende en gecoördineerde beleidsrespons op het niveau van de EU en de lidstaten?
-
-Hoe moet in het kader rekening worden gehouden met de dimensie van de eurozone en de agenda voor de verdieping van de economische en monetaire unie?
-
-Gelet op de veranderingen die de COVID-19-crisis in onze economieën heeft veroorzaakt, zijn er nog andere uitdagingen dan de reeds gekende die in de economische governance moeten worden meegenomen?
Wie neemt er deel aan het publieke debat?
De Commissie ziet uit naar een inclusief debat met het Europees Parlement i, de Raad i, het Europees Economisch en Sociaal Comité i, het Comité van de Regio's i, de Europese Centrale Bank i, de nationale centrale banken, de nationale regeringen en parlementen alsmede een breeds scala van belanghebbenden, met inbegrip van de sociale partners, de academische wereld, onafhankelijke begrotingsinstellingen en nationale comités voor de productiviteit.
Hoe wordt het publieke debat gestructureerd?
Het debat zal plaatsvinden via verschillende fora, waaronder speciale bijeenkomsten, workshops en een online-enquête. De online-enquête is vandaag opnieuw gepubliceerd en burgers, organisaties en overheden wordt verzocht hun bijdrage uiterlijk op 31 december 2021 in te dienen.
De webpagina van de Commissie over economische governance zal dienst doen als informatiehub voor de verschillende luisterevenementen die de Commissie organiseert. Ook de informatie en de feedback die tijdens andere door belanghebbenden uit de hele EU georganiseerde evenementen wordt verzameld, zal door de Commissie worden geëvalueerd.
Zal de Commissie op basis van de resultaten van dit publieke debat nieuwe voorstellen presenteren?
De volgende stap is een open dialoog aan te knopen met de belanghebbenden en hen te vragen hoe het kader voor de economische governance volgens hen moet worden versterkt, gelet op de reeds bestaande kwetsbaarheden en de nieuwe uitdagingen. De Commissie zal rekening houden met alle standpunten die tijdens het publieke debat naar voren zijn gebracht.
Zij zal in het eerste kwartaal van 2022 richtsnoeren verstrekken voor het begrotingsbeleid voor de komende periode, om de coördinatie van het begrotingsbeleid en de voorbereiding van de stabiliteits- en convergentieprogramma's van de lidstaten te vergemakkelijken. In de richtsnoeren zullen de mondiale economische situatie, de specifieke situatie van elke lidstaat en de discussie over het kader voor economische governance aan bod komen.
De Commissie zal uitgangspunten aanleveren voor mogelijke wijzigingen in het kader voor economische governance, met als doel ruim vóór 2023 tot een brede consensus te komen over de te volgen koers.
Meer informatie
Persbericht: Commissie herstart herziening economische governance van de EU
Mededeling: De EU-economie na COVID-19 - gevolgen voor de economische governance
Mededeling over de evaluatie van de economische governance - februari 2020
Herstel- en veerkrachtfaciliteit
Procedure bij macro-economische onevenwichtigheden
Vademecum voor het stabiliteits- en groeipact
De procedure bij macro-economische onevenwichtigheden - een compendium