Handel kan en gaat ander - Hoofdinhoud
Er is een stille revolutie gaande in Europa. Waar ik eerder de uitzondering was met mijn eis voor bindende en afdwingbare sociale en duurzame voorwaarden in handelsverdragen, kwam de Commissie voor de zomer zelf naar buiten met vergelijkbare plannen. Waarbij ze rond diezelfde tijd bekend maakten dat er eindelijk een akkoord is voor het handelsverdrag van de EU met Nieuw-Zeeland, waar ook bindende en afdwingbare sociale duurzame voorwaarden in staan. De nieuwe gouden standaard voor handelsverdragen lijkt gezet. Jaren geleden voerde ik in eerste instantie een achterhoedegevecht tegen bijvoorbeeld TTIP en CETA. Toch bleef de Commissie lang ontkennen dat er iets fundamenteels anders moet. Dat de Commissie zelf eindelijk ook zijn koers bijstelt naar links is een verassing. Nu moeten ze alleen echt doorpakken; de nieuwe regels moeten niet alleen gelden voor nieuwe handelsverdragen, maar voor alle (dus ook al bestaande) handelsverdragen.
Vriend en vijand waren verbaasd toen de Europese Commissie haar plannen voor duurzame handel naar buiten bracht. Het Europees handelsbeleid was de afgelopen jaren een wassen neus op het gebied van duurzaamheid. Mensenrechten, arbeidsrechten en klimaatnormen werden overboord gegooid in ruil voor harde centen. Want handel gaat, of ging lijkt het nu, boven alles. Want dan kwam de duurzaamheid vanzelf, was het idee. Terwijl ervaring leert, kortetermijnwinsten zijn veelal aantrekkelijker dan mensenrechten of milieunormen. Helemaal als misstanden onbekend zijn, dan wel onzichtbaar voor het grotere publiek. Denk bijvoorbeeld aan een kledingfabriek in Bangladesh.
Nu lijkt eindelijk het tij gekeerd. In de nieuwe plannen zitten een aantal opvallende punten. Zo komt er een horizontale aanpak van duurzaamheid in nieuwe handelsverdragen, in plaats van een schamel hoofdstuk. Daarnaast krijgen de duurzame en sociale voorwaarden in verdragen eindelijk ook toegang tot het gebruikelijke mechanisme voor geschillenbeslechting. Hiermee komt sociaal en groen eindelijk op gelijke voet te staan met de rest van een verdrag en krijgt het zelfs de overhand. Bij misstanden kunnen sociale partners, binnen en buiten de EU, een klacht indienen. Ook worden sociale partners geconsulteerd voor, tijdens en na het afsluiten van een handelsverdrag en wordt de binnenlandse adviesgroep versterkt.
Toch zijn de nieuwe plannen nog niet helemaal perfect en is het tijd voor de Commissie “to put one’s money where one’s mouth is.”. Als Europa hebben wij handelsverdragen afgesloten met meer dan veertig landen, van Japan tot Vietnam tot Canada. Deze bestaande verdragen blijven buitenschot in deze nieuwe plannen van de Commissie. Als we nu echt een vuist willen maken als Europa en echt op willen staan voor mensen- en arbeidsrechten, milieu- en klimaateisen, dan moeten we lef hebben. Dan moeten we vandaag de koers fundamenteel veranderen. Daarom roep ik de Commissie op om deze nieuwe regels ook te laten gelden voor bestaande handelsverdragen. Waarbij we actief zorgen voor toezicht, naleving en waar nodig handhaving. Hier knok ik voor in het Europees Parlement.