Tweede Kamerverkiezingen 1967 - Hoofdinhoud
Op 15 februari 1967 waren er vervroegde Tweede Kamerverkiezingen. Deze waren nodig na de val van het kabinet Cals i. Het gevolg was een spectaculaire winst voor nieuwkomer D'66 en groei voor de Boerenpartij i. De KVP bleef de grootste partij, ondanks een fors zetelverlies. Het waren de eerste verkiezingen na verlaging van de leeftijdsgrens van het actieve kiesrecht tot 21 jaar. De leeftijd om te kunnen worden gekozen, ging naar 25 jaar.
Omdat voorwaarden van de PvdA om mee te regeren werden afgewezen, kwam er, net als in 1959 en 1963, een centrumrechts kabinet: het kabinet-De Jong i.
Inhoudsopgave
In onderstaande tabel is de verkiezingsuitslag in aantal zetels opgenomen. Neem contact op met de redactie van PDC voor een overzicht van het aantal stemmen (ook in %) per partij.
Partij |
Zetels 1967 |
Zetels 1963 |
Winst/verlies |
|---|---|---|---|
42 |
50 |
-8 |
|
37 |
43 |
-6 |
|
17 |
16 |
+1 |
|
15 |
13 |
+2 |
|
12 |
13 |
-1 |
|
7 |
3 |
+4 |
|
7 |
0 |
+7 |
|
5 |
4 |
+1 |
|
4 |
4 |
- |
|
3 |
3 |
- |
|
1 |
1 |
- |
Onderstaande partijen deden mee aan de verkiezingen, maar hebben in 1967 geen zetels behaald.
Partij |
|---|
Noodraad |
Christen-Democratische Unie |
Partij voor Ongehuwden |
Landsbelangen |
Liberale Volkspartij |
Lijst-Voogd |
Alarm |
Nederlandse Werknemerspartij |
Lijst-Germeaux |
Partij van het Recht |
Chr.Nationale Volkspartij |
Lijst-Rodermond |
In onderstaande tabel zijn de kerngegevens van de verkiezingen in 1967 opgenomen.
Tweede Kamerverkiezingen 1967 |
|
|---|---|
verkiezingsdatum |
15 februari |
aantal uitgebrachte stemmen |
7.076.328 |
percentage geldige stemmen |
94,9 |
aantal deelnemende partijen |
24 |
aantal partijen dat zetel behaalde |
11 |
In onderstaande tabel is per partij aangegeven wie de lijsttrekker was en met welk verkiezingsprogramma een partij mee heeft gedaan aan de verkiezingen.
Partij |
Lijsttrekker |
Verkiezingsprogramma |
|---|---|---|
KVP |
Norbert Schmelzer i, Kees van der Ploeg i, Marga Klompé i en Pierre Lardinois i |
|
PvdA |
||
VVD |
||
ARP |
||
CHU |
||
Boerenpartij |
||
D'66 |
||
CPN |
||
PSP |
||
SGP |
||
GPV |
Neem contact op met de redactie van PDC voor een overzicht van de gekozen Kamerleden.
Kabinetscrisis 1966: de Nacht van Schmelzer
Het slot van de algemene beschouwingen i over de begroting voor 1967 in de nacht van 13 op 14 oktober 1966 staat bekend als de Nacht van Schmelzer. Het debat eindigde namelijk in de nachtelijke uren met de aanneming van een door KVP-fractievoorzitter Schmelzer i ingediende motie, die door het kabinet-Cals i tot motie van wantrouwen was verklaard. Die stemmingsuitslag leidde tot de val van het kabinet.
Bij de verkiezingen van 1967 raakten de confessionele drie partijen (KVP i, CHU i en ARP i) voor het eerst hun meerderheid kwijt, onder andere door de opkomst van Boerenpartij i en nieuwkomer D'66 i. Ook de PvdA i leed een gevoelig verlies. Demissionair premier Zijlstra i kreeg een informatieopdracht en stelde een beknopt programma op, vooral met financiële punten. Vervolgens zette de PvdA zichzelf buitenspel, waarna de weg naar een kabinet open lag voor de KVP, VVD i, ARP en CHU.
Staatkundige vernieuwing in de jaren zestig
In het midden van de jaren '60 van de twintigste eeuw kwam er van enkele kanten roep om staatkundige vernieuwing. Er was onvrede over het nogal gesloten politieke systeem, waarin een bestuurselite de dienst uitmaakte. Verder leidde de gewoonte om via overleg politieke tegenstellingen zo veel mogelijk glad te strijken, tot onduidelijkheid bij de kiezers. Nieuwe spelregels moesten de invloed van de kiezer vergroten.
Meer over