Europese migratieagenda: situatie nog altijd fragiel en geen reden tot zelfgenoegzaamheid - Hoofdinhoud

De Commissie brengt vandaag verslag uit over de vooruitgang die is geboekt in het kader van de Europese migratieagenda en het stappenplan van de Commissie van december 2017. Verder geeft zij een overzicht van de belangrijkste maatregelen die nog moeten worden genomen.

Hoewel de gezamenlijke inspanningen van de EU nog steeds vrucht afwerpen, blijft de situatie fragiel doordat de structurele migratiedruk aanhoudt. Het aantal aankomsten langs de route door het oostelijke en het westelijke Middellandse Zeegebied neemt sinds kort namelijk weer toe. Dit betekent dat de EU als geheel waakzaam moet blijven en klaar moet staan om het hoofd te bieden aan seizoensgebonden pieken en drukverschuivingen, bv. van de ene route naar de andere. In het verslag van vandaag wordt vastgesteld op welke punten de huidige respons moet worden versterkt. Het komt erop aan het aanhoudend tekort aan middelen van de Europese grens- en kustwacht te verhelpen, de resultaten op het gebied van terugkeer te verbeteren, een krachtige impuls te geven aan hervestiging en migranten langs de routes beter te beschermen.

Vicevoorzitter Frans Timmermans i zei: “Dit verslag bevestigt dat we migratie alleen kunnen beheren in het kader van een brede aanpak, door middel van elkaar versterkende maatregelen die berusten op verantwoordelijkheidszin en solidariteit. Een hervorming van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel speelt bij deze benadering een centrale rol. In combinatie met de langetermijnbegroting van de EU zal het aangepaste stelsel de Unie in staat stellen om het hoofd te bieden aan elke toekomstige migratiecrisis. Deze hervorming kan niet wachten en ik hoop dat de Europese Raad erin slaagt om in juni een akkoord te bereiken.”

Commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap Dimitris Avramopoulos i: “Er is de laatste jaren belangrijke vooruitgang geboekt - zowel binnen de EU als met onze partnerlanden. De situatie is echter nog steeds fragiel en we zijn nog lang niet klaar. Daarom roep ik de lidstaten op om met spoed grenswachters en materieel ter beschikking te stellen voor operaties van de Europese Grens- en kustwacht, maar ook om zich te houden aan hun toezegging om in juni tot een akkoord te komen over de hervorming van het asielstelsel. We worden er eens te meer aan herinnerd dat we absoluut geen tijd te verliezen hebben.”

Aankomsten langs de drie belangrijkste routes

In de eerste maanden van 2018 zette de neerwaartse trend van 2017 in het centrale Middellandse Zeegebied door: er kwamen 77 % minder mensen aan dan in dezelfde periode in 2017.

Hoewel het aantal aankomsten vanuit Turkije nog altijd beduidend lager is dan vóór de Verklaring EU-Turkije, is er sinds maart 2018 sprake van een forse stijging, zowel op de Griekse eilanden (9 349 sinds begin 2018) als via de landgrens (6 108 sinds begin 2018, d.w.z. negen keer zoveel als in dezelfde periode in 2017). Hoewel de situatie langs de Westelijke Balkanroute over het algemeen is gestabiliseerd, worden er de laatste maanden meer bewegingen gemeld in Albanië, Montenegro en Bosnië en Herzegovina.

Het aantal personen dat de westelijke Middellandse Zeeroute volgt, blijft stijgen: vanaf januari 2018 zijn er ongeveer 6 623 mensen in Spanje aangekomen (22 % meer dan in de eerste maanden van 2017).

De buitengrenzen van de EU beheren

Het Europees Grens- en kustwachtagentschap ondersteunt de nationale grenswachten momenteel met ca. 1 350 deskundigen, die op alle migratieroutes zijn ingezet. Gezien de verhoogde migratiedruk, staat het Europees Grens- en kustwachtagentschap klaar om zijn aanwezigheid aan de landgrens tussen Griekenland en Turkije te versterken. Het Agentschap heeft ook aangeboden zijn operationele inzet aan de Griekse landgrens met Albanië en de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië te verdrievoudigen. Bovendien vorderen de werkzaamheden om met de landen van de Westelijke Balkan overeenkomsten te sluiten op grond waarvan het Europees Grens- en kustwachtagentschap hen zo nodig direct kan helpen bij het beheren van hun grenzen.

Het Agentschap komt echter nog steeds veel personeel en materieel te kort, waardoor het niet eens in de helft van de huidige operationele behoeften kan voorzien. De lidstaten moeten dringend meer middelen ter beschikking stellen, wil het Agentschap de lopende operaties kunnen voortzetten of nieuwe operaties kunnen starten.

Het voorstel van de Commissie voor de volgende langetermijnbegroting voorziet in een aanzienlijke uitbreiding van de middelen voor het beheer van de buitengrenzen, onder meer ter versterking van de Europese Grens- en kustwacht met een beoogd permanent corps van 10 000 grenswachters.

Migranten langs de routes beter beschermen

De EU blijft zich inspannen om migranten langs de route te beschermen en alternatieven voor irreguliere migratie te bieden. Tegelijkertijd streeft zij ernaar de onderliggende oorzaken van migratie aan te pakken.

• - 

  Vrijwillige terugkeer uit Libië: Met steun van de EU heeft de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) alleen in 2018 al meer dan 6 185 mensen geholpen vrijwillig naar huis terug te keren vanuit Libië. De gezamenlijke taskforce van de Afrikaanse Unie, de EU en de VN blijft samenwerken met de Libische autoriteiten om een eind te maken aan het systematisch opsluiten van migranten, onder wie kinderen. Dankzij deze inspanningen zijn dit jaar tot dusver meer dan 1 000 vluchtelingen vrijgelaten.
• - 

  Noodevacuaties: 1 152 mensen zijn via het noodtransitmechanisme uit Libië naar Niger geëvacueerd met het oog op hervestiging in Europa. 108 van hen zijn al hervestigd in Frankrijk, Zweden en Zwitserland. De UNHCR moet nu meer vaart zetten achter de verwijzingen, zodat het sneller tot overbrenging naar de lidstaten van de EU komt. De EU ondersteunt dit streven met 20 miljoen EUR.
• - 

  Netwerken van migrantensmokkelaars en mensenhandelaren aanpakken: Overeenkomstig de verklaring die in maart is vastgesteld in Niamey, wordt de samenwerking met de partners in de Sahel versterkt.
• - 

  Onderliggende oorzaken aanpakken: Het EU-trustfonds voor Afrika heeft zijn nut bewezen: via 147 programma's, waarmee tot dusver 2,59 miljard euro is gemoeid, worden cruciale initiatieven gefinancierd, bijvoorbeeld ten behoeve van vrijwillige terugkeer vanuit Libië. Er is echter een aanzienlijk financieringstekort, van circa 1,2 miljard euro. Als de EU en de lidstaten hier niet samen een oplossing voor vinden, komen deze initiatieven in gevaar.

Verder presenteert de Commissie vandaag een voorstel voor een herziening van de wetgeving inzake immigratieverbindingsfunctionarissen. De EU-lidstaten zenden deze functionarissen uit naar derde landen om de Unie een grotere rol te laten spelen bij de coördinatie met cruciale partners.

Opvangvoorzieningen in Griekenland

De opvangvoorzieningen in Griekenland blijven een ernstig probleem, nu de druk op de eilanden hoog is en terugkeer naar Turkije wordt gehinderd door trage asielprocedures. De Commissie heeft Griekenland opgeroepen om de opvangvoorzieningen op de eilanden met steun van de EU te verbeteren, dringend meer vaart te zetten achter terugkeer en het noodplan af te ronden voor het geval het aantal aankomsten sterk toeneemt.

Terugkeer en overname

Er moet meer in het werk worden gesteld om meer migranten die geen recht op verblijf in de EU hebben, te doen terugkeren, aangezien in 2017 aan slechts 36,6 % van de terugkeerbevelen gevolg is gegeven. Het Europees Grens- en kustwachtagentschap heeft in 2018 al 111 operaties helpen organiseren, maar de lidstaten moeten er veel ruimer gebruik van maken dat het Agentschap inmiddels een veel krachtiger mandaat heeft op het gebied van terugkeeroperaties. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt wat betreft de samenwerking met de landen van herkomst op het gebied van terugkeer. De laatste maanden zijn meerdere praktische regelingen getroffen en er zijn nog steeds onderhandelingen gaande. Om het toezicht op de terugkeer- en andere relevante migratiestatistieken te verbeteren, stelt de Commissie vandaag bovendien voor om Eurostat vaker gegevens bekend te laten maken.

Hervestiging

In het kader van de nieuwe hervestigingsregeling van de Commissie hebben 20 lidstaten inmiddels meer dan 50 000 plaatsen toegezegd en zijn inmiddels 4 252 personen overgebracht. De Commissie roept de lidstaten nu op voor het eind van oktober 2018 50 % van de toegezegde hervestigingen uit te voeren.

Volgende stappen

Om te waarborgen dat de EU haar brede migratie-aanpak kan blijven volgen en dat Europa het hoofd kan bieden aan eventuele nieuwe crises, moeten de lidstaten nu:

• - 

  voorzien in de behoefte aan grenswachters en materieel van het Europees Grens- en kustwachtagentschap;
• - 

  het financieringstekort van 1,2 miljard euro voor het EU-trustfonds voor Afrika aanvullen;
• - 

  de opvangvoorzieningen in Griekenland verbeteren en de terugkeer naar Turkije versnellen;
• - 

  het terugkeerpercentage aanzienlijk opvoeren en er gebruik van maken dat het Europees Grens- en kustwachtagentschap gemachtigd is om terugkeeroperaties te ondersteunen;
• - 

  meer vaart zetten achter de hervestiging in het kader van de nieuwe regeling voor prioritaire landen (met name wat betreft het noodtransitmechanisme in Niger) alsook uit hoofde van de Verklaring EU-Turkije;
• - 

  snel overeenstemming bereiken over de hervorming van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel, zodat de EU goed is voorbereid op eventuele nieuwe crises.

Achtergrond

Op 13 mei 2015 presenteerde de Europese Commissie de Europese migratieagenda, een verreikende strategie om het hoofd te bieden aan de dringende problemen van de crisis en om de EU de instrumenten aan te reiken waarmee zij irreguliere migratie, legale migratie, grensbeheer en asielzaken op de middellange en lange termijn beter kan beheren.

De mededeling van vandaag geeft een overzicht van de ontwikkelingen sinds maart 2018 en van de vooruitgang die in het kader van de Europese migratieagenda en het politieke stappenplan van december 2017 van de Commissie is bereikt om tot een alomvattend akkoord over migratie te komen.

Meer informatie

Voortgangsverslag over de uitvoering van de Europese migratieagenda

Statistische bijlagen

Factsheet - Migratiebeheer - EU-instrumenten voor crisisbeheersing

Factsheet - Route door het centrale Middellandse Zeegebied: migranten beschermen en irreguliere migratiestromen beheren

Voorstel voor een verordening inzake de totstandbrenging van een Europees netwerk van immigratieverbindingsfunctionarissen

• - 

  Bijlage bij het voorstel voor een verordening
• - 

  Werkdocument van de diensten van de Commissie - Effectbeoordeling

IP/18/3743