Europese Commissie brengt verslag uit over de toepassing van het Handvest van de grondrechten in de EU in 2017 - Hoofdinhoud

De Europese Commissie i publiceert vandaag haar jaarverslag over de toepassing van het EU-Handvest van de grondrechten.

Een belangrijke conclusie van het verslag is dat 2017 voor de grondrechten een jaar van grote uitdagingen was, maar dat de structuren en instrumenten om de rechten waarin het Handvest voorziet, werkelijkheid te maken, goed functioneren. Verdere steun voor de eerbiediging en bevordering van de grondrechten, de rechtsstaat en de democratie (met inbegrip van ondersteuning van een vrij en bloeiend maatschappelijk middenveld) blijft in 2018 centraal staan.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: „De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is zeventig jaar geleden door de VN aangenomen. Dat is een goede gelegenheid om eraan te herinneren dat de grondrechten, de democratie en de rechtsstaat de drie pijlers zijn die het fundament van de Europese Unie vormen. Het Handvest van de grondrechten is niet facultatief. De instellingen van de Unie zijn erdoor gebonden, net als de lidstaten, wanneer zij het EU-recht uitvoeren. Het Hof van Justitie van de Europese Unie en de nationale rechterlijke instanties spelen een belangrijke rol bij het verdedigen van de grondrechten en de rechtsstaat overal in de Unie.”

Věra Jourová i, commissaris voor Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid: „We hebben in 2017 een aantal bemoedigende ontwikkelingen gezien, bijvoorbeeld het aanpakken van racisme en andere illegale online haatuitingen door middel van de gedragscode die met de social media is afgesproken. Ook de Europese pijler van sociale rechten is een belangrijke stap in de richting van meer gelijkheid, die aantoont dat Europa veel meer is dan alleen een markt. De EU is een Unie van waarden, die bescherming biedt. Maar we zijn in 2017 ook geconfronteerd met ernstige problemen: de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en het werk van maatschappelijke organisaties worden in sommige delen van de Unie bedreigd. We zullen de grondrechten, de rechtsstaat en de democratische waarden in de Unie onvermoeibaar blijven verdedigen.”

Enkele van de belangrijkste initiatieven ter bevordering van de grondrechten in 2017:

• - 

  Verdere ondersteuning van de democratie en het maatschappelijk middenveld. In het verslag wordt gesteld dat we weer moeten opkomen voor de democratie. In 2017 zijn vooral de rol van het maatschappelijk middenveld en de huidige problematiek aan de orde gesteld. In het nieuwe meerjarig financieel kader heeft de ondersteuning van het maatschappelijk middenveld een prominente plaats. Op 30 mei is verder een nieuw Fonds voor justitie, rechten en waarden in het leven geroepen.

• - 

  Versterking van de sociale rechten. Het verslag meldt zeer bemoedigende vooruitgang op het gebied van sociale rechten, nu de Europese pijler van sociale rechten en de daaruit voortvloeiende maatregelen zijn afgekondigd. Initiatieven zijn aangenomen voor een beter evenwicht tussen werk en privéleven voor mensen met zorgtaken. De Commissie heeft voorgesteld om te zorgen voor meer voorspelbare en transparante arbeidsvoorwaarden, met name voor werknemers met „atypische” werkregelingen, zoals mensen met een nulurencontract of een oproepcontract.

• - 

  Bestrijding van discriminatie van vrouwen. De ondertekening door de EU van de overeenkomst van Istanbul inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen is een belangrijke stap. Het is nu van belang dat de EU de overeenkomst snel ratificeert. De Commissie heeft tevens een actieplan gepresenteerd om de loonkloof tussen mannen en vrouwen aan te pakken.

• - 

  Bescherming van migrerende kinderen. In de mededeling over de bescherming van migrerende kinderen heeft de Commissie dringende actie op EU- en nationaal niveau voorgesteld. De Raad heeft in verband daarmee in juni 2017 conclusies vastgesteld. De Commissie heeft een Europees netwerk inzake voogdij opgezet om de samenwerking tussen de nationale autoriteiten te faciliteren.

• - 

  Bestrijding van discriminatie en racisme, zowel offline als online. De Commissie versterkt haar samenwerking met IT-bedrijven, nationale autoriteiten en maatschappelijke organisaties om ervoor te zorgen dat illegale online haatuitingen snel worden geïdentificeerd en verwijderd. De lidstaten moeten worden geholpen om de handhaving van de EU-wetgeving inzake haatmisdrijven, de toegang tot de rechter en de bescherming van en steun aan slachtoffers van haatmisdrijven te verbeteren.
• - 

  Verbetering van de toegang tot de rechter en doeltreffende rechtsmiddelen. In overeenstemming met haar mededeling „Betere resultaten door betere toepassing” steunt de Commissie de lidstaten bij hun inspanningen om het EU-recht beter te handhaven ten behoeve van burgers en bedrijven. In de context van het Europees Semester heeft de Commissie landspecifieke aanbevelingen gedaan om de lidstaten te helpen hun rechtsstelsels te verbeteren.

Jaarlijks colloquium over de grondrechten

Het verslag heeft vooral betrekking op het jaarlijkse colloquium over de grondrechten 2017, dat gewijd was aan bedreigingen voor de rechten van vrouwen. De Commissie heeft toegezegd het nodige te doen om onder meer vrouwenrechten en gendergelijkheid hoog op de politieke agenda te zetten en lokale projecten te stimuleren.

Het jaarlijkse colloquium over de grondrechten 2018 zal gewijd zijn aan „Democratie in de EU” en plaatsvinden op 26 en 27 november. Het is bedoeling dat de deelnemers samen manieren identificeren om vrije en open democratische participatie te bevorderen in een tijdperk van steeds lagere opkomst bij verkiezingen, populisme, digitalisering en bedreigingen voor het maatschappelijk middenveld. Het is een gelegenheid om in de aanloop naar de Europese verkiezingen de kernwaarden van de EU opnieuw te bevestigen.

Chronologisch overzicht

Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op 1 december 2009 is het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie juridisch bindend. De bepalingen van het Handvest zijn in de eerste plaats bedoeld voor de EU-instellingen en daarnaast ook voor de nationale autoriteiten, uitsluitend wanneer zij het EU-recht ten uitvoer leggen. De Commissie heeft een strategie voor een doeltreffende tenuitvoerlegging van het Handvest vastgesteld, waarin zij belooft jaarlijks verslag uit te brengen over alle bepalingen van het Handvest. Dit jaar wordt voor de zevende keer een verslag gepubliceerd.

Om mensen beter te informeren over hun grondrechten en over waar zij voor hulp terecht kunnen wanneer hun rechten zijn geschonden, werkt de Commissie samen met de betrokken instanties op nationaal, regionaal en EU-niveau. De Commissie biedt via het Europees e‑justitieportaal praktische informatie over deze rechten en pleegt overleg met ombudsdiensten, organisaties voor gelijke kansen en mensenrechteninstellingen over de behandeling van klachten inzake schending van de grondrechten.

Meer informatie

Verslag over de toepassing van het EU-Handvest van de grondrechten 2017

Handvest van de grondrechten van de EU

IP/18/4047